Ауызша газеттің тілін неге әдеби тіл дейтінін түсіндіріңіз.

Ауызша газеттердің ө зіндік ерекшелігі тың даушылардың хабарды толық тү сінуіне жә не ө здерін қ ызық тырғ ан сұ рақ қ а жауап алуына, аудиторияның қ алыптасуына ық пал етті. М.Грублин ө зінің “Тү кпірдегі ауызша газет” деген мақ аласында (“Нұ сқ аушы парақ ”, 24, 1921) былай деп еске алады: " Сө йтіп “ауызша газеттің ” бірінші нө мірі де жарық қ а шық ты. Бұ л жұ рттың бә рін елең еткізді. Келесі нө мірді шығ аруғ а уездік партия комитетінің барлық мү шелері жә не кө птеген жауапты қ ызметкерлер келді. Тың даудан ө ткізілген соң газет " мақ ұ лданды". Бә рі де " ауызша" газеттің маң ыздылығ ы мен қ ажеттілігін мойындады.Жергілікті жерден шық қ ан басқ а да " ауызша" газеттердің артық шылығ ы – жергілікті сипатта болғ андығ ы еді. Нақ осы жергілікті ауқ ым, бү кіл материалдың газет шығ атын жерге, тың даушылардың белгілі бір қ ұ рамына бейімделуі " ауызша" газеттің бірінші жә не негізгі белгісі, сондай-ақ оның баспа газеттерден айырмашылығ ы болды. Баспа газеті ол кезде дерек туралы жалпы себептерді кө рсетіп қ ана қ оятын-ды. Жергілікті " ауызша" газет нақ ты жә не тек қ ана жергілікті себептерге тоқ талады. Ең бір " сезімтал" тұ сты қ озғ айды. Тың даушыны сұ рақ тар қ оюғ а, ө зіне-ө зі талап қ оюғ а еріксіз мә жбү р етеді. Хабарларды бір белгісі бойынша сұ рыптайды. Одан соң апталық шағ ын шолу толық тырады, онда да материалдар жекелеген мә селелер бойынша топталып, соң ынан сахналық қ ойылымдр кө рсетіледі. Жалпы тә жірибе бойынша “ауызша” газеттің негізгі екі тү рі қ олданылды: бірінші тү рі — дауыстап оқ у. Халық қ а баспа газеті жетпейтін жерде, сондай-ақ халық тың сауаттылығ ы тө мен жағ дайда газетті осылай оқ уғ а тура келді. Мұ ндай оқ у кезінде уақ ыт, орын, лайық ты ү й, арнайы оқ ушылар дайындалды, кә дімгі газет материалдары тың даушыларды жалық тырмайтындай жә не жылдам тү сінілетіндей етіп ө ң делді.Ол тағ ы бір міндет атқ арды: халық тың жергілікті топтарын " газет оқ у шең беріне" тартты жә не баспа газетінің жаң а, саналы да мұ қ ият оқ ырманын даярлады.“Ауызша” газеттің екінші тү рі – бұ дан бө лек. Оны " ауызша" безендірілген журнал деп атағ ан дұ рыс болар еді. Онда ө ткен оқ иғ аларғ а жә не кү н тақ ырыбына сай безендіру бірінші орында тұ рды: музыкалық жә не ә деби-драмалық безендірулер, суретті, сахналық, карикатуралық безендіру, саяси шарж, памфлет, фельетон, кө кейтесті сатиралық ә зіл-оспақ берілді. Газеттің ө з материалы мұ нда екінші орынғ а ығ ысты.“Ауызша” газет ү гіт театрына, сатира театрына жақ ын тұ рар еді. Сондық тан, бұ л газеттің штатында суырып-салма жү ргізуші, актер, декламатор, драматург, миниатюрист жә не куплетистер болды.“Ауызша” газет оқ ылмайды, тындалады. Оның мазмұ ны жең іл, жұ рттың бә ріне тү сінікті де ұ ғ ынық ты болуы керек. Осығ ан байланысты, “ауызша” газеттегі хабарлама да баспа газетіне қ арағ анда басқ аша беріледі. Ақ параттың ауқ ымдылығ ы шұ балаң қ ылық пен шамадан тыс кө псө зділікке апарып соғ ады. Ал “ауызша” газеттегі ақ парат ұ ғ ынық ты болумен қ атар ық шамды, қ ысқ а, қ арапайым келеді.“Ауызша” газет ү шін ақ парат берудің ең жақ сы формасы шолу еді. Біртекті, бытыраң қ ы, ү зік-ү зік телеграммалар мен заметкалар біртұ тас байланысқ ан шолуғ а бірігеді. Мұ ндай шолудың басына шағ ын аннотация беріліп, одан кейін таң дап алынғ ан деректі материал кетеді. Сонда хабарлама материал ү гіт жү ргізуші мақ ала болып шығ ады.

Жылы Қ азақ станда қ ұ рылғ ан комитет қ алай аталды жә не оның қ азіргі таң дағ ы рө лін қ андай екенін дә лелдең із.

1931 жылдың бастапқ ы кезінде ү кімент тарапынан " О реорганизация радио" деген қ аулы қ абылданды.Кү рт ө згерістерге толы кезең қ абылданды.Сталиннің басшылық етуімен Бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарына, сонымен бірге радиоғ а да цензура басталды.Бұ л цензура Кең ес ү кіметі қ ұ лағ анғ а дейін созылды.Ә йтсе де, қ оғ амдық ө згерістер қ аншалық ты болып жатқ анымен радиожурналистика дамуын тоқ татқ ан жоқ. Осы жылдары алғ ашқ ы радиорепортаждар беріле бастады.Хабарларда деректілік факторлармен қ оса кө ркемдік элементтер дамыды.Кө бінесе жеке басқ а табынушылық қ а бағ ытталғ ан.Сталинді мадақ тағ ан хабарларғ а жол берілді. Аталмыш қ аулыдан кейін 1928 жылдың шілде айында ең бек жә не қ орғ аныс кең есі іле-шала " Радиохабар таратуды қ айта ұ йымдастыру жө нінде'" деп аталатын қ ұ жат қ абылдады. Соның негізінде 1931 жылы акционерлік қ оғ ам таратылып, оның орнына Бү кілодақ тық радиокамитет қ ұ рылды. Сол кездегі дә стү р бойынша Қ азақ станда да одақ тық радиокамитет ашылып, оның тұ ң ғ ыш тө рағ асы болып Айтбай Хангелдин тағ айындалды, содан бері Б.Кенжебаев, Е.Арысұ лы, Қ.Орманов, М.Жантикин, Б.Даулетбаев, М.Сағ атов т.б сынды кө птеген ардагер-радиожурналистер ұ лттық радионың дамуына ат салысты.Есімдері аталғ ан адамдар сол тұ стағ ы қ оғ амдық ө згерістерге араласып жү рген қ айраткерлер болатын.Осы кездері алғ ашқ ы радиоү ндесулер ө ткізіліп, радиоочерктер беріле бастады. Радиодраматургия дү ниеге келді, радиоуниверситеттер ашылып, ғ аламның сан-салаларын қ амтығ ан хабарлар ә уе толқ ынына тарады.