![]() Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Иммунитет түсінігі биологияда, конституциялық құқықта, халықаралық құқықта қолданылуы.
Иммунитет биологияда — организмнің антигендік қ асиеттері бар жұ қ палы жә не жұ қ палы емес бө где заттарды, жұ қ палы аурулар қ оздырғ ышын немесе олар бө ліп шығ аратын кейбір улы заттарды қ абылдамаушылық қ асиеті жә не оларғ а қ арсы тұ ру қ абілеті. Иммунитет конституциялық қ ұ қ ық та – мемлекеттің кейбір санаттағ ы лауазымды адамдарының ешкім тиіспейтін пұ рсаттылығ ы. Парламенттік иммунитет, президенттік иммунитет жә не сот иммунитетті болып ажыратылады. Парламенттік иммунитет — депутатты оның барлық ә рекеттері ү шін, соның ішінде парламенттік міндеттерін атқ ару кезінде жасағ ан ә рекеттері ү шін де қ амауғ а алып, сот алдында жауапқ а тартуғ а тыйым салуды білдіреді. Президенттік иммунитет — мемлекет басшысы ө зінің міндетін атқ арып тұ рғ ан кезінде тұ тқ ындалмайтынын, қ амауғ а алынбайтынын, сот алдында жауапқ а тартылмайтынын білдіреді. Президенттік иммунитет тек Конституцияда кө зделген ерекше тә ртіппен қ ызметтен кетірілгенде ғ ана алынып тасталады. Бұ дан кейін президент сот тә ртібімен қ удалануы мү мкін, не мү лде қ удаланбайды. Францияда жә не кейбір басқ а да елдерде президент тек мемлекеттік опасыздық жасағ ан жағ дайда ғ ана парламенттің шешімімен арнаулы сотқ а беріледі. Қ азақ станда, Конституцияда кө зделгеніндей, ел Президентіне, оның абыройы мен ар-намысына ешкімнің тиісуіне болмайды. Сот иммунитеті бойынша, судья тиісті қ ұ зыретті органның келісімінсіз қ ылмыстық жауапқ а тартылмайды, қ амауғ а алынбайды, айдап ә келінбейді. Иммунитет халық аралық қ ұ қ ық та — мемлекеттік иммунитет жә не дипломатиялық иммунитет деп аталатын тү рлері бар. Мемлекеттік иммунитет – дербес мемлекетті шет ел сотының соттамайтындығ ын білдіреді. Дербес мемлекет иммунитетінің қ ұ қ ық тық негізі БҰ Ұ Жарғ ысымен баянды етілген мемлекет егемендігі болып табылады. Дипломатиялық иммунитет – шетелдік дипломатиялық ө кілдіктерге, олардың келген еліндегі басшыларына жә не қ ызметкерлеріне берілетін ерекше қ ұ қ ық тар мен пұ рсаттылық тар. Бұ л иммунитеттің мақ саты – дипломатиялық ө кілдіктердің міндеттерін жү зеге асыруы ү шін барынша қ олайлы жағ дай жасау. Оның заң и табиғ аты мынағ ан негізделеді: бір егеменді мемлекет екінші егеменді мемлекеттің билігіне бағ ына алмайды, ал дипломатиялық ө кілдіктер мен оның дипломатиялық қ ызметкерлері сол мемлекеттің бет-бейнесі болып табылады. Дипломатиялық иммунитетті беру тә ртібі мен кө лемі “Дипломатиялық қ атынастар туралы” Вена конвенциясында айқ ындалғ ан. Бұ л Конвенцияда дипломатиялық иммунитеттер дипломатиялық ө кілдіктердің иммунитеттері мен дипломатиялық қ ызметкерлердің жә не олардың отбасы мү шелерінің жеке иммунитеттеріне бө лінеді. Алғ ашқ ысына мыналар жатады: - дипломатиялық ө кілдіктің ү й-жайларына қ ол сұ ғ ылмайтындық, мү лік жә не жү ріп-тұ ру қ ұ ралдарының, хат-хабар мен мұ рағ аттардың иммунитеті; - қ азыналық иммунитет; - ө кілдіктің ө з орталығ ымен жә не ө з мемлекетінің басқ а да ө кілдіктерімен қ арым-қ атынас жасау қ ұ қ ығ ы. Ө кілдіктің ү й-жайларына, олардың жиһ аз-мү ліктеріне, сондай-ақ ө кілдіктің жү ріп-тұ ру кө лігін тінтуден, реквизициялаудан, қ амауғ а алудан, т.б. қ орғ алу иммунитеті қ олданылады. Қ абылдаушы мемлекеттің ө кімет орындары дипломатиялық ө кілдік басшысының келісімінсіз осы ө кілдік аумағ ына кіре алмайды. Дипломатиялық пошта шексіз тиіспеушілікті пайдаланады жә не оның салмағ ына немесе орын санына шек қ ойылмағ ан. Дипломатиялық қ ызметкерлер мен олардың отбасы мү шелерінің жеке иммунитетне мыналар жатады: - жеке басқ а, тұ рғ ын-жайғ а тиіспеушілік; - келген мемлекетінің қ ылмыстық заң и хұ кімінен, сондай-ақ атқ арушылық ә рекетке қ атысты тұ рғ ыда азаматтық жә не ә кімшілік заң и хұ кімінен толық қ орғ алу иммунитеті; - қ азыналық иммунитет. Бұ л орайда азаматтық заң и хұ кіметтен қ орғ алу иммунитеті туралы ережеден ү ш нә рсеге айрық шалық белгіленген: дипломат немесе оның отбасы мү шесі жеке иеленетін жылжымайтын мү лік жө нінде сот тә ртібімен талап қ оюына, осы адамдар мұ рагерлер болып табылатын мұ ралану ісі жө нінде талап қ оюына, сондай-ақ олар жеке бастың пайдасын кө здеп айналысып жү рген кә сіптік немесе коммерциялық қ ызмет жө нінде талап қ оюына болады. Дипломатиялық қ ызметкердің немесе оның отбасы мү шесінің жеке қ олжү гіне тиіспеушілік қ олданылады. Алайда онда ә келуге немесе ә кетуге тыйым салынғ ан заттар бар деп жорамалдауғ а елеулі негіз болса, Вена конвенциясында мү дделі тұ лғ алардың немесе оның ө кілінің қ атысуымен оның тексерілуі мү мкін екендігі кө зделген. Ә кімшілік-техникалық қ ызметкерлер де, егер олар келген мемлекетінің азаматтары болмаса немесе онда тұ рақ ты тұ рмаса, ө здерімен бірге тұ ратын отбасы мү шелерімен бірге дипломатиялық иммунитетті пайдаланады. Қ ызмет кө рсетуші қ ызметкерлер иммунитетті қ ызмет бабындағ ы міндеттерін орындағ анда пайдаланады, сонымен қ атар олар қ ызмет бойынша алатын жалақ ысына салынатын салық тардан, алымдардан, баждардан босатылады. Бұ л иммунитет келген мемлекетінің азаматы болып табылмайтын немесе онда тұ рақ ты тұ рмайтын қ ызметкерлерге беріледі.
|