Таксономиясы.

Микроскопиялық зерттеу. Зерттеу материалы ретінде аурудың бірінші аптасында қ ан, кейінірек ми-жү лын сұ йық тығ ын алады. Бактериоскопиялық ә дісте тү нек айдынды микроскопта қ арау қ олданылады, бұ л ә дістің сезімталдығ ы мен спецификалығ ы томен дең гейде. Спирохеталар анилиндік бояулармен нашар боялады, сондық тан ДДҐ ү сынғ ан келесі ә дістерді қ олданады: кү міспен импрегнациялау, иммунды пероксидазалы бояу, қ оянның жә не тышқ анның моноклоналды флюоресцирлеуші антиденелерін, қ олданып қ оятын ИФР.
Бактериялогиялық ә діс: аурудың алғ ашқ ы кү ндерінде қ аннан, аурудың 2-3 аптасында зә р мен ми- сү йық тығ ынан таза дақ ылдарын бө лу. Сарысуы бар қ оректік орталарда, фосфатты - сарысулы ортада 28-30°С ө сіреді. Зерттеу материалын науқ астың тө сек орнында жатқ ызып алады, 3- 5 пробиркағ а алып, бетіне вазелин майын қ ұ яды, 2 ай бойы ө сіреді. Лептоспиралар ө скенде қ орекгік орта мө лдір болып сақ талады, сондық тан ә р 5- 6 кү н сайын тү нек айдынды микроскопта қ арау ү шін препарат дайындап, зерттеп отырады. Таза дақ ылдың морфологиялық, дақ ылдық, қ озғ алғ ыштық, антигендік қ асиеттерін анық тап диагноз қ ойылады.
Биосынама. Тең із шошқ аларына, кө жектерге, алтын тү сті хомяктарғ а қ ү рсақ астына жұ қ тырады. Бір ай бойы бақ ылайды. Жануар ө лгенде қ аннан, зә рден, ө лексе ағ заларының материалынан жағ ынды дайындап, тү нек айдынды микрос-копта қ арап, таза дақ ыл алу ү шін қ оректік орталарғ а себеді.
Жеделдетілген зерттеу ә дістері. Биохимиялық жә не молекулалық - биологиялық зерттеулер ізіледі. Инфекция анық талғ ан ошақ тан қ оздырғ ыштың ДНҚ анық тау ү шін ПТР қ олданады.
Серологиялық ә діс. Науқ астың қ анынан антиденелерді науқ астанушылық тың 1 аптасының соң ында анық тауғ а болады. Ол ү шін КБР, микроагглютинация реакциясы жә не лизис реакциясы науқ астың сарысуы мен стандартты микроорганизмдердің жиынтығ ымен қ ойылады.

64. Қ айтымды тиф қ оздырғ ышының морфологиясы жә не дақ ылдық қ асиеттері, патогенезі, клиникасы жә не иммунитет ерекшеліктері. Алия 312 жм

Тұ қ ымдастығ ы Sріrосhаеіасеа
Туыстастығ ы: Воrrеlіа

Тү рі: Воrrеlіа rесurrеntіs
Морфологиясы мен дақ ылдандырылуы. Воrrеlіа rесurrеnlis - басқ а спирохеталардан айырмашылығ ы 3-10 бұ рамасы болады. Жас жасушалары қ ысқ алау, бірақ жуандау келеді. Жасуша кө лденең ін бө лініп кө бейеді. Қ оректік орталарды талғ айды. Дақ ылдандырылуы тауық эмбриондарында, жануарлар; ақ уыздары қ осылғ ан, Клигер - Робертсон, Аристовский - Гельцер, Келли орталарында, рН 7, 2 - 7, 4 жағ дайда- жақ сы ө седі. Ферментгік белсенділіктері нашар зертгелген. Глюкозаны қ ышқ ыл мен газғ а дейін ыдыратады.
Патогенезі мен клиникалық коріністері. Жасырын кезең і 3-14 тә улік. Науқ астанушылық дене температурасының 39 - 40°С дейін кө терілуінен баста-лады. Басы ауырады, миалгия, қ ү су, кө к бауырда ісінуі, тері беткейінің сарғ аюы (60 -80% жагдайда). Қ ызба 6 -7 тә улікке созылады.Лимфомакрофагалық жү йе жасушаларына тү скен спирохеталар кө бейеді, сосын қ ан тамырлары еніп, спирохетемия дамиды. Науқ астың қ анында антиденелер тү зіледі - спирохетолизиндер, соларды жә не комплементтің қ атысуымен лизис жә не қ оздырғ ыш жасушасының бұ зылуы болады. Бұ л кезде эндотокиндер жә не басқ а да пирогенді заттар қ анғ а тү сіп, дене температурасының бірінші 39 - 40°С дейін„ кө терілуіне, ОЖЖ, ағ залар мен тіндердің зақ ымдануына, токсикозғ а, қ ұ рылымдық бұ зылыстарғ а ә келеді.
Иммунитеті. Гуморальды, агглютининдер, спирохетолизиндер тү зіледі. Ауырып жазылғ ан соң қ алыптасатын иммунитеттұ арақ ты емес, қ айта аурырғ ан жағ дайлар кездескен

