![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
ГлоссарийСтр 1 из 4Следующая ⇒
ПӘ НІНІҢ ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК КЕШЕНІ «Академиялық кескіндеме - III» В010700 «Бейнелеу ө нері жә не сызу» мамандығ ы ү шін ОҚ У-Ә ДІСТЕМЕЛІК МАТЕРИАЛДАРЫ
Cемей Алғ ы сө з
1 ә зірлеген Қ ұ растырғ ан ___________ «03» 09 2014 ж. Рахметова А.Р. «Бейнелеу ө нер жә не дизайн» кафедрасының оқ ытушысы
2 ТАЛҚ ЫЛАНҒ АН 2.1 «Бейнелеу ө нері жә не дизайн» кафедрасының отырысында. Хаттама № _____, «_____» ______________ 2014 ж., Кафедра мең герушісі __________ /М.С.Мырзаканов/
2.2 Педагогикалық факультетінің оқ у-ә дістемелік бюросында Хаттама № _____, «_____» ______________ 2014 ж., Тө рағ а ____________________ / /
3 БЕКІТІЛГЕН Университетінің оқ у-ә дістемелік кең есінің отырысында келісіліп, баспағ а ұ сынылды
Хаттама № ____, «_____» ____________________ 2014 ж. ОӘ К тө райымы __________ / /
БІРІНШІ РЕТ ЕНГІЗІЛГЕН
Мазмұ ны 1 Глоссарий 2 Тә жірибелік сабақ тар 3 Студенттің ө здік жұ мыстары 4 Ә дебиеттер
ГЛОССАРИЙ АБРИС – сұ лба, тұ рпат (бір нә рсенің сыртқ ы сұ лбасы), бір нә рсенің сыртқ ы тұ рпаты, сыртқ ы жобалық пішіні, бейнеленген бір заттың контуры, сызық тың тұ рпаты. АБСТРАКЦИОНИЗМ – абстракционизм ХХ ғ асырдағ ы живопись, скульптура мен графикадағ ы ө нердегі бағ ыт: мұ ның ө кілдері кө ркем сурет практикасын тү бірімен ө згертуге, оның қ алыптасқ ан принциптері мен дә стү рлерінен - оның ішінде реализмнен де қ ол ү зуге, жаң а, ә деттен тыс мазмұ н іздеуге ұ мтылды. АВАНГАРДИЗМ - (ХХ ғ асырдағ ы кө ркемсуреттегі қ озғ алыстың шартты аталуы; мұ ның ө кілдері кө ркемсурет практикасын тү бірімен ө згертуге, оның қ алыптасқ ан принциптері мен дә стү рлері кеп оның ішінде реализмнен де–қ ол ү зуге, жаң а, ә деттен тыс мазмұ н іздеуге ұ мтылады). АВТОЛИТОГРАФИЯ – Суретшінің кө ркем литографияны орындау тә сілінің тү рі; мұ нда суретші ө з шығ армасын литографияғ а арналғ ан тасқ а ө зі тү сіреді АВТОПОРТРЕТ - ө з портреті. Суретшінің ө зін ө зі салғ ан портрет не сурет. Автопортрет кө бнесе айнағ а қ арап салынады, сонымен бірге шебер суретшінің ө з пішінін санада сақ тап, елес ә дісін қ олдануы мү мкін. АКАДЕМИЯЛЫҚ СУРЕТ - кө ркем сурет ө нерінің жоғ ары оқ у тү рі. Мұ ндай оқ у тү рі XV ғ асырда қ алыптасқ ан. Академиялық сурет - натураны ұ зақ мерзім бойы оқ ытатын, ө нердің қ ыр-сырына терең ұ ң іліп жоғ ары дә режеде ү йрететін ілім. АКВАРЕЛЬ - суғ а езілетін мө лдір бояу бояулар ө сімдік майларымен біріктірілген жә не осы бояулармен жасалғ ан живописті айтады. АКВАТИНТА - металды қ ышқ ылмен ө ң деуге негізделген