Тақырып. Күш қолданумен жасалатын қылмыстылық пен бұзақылықтың криминологиялық сипаттамасы

Кү ш қ олданумен жасалатын қ ылмыстылық – физикалық кү ш қ олданумен немесе оны қ олдану қ атерімен жасалатын, басты мақ саты адамның физикалық жә не моральдық игіліктеріне зиян келтіру болатын қ ылмыстардың (оларды жасағ ан адамдардың) жиынтығ ы.

Осы топ қ ылмыстарына физикалық немесе психикалық кү штің қ олданылу белгілеріне ие қ асақ ана ә рекеттер жатады. Меншікке қ арсы жә не экономикалық қ ызмет саласындағ ы қ ылмыстарғ а қ арағ анда ондағ ы қ ылмыстар Қ ылмыстық кодекстің бір тарауына қ арай жинақ талмай, Ерекше бө лімінің ә ралуан тарауларында орын алғ ан.

Мысалы, кү ш қ олданумен жасалатын қ ылмыстардың басым кө пшілігі Қ Р Қ К Ерекше бө лімінің бірінші тарауында орын алғ ан. Екінші топты меншікке қ арсы қ ылмыстар қ ұ рамында кө зделген тонау, қ арақ шылық, қ орқ ытып алу, сол сияқ ты экономика саласындағ ы бірқ атар қ ылмыстарды, мемлекеттік емес ұ йымдардың қ ызметкерлерінің лауазымдық қ ылмыстарын жатқ ызады.

Қ оғ амдық қ ауіпсіздікке, тә ртіпке, халық денсаулығ ы мен адамгершілігіне қ арсы қ ылмыстар ү шінші топты қ ұ райды.

Тө ртінші топқ а мемлекеттің конституциялық қ ұ рылым негіздері мен қ ауіпсіздігіне, бейбітшілік пен адамзат қ ауіпсіздігіне қ арсы, сот тө релігіне, басқ ару тә ртібіне қ арсы қ ылмыстар, ә скери қ ызмет саласындағ ы қ ылмыстар жатады.

Санкцияларына кө з салсақ, олардың қ оғ амдық қ ауіптігі жоғ ары, алайда олардың таралуы бірінші топтан соң ғ ысына қ арай азайып отырады. Сондық тан криминологиялық тұ рғ ыда бірінші екі топ пен бұ зақ ылық қ ызығ ушылық туғ ызатын болады. Жалпы қ ылмыстылық қ ұ рылымында кү ш қ олданумен жасалатын қ ылмыстар барлық жасалатын қ ылмыстардың 1/10 қ ұ райды. Олар қ ауіптілігінің жоғ арылығ ына байланысты латенттігі неғ ұ рлым тө мен деп есептеледі. Оларды жасыру қ иынғ а соғ атындық тан, ү лесі шамамен 5-7%.

Осы қ ылмыстардың бә рін біріктіретін ортақ белгі – тұ лғ ағ а қ арсы кү ш қ олдану. Оны жасайтын адамдардың ө здері ә рқ ашан физикалық не моральдық жағ ынан кү шті тұ лғ алар бола бермейді. Керісінше, ө здеріндегі кемшіліктерін компенсациялау ү шін олар кө бінесе қ ару немесе қ ару ретінде пайдаланылатын басқ а да заттарды қ олданады. Адам, ә детте, ө зіндегі ә лсіздікті, басқ алардың алдындағ ы ә лсіздігін жең уге ұ мтылысында біртіндеп кү ш қ олдануғ а дағ дыланады. Осы мақ сатта олар жастайынан ө зі сияқ тылармен бірігіп, моральдық немесе физикалық жағ ынан ә лдеқ айда кү шті, бірақ жалғ ызбастылларғ а кү ш қ олданады.

Қ ылмыстардың басым кө пшілігі мас кү йінде жасалады. Рецидив дең гейі жоғ ары. Топ қ ұ рамында адам ө лтірудің 15%, денсаулық қ а ауыр зиян келтірудің 7%, зорлаудың жартысы, бұ зақ ылық тардың ү штен бірі, қ арақ шылық тың тө рттен бірі, тонаудың 1/9 жасалады. Қ арақ шылық тың жартысынан астамын, қ асақ ана адам ө лтірудің ү штен бірінен астамын, денсаулық қ а ауыр зиян келтірудің ү штен бірін, бұ зақ ылық тардың тө рттен бірін жұ мыссыздар жасайды. Ә йелдер барлық адам ө лтірудің, бұ зақ ылық тар мен адам денсаулығ ына ауыр зиян келтірудің оннан бірін жасайды, олар ә рбір 200-ші зорлауғ а қ атысады. Кү ш қ олданумен жасалатын қ ылмыстарда кә мелетке толмағ андардың ү лесі аз.

Кү ш қ олданатын қ ылмыскерлердің кө бісі отбасылық -тұ рмыстық конфликтогендік жағ дайларда тә рбиеленген, жастайынан ә ке-шешелерінің ұ рыс-керістерінің куә лары болғ андар.

Негізгі ә дебиеттер: 5 бө лімде кө рсетілген: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 ә дебиеттерді қ араң ыз.

Қ осымша ә дебиеттер 5 бө лімде кө рсетілген: 44, 45, 46 ә дебиеттерді қ араң ыз.