65. Қ айтымды тифтің микробиологиялық диагностикасы. Алия 312 жм

Микробиологиялық диагноз қ ою. Микроскопиялық ә діс. Науқ астың қ ан сарысуынан, қ анынан дайындалғ ан препаратты микроскопта қ арғ анда спирохеталар табылса, нә тиже оң болады. Препаратгы «қ алың» жә не «ілінген» тамшы ә дісімен дайындайды. Нә тижесінде «ілінген» тамшыны Бурри ә дісі бойынша бояғ анда тү нек айдынды микроскопта кү містенген иректелген, жақ сы қ озғ алатын жіпшеге ү қ сап кө рінеді. «Қ алың» тамшыны Романовский -Гимзе ә дісімен бояйды, ауада кепкен соң фиксацияланбайды, ал жұ қ а жағ ынды болса спиртпен фиксацияланады.
Серологиялық сынама. Қ ан сарысуының бактериоцидтік ә сері. Зат ә йнегінің бетіне дені сау адамның сарысуын жә не науқ астың қ ан сарысуын тамызады. Бетін жабынды ә йнекпен жауып, 45 мин. термостатта инкубациялайды, микроскопта қ арайды. Қ ан сарысуындағ ы бактериоцидтік антиденелердің ә серінен боррелиялар ө ліп, қ озғ алғ ыштығ ын тоқ татады. Дені сау адамның қ ан сарысуында боррелиоздарғ а антиденелер жоқ, сондық тан спирохеталар ө лмейді, сә йкесінше қ озғ алғ ыштығ ы жоғ ары.
Иммобилизациялау реакциясы. Науқ астың қ ан сарысуының жә не тең із шошқ асының цитраттық плазмасына бірдей мө лшерде боррелия суспензиясын қ осады, араластырады, термостатта 37°С температурада 15 мин. инкубациялайды. Бір тамшысын жабынды ә йнекке тамызып, тү нек айдынды микроскопта қ арайды.
Жануарларғ а биологиялық сынама қ ою. Дифференциалды диагноз қ ою қ ажет болғ ан жағ дайда науқ астың қ анын тең із шошқ асының кө к тамырына немесе тері астына енгізеді. Егер сынамада қ оздырғ ыш болса жануар ауырмайды, себебі қ оздырғ ышқ а жануар сезімтал емес

66. Эпидемиялық бө ртпе сү зегі қ оздырғ ышының биологиялық белгілері. Алия 312 жм

Эпидемиялық немесе атжалмандық бө ртпе сү зегі (табардилло) - атжалмандарда кездесетін зоонозды жедел қ ызбалы ауру. Инфекция қ оздырғ ышы – Rikettsia typhi, биологиялық жә не антигендік қ асиеті бойынша Провацек риккетсиясына ұ қ сас, қ оздырғ ыштың тасымалдаушысы - бү ргелер болып табылады. Инфекция қ оздырғ ышын 1917 жылы М. N. Nеіl ашты. Бү л ауру атжалмандар ауруы кездесетін жерде қ оң ыстанғ ан адамдардың арасында анда-санда кездеседі. Атжалман бө ртпе сү зегін анық тау жә не эпидемиялық бө ртпе сү зегінен оны ажырату ү шін спецификалық антигендермен серологиялық реакциялар қ олданады.

67. Бө ртпе сү зегінің патогенезі, клиникасы жә не иммунитет ерекшеліктері. Алия 312 жм

: Патогензі мен клиникалық кө ріністері. Ауру қ оздырғ ышына маймылдар мен қ ояндар тө зімді. Аталық тең із шошқ асының іш қ уысына ауру қ анын немесе ауру қ оздырғ ышының дақ ылын еккенде осы ауруғ а тә н белгі дамиды - риккетсиозды периорхит. Тең із шошқ асының тері ү стіне, кө з конъюнктивасы ауыз бен мұ рын кілегей қ абатына жұ қ тырғ анда қ ызба дамиды. R. tурhі-ге тышқ андар мен атжалмандар аса сезімтал. Жануарлар эктопаразиттер арқ ылы бір-біріне ауруды жұ қ тырады.

Эндемиялық бө ртпе сү зек қ андық инфекцияғ а жатады. Клиникалық белгілері бортпе сү зегіне ұ қ сас, бірақ онымен салыстырғ анда жең іл ө теді. Инкубациялық кезең і 5-тен 15 тә улікке дейін созылады. Ауру тө ң умен, бас ауруымен басталады, сосын дене қ ызуы 39 - 40°С температурағ а кө теріледі. 4-8 кү ннен кейін таң балы-папулезды бө ртпе пайда болып, 5-10 кү н сақ талады. Бө ртпе аурулардың 30% болмайды, 50% да - бауыр мен кө к бауыр ү лкейеді. Ауру кезінде асқ ынулар ОЖЖ мен жү рек-қ антамыр жү йесінде болуы мү мкін. Ауру болжамы жақ сы. Бірақ ө лім қ арт адамдар арасында 2 - 3% жетеді.