гравюраның бір тү рі АЛЛА ПРИМА - дымқ ыл қ ағ аз бетіндегі живопись, сонымен қ атар шығ арманы бір отырыста салып бітіру. АЛЬСЕККО - фресканың бір тү рі: кепкен сылақ бетіне салынғ ан живопись. АЛЬФРЕСКО - фресканың бір тү рі: кепкен сылақ бетіне салынғ ан живопись. АНФАС - қ асбет қ арсы алдынан деген мағ ынада. Адамның суретін қ арсы. АНТИКАЛЫҚ - (античный лат. Antiguus) -арғ ы, кө не Грек, кө не Рим онері сонымен қ атар ерте дү ние ә лемінің халық тарының ө нері. ТАЛДАУ - бір нә рсені не қ ұ былысты ойша детельдарғ а, қ ұ рама бө ліктер мен белгілерге бө лу. Мысалы: адам басының суретін салмастан бұ рын, пішінді ой елегінен ө ткізіп, ойша тандау ә рекетінжасап, оның детальдарының бейне бір заттарғ а, кө бнесе геометриялық денелерге ұ қ сатып, ойша салыстыра отырып соң ында ү лкен формағ а жыйнақ тау. АКЦЕНТ - (бейнелеу ө нерде кө рерменнің назарын ерекше аудару ү шін қ айсы бір тұ лғ аны, затты, бейненің бө ліктерін тү спен, жарық пен, сызық пен немесе нең істікте орналастырумен ерекшелеп кө рсету тә сілі) АНИМАЛИЗМ - бейнелеу ө нерінде хайуанаттарды бейнелеу. БАГЕТ – жақ тауша картиналарғ а, портреттерге рама жасауғ а немесе қ абырғ аларды ә шекейлеуге арналғ ан боялғ ан, алтын жалатылғ ан жә не т.б. ағ аш жақ тауша. БАТАЛЬДЫҚ ЖАНР - (француз тілі Bataille) - бейнелеу ө нерінің кескіндеме, графика жә не мү сіндеуінде соғ ыс кө ріністері бейнеленген жанр. БАТИК – тү рлі-тү сті мата, оғ ан сурет қ олмен тү сіріледі. Алғ аш Индонезия халық тарында пайда болды, сурет онда балауыздың кө мегімен салынады, содан кейін матаны бояғ ыштарғ а салынады, оның балауызбен кө мкерілмеген жерлері боялып шығ ады. БЛИК – ақ таң дақ жарық пен кө лең ке элементі, заттың бетіндегі ең жарық нү кте. БЮСТ (франц. Buste, итальян. Busto) – адамның кеуде бө лігінің бейне суреті, қ ұ йылғ ан тұ рпат. Бюст мү сін ө нерінде жиі кездеседі, сондай-ақ суретте де қ олданылады. Оқ ыту барысында гипстен қ ұ йылғ ан бюст суреттерін салып ү йрену бағ дарламағ а енген. ВАТМАН – қ ағ аз фабрикасының иесі ағ ылшын Ватманның есімінен алынғ ан. Сызу жә не сурет салуғ а арналғ ан жоғ арғ ы сапалы қ ағ аз. ВЕРНИСАЖ – арнайы шақ ырылғ ан адамдардың қ атысуымен кө ркемсурет кө рмелерін салтанатты тү рде ашу. Кө рмедегі жұ мыстарғ а (экспозиция) суретшілер, сыншылар, қ оғ ам ө кілдері, ө нермен байланысты мекемелер ө з сө здерінде алғ ашқ ы бағ алары мен сындарын айтып талдау жасайды. ВИТРАЖ (франц. Vitrage – шынылау, латынша Vitrum – шыны) – зершыны, мө лдір бояулармен шыны бетіне салынғ ан сә ндік қ олданбалы ө нер, тү рлі-тү сті шыны сынық тарынан салынғ ан немесе жарық ө ткізетін