Бап. Сарапшыдан жауап алу 4 страница

154-бап. Талап арызды қ айтару

1. Судья талап арызды, егер:
1) талапкер істердің осы санаты ү шін дауды сотқ а дейін алдын ала шешудің шартта немесе Қ азақ стан Республикасының заң намасында белгіленген тә ртібін сақ тамаса жә не осы тә ртіпті қ олдану мү мкіндігі жойылмаса;
2) іс осы соттың соттауына жатпаса;
3) арызды ә рекетке қ абілетсіз адам берсе;
4) арызғ а оғ ан қ ол қ оюғ а ө кілеттігі жоқ адам қ ол қ ойса;
5) осы немесе басқ а бiр соттың не тө реліктің немесе аралық соттың iс жү ргiзуiнде сол тараптар арасындағ ы дау бойынша, сол нысана туралы жә не сол негiздер бойынша iс болса;
5-1) егер Қ азақ стан Республикасының заң намалық актiлерінде ө згеше кө зделмесе, тараптар арасында заң ғ а сә йкес осы дауды тө реліктiң немесе аралық соттың шешуіне беру туралы келісім жасалса;
6) Қ азақ стан Республикасы Азаматтық кодексінің 242-бабы 3-тармағ ының екінші бө лігінде кө рсетілген жағ дайды қ оспағ анда, коммуналдық мү лікті басқ аруғ а қ ұ қ ылы орган жылжымайтын мү лікке қ ұ қ ық ты мемлекеттік тіркеуді жү зеге асыратын органның осы затты қ абылдағ ан кү нінен бастап бір жыл ө ткенге дейін жылжымайтын затқ а коммуналдық меншікті тану туралы ө тінішпен сотқ а жү гінсе;
7) бұ л туралы талап қ оюшы мә лімдесе, қ айтарып жібереді.
2. Судья арызды қ айтару туралы дә лелді ұ йғ арым шығ арады, онда арыз берушіге, егер іс осы соттың соттауына жатпайтын болса, қ андай сотқ а жү гіну не істі қ озғ ауғ а кедергі келтіретін мә н-жайларды қ алай жою қ ажет екендігін кө рсетеді. Талап арызды қ айтару туралы ұ йғ арым ол сотқ а тү скен кү ннен бастап бес кү н мерзімде шығ арылуғ а жә не арызғ а қ оса тіркелген барлық қ ұ жаттармен арыз берушіге тапсырылуғ а жә не жіберілуге тиіс.
3. Егер талап қ оюшы жол берілген бұ зушылық ты жоятын болса, арызды қ айтару талап қ оюшының сол жауапкерге, сол нысана туралы жә не сол негіздер бойынша талап қ оюмен сотқ а қ айтадан жү гінуіне кедергі келтірмейді.
4. Арызды қ айтару туралы судьяның ұ йғ арымына жеке шағ ым, наразылық берілуі мү мкін.
Ескерту. 154-баптың бірінші тармағ ы 3-тармақ шасына тү сініктеме берілді - Қ Р Конституциялық Кең есінің 2000.11.01. N 19/2 қ аулысымен.
Ескерту. 154-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2011.07.22 № 479-IV (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 03.07.2013 125-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

155-бап. Талап арызды қ озғ алыссыз қ алдыру

1. Судья талап арыз осы Кодекстің 150-бабының талаптарына жә не 151-бабының 1) - 3) тармақ шаларына сә йкес келмеген жағ дайда арызды қ озғ алыссыз қ алдыру туралы ұ йғ арым шығ арып, бұ л туралы талап арызды берген тұ лғ ағ а хабарлайды жә не оғ ан кемшіліктерді тү зету ү шін мерзім береді.
2. Егер талап қ оюшы судьяның нұ сқ ауларына сә йкес жә не ол белгілеген мерзімде ұ йғ арымда аталғ ан талаптарды орындаса, талап арыз оны сотқ а алғ ашқ ы тапсырғ ан кү ні берілген болып есептеледі. Олай болмағ ан жағ дайда арыз берілмеген болып есептеледі жә не судьяның ұ йғ арымымен оғ ан қ оса тіркелген барлық қ ұ жаттармен бірге талап қ оюшығ а қ айтарылады.
3. Егер талап қ оюшы жол берілген бұ зушылық тарды жойса, арызды қ айтару талап қ оюшының сол жауапкерге, сол нысана туралы жә не сол негіздер бойынша талап қ оюмен сотқ а қ айтадан жү гінуіне кедергі келтірмейді.
4. Арызды қ айтару туралы судьяның ұ йғ арымына жеке шағ ым, наразылық берілуі мү мкін.

