Жиіліктік диспетчерлік орталықтандыру

КСРО-да диспетчерлік орталық тандыру жү йелерін жасау бойынша жұ мыстар отызыншы жылдардың ортасында басталғ ан, ол кезде ДВК уақ ытша коды жү йесі жасалып, енгізілген еді, кейінгі жылдары ол жетік жү йеге ауыс-тырылды.

32сурет - ЧДЦ-66 жү йесінде ТУ жә не ТС сигналдарын қ ұ ру

ЧДЦ-66 жү йесінде ТУ сигналдарын беру ү шін f_1y= 500 Гц, f_2у= 600 Гц, f_3y= 700 Гц, f_4у= 800 Гц жиіліктері пайдаланылады (32-сурет), ал ТУ сигналдарын беру жә не қ абылдау аппаратурасы релелі-тү йіспелік элементтерде қ ұ рылғ ан. ТС кодтық сигналдары тү йіссіз аппаратура кө мегімен беріледі жә не қ абылданды, бұ л ТС сигналын беру уақ ытын кү рт азайтуғ а мү мкіндік береді. ТС сигналы (32, б-сурет) тө рт жиілікте қ ұ рылады f_1и= 1650 Гц, f_2и= 1950 Гц, f_3и= 2250 Гц, f _4и= 2550 Гц.

Сонымен, ЧДЦ-66 жү йесінде желілік пунктілердің максимум саны 20, ә рбір станциядағ ы объектілер топтарының саны 7 (жетінші топтың жасалуы ү шін тө рт белсенді импульстер комбинациясы пайдаланылады), топтағ ы объектілер саны 8. Яғ ни, осы объектінің басқ арылып отырғ ан объектілер саны бойынша толық сыйымдылық 1120. Нө лдік жә не 18-ші импульстердің ұ зақ тығ ы 200 мс, ТУ сигналының қ алғ ан импульстерінің ұ зақ тығ ы 50 мс, яғ ни ТУ сигналын берудің толық уақ ыты 1, 25 с.

ТС сигналы беруді рұ қ сат ету сұ ранысын анық тайтын нө лдік импульстен, 19 ақ параттық импульстен жә не аяқ таушы импульстен тұ рады. 1-ден бастап 9-ғ а дейінгі импульстер топты таң дау ү шін арналғ ан, жә не ТС сигналының бұ л бө лігінде тө ртке тең тұ рақ ты бірліктер саны бар кедергіден қ орғ айтын код пайдаланылғ ан, яғ ни = 126. 10-нан 19-ғ а дейінгі импульстер бө лу ә дісі бойынша орындау тізбектерін таң дау ү шін пайдаланылады, яғ ни жү йенің бақ ыланатын объектілер саны бойынша сыйымдылығ ы 1260. Импульстің ұ зақ тығ ы 150 мс, аяқ таушы импульстікі – 120 мс, қ алғ андарынікі – 10 мс, сондық тан ТС сигналын берудің толық уақ ыты 0, 46 с.

ЧДЦ-66 жү йесін кез келген тартым тү рі бар желілерде пайдалануғ а болады, ТУ жә не ТС сигналдарын беру ү шін ә уе жә не кабель желілері пайдаланылуы мү мкін. ЧДЦ-66 жү йесінде байланыс желісінің қ алыпты кү йі бақ ыланады, ТУ жә не ТС сигналдарын қ абылдау квиттеу сигналымен дә лелденеді, командаларды беру ү шін кедергіден сақ тау коды пайдаланылады. ЧДЦ-66 жү йесі еліміздің темір жолдарында кең інен пайдаланылады.

Бастапқ ы кү йде ТУ жә не ТС сигналдары жоқ болғ ан уақ ытта орталық пост ОП жағ ынан Л1, Л2 желісіне f_4у жиілігі келеді (33-сурет). ТУ сигналын беру ү шін диспетчер М манипуляторында маршрутты тереді, осы арқ ылы Нр кө теру релесіне ә сер етеді.

Бұ л релелер Т таблода диспетчердің маршрутты теру ә рекеттерін индика-циялауғ а, бұ йрық тар жинау мен ТУ сигналының оперативті бө лігін қ алыптас-тыруғ а арналғ ан сілтеу релелеріне УК ә сер етеді. Қ ажетті сілтеу УК релелері қ оздырылғ аннан кейін Н бастаушы релелер, РВ станциясы мен топтарын таң дау релелері мен тіркеуші Р реле қ осылады.

РВ станциясы мен тобын таң дау релесі кодтың таң дау бө лігінің, ал Р тіркеуші реле – беріліп отырғ ан бұ йрық қ а сә йкес кодтың орындаушы бө лігін сипатын анық тайды. Осыдан кейін РП бө лгіші қ осылады, жә не орталық шифра-тордың кө мегімен ЦШ қ ажетті кодтық сигналдың жиіліктік импульстерін туғ ызатын орталық генераторды генерациялау жиілігі ө згереді.

33-сурет - ЧДЦ-66 жү йесінің қ ұ рылымдық сұ лбасы

ТС сигналы бақ ыланып отырғ ан объектілердің кү йін ө згерткен уақ ытта беріледі, бұ л объектілердің бақ ылаушы релелерімен К анық талады. Бұ л ретте Н бастаушы реле мен желілік шифратор ЖШ мен желілік генераторды ЖГ қ оректендіретін қ ажетті топтық реле То іске қ осылады. Генератордың қ озуын Г реле мен оның қ айталағ ышы ПГ тіркейді. ПГ релесі желіні келесі ЛП-ден ажыратады жә не ЖГ -ны ЦП-ғ а апаратын желіге қ осады. Осы арқ ылы ТС сигналының келесі ЛП арқ ылы бір уақ ытта берілу мү мкіндігі жойылады.

ТС сигналы Л1, Л2 желісінен ЦП -ғ а тү сіп, ФА фильтрі мен ЦУ кү шейт-кіші арқ ылы орталық демодуляторғ а ОДМ -ғ а беріледі, онда жиіліктік импульс-тер орталық дешифраторғ а ОДШ ә сер ететін тұ рақ ты ток импульстеріне тү рле-неді. Дешифраторда ОДШ импульстер нө мірлері мен олардың сапасы анық та-лады, соның нә тижесінде белсенді сапалы импульстер қ ажетті триггермен Т1-Т10 тіркеледі. ТС сигналының таң даулы бө лігін қ абылдау кезінде 1ИЗ — 9ИЗ таң дау релелері мен ОК релесі қ осылады, ал орындаушы бө лікті қ абылдау кезінде - 1ИС — 10ИС орындаушы релелер қ осылады. ИЗ релелері топтық қ осу релелерін То қ осады, олар ИС релелерімен бірлесе отырып, табло Т мен пультте П бақ ылау сигнализациясын жү зене асыратын Б бақ ылау релеге ә сер етеді.

Кодтық желі мен аппаратураның барлық бұ зылу жағ дайларында ЦП диспетчер берілген ЛП-ны резервтік басқ ару ПРУ пунктінен резервтік басқ аруғ а береді. Пойыздар қ озғ алысының орындалғ ан графигін автоматты тү рде тіркеу ЦП-да ПЗ поездографымен жү зеге асырылады.