Рметтi қазақстандықтар! Қымбатты отандастар!

Дағ дарыстан - дамуғ а

Қ азақ стан Республикасының Президентi Н.Ә.Назарбаевтың халық қ а Жолдауы, Астана қ., 2009 жылғ ы 6 наурыз

" Егемен Қ азақ стан" 2009 жыл 6 наурыз, N 91 (25488)

Адiрлi қ азақ стандық тар! Қ ымбатты менiң отандастарым!

Қ азiр бү кiл ә лем жұ ртшылығ ы экономикалық дағ дарыстың қ иындық тарын бастан ө ткеруде.
Жаһ андық дағ дарыс дауылы алпауыт мемлекеттердi де шайқ алта бастағ анын бә рiң iз кө рiп, бiлiп отырсыздар.
Дағ дарыс салқ ыны бiздi де айналып ө ткен жоқ.
Оқ тын-оқ тын айналып соғ атын ә р дең гейдегi дағ дарыстарғ а бiз бұ ғ ан дейiн де тө теп берiп келгенбiз.
Тә уелсiздiк шежiресiн парақ тасақ, кү йреген кең естер империясының орнына жаң а мемлекет қ ұ ру бiзге оң айғ а тү скен жоқ. Тұ ралап қ алғ ан экономиканы қ айта қ алпына келтiру, оны жаң аша даму жолына тү сiру - тақ ыр жерден тау тұ рғ ызғ анмен бiрдей едi.
Ел болып ол қ иындық тарды да ең серiп ө ттiк.
Ө ткен ғ асырдың соң ында Шығ ыс Азияда басталғ ан кезектi дағ дарыс тұ сында тә уелсiздiгiмiз тағ ы бiр сынақ қ а тү скен болатын.
Дер кезiнде қ абылданғ ан дұ рыс шешiм, ұ тымды iс-қ имылдың арқ асында бiз одан да аман-есен ө те шық тық.
Бiз осылайша сындарлы жылдар мен кү рделi кезең дерде лайық ты тә жiрибе жинақ тап, ысылып, шың дала тү стiк.
Ел дамуының жаң а бағ ыттарын айқ ындап, қ арыштап алғ а басумен болдық.
Сол сияқ ты қ азiргi ә лемдiк дағ дарыс та ө ткiншi қ ұ былыс.
Халқ ымыз мұ ндай кү йзелiстер кезiнде " кө ппен кө рген ұ лы той" деп, сабыр сақ тап, ынтымақ -бiрлiгiн бекiте тү скен. Қ иындық тарды бiрлесiп жең iп отырғ ан.
Мемлекет дағ дарыстың алдын алудың барлық шараларын жасауда. Ұ лттық қ ордан бө лiнген ауқ ымды қ аражат қ азiр отандық экономиканың кiдiрiссiз жұ мыс iстеуiне қ ызмет ете бастады.
Ә леуметтiк кепiлдiктер толығ ымен сақ талып отыр.
Олай болса, бұ л дағ дарыстан да бiздiң аман-есен ө тетiнiмiз айдай анық.
Дағ дарыстар ө тедi, кетедi. Ал мемлекет тә уелсiздiгi, ұ лт мұ раты, ұ рпақ болашағ ы сияқ ты қ ұ ндылық тар мә ң гi қ алады.
Алдымызда бiздi ү лкен белес кү тiп тұ р. Ол - Қ азақ стан тә уелсiздiгiнiң жиырма жылдығ ы.
Дү ние дамуымен есептегенде жиырма жыл деген кө п те емес шығ ар. Бiрақ бiз ү шiн ү лкен кезең тұ тас бiр дә уiрмен барабар.
Олай болатыны, тә уелсiздiк - ата-бабаларымыздың жү здеген жылдармен ө лшенетiн арман-аң сарының жү зеге асқ ан ақ иқ аты.
Сол себептi тә уелсiздiктiң ә рбiр жылының бiз ү шiн мә нi бө лек, маң ызы айрық ша.
Халқ ымыздың басына тү скен қ андай да бiр сынақ қ а қ арамастан бiз тә уелсiздiгiмiздi нығ айту жолындағ ы жасампаз iстерiмiздi жалғ астыра бермекпiз.
Барша қ азақ стандық тардың жұ мғ ан жұ дырық тай бiрлiгiнiң арқ асында бiз алмайтын асу, бiз жең бейтiн кедергi болмайды.
Солай боларына нақ ты сенiң iздер, қ ұ рметтi отандастар!

рметтi қ азақ стандық тар! Қ ымбатты отандастар!

Iс жү зiнде жиырма жыл бойы кү ннен-кү нге бiз сiздермен жаң а елдi қ ұ ру ү стiндемiз.
Ашық та ө ркендi елдi.
Жылдан-жылғ а қ азақ стандық тардың ә л-ауқ аты жақ сара тү скен елдi.
Саяси тұ рақ ты жә не ө з азаматтарының қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз еткен елдi.
Ешқ ашан жә не ешкiм ү шiн сыртқ ы қ атер кө зi болмайтын елдi.
Ондағ ан жылдар оза қ абылдағ ан Қ азақ станның даму стратегиясы, оны елдiң нақ ты табыстарына айналдыру тә жiрибесi бiзге ө з кү шiмiзге деген сенiмдiлiктi бердi, бiз таң дап алғ ан жолымыздың дұ рыстығ ына кө з жеткiздiк.
Нақ сондық тан да бұ дан екi жылдан астам бұ рын басталғ ан ә лемдiк қ аржы рыноктарындағ ы дағ дарыстың ә у басында бiз дағ дарысқ а қ арсы шаралардың кешендi жү йесiн ә зiрлеп, дә йектiлiкпен iске асырып келемiз.
Бiз iшкi жә не сыртқ ы конъюнктураны жiтi қ адағ алап, еш кiдiрiссiз табанды шараларды қ олғ а алудамыз. Нақ сондық тан да жаһ андық азық -тү лiк дағ дарысы бiз ү шiн ұ лттық апатқ а айналғ ан жоқ.
Бiрақ бү гiнде бү кiл ә лемдiк экономиканы дiң келетiп ү лгерген экономикалық дағ дарыс бiздiң берiктiгiмiздi сынақ қ а салуда.
Дағ дарыс бiзге сырттан келдi. Оның кө здерi елдiң iшiнде емес, ә лемдiк экономиканың сә йкессiздiгiнде жатыр.
Дағ дарысты болдырмау жә не бә рiн алдын ала кө здеу мү мкiн емес едi.
Оны ең серуге ә лемнiң жетекшi экономикалары қ азiрдiң ө зiнде 10 триллионнан астам АҚ Ш долларын, яғ ни бү кiл ә лемдiк IЖӨ -нiң iс жү зiнде 15 пайызын жұ мсады. Бiрақ та ахуал жақ сы жақ қ а қ арай ә лi ө згеретiн емес.
Дағ дарыс ө з ауқ ымына дә йектiлiкпен Америка континентiн, Еуропа мен Азияны тартты.
Бү кiл жағ дайғ а қ арағ анда, ол ұ зақ қ а созылады. Талдамашылар айтқ анындай, ә лемдiк экономика ө з қ ұ лдырауында ә лi шың ырау тү бiне жеткен жоқ.
Ә лемде болып жатқ ан ү дерiстерге ө з кө зқ арасымды мен ө зiмнiң " Дағ дарыстан шығ у кiлтi" атты мақ аламда баяндадым. Оғ ан тү рлiше қ арауғ а болар, бiрақ та бiз, қ азақ стандық тар, осынау дағ дарыстан шығ удың жалпы iзденiсiне ө з ойымызды қ остық. Дағ дарыс қ атардағ ы емес, одан шығ удың нұ сқ алары мү лдем ә ртү рлi болуы тиiс.
Мен осынау жаһ андық дағ дарыстан кейiн ә лемдiк қ аржы жү йесi, бә лкiм, мемлекеттердi саяси басқ аруда ө згеретiнiне сенiмдiмiн. Кө пшiлiк экономиканы " қ олмен басқ ару" қ ажеттiгiне келiп отыр, ал реттеу осы дағ дарыстан шығ удың аса маң ызды iсiне айналуда.
Сондық тан да терең де тү бегейлi кө зқ арас ә лемдiк қ оғ амдастық та ә лемдiк нарық тық экономиканың келесi бұ рылыстарында бiздi қ ауiпсiздендiру жолын табуғ а кө мектеседi.
Сондық тан мен ұ сынғ ан тү бегейлi шаралар ә лемдiк қ оғ амдастық та талқ ыланатын болады.
Менiң ұ сынысым - бұ л жаһ андық проблемаларды шешу iзденiсiне қ осқ ан ү лесiм.
Бiрақ та бү гiнгi нақ тылық мынадай, ә лемдегi iскерлiк белсендiлiктiң қ ысылуы мұ най мен металғ а деген сұ раныстың тө мендеуiне соқ тырды. Ал бұ лар - Қ азақ стан экспортының негiзi.
Бiр жылда мұ най бағ асы 4 есе дерлiк, металл бағ асы 2 есе дерлiк қ ұ лап тү стi.
Бiздiң негiзгi сауда-саттық ә рiптестерiмiз ә рi жақ ын кө ршiлерiмiз - Ресей мен Украина ө здерiнiң ұ лттық валюталарын 40-45 пайызғ а қ ұ нсыздандырды. Сондық тан да бiз ө зiмiздiң тауар ө ндiрушiлерiмiздiң мү ддесi тұ рғ ысынан тең генiң қ ұ нсыздануына баруғ а мә жбү р болдық. Ө йтпесек қ азақ стандық ө нiм ө зiнiң бә секеге қ абiлеттiлiгiн жоғ алтар едi. Бiз елдiң алтын-валюта резервiн жұ мсауды жалғ астыра берер едiк.