Иммунитеті. Жазылғ аннан кейін антимикробты жә не антитоксикалық иммунитет дамиды.

68. Ку – безгегі қ оздырғ ышының биологиялық белгілері, патогенезі, клиникасы жә не иммунитет ерекшелігі. Алия 312 жм

Тұ қ ымдастығ ы: Сохіеllасеае.
Туыстастығ ы: Сохіеllа.
Қ атары: Legionellales.
Тү рі: Сохіеllа burnetii
Қ у-қ ызбасы - (ағ ылшынша Query - белгісі анық емес) - клиникалық кө рінісі полиморфты, ө кпенің зақ ымдалуымен сипатталатын, Сохіеllа burnetii тудыратын зоонозды жұ қ палы ауру. Алғ ашқ ы рет 1937 жылы Ф. Бернет жә не М. Фримен Австралияда ауру адамнан бө ліп алғ ан.
Эпидемиологиясы, клиникалық кө ріністері. Қ оздырғ ышқ а зертханалық жә не ауылшаруашылық жануарлары ө те сезімтал. Қ у-қ ызбасы барлық жерде таралғ ан. Сү тқ оректілер, қ ұ стар, буынаяқ тылар кө птеген тү рлерінде Сохіеllа burnetii паразитгік ө мір сү реді. Ү й жануарлары мен кеміргіштердің кейбір тү рлері эпидемиялық қ ауіптілік тудырады. Қ оздырғ ыштың табиғ и ошақ тардағ ы таралу жолы трансмиссиялық (кенелердің 70 астам тү рлері). Ауылшаруашылық ошақ тарында инфекция кө зі ірі ұ сақ қ ара малдар, жылқ ылар, тү йелер болып табылады. Қ оздырғ ыш ауа - тамшылы жолмен ( жануардың терісін ө ң дегенде) жә не тағ ам арқ ылы (ауру жануардың сү т жә не сү т ө німдерін қ олданғ анда жұ ғ ады. Науқ ас адамнан сау адамғ а ауру жұ қ пайы. Қ оздырғ ыш қ анғ а тү сіп, кө птеген ағ заларғ а таралады ә сіресе ө кпені зақ ымдайды. Ағ ымы қ ызбалық аурулар сияқ ты. Имунитеті. Ку - қ ызбамен ауырғ андарда ұ зақ қ а созылатын тұ рақ ты иммунитет қ алыптасады, қ айталап ауыруы сирек кездеседі

69. Хламидияның биологиялық ерекшеліктері. Хламидиоздардың микробиологиялық диагностикасы. Алия 312 жм

Хламидиялар – жасуша ішілік облигатты паразитті бактериялар. Олар адамдарда, жануарлар мен қ ұ старда ә ртү рлі аурулар қ оздырады. Хламидиялар деп аталуы грек сө зінен chlamyda - мантия, жамылғ ыш дег ен сө зден шық қ ан. Себебі зақ ымданғ ан жасушалар ішінде жамылғ ышпен қ оршағ ан қ осындылар тү зеді. Адамдар мен жануарлардың жұ қ палы ауруларының ішінде антропонозды жә не зоонозды хламидиялық инфекциялар маң ызды орын алады. Хламидиялар - иесінің сезімтал жасушаларында паразиттенуші, патогенді, облигатты жасушаішілік грам-теріс бактериялар

. Микробиологиялық диагноз қ ою. Хламидияларды зақ ымдалғ ан жасушалар ішінен қ осындылар тү рінде немесе жасушадан тыс элементарлық немесе ретикулярлық денешіктер тү рінде бө ліп алуғ а болады. Клиникалық кө рінісінің ә р тү рлі болуы хламидиоздарғ а диагноз қ оюды қ иындата тү седі. Хламидиялық инфекцияларды анық тауда негізгі орынды зертханалық диагноз қ ою ә дістері алады (14.23 - кесте).Хламидиоздар кезіндегі зертханалық диагноз қ ою тікелей зерттеуден (қ оздырғ ышты немесе оның агенттерін табу) жә не серологиялық (хламидияларғ а қ арсы антиденелерді табу) ә дістен тү рады.Қ азіргі кезге дейін микроскопиялыц ә діс ең кең інен таралғ ан ә діс болып келді.

