Тақырып. Червяктік берілістер. Червяктар мен червяктік дөңгелектің материалдары.

Червяктік берілістер айқ асу ө стерінің бұ рышы ә детте 90⁰ қ ұ райтын валдардың арасында айнымалы қ озғ алысты беру ү шін қ олданылады. Кө птеген жағ дайды жетекші болып червяк болаы, яғ ни трапециялық не оғ ан жақ ын формалы бұ рамасы бар қ ысқ а винт. Червяктің денесін жең лдету ү шін червяктік дө ң гелекьік сақ инасы доғ а тү рінде тістеге ие. Бұ л іліну зонасында контакті сызық тар ұ зындығ ын жоғ арлатады. Червяктің парметрлеріне 1 индексі жазылады, ал дө ң гелек параметрлеріне 2 индексі. Червяктік беріліс – бұ л қ озғ алысы винттік жұ п принципі бойынша орындалатын тісті-винтті беріліс.

Червяктік берілістің артық шылығ ы мынадай:

1.жұ мыс істеудің шусыз жә не бірқ алыпты болуы;

2.конструкцияның копакті жә не массасы ү лкен болмауы;

3.ү лкен редуцияның мү мкінділігі, яғ ни ү лкен беріліс сандарын алуғ а мү мкіндік;

4.ө зітежелетін берілісті алу мү мкіндігі, яғ ни тек червяктан дө ң гелекке ғ ана қ озғ аллыстың берілуі мү мкін.

5.беріліс санының кө птігі.

Кемшіліктері:

1.п.ә.к. салыстырмалы аз болуы себебінен қ уаттың біршама бө лігі жылуғ а айналып кетеді;

2.червяктің дө ң гелекпен ілісу зонасында жылудың елеулә бө лінуі;

3.червяктік дө ң гелектердің сақ иналарына дефицитті антифрикционды материалдарды қ олдану қ ажет (ү йкеліс кү шін азайту ү шін);

4.қ ажалудың жоғ ары болуы.

5.п.ә.к. аз болғ андық тан ө те кө п қ уат беруге жарамайды.

Тісті берілістерге қ арағ анда червякті берілістерде сырғ анау жылдамдығ ы анағ ұ рлым артық жә не майлау қ иынғ а соғ ады. Тістердің қ абысып қ алуынан жә не тозуынан червякті берілістің беті бұ зылады. Сондық тан егер червякті дө ң гелектер қ атты материалдан жасалса (қ оладан жә не шойыннан) тістердің қ ажалуы ө те қ ауыпті болады. Қ азіргі кезде червякті берілістердің жұ мыс істеу уақ ыты шектелген. Тістер мынадай себептерден тозуы мү мкін: 1) червяктің таза болмауынан. 2) жұ мысқ а жиі қ осып ажыратудан. 3) берілісті майлаудың қ иындығ ынан.

Берілістің тозуынан червяк дө ң гелегінің тістері сынады.

Червяктік беріліс кіші жә не орта қ уаттарда қ олданылады, ә детте 60 кВт аспайтын. Червяктік берілістер кө теру-транспорттық машиналарда, троллейбустерде жә не ә сіресе, жоғ ары кинематикалық дә лдік қ ажет болатын жерлерде қ олданылады.

1-сурет.Червяктік беріліс: 1-червяк,

2-червяктік дө ң гелектің тә жі