156-бап. Қ арсы талап қ ою

1. Жауапкер істі мә ні бойынша қ арау аяқ талғ анғ а дейін бастапқ ы талап қ оюмен бірге қ арау ү шін талапкерге қ арсы талап қ оюғ а қ ұ қ ылы. Қ арсы талап қ ою талап қ ою туралы жалпы қ ағ идалар бойынша жү ргізіледі. Судья қ арсы талап қ оюды қ абылдау туралы ұ йғ арым шығ арады.
2. Осы баптың бірінші бө лігінде кө зделген қ абылдау талаптарына сә йкес келмейтін қ арсы талап арыз қ айтарылуғ а жатады.
Ескерту. 156-бап жаң а редакцияда - Қ Р 17.11.2014 № 254-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi).

157-бап. Қ арсы талап қ оюды қ абылдау шарттары

Судья қ арсы талап қ оюды, егер:
1) қ арсы талап алғ ашқ ы талапты есепке алуғ а бағ ытталса;
2) қ арсы талап қ оюды қ анағ аттандыру алғ ашқ ы талап қ оюдың
толық немесе қ анағ аттандыру бө лігінде болдырмаса;
3) қ арсы жә не алғ ашқ ы талап қ оюлардың арасында ө зара байланыс болса жә не оларды бірлесіп қ арау дауларды неғ ұ рлым жылдам жә не дұ рыс қ арауғ а ә келсе, қ абылдайды.

15-тарау. Талап қ оюды қ амтамасыз ету

158-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз ету ү шін негіздер

Іске қ атысатын адамдардың, тө релiкте немесе аралық сотта талқ ылау тараптарының арызы бойынша сот қ уынымды қ амтамасыз ету ү шін шаралар қ олдана алады. Егер мұ ндай шараларды қ олданбау соттың шешімін орындатуды қ иындатса немесе мү мкін етпейтін болса, қ уынымды қ амтамасыз етуге істің кез келген кезең інде жол беріледі.
Қ азақ стан Республикасының заң дарында кө зделген жағ дайларда, қ аржы ұ йымына, сондай-ақ бас ұ йым ретінде банк конгломератына кіретін жә не қ аржы ұ йымы болып табылмайтын ұ йымғ а жә не (немесе) оның мү лкіне қ атысты олар қ айта қ ұ рылымдау жү ргізген кезінде талап қ оюды қ амтамасыз ету шараларын қ олдануғ а жол берілмейді.
Қ азақ стан Республикасы Ұ лттық Банкінің қ аржы нарығ ындағ ы қ ызметті жү зеге асыруғ а арналғ ан лицензиялардың қ олданылуын тоқ тата тұ ру жә не (немесе) олардан айыру, қ аржы ұ йымдарын консервациялауды жү ргізу жө ніндегі дауғ а салынатын қ ұ қ ық тық актісінің, сондай-ақ оның жазбаша нұ сқ амаларының қ олданылуын тоқ тата тұ руғ а қ атысты талап қ оюды қ амтамасыз ету шараларын қ олдануғ а жол берілмейді.
Ескерту. 158-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2004.12.28 N 24 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртібін 2 баптан қ араң ыз), 2009.07.11 N 185-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2011.03.01 N 414-IV (2010.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі), 2012.07.05 N 30-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі); 03.07.2013 125-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