70. Микоплазмалардың биологиялық ерекшеліктері. Саң ырауқ ұ лақ тар систематикасы, морфологиялық ерекшеліктері. Алия 312 жм

Микоплазма - ұ сақ сфера пішінді жә не жіпше тә різді жасушалар. Спора тү збейді. Оларда жасушалық қ абырғ асы жоқ, сондық тан ү ш қ абатты жү қ а липопротеинді мембранамен қ оршалғ ан. Осының арқ асында микоплазма пішіндері тү рақ ты емес, бактериалық сү зғ іштерден ө тіп кетеді, Грамша боялмайды, ал: Романовский-Гимзе ә дісімен жақ сы боялады. Жасуша қ ү рылымы ө те қ арапайым, ү ш қ абатты цитоплазмалық мемранамен қ атар қ ү рылымы прокариоттық нуклеоидтан жә не рибосомалардан тү рады
Саң ырауқ ұ лақ тардың систематикасы, морфологиялық ерекшелігі
Жауап: Мусоbacterіасеае тұ қ ымдастығ ының Мусоbacterіum туыстастығ ына (грек сө зі «myces» саң ырауқ ү лақ, «bacterіа» - таяқ ша) 160 астам микобактериялар тү рлері кіреді. Бұ л полиморфты, тік немесе сә л иілген жә не тармақ талғ ан таяқ шалар. Мицеллий секілді жіптер тү зуі мү мкін, олары коктармен таяқ шаларғ а бө лінеді. Микобактериялардың ерекше қ асиеті - қ ышқ ылғ а, спиртке, сілтіге тұ рақ ты болады. Бұ л липидтердің кө п мө лшерінің жасуша қ абырғ асында орналасуына байланысты. Олар анилин бояуларымен қ иын боялады, мысалы Грам ә дісімен - бояғ анда ә лсіз грам оң. Қ озғ алмайды, спора, капсула тү збейді. Аэробтар немесе факультативті анаэробтар. Ө суі баяу немесе оте баяу. Каталазажә неарилсульфатаза ондіреді.

71. Саң ырауқ ұ лақ тардың физиологиялық жә не биохимиялық қ асиеттері. Алия 312 жм

Микобактериялардың ерекше қ асиеті - қ ышқ ылғ а, спиртке, сілтіге тұ рақ ты болады. Бұ л липидтердің кө п мө лшерінің жасуша қ абырғ асында орналасуына байланысты. Олар анилин бояуларымен қ иын боялады, мысалы Грам ә дісімен - бояғ анда ә лсіз грам оң. Қ озғ алмайды, спора, капсула тү збейді. Аэробтар немесе факультативті анаэробтар. Ө суі баяу немесе оте баяу. Каталаза жә не арилсульфатаза ондіреді. Лизоцимге тұ рақ ты. Халық аралық жұ мыс тобының ұ сынысы бойынша Мусоbacterіum туыстастығ ына жататын барлық микобактерияларды 3 топқ а бө леді:
1.Баяу ө сетіндер, олар температура мен қ оректенудің қ олайлы жағ дайында тығ ыз қ оректік ортала 7 жә не одан да астам тә уліктен кейін кө рінетін колониялар тү зетін микобактериялар (М.tuberculosis, М.bovis М.africanum, М.avium, М.саnsasi, М.marinum, М.simiа, М.gastri ж.т.б.).
2.Жылдам осетіндер, олар температура мен қ оректенудің қ олайлы жағ дайында тығ ыз қ оре орталарда 7 тә улікке дейін кө зге кө рінетін колониялар тү зетін микобактериялар (М.рhlei, М.vасcae М.diernhoferі, M.smegmatis жә не т.б.).
3.Іn vitro-да дақ ылданбайтын немесе ерекше қ оректік орталарды қ ажет ететін микобактер (М.laprae, М.lepraemurium, М.haemopylium).

72. Тұ мау патогенезінің ерекшеліктері, клиникасы жә не иммунитеті. Тұ маудың лабораториялық диагностикасы.Зияутдин 312 жм

Тұ мау немесе грипп (лот.grippis-боссалу)-тыныс жолдарының жұ қ палары вирустық аурулары. Ауру қ оздырғ ышы ортомиксовирустары, олардың ү ш типі А, В, С. Олар тыныс алу жолына(мұ рын қ уысы, кө мей, кең ірдек бронх, ө кпелер т/б) тыныс жолдарының кілегей қ абығ ында ө сіп-ө неді. Клиникалық белгілері: науқ астарда ә лсіздік, мұ рын бітуі, тү шкіру, жө тел, қ ызба т/б белгілермен кө рінуі мү мкін. Науқ ас 5-7 кү нде жазыла бастайды.Тұ рақ сыз имунитет қ алыптасады. Вирусқ а жағ дай (қ олайлы) адамғ а қ айта аз уақ ытта жұ ғ уы мұ мкін.

Диагностикасы.

-Клиникалық белгілеріне қ арап.

-Бактериологиялық зерттеулер.

-(Зерттеу материалдары мұ рыннан жағ ынды алу т/б).