материалдардан қ ұ ралғ ан кө ркем оюланғ ан композиция. ВИНЬЕТКА - кітапша немесе қ олжазбада текстің басы мен аяғ ын шағ ын сурет немесе ою-ө рнек тү рінде ә шекейлеу ВИРТУОЗ - (итальян. Virtuoso) – асқ ан шебер, ү здік шық қ ан, ө нерлі. Ө нерде шеберлік шың ына шық қ андарды осылай атайды. Мысалы, қ айта ө рлеу дә уірінің асқ ан шеберлері: Леонардо да Винчи, Микеланджело, Рафаэль т.с.с. орыс ө нерінде ү здік шық қ ан шеберлер: И.Е.Репин, В.А.Серов, М.А.Врубель т.б. БАЛАУЫЗДЫ КЕСКІНДЕМЕ - (ағ ыл. wax painting, франц. peintur a la cire, нем. Wachsmalerei) – кескіндеме техникасы. Бұ л техникада байланыстырушы зат ретінде балауыз пайдаланылады. Балауыздың химиялық белсенділігі мен дымғ а тө зімділігінен. Балауызды кескіндеме бірнеше ғ асырлар бойы ө зінің алғ ашқ ы қ алпында тү стерінің балаусалығ ын, ө ң інің қ абаттарының ә семдігін сақ тап қ алады. КӨ РМЕ - (ағ ыл. Exhibition, франц. exposition, нем. ausstellung) – кө ркем шығ армаларды уақ ытша кө пшілікке ашық кө рсету. ГАЛЕРЕЯ (франц.galle) – 1. жаң а заман ө нерінің кө рмесін ө ткізуге арналғ ан ғ имарат; 2. жекелеген немесе топтасқ ан ауысып отыратын кө рмелер ө ткізетін орын. ГАММА - (грекше gamma) тү рлі бояулар. Бейнелеу жә не сә ндік ө нердегі тү стердің рең дерінің байланысы (бір тү стің басымдылығ ы жоғ ары болады). Кө ркем шығ арма жасау кезінде тү стердің рең дерінің тұ тастығ ын сақ тай отыра, қ араң ғ ы жә не жарық, суық жә не жылы, анық жә не басың қ ы ә лсіздікті айырып кө рсету керек. ТҮ Р-ТҮ С ГАММАСЫ – бояулар гаммасы (кө ркем шығ арманы салу кезінде бірнеше тү спен қ атар келуін білдіретін атау) ТҮ РЛІ-ТҮ СТІ ГАММА – шығ армада кө п қ олданылғ ан жә не ондағ ы живописьтің шешімінің сипатын анық тайтын тү рлі-тү сті ө ң дердің негізгі қ арым-қ атынастары ГЕОМЕТРИЯЛЫҚ ОЮ-Ө РНЕК – ою-ө рнектер тү рлерінің бірі. Геометриялық элементтермен шектелген. Бейнелік кө рнекілік нышаны заң ды тү рде жоқ. Бейнелік себебі геометриялық ою-ө рнектердің геометриялық фигураларғ а ұ қ сатылуы жә не стилдеу. КОНТРАСТАРДЫ Ү ЙЛЕСТІРУ (реалистік композицияның негізі) Ү ЙЛЕСІМ - ө нерде кө ркем туындының бө ліктерінің ө зара ұ насымды байланысуы, ү йлесе жарасуы. Ө НЕРДІҢ ГЕДОНИСТІК Қ ЫЗМЕТІ Қ ЫЗМЕТІ - ө нердің адамғ а лә зат, қ уаныш ә келу қ ызметі Ө НЕР ГЕНЕЗИСІ - ө нердің шығ у тегі ГЕРАТ МИНИАТЮРА МЕКТЕБІ – миниатюралық живопись мектептерінің бірі ГИПЕРРЕАЛИЗМ – қ азіргі модернизм ағ ымдарының бірі. Оның ө німдері шындық ты шындық тан да жоғ ары бейнелеуге шақ ырады ГОХУА - (қ ытайша чжунгохуа) – қ ытайдың ұ лттық кескіндеме ө нері. Ә р тү рлі минералдың жә не ө сімдіктің суғ а