Студопедия

Главная страница Случайная страница

КАТЕГОРИИ:

АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника






Бұлттылық және олардың түрлерін айтып беріңіз






.Бұ лт деп атмосферадағ ы белгiлi бiр биiктiкте орналасқ ан, кө зге кө рiнетiн, конденсация немесе сублимация ө нiмдерi жиынтығ ын айтады. Бұ лттардан жауын-шашын жауады, найзағ ай ойнайды. Бұ лттар ө те жең iл болғ андық тан қ алқ ып тұ рады жә не ауа ағ ынымен қ озғ алып орын ауыстырады. Ауа ылғ алдылығ ы тө мендеп кеткен жағ дайда бұ лт буланып, кеуiп кетуi де мү мкiн. Белгiлi жағ дайларда бұ лт элементтерiнiң бiр бө лiгi iрiленiп, жауын-шашын болып жерге тү седi. Бұ лттар жер бетiне сә улелi кү н энергиясының келуiн ө згерте отырып ауа, топырақ жә не су қ оймаларының жылу режимiне ә сер етедi.

Бұ лттардың биiктiгi, қ алың дығ ы жә не қ ұ рамы мына жағ дайларғ а бағ ынышты болады: конвекция қ арқ ындылығ ы жә не конденсация дең гейiнiң, нольдiк изотерма дең гейiнiң, қ ату дең гейiнiң орналасу биiктiктерi. Конденсация дең гейiне бұ лттың тө менгi шекарасы сә йкес келедi. Конденсация жә не нольдiк изотерма дең гейлерi арасында бұ лт су тамшыларынан тұ рады. Одан жоғ ары қ ату дең гейiне дейiн салқ ындағ ан су тамшыларынан тұ рады. Қ ату дең гейiнiң шекарасы температурасы минус 120–170С-лық биiктiкте орналасады. Ал одан жоғ ары су буының сублимациясы жү ретiндiктен мұ з кристалдарынан тұ рады. Бұ л аталғ ан қ абаттардың арасында қ атаң шекара болмайды. Бұ лттарда ү немi булану жә не конденсация процестерi қ атар жү рiп тұ рады.

Атмосферада вертикальдi қ озғ алыстардың мө лшеріне, қ арқ ындылығ ына жә не басқ а да факторларғ а байланысты ә ртү рлi бұ лттар пайда болады. Пайда болу жағ дайына байланысты бұ лттар 3 класқ а бө лiнедi:

1. Будақ сипатты бұ лттар. Горизонтальдi ұ зындығ ына қ арағ анда вертикальдi бағ ытта (қ алың дығ ы) қ атты дамығ ан бұ йра бұ лттар. Олар жоғ ары бағ ытталғ ан қ арқ ынды ауа қ озғ алысы (конвекция) нә тижесiнде пайда болады.

2. Толқ ын сипатты бұ лттар. Горизонтальдi бағ ытта жақ сы дамығ ан, толқ ынды - бұ йра жiң iшкелеу бұ лттар. Олар атмосферадағ ы толқ ынды қ озғ алыстар нә тижесiнде пайда болады.

3. Қ атпарлы сипатты бұ лттар. Горизонтальдi мө лшері веритикальді мө лшерінен 100-деген есе артық, бiрiң ғ ай тегiс, жiң iшке бұ лттар. Олар бiрқ алыпты, баяу жоғ ары бағ ытталғ ан (не кө лбеу) ауа қ озғ алысы арқ асында, кө бiне шептiк беткей ү стiнде пайда болады. Бiрақ, кейде ол бірің ғ ай ауа массасы iшiнде де кездеседi.

Қ ұ рамына байланысты бұ лттарды 3 топқ а бө ледi:

1. Сулы бұ лттар – су тамшыларынан тұ рады. Терiс таң балы температурада (минус 100С-дан жоғ ары) салқ ындағ ан тамшылардан тұ рады;

2. Мұ зды бұ лттар – мұ з кристалдарынан тұ рады. Температурасы минус 40 0С-дан тө мен;

3. Аралас бұ лттар – салқ ындағ ан су тамшылары мен мұ з кристалдарынан тұ рады. Температурасы минус 10 0С – минус 40 0С аралығ ында.

Жылы маусымда, қ оң ыржай белдеуде, сулы бұ лттар тропосфераның тө менгi бө лiгiнде, аралас бұ лттар – ортаң ғ ы, мұ зды бұ лттар – жоғ арғ ы бө лiгiнде орналасады. Салқ ын маусымда мұ зды бұ лттар тропосфераның тө менгi бө лiгiнде де пайда болады.

Бұ лт тамшыларының диаметрi, олар алғ аш пайда болғ анда 5-50 мкм (тұ мандiкiндей), даму кезiнде 50-200 мкм (сiркiреуiк) болады. Бұ лт тамшысы баяу тө мен тү се бастағ анда бiр-бiрiне соғ ылып, бiрiгiп 500-5000 мкм дейiн ұ лғ аяды (жаң быр тамшысы).

 



Поделиться с друзьями:

mylektsii.su - Мои Лекции - 2015-2024 год. (0.006 сек.)Все материалы представленные на сайте исключительно с целью ознакомления читателями и не преследуют коммерческих целей или нарушение авторских прав Пожаловаться на материал