73. Аденовирустардың қ ұ рылымы жә не антигендік қ асиеттері.Аденовирустарды дақ ылдандыру жә не репродукциялау. Аденовирусты инфекциялардың лабораториялық диагностикасы. Зияутдин 312 жм

Аденовирустар куб тә різдес симметрия принципі бойынша қ ұ рылғ ан, суперкопсинді жоқ, вибрионның орташа диаметрі 60-90нм ге тең.Антигендері: гексондардың қ ұ рамында топтық -спецификалық антиген болады. Капсидтің қ ұ рамында типтік-спецификалық антиген ә р тү рлі С еротипіне бірдей комплемент байланыстырушы болып табылады. Репродукциалануы-жасушалық рецепторларғ а жіпшелерінің кө мегімен адсорбцияланады. Вирустық бө лшектердің қ ұ растырылуы ядрода жү реді. Ә рбір жасушада бірнеше жү здеген вирустық бө лшектер синтезделеді. Аденовирустар шық қ ан кезде иесінің жасушалары бұ зылысқ а ұ шырайды. Репродукциялық циклоны 14-24 сағ атқ а созылады.Лабороториясы-Зерттеуге: мұ рын-жұ тқ ыншақ шайындысы, коньюктивоторлардың бө лінісі, нә жісі, қ ан т/б (аурудың клиникасына қ арай алынады).

74. Қ ызылша вирусының антигендік қ ұ рылымы, химиялық қ ұ рамы жә не морфологиясы, патогенезі жә не клиникасы. Қ ызылшаның арнайы профилактикасы мен лабораториялық диагностикасы. Зияутдин 312 жм

Вибрионының диаметрі; 150-25 нм. Вирус геномы-бір жіпшелі, фрагменттелмеген. Вирустың гемагюминин (Н) ж/е қ осу біріктіру ақ уызы (F)

Фермент-гемолизин. Қ оздырғ ыш жоғ ары тыныс алу жолдарының ж/е кө здің шырышты қ абығ ы арқ ылы енеді, лимфо тү йіндеріне барады. Вирустың алғ ашқ ы репродукциялануы мұ рын жұ тқ ыншақ шырышты қ абығ ының эпителиялық жасушаларында атқ арады. Олар қ анғ а тү сіп, қ ан тамыр эндотелияларын зақ ымдайды. Осы Жасушалардың некроздану есебінен бө рітпелер пайда болады. Сирек жағ дайда ОЖЖ-не еніп энцефаломиелит қ оздырады.

Клиникасы: Жасырын кезең і 8-15 кү н, алғ ашқ ыда респираторлық белгілермен кө рінеді, 39⁰С-қ а дейін жетеді. Бө ртпелер жоғ арыдан тө мен қ арай шығ ады. Ауру 9 кү нге созылады. Бө ртпелер із қ алдырмай кете бастайды. Диогностикасы: мұ рын, жұ тқ ыншақ, бө ртпе сү рінділері, қ ан, несеп алынады. Аурудан кейін иммунитет қ алыптасады.

75. Қ ызамық вирусының антигендік қ ұ рылысы, химиялық қ ұ рамы жә не морфологиясы. Патогенез ерекшеліктер мен лабораториялық диагностикасы.Жазира 312жм

Қ ызамық (латынша: rubrum - красный - қ ызыл) - қ ысқ а мерзімді дене қ ызбасымен, майда-дақ ты экзантемамен (бө ртпе шығ умен), генерализацняланғ ан лимфоаденопатиямен жә не жү кті ә йелдерде ұ рық тың зақ ымдануымен сипатталатын вирустық жедел жұ қ палы ауру.

Таксономиясы. Тү қ ымдастыгы: Тоgaviridae Туыстастыгы: Rubivirus

Морфологиясы. Жетілген вириондар сфера пішінді, диаметрі 60-70 нм. Геномы (+) РНҚ -ның сегментгелмеген молекуласынан тұ рады. Суперкапсидінің липидті қ абық шасының қ ұ рамында тікенекше тә різді Е, жә не Е₂ гликопротеидтер бар (жасушамен жанасқ анда рецептор қ ызметін атқ арады). Капсидінің симмет-риясы куб типті болады.

Антигендері. Қ ызамық вирусының екі антигені бар: 1) ішкі антигені - нуклеокапсидтік, КБР -мен анық талады; 2) сыртқ ы, суперкапсидтік антиген, БР, ГАТР -мен анық талады. Серотипі - біреу.

Патогенезі жә не клиникалық кө рінісі. Вирус жұ қ қ аннан кейін мойын, желке жә не қ ұ лақ бездерінің артқ ы лимфатү йіндерінің жасушаларына енеді; сол жерде вирустың біріншілік репродукциялануы басталады. Бездер ү лкейе бастайды жә не пальпациялау кезінде ауырсыну болады. Сонан соң вирус лимфағ а, қ анғ а ө теді де вирусемия дамиды. Бө ртпе пайда болғ ан кезден бастап вирусемия тоқ тайды.

Ауру дене қ ызбасының дамуымен, бө ртпе шығ умен, жоғ арғ ы тыныс алу жолдарының зақ ымдануымен, буындарының жә не бұ лшық еттерінің ауыруымен сипатталады.

