Жасаушы комплекс

КОМПЛЕМЕНТ ЖҮ ЙЕСІ БЕЛСЕНУІНІҢ БИОЛОГИЯЛЫҚ НӘ ТИЖЕЛЕРІ

Комплемент жү йесінің белсенінің нә тижесінде кө п мө лшерде биологиялық белсенді компоненттер пайда болады. Схемада комплемент жү йесінің классикалық жә не альтернативті белсенуінің кезең дері мен олардың негізі биологиялық нә тижелері берілген. Ең алдымен С3 жә не С5 ыдырағ аннан тү зілетін ьиологиялық белсенді компоненттер туралы айту керек. Олар ұ лпа базофилдерінен (мес жасушалардан) жә не қ анның базофилді гранулоциттерінен вазобелсенді аминдердің, ең алдымен гистаминнің, бө лінуіне алып келетін анафилотоксиндер. Бұ л тегіс бұ лшық еттердің қ ысқ аруымен жә не қ ан тамрыларының ө ткізгіштігінің жоғ арылауымен байқ алады. С3а жә не С5а базоыилдердің бұ зылуысыз тегіс бұ лшық еттерді қ ысқ артады жә не капиллярлардың ө ткізгіштігін жоғ арылатады, яғ ни бұ л жағ дайда С3а жә не С5а екі жақ ты – тікелей жә не ұ лпа базофилдері мен базофилді гранулоциттер арқ ылы ә сер етеді. С3а иммуноглобулиндердің антиген спецификалық жә не митоген индукциялық синтезінде иммунодепрессиялық белсенділігін кө рсетіп иммунореттуші молекула қ ызметін атқ арады. С5а қ абілетті: 1) ө зі бө лінген жерге нейтрофилдерді миграциялаушы хемотаксистік фактордың қ ызметін атқ аруғ а; 2) нейтрофилдерді қ ан тамырларының эндотелиіне жә не бір біріне жабысуын кү шейтіп, нейтропенияғ а алып келеді; 3) нейтрофилдерді белсендіріп, онда тыныс жарылысы мен дегрануляцияны дамытады 4) нейтрофилдердің лейкотриендер ө ндірісін кү шейтеді.

Келесі биологиялық белсенді компонент - C3b. Оның пайда болуы жә не нысана жасушаларды қ оршауы комплемент жү йесінің ең маң ызды кезең і болып табылады. Сонымен бірге, C3b комплемент жү йесінің альтернативті белсенуінде жә не опсонизация қ ұ былысында ө те маң ызды. Фагоциттік жасушалардың (нейтрофилдердің, эозинофилдердің, моноциттердің, В-жасушалардың, базофилдердің, макрофагтардың жә не эритроциттердің) бетінде C3b ғ а рецепторлардың болуы олардың опсонизацияланғ ан бактерияларғ а бекітілуін кү шейтеді жә не жұ ту процесін белсендіреді. C3b-байланысты жасушалардың немесе иммундық комплекстердің фагоциттік жасушаларғ а мұ ндай тығ ыз бекітілуі имундық бекітілу феномені деп аталды.

C3b факторының ыдырауынан тү зілген С3е факторы нейтрофилдерді сү йек кемігінен миграциялап, лейкоцитоздың тү зілуіне себеп болады.

Белсенді C3bBb ке, альтернативті белсенудің С3-эстеразасына қ арсы антеденелері болатын С3-нефриттік фактор дабар. Бұ л антиденелер С3-эстеразамен байланысып ә сіресе ангиокапиллярлық гломерулонефриті бар науқ астарда гипокомплементемияның тү зілуіне алып келеді.

Комплементтің биологиялық белсенді компоненттерінің арасында хемотаксистік белсенділігі бар С5b67 бар. Бірақ ол организмде тез бұ зылады, сондық тан оның хемотаксистік ролі маң ызды емес.

Келесі компонент – C4, оның ыдырау ө німдері маң ызды биологиялық қ ызмет атқ арады. Мысалы, C4b cубкомпоненті комплемент жү йесінің белсенуі жү ретін нысана жасушаның мембранасында қ алып С1 компоненттің қ асында орналасады. Бұ л екі компонент – С1 жә не С4 – қ ұ рамында вирус болатын иммундық комплнексті байланыстырып, вирустық белсенділікті бейтараптайды.

Келесі компонент – С2. Ол ыдырағ анда C2b ерігіш кү йде болып, қ ан тамырының ө ткізгіштігін жоғ арылататын кинин тә різді молекулалардың тү зілуімен байланысты болады. Бұ л эффект туа біткен ангионевроздық ісінудің негізі болып табылады.

Келесі фактор – альтернативті белсенудің В факторы. Ол екі фрагментке ыдырайды: Ва қ ан сары суына ө теді, нейтрофилдер ү шін хемотаксистік фактор болып табылады. Bb макрофагтарды белсендіреді жә не олардың жасушалардың бетінде жабысып жайылуын қ амтамасыз етеді.

Комплемент жү йесінің соң ғ ы компоненттері бактериолиз, цитолиз жә не виролиз процестерін іске асырады, яғ ни иммундық комплекстердің қ ұ рамындағ ы жасушалардың жояды.

Комплемент жү йесі туралы тү сіндірудің соң ында опсонизация процесінің механизмдерін сипаттау қ ажет.

«Опсонизация» термині микроорганизмге ә ртү рлі жасушалардың байланысуын білдіреді. Алғ ашқ ы рет опсонизация процесін 1903 жылы Райт пен Дуглас анық тағ ан, бірақ кө п жылдар бойы оның молекулярлық негіздері белгісіз болғ ан. Қ азіргі кезде бұ л процесс ө те кү рделі болып саналады, онда опсониндердің кем дегенде екі ү лкен тобы қ атысады: 1) кейбір иммуноглобулиндердің молекулалары; 2) комплементтің 3і компоненті (С3).