Атмосфералық ауа, су және топырақ қоршаған ортаның негізгі нысандары ретінде

! Атмосфералық ауаның антропогенді ластануы дегеніміз бұ л:

* табиғ и биологиялық факторлардың ә серінен атмосфера сапасының ө згеруі

*+ адамның шаруашылық іс-ә рекеті нә тижесінде атмосфера сапасының ө згеруі

* тірі емес табиғ аттың табиғ и факторлардың ә серінен атмосфераның ластануы

* тірі емес табиғ аттың табиғ и факторлардың ә серінен атмосфера сапасының ө згеруі

* жанартау белсенділігі нә тижесінде атмосфералық ауа сапасының ө згеруі

! Фондық ластануғ а жатады:

* ө неркә сіптік кә сіпорындардан шығ атын ластаушылар

*+ жанартау белсенділігі нә тижесінде ауада кадмий концентрациясының болуы

* атмосфералық ауаның табиғ и химиялық қ ұ рамы

* кү н радиациясы

* автокө ліктен шығ атын ластаушылар

! Ұ йымдастырылғ ан шығ арындыларғ а жатады:

* герметизацияның жә не орталық тандырылғ ан сорып – шығ ару жү йесінің болмауынан

пайда болатын шығ арындылар

* санитарлық қ ызметте қ арастырылғ ан жә не келісімделген шығ арындылар саны

*+ шаң -газ тазарту жү йесінен ө ткен шығ арындылар

* жағ дайларда пайда болатын шығ арындылар

* ө ндірістік ү рдіске сайкелетін шығ арындылар

! Ұ йымдастырылмағ ан шығ арындыларғ а жатады:

*+ герметизацияның жә не орталық тандырылғ ан сорып – шығ ару жү йесінің болмауынан

пайда болатын шығ арындылар

* санитарлық қ ызметте қ арастырылғ ан жә не келісімделген шығ арындылар саны

* шаң -газ тазарту жү йесінен ө ткен шығ арындылар

* жағ дайларда пайда болатын шығ арындылар

* ө ндірістік ү рдіске сайкелетін шығ арындылар

! Қ ордалы шығ арындылар бұ л:

* герметизацияның жә не орталық тандырылғ ан сорып – шығ ару жү йесінің болмауынан

пайда болатын шығ арындылар

*+ санитарлық қ ызметте қ арастырылғ ан жә не келісімделген шығ арындылар саны

* шаң -газ тазарту жү йесінен ө ткен шығ арындылар

* жағ дайларда пайда шығ арындылар

* ө ндірістік ү рдіске сайкелетін шығ арындылар

! Дү ркін шығ арындылар бұ л:

* герметизацияның жә не орталық тандырылғ ан сорып – шығ ару жү йесінің болмауынан

пайда болатын шығ арындылар

* санитарлық қ ызметте қ арастырылғ ан жә не келісімделген шығ арындылар саны

* шаң -газ тазарту жү йесінен ө ткен шығ арындылар

*+ жағ дайларда пайда болатын шығ арындылар

* ө ндірістік ү рдіске сайкелетін шығ арындылар

! Атмосфералық ауаның ластануына жатады:

*+ фондық жә не антропогендік

* коммуналдық жә не тұ рмыстық

* қ алалық жә не ауылдық

* биотикалық жә не абиотикалық

* ық шам аудандық жә не аймақ тық

! Смогтардың типтеріне жатады:

*+ Лос-Анжелестік жә не Лондондық

* Нью-Йорктік жә не Техастық

* Париждік жә не Гаагтық

* Доновандық жә не Ливерпульдік

* Римдік жә не Канзастық

! Фотохимиялық смогтың негізгі компоненттеріне жататыны:

*+ озон, азота жә не кө міртегі тотық тары

* кө мірқ ышқ ыл газы жә не аммиак

* су, кү кірт жә не азот тотық тары

* ауыр метал тұ здары

* шаң

! Атмосфералық ластану кезінде ерекше токсикалық заттарғ а не жатады:

*+ органикалық асқ ын тотық тар жә не озон

* аммиак

* аргон

* азот

* кө мірқ ышқ ыл газы

! Атмосфералық ауаның канцерогенді ластаушыларына не жатады:

*+ кө мірқ ышқ ыл газы жә не инертті газдар

* радионуклидтер жә не бенз(* пирен

* аргон жә не озон

* азот тотық тары

* кү кірт тотық тары

! Қ аладағ ы ластанғ ан атмосфералық ауада ультракү лгін сә улелері қ андай ә сер

кө рсетеді:

*+ озон жә не органикалық асқ ын ттық тар тү зіледі

* ауру тудырғ ыш икроорганизмдер қ арқ ынды кө бейеді

* органиқ алық қ осылыстар тү зіледі

* аммиак жә не инертті газдар тү зіледі

* ауыр металдар тү зіледі

! Атмосфералық ауаның негізгі ластаушы тү рлері:

* биогенді жә не абиогенді

*+ табиғ и жә не антропогенді

* фитогенді жә не зоогенді

* токсикалық жә не бейтоксикалық

* планеталық жә не космостық

! Атмосферадағ ы ластаушы заттардың концентрациясы қ андай ө лшем бірліктермен

белгіленеді:

* кг/ м 3

*+ мг/м 3

* мг/м 3

* кг/мл 3

* мг/кг 3

! Атмосфералық ауаның фондық ластануы дегеніміз:

* ө неркә сіптік кә сіпорындарғ а жақ ын атмосфералық ауаның кү йі

* ө неркә сіптік аудандардағ ы аймақ тық ластану

* қ алалардың жергілікті ластануы

* бү кіл планетаның жаһ андық ластануы

*+ ластаушы кө здерінен алыс атмосфералық ауаның кү йі

! Смогтардың тү рлері:

* Алматылық жә не Шымкеттік

* Мә скеулік жә не Питерлік

*+ Лос-Анджелестік жә не Лондондық

* Нью-йорктік жә не Доновандық

* Америкалық жә не Ағ ылшын

! Лондондық смогтің тү рі:

*+ қ ыстық

* жаздық

* кө ктемдік

* кү здік

* кү здік-кө ктемдік

! Лос-Анджелестік смогтің тү рі:

* қ ыстық

*+ жаздық

* кө ктемдік

* кү здік

* кү здік-кө ктемдік

! Лондондық смогтің пайжа болуына негізгі ү лес қ осушы:

* автокө лік

*+ ө неркә сіп

* ауыл-шаруашылығ ы

* ү йлерді жылыту

* жылыту жү йесінің кә сіпорны

! Лос- Анджелестік смогтің пайда болуында негізгі ү лес қ осушы:

* жылыту жү йесінің кә сіпорындары

* ауыл-шаруашылығ ы

* температуралық инверсия

* тұ рғ ын ү йлерді жылыту

*+ автокө лік

! Температуралық инверсия:

* 300-400м биіктікте температураның тө мендеуі

* 1000-1200м биіктікте температураның тө мендеуі

*+ 300-400м биіктікте температураның жоғ арлауы

* 1000-1200м биіктікте температураның жоғ арлауы

* жер қ ыртысындағ ы ауа ағ ысының ығ ысуы

! Фотооксиданттарғ а жатады:

* ауыр металлдар, кү кірт ангидриді, кө мірқ ышқ ыл газы

*+ озон, альдегидтер, кө міртек тотығ ының газы

* бенз(а) пирен, бө лшенген заттар

* аммиак, инертты газдар

* сілттілер, қ ышқ ылдар

! Ө ндірістік орындардың шығ арындыларына жатады:

* реактивті, турбулентті жә не аралас

* ұ йымдастырылғ ан, ұ йымдастырылмағ анжә не аралас

* табиғ и, антропогенді жә не аралас

* жаһ андық, аймақ тық жә не жергілікті

* химиялық, физикалық жә не биологиялық

! Жалпы шағ арындылар бұ лі:

* Ластаушы заттардың бақ ыланбайтын шығ арындылары

* Ластаушы заттардың апатты шығ арындылары

*+ Атмосферағ ы шығ арылтын белгілі мө лшері

* Су қ оймаларына ластаушы заттардың тасталынуы

* Ластаушы заттардың ұ йымдастырылмағ ан тасталуы

! Ұ йымдастырылғ ан шығ арындылар:

* Шаң -газ тазылағ ыш жү йеден ө тпейтін шығ арындылар

* Ластаушы заттардың апатты шығ арындылары

* Гермитизацияның жоқ кезінде пайда болатын шығ арындылар

*+ Орталық тандырылғ ан жол арқ ылы жү ретін шығ арындылар

* Бақ ыланбайтын шығ арындылар

! Ұ йымдастырылмағ ан шығ арындылар бұ л:

* Шаң -газ тазылағ ыш жү йеден ө тетін шығ арындылар

* Ластаушы заттардың апатты шығ арындылары

*+ Гермитизацияның жоқ кезінде пайда болатын шығ арындылар

* Орталық тандырылғ ан жол арқ ылы жү ретін шығ арындылар

* Бақ ыланатын шығ арындылар

! «Жылулық ә сер» бұ л:

* Орташакварталық температураның жоғ арылауы

* Орташа жылдық температураның тө мендеуі

* Орташа тә уліктік температураның жоғ арылауы

*+ Орташа жылдық температураның жоғ арылауы

* Орташа тә уліктік температураның тө мендеуі

! «Жылулық ә серінің» пайда болуына негізгі ү лес қ осатын:

*+ Кө міртегінің қ остотығ ы (CO₂)

* Сутек (H₂S)

* Қ орғ асын

* Ауыр металдардың тұ здары

* Ванадий

! Қ ышқ ылды жауынның қ ұ рамына кіреді:

* сірке жә не бор қ ышқ ылдары

* органикалық жә не бейорганикалық қ ышқ ылдары

* фосфор жә не карбон қ ышқ ылдары

*+ азот жә не кү кірт қ ышқ ылдары

* кө мір жә не тұ з қ ышқ ылдары

! Озон қ абатының бұ зылуына негізгі ү лес қ осатын:

* Кө міртегінің қ остотығ ы (CO₂)

* Сутек (H₂S)

*+ Фреондар

* Ауыр металдардың тұ здары

* Ванадий

! Пинигин кө рсеткішінбағ алау ү шін қ олданылады:

*+ Атмосфералық ауаны

* Суды

* Топырақ ты

* Мекеме ауасын

* Ө сімдіктерді

! Су арқ ылы тү сетін шынайы химиялық жү ктемені есептеу ү шін қ андай кө рсеткіштер

қ олданылады:

* Судағ ы заттардың ШРЕК-ң жоғ арылау, судың ластану индексі

* Су ластануының интегралдық кө рсеткіші, Пинигин кө рсеткіші

* Транслокациялық, суғ а миграциялық жә не ауағ а миграциялық кө рсеткіштер

*+ Судағ ы заттардың концентрациясы, судың адам ағ засы ү шін бір тә уліктегі қ ажеттігі

* су кө зінің дебиті

! Ағ ынды сулар қ андай категорияларғ а бө лінеді:

*+ тұ рмыстық, ө неркә сіптік, ауылшаруашылық тық жә не жаң бырлық

* органикалық, бейорганикалық жә не аралас

* физикалық, химиялық жә не биологиялық

* ұ йымдастырылғ ан, ұ йымдастырылмағ ан жә не қ ордалы

* токсикалық, бейтоксикалық жә не инерттік

! Тұ рмыстық ағ ынды сулар қ ұ рамында ненің жоғ ары болуымен сипатталады:

* ауыр металлдар, целлюлоза жә не мұ найө німдері

*+ органикалық заттар, патогенді микрофлора жә не гельминттер

* органикалық жә не бейорганикалық қ ышқ ылдар

* бө лшектелген заттар, қ ұ м

* мұ най ө німдері, пестицидтер жә не тың айтқ ыштар

! Суды биологиялық ластаушы кө здеріне жатады:

*+ ауыл-шаруашылық тық ағ ындыжә не шаруашылық -тұ рмыстық ағ ынды сулар

* автокө лік жә не ө неркә сіп

* ө ндірістің ұ йымдастырылғ ан жә не ұ йымдастырылмағ ан шығ арындылар

* қ ара жә не тү сті металлургия

* жылуэнергетика жә не гидроэнергетика

! Химиялық заттардың топырақ тан адам организміне тү су жолдары:

* ауалы-тамшылы

* тікелей жанасу арқ ылы

*+ транслокациялық

* аспирациялық

* ингаляциялық

! Гумус деген – бұ л:

* топырақ тың аналық қ азбалары

* топырақ тың минералдық қ ұ рамы

*+ топырақ тың коллоидты органикалық фракциясы

* топырақ микроорганизмдері

* топырақ тың макроорганизмдері

! Биогеохимиялық провинция дегеніміз – бұ л:

* жануарлардың белгілі бір тү рі мекен ететін жер шарының белгілі бір климаттық

ауданы

*+ судың немесе топырақ тың қ ұ рамында микроэлементтердің жоғ ары немесе тө мен

болатын территориялар

* ауылшаруашылығ ында қ олдануғ а болматын аймақ тар

* санаториларды орналастыруғ а болатын аймақ тар

* антропогенді ластаушылардың салдарынан территориядағ ы топырақ тың

қ ұ рамындағ ы микроэлементтердің аз болуы

! Жасанды биогеохимиялық провинцияларғ а жатады:

* жұ қ палы аурулар таралатын табиғ и – географиялық аймақ тар

* территориядағ ы ө неркә сіптік тастандылармен жә не ағ ынды сулармен ұ зақ уақ ыт

ластанғ ан топырақ

* вирусты аурулар таралғ ан аймақ

* гельминттер таралғ ан аймақ тар

*+ антропогенді ластаушылардың салдарынан территориядағ ы топырақ тың

қ ұ рамындағ ы микроэлементтердің аз болуы

! Биосфераның химиялық заттармен ластануы ә келеді:

* тұ рғ ындар арасындағ ы жұ қ палы ауруларғ а

*+ эндемиялық ауруларғ а

* паразитарлық ауруларғ а

* ө ндірістік жарақ аттардың жиілеуіне

* гастрит жә не асқ азан ойық жарасы ауруларының тө мендеуі

! Топырақ тың микроорганизмдермен жә не гельминттермен ластану кө здері:

* ө неркә сіптік кә сіпорындар

* жылуэнергетика кә сіпорындары

* атмосфералық тұ нбала

*+ тұ рмыстық ағ ынды сулар

* автокө лік

! Топырақ тың микроорганизмдермен жә не гельминттермен ластану кө здері болып

табылады:

* ө неркә сіптік кә сіпорындар

* жылуэнергетика кә сіпорындары

* атмосфералық тұ нбала

* автокө лік

*+ малшаруашылық та пайдаланғ ан ағ ынды сулар

! Топырақ тың қ ұ рамындағ ы химиялық ластаушыларды не ү шін регламенттеу ү шін

қ ажет:

* топырақ тың химиялық қ ұ рамын жақ сарту ү шін

*+ топырақ тағ ы ө сіп келе жатқ ан ө сімдіктердің қ ауіпсіздігіне жә не тағ амдық

қ ұ ндылығ ына кепілдік беру

* судың химиялық қ ұ рамын жақ сарту ү шін

* болжамдау ү шін жә не топырақ пен ө сімдіктердің сапасын жақ сарту мақ сатында

* адам ү шін атмосфералық ауаның, жабық жә не ашық су кө здерінің қ ауіпсіздігіне