Тыныс алу жолдары зақ ымданғ анда жасырын кезең і 11-23 тә улікке созылады, продромальдық кезең і - бірнеше сағ аттан 1 -2 тә улікке дейін ауытқ иды. Ауруғ а тә н сипатты белгілері: ашық алқ ызыл тү сті дақ ты -папулалы бө ртпелер (ә сіресе аяқ -қ олдың жазғ ыш беткейінде, арқ асында жә не бө ксесінде) шығ у. Бө ртпе шығ удың алдында лимфа тү йіндері (ә детте мойын жә не желке бездерінде) ү лкейеді. Асқ ынулар сирек болады (отит, бронхопневмония, полиневриттер байқ алады). Ең ауыр асқ ынуларғ а - қ ызамық тық энцефалитгер жә не энцефаломиелиттер (ересектерде) жатады. Зақ ымдану ө те ауыр тү рде ө тіп, 20-50% жағ дай-ларда ө л іммен аяқ талады. Плацента арқ ылы жұ ғ у ұ рық тың жапырақ шаларының бә рінде зақ ымдану туғ ызады. Нә рестелерде салмағ ының аз болып туылуы, тромбоцитопениялық пурпура, гепатоспленомега- лия, пневмония т.б. жиі байқ алады. Қ ұ рсақ ішілік инфицирленген кезде 50% жағ дайда ұ рық та катаракга, жү рек кемістігі, микроцефалия (ақ ыл-есінің дамуы бұ зылуымен) жә не саң ыраулық (глухота) дамиды.

Жү ктіліктің І-триместрінде ұ рық тың вируспен инфицирленуі ө те қ ауіпті. Жү ктіліктің алғ ашқ ы 2 айында жұ қ тыру патологиялар пайда болуды 60-80%-ғ а арттырады. Бұ л кезде кө птеген кеміс -ақ аулық тар дамиды, ал кейінірек жұ қ қ анда -асқ ынулар 20-30% қ ұ райды (кемістіктер кө бінесе жекедаралы болады, тү сік тастау да жиірек байқ алады). Ауру барысында жасушалық типтегі екіншілік иммунды тапшылық дамиды.

Қ ызамық вирусының персистенциялануы (туа біткен қ ызамық тан кейін немесе балалық шақ та ауырғ аннан кейінгі жағ дайларда) адамдарда екінші онжылдық тар мерзімінде прогрессивті қ ызамық тық панэнцефалит (ПҚ ПЭ) дамуы ық тимал ПҚ ПЭ - вирустық баяу иифекция, ОЖЖ -ның ақ ыл-естік жэне қ озғ алтқ ыштық функциясының кешенді прогрессивті бұ зылыстарымен сипатталады, жә не де ө лімге ә келеді.

Қ ызамық вирусы панкреатит, қ алқ анша бездің дисфункциясын, ақ ыл -есінің ө згеруін жә не т.б. ауруларды дамытуғ а себепкер болуы ық тимал.

Микробиологиялық диагноз қ ою. Зерттелетін заттар: қ ан, мұ рын-жұ тқ ыншақ шайындысы, ликвор, ұ рық тіндерінен алынғ ан сынамалар.Вирусты бө ліп алу (индикациялау): ауыспалы жасуша дақ ылдарына (Vего, НеІа т.б.) жұ қ тыру (тү йіндақ тар тү зілуі, ЦПӘ, ГАР бойынша анық тау). Идентификациялау: БР, ГАТР, РИФ.Серологиялық диагноз қ ою: КБР, ГАТР, БР, ИФТ, ПТР. Ауру барысында антиденелер титрінің 4 есе жә не одан да жоғ ары кө беюі, жә не де ауырып тұ рғ анын ІgG -ді немесе жақ ын арада науқ астанғ анын кө рсететін ІgМ-ді спецификалық антиденелерді анық таудың диагностикалық маң ызы бар. Осындай антиденелерді жү кті ә йелдерде анық таудың маң ызы ерекше орын алады. Жаң а туылғ ан ң ә рестелердің І-жартыжылдығ ында вирусқ а қ арсы жоғ арғ ы дең гейде спецификалық ІgМ -ді табу жә не II - жартыжылдығ ында ІgG-ді анық тау - қ ұ рсақ ішілік инфекциямен зардаптанғ анын кө рсетеді.

76. Эпидемиялық паротит вирусының антигендік қ ұ рылымы мен химиялық қ ұ рамы жә не морфологиясы. Жазира 312жм

Эпидемиялық паротит (мысқ ыл) - шық шыт безінің сирек жағ дайда басқ а ағ залардың зақ ымдануымен сипатталатын, балалардың вирустық жедел инфекциясы. Ауруды вирустар қ оздыратынын 1934 жылы К.Джонсон жэне Э.Гудпасчер анық тады.

Таксономиясы. Тұ қ ымдастыгы: Раramyxoviridae

Тұ қ ымдастық шасы: Рагаmyxovirinae

Туыстастыгы: Rubulavirus

Морфологиясы жә не антигендік қ асиеттері. Қ ұ рылысы басқ а парамиксовирустарғ а ұ қ сас. Сфера пішінді, диаметрі 150-200 нм. Вирионының ішінде ИР ақ уыз орналасқ ан, сыртында- тікенекшелері (НК жә не Ғ гликопртеиндер) бар қ абық шасы болады. Нейраминидазалық жә не симпласт тү зуші белсенділігі бар 1 серотиптен тұ рады.