езілетін бояулар мен қ ара тушьпен жібек жә не қ ағ аз беттеріне салынады. ГРАВЮРА (франц.gravure, om graver – бедерлеу) – бедер сурет, графиканың бір тү рі. Гравюра бетіне бедер тү сірілген пластина, гравюра бедерленген пластинадан алынғ ан басылым. БЭННЭ гравюрасы – екі: қ ызыл кү рең жә не жасыл тү спен басылатын жапон гравюрасы. ШЫҒ ЫҢ Қ Ы БАСПА ГРАВЮРАСЫ – бұ ғ ан ксилография мен линогравюра жатады. ТАСТАҒ Ы ГРАВЮРА – литография техникасының бір тү рі, литографиялы тас бетіне ә р тү рлі металл инелермен жұ мыс жасалынады. ГРАФИКА (грекше graphike (сө здің тү бірі) grapho – жазамын, суретке саламын) – бейнелеу ө нерінің бір тү рі. Ол сурет салу ө нері. Графика графикалық ө нер – бейнелейтін басып шығ аратын ө нер тобы. Графикада бейне тү сіретін жазық тық ә р тү рлі қ ағ аз беттері болып табылады. КІТАП ГРАФИКАСЫ – бұ л кітаптың жалпы конструкциясы. Кітап жасаудағ ы оғ ан қ ажетті кітап сыртының мұ қ абасы, оның бетіндегі иллюстрациялар, тексттердің орналасуы, кітапқ а қ ажетті барлық безендіру жұ мыстары кітап графикасында қ арастырылады. ГРАФИТ (нем.-гр. жазамын) – қ арындаш жасалатын тү рлі-тү сті минерал. Графит қ ара тү стің табиғ и жолмен пайда болуының нә тижесі – кристалдық кө міртегінің басқ а заттармен қ осындысынан қ ұ ралады. ГРАФИЧНОСТЬ – пластика ө нерінде кө ркемдік сапа. Пластика ө нерінің кө ркемдік сапасы графиканың ерекше мү мкіншілігімен байланысты. ГРИЗАЙЛЬ (франц. Grisaille сө зінің тү бірі gris – сұ р) – живопистегі бір тү стілік, ГУАШЬ (франц. Gouache, итальян. Guazzo – суғ а езілген бояу) – суғ аезілетін живопиське арналғ ан бояу. Гуашь технологиялық жағ ынан акварельге жақ ын. Акварельден ө згешелігі ішіне ақ сыр қ осылғ ан, кү ң гірт қ ою жағ ылатын сулы желімді бояулар. Гуашь кебу кезінде тү стері жарық танып ағ ара тү седі. ДЕКОР (франц. Dé cor, латын. Dekorare –безендіру) – архитектурада декорация, бейнелік немесе ою-ө рнек элементтері жиынтық жү йесінің жалпы атауы. ДИПТИХ (грекше Diptychos) – бір мазмұ нғ а байланыстырылғ ан екі бө ліктен – екі картинадан тұ ратын бейнелеу ө нері шығ армасы. ДИЗАЙН – заттарды кө ркем конструкциялау жә не жобалау. Жобалау кезінде объектінің мақ сатынан басқ а оғ ан сапалы ә семдік, ү немділік, жоғ ары функциялы етіп, сонымен қ атар физиологиялых жә не психологиялых ың ғ айлық ты ескеру қ ажет. ДРАПИРОВКА (франц. Draper – бұ л қ ыртыстарын шаршалау, перделеп жатқ ызу). Шаршалау, перделеу – бейнелеу ө нерінде кө ріністі, натюрмортты ә серлеу не жинақ тау ү шін матамен кө ркемдеу. Сурет жұ мысында натюрморт, адам суретін салғ анда перделеу жиі қ олданылады. Суретке оқ ыту бағ дарламасында перделеу (драпировка) жеке тақ ырып болып енген. ЖАНР (франц. Genre – тегі, тү рі) – бейнелеу ө нері теориясында ө нер тү рі. ө зінің тақ ырыбына бейнелік кө рініске байланысты мынадай тү рлерге бө лінеді: тарихи жанр, тұ рмыстық жанр, портреттік жанр т.