159-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз ету шаралары

1. Талап қ оюды қ амтамасыз ету жө ніндегі шаралар:
1) жауапкерге тиесілі жә не оның ө зінде немесе басқ а адамдарда болатын мү лікке тыйым салу (банктің корреспонденттік шотындағ ы ақ шағ а жә не сауда-саттық ұ йымдастырушылардың ашық сауда-саттық ә дісімен сауда жү йелерінде жасасқ ан репо операциялары бойынша нысана болып табылатын мү лікке тыйым салуды қ оспағ анда).
Міндетті зейнетақ ы жарналарына, міндетті кә сіптік зейнетақ ы жарналарына (олар бойынша ө сімпұ лдарғ а), зейнетақ ы активтеріне жә не зейнетақ ы жинақ тарына тыйым салуғ а жол берілмейді.
Шет мемлекеттiң Қ азақ стан Республикасының аумағ ындағ ы корреспонденттiк шотындағ ы ақ шағ а тыйым салуғ а Қ азақ стан Республикасының жә не оның меншiгiнiң юрисдикциялық иммунитетiн шет мемлекеттiң бұ зуынан келтiрiлген залалдарды ө теу туралы талап қ оюлар бойынша жол берiледi.
Жауапкерге тиесілі жә не банктегі ақ шағ а тыйым салу тү ріндегі талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы ұ йғ арымда тыйым салынатын ақ ша сомасы кө рсетілуге тиіс. Тыйым салынатын ақ ша сомасын іс материалдарын негізге ала отырып, сот айқ ындайды;
2) жауапкерге белгілі бір ә рекеттерді жасауғ а тыйым салу;
3) басқ а адамдардың мү лікті жауапкерге беруіне немесе оғ ан қ атысты ө зге де міндеттемелерді орындауына тыйым салу;
4) мү лікті тыйым салудан босату туралы талап қ ойылғ ан жағ дайда мү лікті ө ткізуді тоқ тата тұ ру;
5) мемлекеттік органның, жергілікті ө зін-ө зі басқ ару органының дауғ а салынатын қ ұ қ ық тық актісінің (Қ азақ стан Республикасы Ұ лттық Банкінің қ аржы нарығ ындағ ы қ ызметті жү зеге асыруғ а арналғ ан лицензиялардың қ олданылуын тоқ тата тұ ру жә не (немесе) олардан айыру, қ аржы ұ йымдарын консервациялауды жү ргізу жө ніндегі қ ұ қ ық тық актісін, сондай-ақ оның жазбаша нұ сқ амаларын қ оспағ анда) қ олданылуын тоқ тата тұ ру;
6) борышкер сот тә ртібімен дауғ а салатын атқ арушылық қ ұ жат бойынша ө ндіріп алуды тоқ тата тұ ру болуы мү мкін.
2. Қ ажет болғ ан жағ дайларда сот осы Кодекстің 158-бабында аталғ ан мақ саттарғ а сай келетін талап қ оюды қ амтамасыз ету жө ніндегі ө зге де шараларды қ абылдауы мү мкін. Соттың талап қ оюды қ амтамасыз етудің бірнеше шараларын қ абылдауы мү мкін. Осы баптың бірінші бө лігінің 2) жә не 3) тармақ шаларында аталғ ан тыйым салулар бұ зылғ ан жағ дайда кінә лі адамдар ә кімшілік жауаптылық та болады. Оның ү стіне, талап қ оюшы сот тә ртібімен осы адамдардан талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы ұ йғ арымды орындамаудан келтірілген залалдарды ө теуді талап етуге қ ұ қ ылы.
3. Талап қ оюды қ амтамасыз ету шаралары талап қ оюшының мә лімдеген талаптарына шамалас болуғ а тиіс.
Ескерту. 159-бапқ а ө згеріс енгізілді - Қ Р 2003.07.09 N 482, 2007.02.19 N 230 (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2008.07.05 N 58-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2009.07.11 N 185-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2010.02.05 249-IV, 2012.07.05 N 30-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі), 21.06.2013 N 106-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