77. Эпидемиялық паротиттің арнайы профилактикасы мен лабораториялық диагностикасы. Жазира 312жм

Микробиологиялық диагноз қ ою. Зерттеу заттары: сілекей, жұ лын сұ йық тығ ы, ликвор, несеп, қ ан сарысуы. Вирусологиялық ә діс (индикациялау): біріншілік жасуша дақ ылдарына (синцитиялар пайда болады) жә не тауық эмбриондарына (ГАР-мен анық талады) жұ қ тыру қ олданылады.

Серологиялық диагноз қ ою: ИФТ, КБР, ГАТР (науқ астан алынғ ан қ ос сарысулармен қ ойылады) Экспресс диагноз қ ою: ИФР

Емдеуі. спецификалық иммунды глобулин қ олдану.

Спецификалық алдын - алуы. Эпидемиялық паротитке қ арсы бірнеше вакциналар ұ сынылғ ан:

- Смородинцев ұ сынғ ан паротиттік дақ ылдық қ ұ рғ ақ тірі вакцина-Ресей (1 жастан ү лкен балаларғ а). Нә рестелерде 6 айғ а дейін плацентарлық енжар иммунитет сақ талады;

- паротиттік - қ ызылшалық дақ ылдық қ ұ рғ ақ тірі вакцина (Ресей);

- қ ызылшағ а, паротитке, қ ызамық қ а қ арсы лиофильденген тірі вакцина (Индия);

- ММК-қ ызылшағ а, паротитке, қ ызамық қ а қ арсы вакцина (АҚ Ш).

78. Желшешек вирусының антигендік қ ұ рылымы, химиялық қ ұ рамы жә не морфологиясы. Желшешектің патогенез ерекшеліктері, клиникасы жә не иммунитеті, лабораториялық диагностикасы.Асылбек 312 жм

Қ ұ рылымы. Шешек қ оздырғ ышы ең ірі вирустар (250-400 нм), пішіні - бұ рыштары жұ мырланғ ан кірпіш тә різдес. Вирионының қ ұ рылысы - ө те кү рделі. Вирионның ортасында гантель тә різдес жү рекшесі орналасқ ан, ол ақ уыздық капсидпен қ оршалғ ан. Жү рекшесі ДНҚ -нан жә не ішкі ақ уыздан тұ рады, ө те нә зік мембранамен қ оршалғ ан. Жү рекшенің ортасына таман екі латеральды (бү йірлік) денещіктер тіркескен, олардың функң иясы белгісіз. Вирионның сыртқ ы қ абық -шасының қ ұ рамында липидтер жә не ө сінді тә різді шығ ып тұ ратын тү тікше пішінді ақ уыздық қ ұ рылымдар бар. Геномы - екі жіпшелі сызық ша ДНҚ. Вирион қ ұ рамында 30 ақ уыздар болады, олардың 10-нан астамы нуклеин қ ышқ ылдарының синтезделуін кү шейтетін ферменттер (ДНҚ -тә уелді РНК полимераза, ДНҚ -аза жә не т.б.)

Антигендері. Тұ қ ымдастық тың бэріне ортақ нуклеопротеиндік антиген-ЫР вирионның жү рекшесімен байланысты. Сыртқ ы қ абатының қ ұ рамында протективті антиген болып табылатын гликозирленген ақ уыздар болады. Олар - вирустық гемагглютинин, жә не де термолабильді, термостабильді жә не ерітілгіш антигендер.

Патогенезі жә не клиникалық кө ріністері. Вирус организмге жоғ арғ ы тыныс алу жолдарының шырышты қ абаты арқ ылы еніп, регионарлық лимфа тү йіндерінде шоғ ырланады. Біріншілік репродук- цияланудан кейін қ анғ а тү сіп, барлық ағ заларғ а тарайды жә не лимфоидты тіндердің жасушаларында шоғ ырланады, сол жерде вирустың екіншілік репродукциялануы жү реді. Вирус аурудың алғ ашқ ы кү ндерінде ғ ана қ анмен бө лінеді. Қ андағ ы вирус эпидермис жасушаларына енгеннен кейін теріде тиісті кө ріністер байқ алады, яғ ни екіншілік вирусемия тері жә не шырышты қ абаттарда ә ртү рлі зақ ымданулар қ оздырады. Алғ ашында тү йіншек (папула) пайда болады, кейіннен сулы бө ртпеге (везикула), одан кейін ірінді бө ртпеге (пустула) айналады, ө йткені шешек вирусына дермотроптық қ асиет тә н.