б. ЖИВОПИСЬ (ағ ылшынша Painting, франц. Painture, нем. Malerei) – кескіндеме. Кескіндеме бейнелеу ө нерінің тү рі. Кескіндеме сурет сияқ ты айнала қ оршағ ан болмысты шындық ты танып білу қ ұ ралы. Кө ркемдік образ (тұ лғ а) жасауда кескіндеме тү стердің кө мегімен жасалады. ЖАНРЛЫҚ ЖИВОПИСЬ – тұ рмыстық тақ ырыпқ а салынғ ан живопись. АЛЬФЕЙЛІК ЖИВОПИСЬ – кеппеген сылақ бетіне сулы бояулармен салынғ ан живопись. ЖУХЛОСТЬ – ө ң у. Майлы бояу живописіндегі кебу кезіндегі бояу қ абатындағ ы ө згеріс, осының салдарынан картинаның немесе этюдтің беткі қ абаты кү ң гірттеніп, бояулардың ә демілігі мен ә уезділігі жоғ алады. КЕНЕПТІ ТЕГІСТЕП СЫЛАУ – картина салар алдында кенеп бетін тегістеп сылап шығ у. КОМПОЗИЦИЯ ЗАҢ ДАРЫ: БАСЫМДЫЛЫҚ ЗАҢ Ы – ою-ө рнек композициясында бір немесе бірнеше мотивтерді басым ерекшелеп кө рсету. Ү Ш КОМПОНЕНТТІЛІК ЗАҢ Ы – ою-ө рнек мотивтерінде кү рделі жә не алуан тү рлі қ имылды беру ү шін композицияда осы қ имылдың ү ш фазасын кө рсету. ТҰ ТАСТЫҚ ЗАҢ Ы – сурет ө нерінде сурет салғ анда жалпыдан жалқ ығ а қ арай кө шу, яғ ни бейненің жалпы пішінін нобайлап алып содан кейін нақ тылауғ а кө шу. БҮ ТІНДІК ЗАҢ Ы – композицияның негізгі заң дарының бірі. АУА ПЕРСПЕКТИВАСЫНЫҢ ЗАҢ ДЫЛЫҚ ТАРЫ – бізден қ ашық тай отырып заттар кө збен кө ргенде кө лемі жағ ынан кішіреймейді. Қ ашық тау дә режесіне қ арай олардың қ ара-қ ошқ ыл жә не бозғ ылт жерлерінің қ арама-қ арсылығ ы барғ ан сайын біртіндеп жұ мсарады, заттар неғ ұ рлым тү скендей болады да, ақ ырында кө кжиекте зорғ а ажыратылатын силуэттерден тұ ратын бір рең кті мұ нарғ а айналады. Сонымен бір мезгілде олардың тү с бояуы да ө згереді. Осы қ ұ былыс ауа перпективасы деп аталады. ЖАҢ АШЫЛДЫҚ ЗАҢ Ы - ө нердің жалпы заң ы. Бұ л заң ды ө нердегі ізденіс, аталмыш заң дардың басын қ ұ райтын заң деп те айтуымызғ а болады. Ө йткені кө ркем бейне (образ) қ ашанда ө нерде жаң а мазмұ н мен жаң а форма. СУРЕТТЕМЕ – суреттемеде айқ ын кө рініс, композициялық қ ұ рылым, ө ң дер мен рең дер шешімі де орын алады. Суретші табиғ аттың ө зіне ұ нағ ан кө рікті кө рінісін бейнелеу кезінде ондағ ы барлық детальдарды есіне сақ тап қ алу мү мкіндігі жоқ болса, ол оны толық бейнеге келтіріп салып алуды кө здейді. Бұ л жұ мыс арнайы уақ ытты талап етеді, қ арағ анда кү рделірек. Ә ЛӨ РНЕК – кітап тарауының басын ерекшелеп