160-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы арызды қ арау

1. Талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы арызды судья ол сотқ а келіп тү скен кү ні жауапкерге жә не iске қ атысатын басқ а да адамдарғ а, тө релiк немесе аралық талқ ылау тараптарына хабарламастан шешеді. Судья талапты қ амтамасыз ету туралы арызды қ арау нә тижелері бойынша ұ йғ арым шығ арады.
2. Талап арызбен бірге сотқ а берілген талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы арызды сот сонымен бір мезгілде азаматтық істі қ озғ ай отырып, жауапкерге жә не iске қ атысатын басқ а да адамдарғ а, тө релiк немесе аралық талқ ылау тараптарына хабарламастан қ арайды.
3. Талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы арыз сотқ а жазбаша нысанда не электрондық қ ұ жат нысанында беріледі.
Ескерту. 160-бап жаң а редакцияда - Қ Р 17.11.2014 № 254-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi).

161-бап. Қ уынымды қ амтамасыз ету туралы ұ йғ арымды орындау

Қ уынымды қ амтамасыз ету туралы ұ йғ арымды сот тиісті органдар мен ұ йымдарғ а орындау ү шін жібереді.
Органдар мен ұ йымдар ұ йғ арым келіп тү скен кезден бастап ү ш жұ мыс кү ні ішінде ұ йғ арымды жіберген сотты орындау нә тижелері жө нінде хабардар етеді.
Қ амтамасыз ету шаралары қ олданылғ ан мү ліктің тізбесі болмағ ан жағ дайда соттың ұ йғ арымын орындау ү шін сот орындаушысына жіберілуге тиіс.
Ескерту. 161-бап жаң а редакцияда - Қ Р 15.01.2014 № 164-V Заң ымен (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі).

162-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз етудің бір тү рін
екінші тү рімен ауыстыру

1. Iске қ атысатын адамның, тө релiкте немесе аралық сотта талқ ылау тараптарының арызы бойынша қ уынымды қ амтамасыз етудің бір тү рін екінші тү рімен ауыстыруғ а жол беріледі. Қ уынымды қ амтамасыз етудің бір тү рін екінші тү рімен ауыстыру туралы мә селені сот іске қ атысатын адамдарғ а арызды қ арау уақ ыты мен орны туралы хабарлай отырып шешеді, алайда олардың келмей қ алуы осы мә селені мә ні бойынша қ арауғ а кедергі келтірмейді. Қ уынымды қ амтамасыз етудің бір тү рін екінші тү рімен ауыстыру туралы судья ұ йғ арым шығ арады.
2. Ақ шалай соманы ө ндіріп алу туралы талап қ оюды қ амтамасыз еткен жағ дайда жауапкер талап қ оюды қ амтамасыз етуге сот қ абылданғ ан шаралардың орнына соттың депозиттік шотына талап қ оюшы талап ететін соманы енгізуге қ ұ қ ылы.
Ескерту. 162-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2004.12.28 N 24 (қ олданысқ а енгiзiлу тә ртібін 2 баптан қ араң ыз); 03.07.2013 125-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен.

163-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін жою

1. Талап қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін сол сот тараптардың арызы бойынша немесе ө з бастамасы бойынша жоюы мү мкін. Талап қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін жою туралы мә селе сот отырысында шешіледі. Іске қ атысатын адамдарғ а сот отырысының уақ ыты мен орны туралы хабарланады, алайда олардың келмей қ алуы талап қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін жою туралы мә селені қ арауғ а кедергі келтірмейді.
2. Талап қ оюғ а қ арсылық білдірілген жағ дайда талап қ оюды қ амтамасыз етуде қ абылданғ ан шаралар шешім заң ды кү шіне енгенге дейін сақ талады. Алайда, сот шешіммен бір мезгілде немесе ө зінің қ аулысынан кейін талап қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін жою туралы ұ йғ арым шығ аруы мү мкін. Талап қ ою қ анағ аттандырылғ ан жағ дайда оны қ амтамасыз ету жө ніндегі шаралар ө з кү шін сот шешімі орындалғ анғ а дейін сақ тайды.
3. Қ аржы ұ йымын немесе бас ұ йым ретінде банк конгломератына кіретін жә не қ аржы ұ йымы болып табылмайтын ұ йымды қ айта қ ұ рылымдау туралы істі қ арайтын сот, қ аржы ұ йымын немесе бас ұ йым ретінде банк конгломератына кіретін жә не қ аржы ұ йымы болып табылмайтын ұ йымды қ айта қ ұ рылымдау туралы шешім қ абылдағ ан жағ дайда қ аржы ұ йымына немесе бас ұ йым ретінде банк конгломератына кіретін жә не қ аржы ұ йымы болып табылмайтын ұ йымғ а жә не (немесе) оның мү лкіне қ атысты қ айта қ ұ рылымдау жү ргізу туралы шешім қ абылдағ анғ а дейін соттар қ абылдағ ан талап-арызын қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін жоюғ а міндетті.
Ескерту. 163-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2009.07.11 N 185-IV (қ олданысқ а енгізілу тә ртібін 2-баптан қ араң ыз), 2011.03.01 N 414-IV (2010.01.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі); 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң дарымен.

