Етістіктің белгілері

1. «ا ل س ي ن» мен «س و ف» шылаулары

Бұ л шылаулар келер шақ қ а нұ сқ айды. Етістіктің алдында қ олданылатын « ا ل س ي ن » шылауы жақ ын келер шақ қ а нұ сқ айды, ал « س و ف » шылауы ­— алыс келер шақ ты кө рсетеді.

س َ ي َ ص ْ ل َ ى ن َ ا ر ا ً ذ ا ت َ ا ل ل َ ه َ ب «Жуық арада ол жалынды Отқ а тасталады» -

Бұ л мысалда « ي َ ص ْ ل َ ى ٰ » сө зінен бұ рын « ا ل س ي ن » шылауы қ олданылғ ан, сондық тан да бұ л сө з етістік болып табылады.

ك َ ل ّ َ ا س َ و ْ ف َ ت َ ع ْ ل َ م ُ و ن َ «Жоқ, сендер ә лі білесің дер» -

Бұ л мысалда « ت َ ع ْ ل َ م ُ و ن َ » сө зінен бұ рын « س و ف » шылауыкеледі, сондық тан да бұ л сө з етістік болып табылады.

2. ق َ د шылауы

Бұ л шылаудың бір мағ ынасы айтылып жатқ ан ә рекеттің іс жү зінде болып қ ойғ андығ ын білдіреді.

ق َ د ْ ق ا م َ ت ْ ا ل ص َ ل ا ة ُ «Намаз басталып қ ойды» -

« ق َ ا م َ ت » сө зі етістік болып табылады, ө йткені оның алдында « ق َ د » шылауы келген.

Біреу: «Не ү шін осы мысалда « ق َ ا م َ ت ِ » етістігі касрағ а аяқ талғ ан?», - деп сұ рауы мү мкін. Бұ ның себебі мынада:

3. ل َ م ْ шылауы

Бұ л шылау ө зіне теріске шығ ару мағ ынасын қ амтиды, ә рі ол тек етістіктердің алдында келеді.

ل َ م ْ ي َ ل ِ د ْ و َ ل َ م ْ ي ُ و ل َ د ْ «Ол тумады да, туылмады» -

« ي َ ل ِ د ْ » жә не « ي ُ و ل َ د ْ » сө здері етістік болып табылады, ө йткені олардың алдында «ل َ م ْ» теріске шығ ару шылауы бар.

4. Ә йел тектегі ت ْ ә рібінің қ осылуы

Мысалы, « ق َ ا م َ ت ْ » сө зі. « ق َ ا م َ » етістігі ә йел тегіне қ ойылғ ан, сондық тан да соң ына ت ْ қ осылғ ан.

5. Екінші жақ ты ә йел тектегі « ي ا ء » шылауының қ осылуы

و َ ا د ْ خ ُ ل ِ ى ج َ ن ت ى «Менің Жә ннатыма кір» -

Бұ л аятта қ аратпа сө з «жан» « ا ل ن َ ّ ف ْ س ُ » сө зінебағ ытталғ ан, ол ә йел текте тұ р, сондық тан да ا د ْ خ ُ ل ِ ي сө зінің соң ында екінші жақ ты ә йел тектегі «ي ا ء» шылауыбар, ал бұ л тек етістікте ғ ана болуы мү мкін.

1. «Нун ә т-таукид» (растаушы нун)

Ол екі тү рлі болады:

1. нун ә с-сақ ылә « ن و ن ا ل ث ق ي ل ة » (шаддалы нун);

2. нун ә л-хафифа « ن و ن ا ل خ ف ي ف ة » (сукунды нун).

ك َ ل ّ َ ا ل َ ي ُ ن ْ ب َ ذ َ ن ّ َ ف ِ ى ا ل ح ُ ط َ م َ ة. «Жоқ, ол міндетті тү рде қ иратушы Отқ а кіргізіледі» -

« ل َ ي ُ ن ْ ب َ ذ َ ن َ ّ » сө зінде соң ғ ы шаддалы нун тү бірлі ә ріп болып табылмайды, ол нун тауқ ид, ал бұ л осы сө здің етістік екеніне нұ сқ айды.

ع َ ل ا م َ ة ُ ا ل ح َ ر ْ ف

Шылаудың белгілері

ع َ د َ م ُ ق َ ب ُ و ل ِ ه ِ ش َ ي ْ ئ ا ً م ِ ن ْ ع َ ل ا م َ ا ت ِ ا ل ا س ْ م ِ و ل ا ش ي ئ ا م ِ ن ْ ع َ ل ا م ا ت ِ ا ل ف ِ ع ْ ل ِ.

Есім жә не етістіктің сипаттарына ие болмағ ан жә не оларды қ абылдамағ ан кез-келген жеке сө з шылау болып табылады.

Етістіктің тү рлері

1. Ө ткен шақ етістігі іс-ә рекеттің ө ткен шақ та орын алғ андығ ына нұ сқ айды. Мысалы:

ض َ ر َ ب َ ұ рды – ن َ ص َ ر َ жең ді -

2. Осы-келер шақ етістігі іс-ә рекеттің осы немесе келер шақ та орын алатынына нұ қ сайды. Мысалы:

ي َ ض ْ ر ِ ب ُ ұ рып жатыр - ي َ ف ْ ع ِ ل ُ істеп жатыр -

3. Бұ йрық райы етістігі іс-ә рекеттуралы айтылғ аннан кейінгі оны орындау талабына нұ сқ айды. Мысалы:

ا ِ ف ْ ع ِ ل ْ істе - ا ُ ك ْ ت ُ ب ْ жаз -

Ү й тапсырмасы:

1. Араб тіліндегі ا ل ل ف ظ, ا ل ق و ل, ا ل ك ل ا م, ا ل ك ل م, ا ل ك ل م ة терминдер нені білдіретіні туралы баяндап берің із.

2. Араб тіліндегі жеке сө з неше тү рге жіктеледі? Олардың ә рбірі туралы мысалдармен баяндап берің із.

3. Есімнің, етістіктің жә не шылаудың белгілері туралы мысалдарымен баяндап берің із.

4. Етістіктің тү рлері туралы мысалдарымен баяндап берің із.