ә рі безендіріп тұ ратын шағ ын ою-ө рнек немесе бейнелік кейде сюжеттік композиция. БІЛГІРЛІК - ө нертануда XIX ғ асырдың соң ында пайда болғ ан бағ ыт; оның негізгі мақ саты ә йгілі немесе жаң а табылғ ан ө нер шығ армаларының қ ұ ндылығ ын анық тау. ГРАВЮРА ИНЕСІ – гравюрағ а бедер салуғ а арналғ ан аспап. ЛИТОГРАФИЯ ИНЕСІ – (тасқ а сызуғ а арналғ ан ү ш немесе тө рт қ ырлы пирамида, корпус т.б. тү ріндегі, жү зі ө ткір болат стержень. Ө НЕРДЕГІ ДӘ РІПТЕУШІЛІК (суретшінің бейнелеу обектісін ә дейі немесе еріксіз боямалап кө рсету салдарынан ө мір шындығ ынан алшақ тау) ЭСТЕТИКАДАҒ Ы ИДЕАЛИЗМ (матерализмге қ арама-қ арсы, эстетикалық сананы, идеяны мұ ратты бірінші деп танитын бағ ыт.) КӨ РКЕМ ИДЕЯ (суретшінің адамғ а жә не ә лемге қ атынасын, оның идеялық шығ армашылық концепциясын білдіріуі, суретші ө з ойын ө нер туындысына айналдыруы) СЫНТАС - қ ұ дай немесе қ ұ дайды алмастырушы материалды дене, діни саяси жаппай табыну нысаны. ИДИЛЛИК (кө ркем шығ армада идиллияны, тамаша, рахат ө мірді суреттеу) БЕЙНЕ, БЕЙНЕЛЕУ – шыншылдық ты айнала қ оршағ ан қ ұ былысты нақ ты сезімталдық ты, ө нер ә діс- тә сілдерімен кө рсету. Бейнелеу ө неріндегі кө ркемдік образдың негізі болып табылады. Ө нер туындысының идеялық мә н мағ ынасы жә не эмоциялық қ анық тылығ ы бейнелеу кезінде пайда болады. БЕЙНЕЛЕУ Ө НЕРІ – пластика ө нерінің бір бө лігі кең істікте жә не жазық тық та ә лем бейнесін жасаушы, кө з жанары арқ ылы қ абылданып ө скен (жетілген). Олар кескіндеме, мү сін, графика. Кей жағ дайларда бейнелеу ө неріне сә улет жә не қ олданбалы ө нер жатады, қ аншалық ты олардың шығ армалары кең істіктік жә не кө з жанарымен қ абылданатындығ ына байланысты. ИЗОКЕФАЛИЯ (грек тілінде isos – тең, біркелкі жә не kephflt – бас), исокефалия – ертеде кең тарағ ан кө п фигуралы композицияның ә дісі, бұ л жағ дайларда фигуралардың бастарын бір дең гейде орналастырылады. (кө лденең бір қ атарда) И. термині антика ө неріне қ атысты жиі қ олданылады. ИКЕБАНА (жапон сө зінен алынғ ан атау; гү лдер ө мірі) дә стү рлі жапон ө нері. Мезгілге, аталып ө тетін оқ иғ ағ а, иесінің кө ң іл кү иіне, байланысты гү лдерден, бұ талардан, жемістерден қ ұ растырылғ ан композиция. КӨ РУ ИЛЛЮЗИЯСЫ (объектінің кең істік қ асиетін азды – кө пті бұ рмалап) ИЛЛЮЗИОНИЗМ (лат. тілінде illusion – алдамшы) бейнелеу ө нері шығ армаларында заттарды оның бейнесі емес, нақ ты ө зі деп қ абылдайтындай етіп бейнелеу, жә не кө зді алдау, иллюзиямен шекаралас шындық қ а ү қ сас шынайылық қ а ү қ састық жасау. ИЛЛЮМИНАЦИЯЛАУ (гравюраларды немесе суреттерді қ олмен бояу; сондай – ақ орта ғ асырдағ ы қ олжазба кітаптарғ а тү рлі – тү сті миниатюралар мен ою - ө рнек салу процесін де осылай атағ ан) ИЛЛЮСТРАЦИЯ (ө нер тү рлерінің бірі, негізінен кө ркем графикағ а жатады, бұ л ө нердің мақ саты; суреттер арқ ылы басылымдағ ы тексті толық тырып, тү сіндіріп немесе ә шекейлеп тұ ру. ИМПРЕССИОНИЗМ (XIX ғ асырдың 2-жартысы мен XX ғ асырдың басында ө нерде пайда болғ ан ү шінші соң ғ ы ағ ым; бұ л ағ ым ө кілдері айнала қ оршағ ан ә лемді жә не кү нделікті ө мірді оның қ ұ былысымен ө згерістерін, алдын ала ойластырусыз жә не бар шындығ ымен, сол мезетте ө мірден алғ ан ө ткінші ә сері мен бір сә ттік кө ң іл кү йін ө з туындыларында білдірді. Интерьер - ө ндірістік, қ оғ амдық, тұ рмысқ а арналғ ан ғ имараттардың ішкі кең істігі. ИНТАРСИЯ - (ағ аш заттарғ а жасалғ ан инкрустация тү рі; мү нда ағ аш бетіндегі ойық тарғ а тү сі мен текстурасы ө згеше ағ аштардың қ иық тарын жабыстырады. КАЛЛИГРАФИЯ - кө ркем жазу ө нері. КАЛОКАГАТИЯ (антик эстетикасының басты ұ ғ ымдарының бірі; адам сұ лулығ ының шарты болып табылатын сыртқ ы жә не ішкі ү йлесімді білдіреді) КАЛЬКАЛАУ сурет немесе ө рнектерді кө шіруге арналғ ан жылтыр қ ағ аз неселдір матаны бетіне қ ойып қ арындашпен немесе тушпен сызу арқ ылы кө шіру. К. негізінен композициялық долбар, эскиз немесе монументалды кескіндеме, гравюраларды т. б. жасағ анда қ олданылады. ГИПС ТАС (қ ұ рамында 85 – 90% гипс минералы бар тас) КАПИТЕЛЬ КОЛОННАНЫҢ Ү СТІНГІ БӨ ЛІГІ - К. мынадай тү рлерге бө лінеді: дорлық, иониялық, каринфтік, тоскандық жә не композиттік. Қ АРЫНДАШ – суретке жә не жазуғ а арналғ ан стержень, таяқ ша тә різдес қ ұ рал. ЛИТОГРАФИЯЛЫҚ Қ АРЫНДАШ - (литографиялық тасқ а, мырш жә не аллюмин пластикаларына сурет салуғ а арналғ ан қ арындаш; дайын литографиялық тушьтан қ ұ йылады). «РЕТУШЬ» Қ АРЫНДАШЫ - (итальян қ арындашына ұ қ сас қ арындаш). ИТАЛЬЯН Қ АРЫНДАШЫ - (кү йдірілген сү йектен жасалып, ө сімдік майымен ұ статылғ ан қ арындаш). КАРИАТИДАЛАР - («қ ыздар» деген ұ ғ ымды білдіреді; ғ имарат сыртында немесе ішінде арқ алық ты басымен кө теріп тұ рғ ан ә йел бейнесіндегі тіреулер). КОЛЛАЖ - «жабыстыру» деген ұ ғ ымды білдіреді; ө нерде – техникалық тә сіл, бейнелеу ө нері туындысына тү сі мен фактурасы жағ ынан одан ө згеше материалдарды (газет, жарнама, тү рлі тү сті қ ағ аз) немесе кө лемді материалдар (сым темірлер, ағ аш, жіп) осындай тә сілмен жасалғ ан шығ армалар да «коллаж» аталады. КОЛЛЕКЦИЯ - «жинақ, жинақ тау», заттар немесе ө нер туындыларының жинағ ы. (кітап, қ олжазба, картина, гравюра, керамика, шыны, метал, марка, манеталар жә не т.