164-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз ету мә селелері
жө ніндегі ұ йғ арымдарғ а шағ ымдану

1. Талап қ оюды қ амтамасыз ету мә селелері жө ніндегі барлық ұ йғ арымғ а жеке шағ ым берілуі жә не наразылық келтірілуі мү мкін.
2. Егер талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы ұ йғ арым шағ ым берген адамдарғ а хабарламай шығ арылса, шағ ым беру мерзімі оғ ан бұ л ұ йғ арым белгілі болғ ан кү ннен бастап есептеледі.
3. Талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы ұ йғ арымғ а жеке шағ ым беру бұ л ұ йғ арымның орындалуын тоқ татпайды.
4. Талап қ оюды қ амтамасыз етудің кү шін жою туралы немесе талап қ оюды қ амтамасыз етудің бір тү рін екінші тү ріне ауыстыру туралы ұ йғ арымғ а жеке шағ ым беру немесе наразылық келтіру ұ йғ арымның орындалуын тоқ тата тұ рады.

165-бап. Талап қ оюды қ амтамасыз етумен
келтірілген залалдарды жауапкерге ө теу

Сот талап қ оюды қ амтамасыз етуге жол бере отырып, талап қ оюшыдан жауапкер ү шін мү мкін болатын залалдарды қ амтамасыз етуді талап етуі мү мкін. Жауапкер талап қ оюда бас тартылғ ан шешім заң ды кү шіне енгеннен кейін талап қ оюшығ а оның ө тініші бойынша қ абылданғ ан оғ ан талап қ оюды қ амтамасыз ету шараларымен келтірілген залалдарды ө теу туралы талап қ оюғ а қ ұ қ ылы.

16-тарау. Істі сотта қ арауғ а ә зірлеу

166-бап. Істі ә зірлеудің міндеттері

1. Арызды қ абылданғ аннан жә не азаматтық істі қ озғ ағ аннан кейін судья оны уақ ытылы жә не дұ рыс шешуді қ амтамасыз ету мақ сатымен сотта іс қ арауғ а істі ә зірлейді.
2. Сотта іс қ арауғ а істі ә зірлеудің ә рбір іс бойынша міндетті міндеттері мыналар:
1) істі дұ рыс шешу ү шін маң ызы бар мә н-жайларды айқ ындау;
2) тараптардың қ ұ қ ық тық қ атынастарын жә не басшылық қ а алынуғ а тиісті заң ды анық тау;
3) іске қ атысатын адамдардың қ ұ рамы мен процестің басқ а да қ атысушылары туралы мә селені шешу;
4) ә рбір тарап ө з пайымдауларын негіздеу ү шін ұ сынуғ а тиіс дә лелдемелерді анық тау.