Иммунитеті. Ауырып тұ рғ аннан кейін тұ рақ ты ө мірбақ илық иммунитет қ алыптасады, ол вирусбейтараптауы антиденелердің, интерферондардың пайда болуына, жасушалық иммунитет факторларының белсенділігінің артуына негізделген.

Микробиологиялық диагноз қ ою. Зерттеуге алынатын заттар: визикула жә не пустула бө лінділері, мұ рын-жұ тқ ыншақ шайындысы, сілекей, қ ан, бө ртпе қ абық шалары, зақ ымданғ ан ағ заларың тіндері. Диагноз қ оюдың тиімді ә дістері: а) электронды микроскопта зерттеу; б) жарық тық микроскопта зертгеу (жағ ынды -бояу -Пашен жә не Гварниери денешіктерін табу). Гварниери денешіктері ацидофильді оваль пішінді қ ұ рылымдар, ядро маң ында орналасады жә не де ол шешек вирусының ө сіп-ө ніп кө бейетін орны («фабрикасы») болып табылады. Вирусты бө ліп алу (индикациялау): а) тауық эмбрионына жұ қ тыру- хорион- аллантоисты қ абық шасындатү йін-дақ тар пайда болады; б) жасуша дақ ылдарына жұ қ тыру-ЦПӘ, Гварниери денешіктерін табу. Идентификациялау: КБР, ГАТР. Серологиялық диагноз қ ою: КБР, ГАТР, ИФТ, БР. Жедел диагноз қ ою: ЭМ, ИФР.

79. Энтеровирустарғ а жалпы сипаттама, олардың таксономиясы мен жіктелуі. Асылбек 312 жм

Энтеровирустар адамдарда нерв жү йелерінің жә не басқ а ағ залар мен тіндерде патологиялық ү рдістер қ оздырады. Кардиовирустар жә не афтовирустар кө бінесе жануарларғ а патогенді болып келеді. Энтеровирустар қ ұ рылымы, химиялық қ ұ рамы, физикалық жә не химиялық факторлардың ә серіне тө зімділігі ж.б. қ асиеттері бойынша бір-біріне жақ ын келеді.

Энтеровирустарды келесі белгілері бойынша бір туыстастық қ а жатқ ызады: мө лшері - 20-30 нм;

геномы - бір жіпшелі фрагменттелмеген (+) РНҚ; суперкасиды болмайды;

симметриясы куб типтес, капсомерлер саны - 60; эфирдің ә серіне тө зімді (қ ұ рамында липидтер жоқ);

немесе Са⁺⁺ иондары бар жерде термотө зімділігі кү шейеді; ө ттің, жә не де қ ышқ ылдардың ә серіне тө зімді; сыртқ ы ортада тө зімді. Энтеровирустарқ оздыратынаурулардың эпидемиологиялық ерекшеліктері: инфекциялардың айқ ынмаусымдылығ ы (жазғ ытұ рым - кү з);

фекальды-оральдыжолментаралуы;

вирустың ішек жолымен, мұ рын-жұ тқ ыншақ тан, ликвор жә не қ анмен бө лінуі;

вирустардың сырқ ын сулардан табылуы; кө бінесе 12 жасқ а дейінгі балаларды зақ ымдауы;

дені сау адамдар арасында тасымалдаушылық болуы.

Таксономиясы. Тұ қ ымдастыгы:

Picornaviridae (230-дан астам ө кілдері бар).Туыстастыгы: Enterovirus (111 серовариантгары бар);

Rhinovirus (105 серотиптері бар);

Aphthavirus (7 серотиптері бар);

Hepatovirus (2 серотипі - адамдарда, 1-маймылдарда);

Сardiovirus (2 серотипі бар);

Рarecovirus, Еrbovirus, Кobuvirus - жаң адан ашылғ ан туыстастық тар.

80. Гепатит А вирусының морфологиялық жә не антигендік ерекшеліктері. Асылбек 312 жм

Гепатит А-фекальды-оральды жолмен берілетін, бауыр жасушалары зақ ымданып, морфологиялық бұ зылыстар туындап, жедел гепатит белгілері дамитын жұ қ палы вирусты ауру. Алғ ашқ ы рет бұ л кеселдің жұ қ палы екендігі туралы мә ліметті С.П. Боткин баяндағ ан, сондық ган оны " Боткин ауруы" деп атайды. Бауыр зақ ымдануы нә тижесінде дене сарғ аюы болатындық тан, тұ рғ ындар арасында бұ л індетті «сары ауру» дейді. Гепатит А вирусын 1973 жылы С.Фейнстон ашқ ан.

Қ ұ рылымы. Вирионы сфера пішінді, мө лшері 25-27 нм, ө те ұ сақ вирустар тобына жатады. Геномы сегменттелмеген +РНҚ молекуласынан тұ рады. Нуклеокапсиді 4 ақ уыздардан (УР-1-4) тұ ратын капсомерлерден қ ұ рылғ ан, куб типтес симметриялы. Суперкапсиді жоқ.

Антигендік қ ұ рылымы -гепатит А вирусы бір антигендік типтен тұ рады (НА-антиген).