б.) жалпы тақ ырыпқ а байланысты немесе бір тектес бұ йымдар КОЛОННА - ұ стын (архитектураның композициясының элементі, тік тү сетін ауырлық ты тірейтін дің гек) Дің гек кезкелген материалдардан жасалады темір бетоннан жә не каркасты қ ұ рлыстарда метал тордан. Дө ң гелек тә різді дің гектердің жоғ арғ ы бө лігі капитель ал тө менгі жағ ы кө п жағ дайларда база орналастырылады. КОЛОРИТ - бояу, тү с (тү стердің ө ң дік жү йесі, ө нер туындысында олардың ү йлесімділігі мен байлйнысы, эстетикалых тү тастық қ ұ руы) КОМПОЗИЦИЯ - ( кө ркем шығ арманы қ ұ ру, ө нер тү рінің ө зіндік келісілген ерекшелігіне, суретшінің ойы жә не ө нер туындысының орны, мазмұ нына байланысты. ОБЪЕКТ (лат.ABJECTUN) – зат. Материалды дү ниенің сыртқ ы қ ұ рамды бө лігі. Адам ә рекетінің танып білетін заты. Мысалы, картинадағ ы талдар немесе адамдар мен хайуанаттардың орналасуы т.с.с. ПРОПОРЦИЯ (лат.PROPORTIO ) – сә йкестілік. Белгілі бө ліктердің бір-бірімен ара қ атынасы, сай келісушілігі. Ү лкен кө лемді заттың суретін салу процесінде оның жеке бө ліктерін ү лкен кө лемге сә йкестендіре белгілеп алу тә сілі. ТЕХНИКА – бір істі орындағ анда қ олданылатын тә сіл. Кә сіби суретшілердің ө зіне тә н қ алыптасатын бейнелеу техникасы, ө зіндік бейнелеу тә сілі. Сурет техникасына жаттығ у қ ажет (мысал: штрихтау тә сілі, ө ң беру тә сілі т.б.) ФАКТУРА – сурет ө нерінде суреттің рең інің сипаты. Қ ойылым суретін салу барысында заттардың материалдығ ын шыншыл кө рсете білу шеберлігі. ФОРМА – 1) сыртқ ы пішін, оның ішінде пропорция, конструкциялық қ ұ рылым, кө лем деген мағ ынаны білдіреді; 2) бейнелеу ө нерінде «форма» ұ ғ ымы жиі қ олданылады. Ә р нә рсенің ө зіне ғ ана тә н формасы болады, сол сан-алуан формаларды бейнелеу арқ ылы тану, зерттеп суретін салу арқ ылы мә н мағ ынасын анық тау. ШАБЫТ, РУХ (ВДОХНОВЕНИЕ) – шығ армашылық кү штің пайда болуы, кө ң іл-кү й шабыты, ә серленгіш шабыт. Сурет салушы кө ң іл-кү йінің шабытын ө зі жасап рухтануы керек, ол рух кү ші кө ркем шығ армасына берілуі керек. ЭКСПОНАТ – экспонат (мұ ражайғ а, кө рмеге қ ойылатын зат); мұ ражай экспонаттары (қ ұ нды бұ йымдар, картиналар т.с.с.). ЭМОЦИЯ – эмоция, сезіну, сезім (шағ ын ситуациялы кө ң іл-кү йлер); қ уаныш сезімі; ашу сезімі. ЭСКИЗ (фр.ESGUISSE) – алдын-ала жасалатын долбар. Негізгі жобаны жасау ү шін алдын-ала дайындалатын ү лгі сурет. Мысалы, картинаның тү пкі мағ ынасымен ойын тауып кө рсетуге арналғ ан суретшінің ізденіс жұ мыстары. ЭФФЕКТ – кү шті ә сер; картинадан алғ ан кү шті ә сер; яркий – жарық, жарқ ырағ ан (тү стер жайлы) ашық тү сті; (ә йгілі) нағ ыз, кө рнекті; яркий талант – нағ ыз дарын.
|