167-бап. Істі сот талқ ылауына ә зірлеу мерзімдері

Азаматтық істерді сот талқ ылауына ә зірлеу, егер заң намалық актілерде ө згеше белгіленбесе, арыз қ абылданғ ан кү ннен бастап жеті жұ мыс кү нінен кешіктірмей жү ргізілуге тиіс. Алименттерді ө ндіріп алу туралы, мертігуден немесе денсаулық тың ө зге де зақ ымдануынан келтірілген зиянды ө теу туралы істерден басқ а, ерекше кү рделі істер бойынша, сондай-ақ асыраушысынан айрылуына байланысты жә не ең бек қ атынастарынан туындайтын талаптар бойынша айрық ша жағ дайларда, бұ л мерзім судьяның дә лелді ұ йғ арымы бойынша бір айғ а дейін ұ зартылуы мү мкін.
Ескерту. 167-бап жаң а редакцияда - Қ Р 2012.02.17 N 565-IV (2012.07.01 бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

168-бап. Істі сотта қ арауғ а ә зірлеу туралы ұ йғ арым

Судья істі сотта қ арауғ а ә зірлеу туралы ұ йғ арым шығ арады жә не жү ргізілуге тиісті ә рекеттерді кө рсетеді.

169-бап. Арыздың кө шірмелерін жә не оғ ан қ оса
тіркелген қ ұ жаттарды жауапкерге жіберу

1. Судья жауапкерге талап арыздың кө шірмесін жә не талап қ оюшының талаптарын негіздейтін оғ ан қ оса тіркелетін қ ұ жаттарды жібереді не тапсырады жә не ө зі белгілеген мерзімде талап арызғ а пікір (қ арсылық) білдіруді жә не ө з пікірін (қ арсылығ ын) негіздеуге дә лелдемелер беруді міндеттейді.
2. Жауапкердің пікірі мен дә лелдемелерді бермеуі істегі бар дә лелдемелер бойынша істі қ арауғ а кедергі келтірмейді.
Ескерту. 169-бапқ а ө згерту енгізілді - Қ Р 2009.12.10 № 227-IV (2010 жылғ ы 1 қ аң тардан бастап қ олданысқ а енгізіледі) Заң ымен.

169-1-бап. Талап арызғ а пікір

1. Жауапкер сотқ а талап қ оюғ а қ атысты қ арсылық ты растайтын қ ұ жаттарды, сондай-ақ пікірдің жә не оғ ан қ оса тіркелген қ ұ жаттардың кө шірмелерін талапкерге жә не іске қ атысатын басқ а да адамдарғ а жіберілгенін растайтын қ ұ жаттарды қ оса тіркеп, талап арызғ а пікірді жазбаша нысанда не электрондық қ ұ жат нысанында ұ сынады.
2. Пікір – сотқ а, кө шірмелері іске қ атысатын тұ лғ аларғ а олардың сот отырысы басталғ анғ а дейін танысуына мү мкіндік беруді қ амтамасыз ететін, сот белгілеген мерзімде ұ сынылады.
3. Талап арызғ а жазбаша нысандағ ы не электрондық қ ұ жат нысанындағ ы пікірді іске қ атысатын ө зге адамдар да ұ сынуғ а қ ұ қ ылы.
4. Пікірде:
1) талап қ оюшының атауы, оның тұ рғ ан немесе тұ рғ ылық ты жері;
2) жауапкердің атауы, оның тұ рғ ан жері; егер жауапкер азамат болып табылса, оның тұ рғ ылық ты жері;
3) заң дарғ а жә не ө зге де нормативтік қ ұ қ ық тық актілерге, сондай-ақ қ арсылық ты негіздейтін дә лелдемелерге сілтеме жасай отырып, мә лімделген талаптардың мә ні бойынша қ арсылық тар;
4) пікірге қ оса тіркелген қ ұ жаттардың тізбесі кө рсетіледі.
Пікірде істі дұ рыс жә не уақ тылы шешу ү шін қ ажетті телефондардың, факстердің нө мірлері, электрондық почтаның мекен-жайлары жә не ө зге де мә ліметтер кө рсетілуі мү мкін.
5. Пікірге жауапкер немесе оның ө кілі қ ол қ ояды. Ө кіл қ ол қ ойғ ан пікірге оның ө кілеттігін растайтын сенімхат немесе ө зге де қ ұ жат қ оса тіркеледі.
Ескерту. Кодекс 169-1-баппен толық тырылды - Қ Р 2009.12.10 № 227-IV (01.01.2010 бастап қ олданысқ а енгізіледі); ө згеріс енгізілді - Қ Р 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.

