неркәсіпте, құрылыста үйілген жүктерді тасымалдау кезіндегі тиеу-түсіру жұмыстарын ұйымдастыру мен механикаландыру

Дә ріс.

1. Ө неркә сіпте, қ ұ рылыста ү йілген жү ктердің жү к айналымы 40% қ ұ райды.

Ү йілген жү ктер ө зінің ә р тү рлі ерекшеліктеріне қ арамастан ө здерінің жалпы ерекшеліктері бар:

- олар тасығ анда, тү сіргенде жә не аударғ анда кө п мө лшерде кү шті қ ажет етеді;

- жү к сусымалы болады;

- оларды онша алыс жерге тасымалдамайды.

Қ ұ рылыста ү йілген жү ктерді тиегенде бір кү ректі ә р тү рлі эксковаторлар, циклді арнайы тиегіштер жә не ү здіксіз жұ мыс істейтін тиегіштер қ олданылады.

Жү ктерді тү сіру функцияларын негізгі ө здігінен тү сіретін автокө ліктер атқ арады.

Цементті, бетонды жү ктерді, қ ұ рылысқ а керекті қ оспаларды тиегенде, тасығ анда, тү сіргенде арнайы кө лік қ ұ ралдары пайдаланады.

2. Бір кү ректі эксковатор – бұ л ө здігінен жү ретін тиеу машинасы, жұ мыс органы кү рек тә різді жерді қ азуғ а, аударуғ а жә не қ ұ рылыстағ ы ү йілген жү ктерді белгілі бір қ ашық тық қ а жылжытуғ а арналғ ан.

Сонымен бірге, бір кү ректі эксковаторды азаматтық, гидротехникалық қ ұ рылыстарында ә р тү рлі ү йілген жү ктерді тиеуге жә не белгілі бір қ ашық тық қ а тасымалдауғ а қ олданады.

Эксковатордың жіктелуі:

1. Жү ріс бө лігінің конструкциясы бойынша:

- Пневмодоң ғ алақ ты;

- Шынжыр табанды;

- Адымдап жү ретін.

2. Қ уат қ ондырғ ыларының тү ріне қ арай:

- Дизельдік;

- Электрлік;

- Дизель-электрлік.

3. Басқ ару жү йесінің тү ріне қ арай:

- Механикалық басқ ару

- Пневматикалық

- Гидравликалық

- Электрлі-гидравликалық жә не пневмогидравликалық қ

4. Жұ мыс органының тү ріне қ арай:

- Кү ректің қ атты ілінуі (тіке жә не кері кү ректі)

- Кү ректің трос арқ ылы ілінуі (драглайн)

- Грейферлік қ абуы немесе кү рекпен қ абуы

5. Кү ректің геометриялық сиымдылығ ына қ арай:

- Қ ұ рылыстық – кү ректің сиымдылығ ы 0, 15...2 м³;

- Каръерлік 4...8 м³(ашық тау кен операцияларына қ олданады)

- Ашатын (вскрышные) – кү ректің сиымдылығ ы жоғ арыда келтірілген кү ректерден ө те жоғ ары (гидротехникалық қ ұ рылыстарда пайдаланады)

6. Бұ рылу бекіту қ ұ рылгысының тү ріне қ арай:

- Толық бұ рылатын (кү ректің сиымдылығ ы 0, 25 м³- тен артық);

- Жартылай бұ рылатын.

Эксковатордың жалпы қ ұ рылысы.

- Жұ мыс қ ондырғ ылары (жұ мыс органы, рукоять, стреласы)

- Қ уат қ ондырғ ылары;

- Бұ рылу платформасы

- Тірек қ анқ асы (опорная рама)

- Жү ріс қ ұ рылымы.

Бір кү ректі эксковатордың жұ мыс қ ондырғ ыларына кіретіндер:

- Тіке кү рек

- кері кү рек

- драглайн

- крандық қ ұ рылымдар

- грейфер

- струг (трансмиссилардың ү стіне салуғ а)

- бү йірлі драглайн (канал тазартатын) (боковой драглайен)

- сыналы балғ а (қ атқ ан жерді қ опсытуғ а)

- ең іс қ ырларды қ алыптастырғ ыш (дамбының, каналдың, авто жә не темір жолдарының ең іс қ ырларын қ алыптастыруғ а арналғ ан)

- Тамыр жұ лғ ыш (корчеватель).

Бір кү ректі эксковаторларғ а ә ріппен (ЭО) жә не тө рт санмен индексация қ ойылғ ан.

Бірінші саны ө лшем тобының номері

1 кесте

Топ номері бойынша эксковатор кү регінің сиымдылығ ы

Екінші саны жү ріс қ ұ рылымына қ арай номерлер:

1. Шынжыр табанды (нормальный)

2. Жалпақ шынжыр табанды (тірек ауданын кө бейту, батпақ та)

3. Доң ғ алақ ты

4. Жү к автокө лігінің шассиіндегі

5. Арнайы автокө лік шассиіндегі

6. Автокө лікке немесе тракторғ а аспалы

7. Тіркемелі

Ү шінші саны – жұ мыс жабдық тарының орындалуы

- Тросты (канатты)

- Қ атты

- Телескопиялық

Тө ртінші саны – машинасының моделі жө ніндегі реттік номері.

Мысалы ЭО – 3333

Солтү стік жағ дайларда С ә ріпі, ал тропикалық жағ дайда Т ә ріпі қ осылады.

3. Бір кү ректі эксковатордың теориялық ө німділігін келесі формуламен табады:

Мұ нда - кү ректің геометриялық сиымдылығ ы, м³;

- бір жұ мыс циклінің ұ зақ тығ ы, с;

- кү ректі толтыру коэффициенті;

- жү кті (жерді) қ опсыту коэффициенті.

Бір кү ректі эксковатордың бір цикл ұ зақ тығ ы, с:

Т_Ц=t_К + t _п.пов + t_В + t_о.пов;

Мұ нда t_К – қ азу ұ зақ тығ ы

t _п.пов – тиеуге бұ рылу ұ зақ тығ ы

t_В – тиеу ұ зақ тығ ы

t_о.пов – кейін тиелуге бұ рылу ұ зақ тығ ы.

Эксковатор жоғ ары ө німділікте жұ мыс жасау ү шін ө зімен бірге жұ мыс істейтін автокө лік (ө здігінен аударатын) қ ұ рамын дұ рыс таң дау керек.

Автокө лікті кезінде міндетті тү рде автокө ліктің қ орабының сиымдылығ ы мен эксковатор кү регінің сиымдылығ ын ескеру қ ажет. Бұ л қ атынас m=3…6 (тиеу 3...6 циклде атқ арылуы керек).

Формуламен былай ө рнектеледі:

Мұ нда - автокө лік (ө здігінен аударатын) қ орабының сиымдылығ ы, м³;

- эксковатор кү регінің сиымдылығ ы,

- кү ректің толтырылу коэффициенті.