кепілдік беру ү шін

! Автотрасса маң ындағ ы топырақ ты қ ауіпті химиялық ластаушы затты кө рсетің із:

* темір

* кадмий

*+ қ орғ асын

* магний

* хром

! Транслокациялық жолмен ластанудегеніміз:

* ластаушы заттардың топырақ тан суғ а миграцияланулануы

* ластаушы заттардың топырақ тан атмосфералық ауағ а миграцияланулануы

*+ ластаушы заттардың топырақ тан ө сімдіктерге тү бірлік жү йесі арқ ылы

миграцияланулануы

* ластаушы заттардың ауадан топырақ қ а миграцияланулануы

* ластаушы заттардың судан топырақ қ а миграцияланулануы

! Биогеохимиялық провинция дегеніміз:

*+ қ ұ рамында химиялық элементтердің кө п немесе аз мө лшерде болатын территория

* кү рт континенталды климат аймақ тары

* қ ұ рамында химиялық элементтердің орташа мө лшерде болатын территория

* ыстық микроклиматты территория

* жоғ ары ылғ алды территория

! Топырақ, нысандардын қ ұ ралғ ан ерекше табиғ и тү зіліс:

* Тірі емес табиғ ат

* Тірі табиғ ат

*+ Тірі жә не тірі емес табиғ ат

* Биологиялық табиғ ат

* Химиялық табиғ ат

! Топырақ тың ө сімталдық қ асиетін қ алыптастыруғ а бағ ытталғ ан іс-шаралар қ алай

аталады?

* рекапитуляция

* реиммиграпия

* реинтродукция

* рекультивация

* реинкарнация

! Агроэкожү йесінің сипаттамасы:

* табиғ и экожү йеге ұ қ састығ ы

* табиғ и реттегіш байланыстарының кү шеюі

*+ мә дени ө сімдіктердің бә секеге қ абілеттілігінің тө мендеуі

* мә дени ө сімдіктердің бә секеге қ абілеттілігінің кү шеюі

* табиғ и экожү йелерге қ арағ анда тұ рақ тылығ ы

! Топырақ мыналардан тұ ратын жү йе болып табылады:

* қ атты бө лшектер мен ауадан

*+ ауа мен судан тұ ратын қ атты бө лшектер

* ауадағ ы қ атты бө лшектер мен ылғ алдан

* ауада, суда қ атты заттардың бірдей пропорцияда болуы

* тек қ атты бө лшектер

! Ірі ө ндіріс орталық тары ауа райы жағ дайына байланысты қ ала маң ынан мына

ө згешелігімен ажыратылады:

* қ ала маң ына қ арағ анда жазда жауын-шашын аз болады

*+ қ ала маң ына қ арағ анда, жазда температура жоғ ары болады

* қ ала маң ына қ арағ анда, қ ыста температура тө мен

* қ ала маң ына қ арағ анда жыл бойына кө біне кү н ашық

* қ ала маң ына қ арағ анда қ ыста ауа ылғ алдылығ ы жоғ ары

! Топырақ дегеніміз:

* жер беткейінде орналасқ ан тіндік қ ұ рылымын сақ тағ ан структуралары қ осылғ ан

ағ залардың жартылай ыдырағ ан қ алдық тары

* басым бө лігі жер қ абығ ының желденетін аймағ ында жатқ ан жә не ауа ортасымен

жанасатын қ ұ рлық тың ерекше, бос жұ қ а беткей қ абаты

*+ тірі ағ залар жә не ө лі табиғ ат кү штері минералды субстрат пен ө лі ағ залардың

қ алдық тарына ә сер етуі кезінде пайда болғ ан табиғ и мү шелік тү зінділер

* ө сімдік жә не жануар қ алдық тарының биохимиялық ыдырау ө німдері болып

табылатын қ ара қ ою тү сті боялғ ан жартылай ыдырағ ан қ абаты

* аналық жыныстан тұ ратын литосфераның тө менгі қ абаты