170-бап. Судьяның істі сотта қ арауғ а ә зірлеу
жө ніндегі іс-ә рекеттері

Істің мә н-жайларын ескере отырып, істі сотта қ арауғ а ә зірлеу тә ртібімен судья мынадай ә рекеттерді жү ргізеді:
1) талап қ оюшыдан ол мә лімдеген талаптардың мә ні бойынша жауап алады, одан жауапкердің тарапынан мү мкін болатын қ арсылық тарды анық тап алады, егер бұ л қ ажет болса, қ осымша дә лелдемелер беруді ұ сынады, талап қ оюшығ а оның іс жү ргізу қ ұ қ ық тары мен міндеттерін тү сіндіреді;
2) қ ажет болғ ан жағ дайларда жауапкерді шақ ырады, одан істің мә н-жайлары бойынша жауап алады, талап қ оюғ а қ арсы қ андай қ арсылық тары бар екенін жә не осы қ арсылық тардың қ андай дә лелдемелермен расталуы мү мкін екенін анық тайды, жауапкерге оның процестік қ ұ қ ық тары мен міндеттерін тү сіндіреді;
3) іске тең талап қ оюшылардың, тең жауапкерлердің дербес талаптарсыз ү шінші тұ лғ алардың кіруі туралы мә селені шешеді, сондай-ақ тиісті емес жауапкерді ауыстыру туралы мә селені шешеді;
4) тараптарғ а олардың дауды медиация тә ртібімен шешу не осы дауды шешу ү шін тө релікке немесе аралық сотқ а жү гіну қ ұ қ ығ ын жә не мұ ндай ә рекеттiң салдарларын тү сiндiредi;
4-1) тараптардың кә сіби медиаторлар ұ йымдарының медиация рә сімінің тә ртібі мен қ ағ идаттарының тү сіндірмесін алуын қ амтамасыз етеді;
4-2) кә мелетке толмағ ан талапкердің немесе жауапкердің заң ды ө кілдеріне олардың істі тиісті тараптың тұ рғ ылық ты жері бойынша аудандық жә не оғ ан тең естірілген сотқ а соттылығ ы бойынша беру туралы ө тінішхатпен жү гіну қ ұ қ ығ ын тү сіндіреді;
5) оның нә тижесіне мү дделі азаматтар мен ұ йымдарғ а істі қ араудың уақ ыты мен орны туралы хабарлайды;
6) куә ларды сот отырысына шақ ыру туралы мә селені шешеді;
7) тараптардың ө тініші бойынша жә не ө з бастамасы бойынша сараптама тағ айындайды, сондай-ақ іске маманды, аудармашыны қ атысуғ а тарту туралы мә селені шешеді;
8) тараптардың ө тініші бойынша ұ йымдардан немесе азаматтардан дә лелдемелер талап етеді;
9) кейінге қ алдыруғ а болмайтын жағ дайларда іске қ атысатын адамдары хабарландыра отырып, жазбаша жә не заттай дә лелдемелерді сол жерде тексеруді жү ргізеді;
10) сот тапсырмаларын жібереді;
11) талап қ оюды қ амтамасыз ету туралы мә селені шешеді;
12) талапкердің ө тініші бойынша оның берген арызын қ айтару туралы ұ йғ арым шығ арады;
13) ө зге де қ ажетті іс жү ргізу ә рекеттерін жасайды.
Ескерту. 170-бапқ а ө згерістер енгізілді - Қ Р 2011.01.28 N 402-IV (2011.08.05 бастап қ олданысқ а енгізіледі); 03.07.2013 125-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Заң дарымен; 03.07.2013 № 121-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ анынан кейін кү нтізбелік он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгізіледі) Конституциялық заң ымен; 17.11.2014 № 254-V (алғ ашқ ы ресми жарияланғ ан кү нінен кейiн кү нтiзбелiк он кү н ө ткен соң қ олданысқ а енгiзiледi) Заң ымен.