Рметтi қазақстандықтар!

Бiздiң алдымызда дағ дарыс салдарын ең серу жә не келесi экономикалық ө суге ә зiрлену жө нiнде ү лкен мiндеттер тұ р.
Қ азiрдiң ө зiнде бiз қ абылдағ анның бә рi - бұ л бү гiнгi дағ дарыс туындатқ ан ағ ымдағ ы проблемаларды шешу.
Мен тоқ тап қ алмауды, одан ә рi жү рудi жә не дағ дарыстан кейiнгi елдiң дамуын қ амтамасыз ету ү шiн экономиканы одан ә рi жаң ғ ырту жә не жұ мыспен қ амту стратегиясын iске асырудың жаң а жоспарын жү зеге асыруды ұ сынамын.
Ең қ иын жылдары бiз салуды бастап, елдiң жаң а байтағ ын - Астананы, бiз осыны жү зеге асыра алатынымызғ а ешкiм сенбеген кезде тұ рғ ыздық. Бiз осыны жасадық, мұ ны бү кiл ә лем кө рiп отыр. Келiң iздер, осы жақ сы тә жiрибенi жалғ астыратын болайық.
Иә, жаң а қ аражат қ ажет. Осы мақ сатта дә стү рлi тү рде Ұ лттық қ орғ а есептелiп келген шикiзаттық сектордың табыстарын 2009-2010 жылдары жаң а жоспарды жү зеге асыруғ а жұ мсау дұ рыс болады деп санаймын. Тұ тастай алғ анда бұ л Ұ лттық қ ордан бекiтiлiп қ ойылғ ан трансферттерге қ осымша шамамен 600 миллиард тең генi қ ұ райды.
Бұ л - уақ ытша, бiрақ та қ ажеттi шара. Бұ л ретте бiз қ азiргi сә тте бар елдiң жалпы резервiнiң сол кө лемiн, яғ ни 47 миллиард американ долларын сақ таймыз. Бұ л бiзге осы дағ дарыс жалғ асқ ан жағ дайда тұ рақ тылық қ а деген сенiмдiлiк бередi.
Қ аражаттың басқ а бiр кө зi - бұ л бюджеттiң барлық шығ ындық баптары бойынша қ атаң ү немдеу жә не аса қ атал қ аржы тә ртiбi. Осыны ескере отырып Ү кiметке республикалық бюджет шығ ындарын оң тайландыруды жә не апта сайынғ ы мониторинг режимiнде бюджеттiк қ аражаттың жұ мсалуын жiтi бақ ылауды тапсырамын. Осығ ан сондай-ақ бiздiң депутаттарды да шақ ырамын.
Қ ауырт ө су кезең iнде ү йреншiктi болып кеткен ысырапқ орлық ойлы тұ тынумен жә не ү немдеумен ауыстырылуы тиiс. Ашығ ын айтайық, бiзге ақ ша пайда болғ ан осы жылдары сұ раныс кө бейiп, штаттар қ ампиып кеттi жә не iссапарлар саны, ә рқ илы ауқ ымды мә дениет кү ндерiн ө ткiзу ұ лғ ая тү стi. Осы мә селеде баршаның ойланғ аны керек.
Қ аржы тә ртiбiн бұ зушыларғ а дағ дарыс уақ ытының заң ы бойынша қ атал сұ раныс қ ойылуы тиiс. Барлық басым емес шығ ындар - ә кiмшiлiк, инвестициялық жә не басқ а шығ ындар - нө лге тең естiрiлуi тиiс. Бұ л жергiлiктi бюджеттерге де қ атысты.
Босағ ан қ аражат бiзге, ең алдымен, қ азақ стандық тардың ең бекпен қ амтылу стратегиясын iске асыру мү мкiндiгiн бередi. Ол бiзге дағ дарыс ауыртпалығ ын ең серуге ғ ана кө мектесiп қ оймайды, сонымен бiрге дағ дарыстан кейiнгi уақ ытта экономиканың тиiмдi дамуын қ амтамасыз етедi. Ол ә рбiр қ азақ стандық отбасына жаң а мү мкiндiктер беруi тиiс.
Жұ мыс орындарының жеткiлiктiлiгi Ү кiмет мү шелерi мен ә рбiр ә кiмнiң Қ азақ стан экономикасының тұ рлаулы дамуын қ амтамасыз етуге қ абiлеттiлiгi айқ ындалатын негiзгi кө рсеткiш болуы тиiс.
Ә рбiр ә кiм, ә р министр апта iшiнде қ анша жұ мыс орнының қ ысқ арғ анын жә не жергiлiктi орындарда қ аншасын ашқ анымызды бiлуi тиiс. Нақ осы тұ рлаулы дамудың негiзi болып табылады.
Ө ң iрлiк жұ мыспен қ амтылуды жә не кадрлардың қ айта даярлануын қ амтамасыз ету ү шiн мен Ү кiметке кем дегенде 140 миллиард тең ге бө лудi тапсырамын.
Жергiлiктi бюджеттерден де жұ мыспен қ амту стратегиясын бiрлесе қ аржыландыруғ а ресурстар бө лiнуi тиiс.
Жұ мысынан айырылғ андар ү шiн жаң а жұ мыс орындарын қ ұ ратын боламыз. Бiз кем дегенде 350 мың қ азақ стандық ты жұ мыспен қ амтамасыз ете аламыз, бұ л қ азiргi қ оғ амдық жұ мыстарды есептемегенде.
Бiзде ең бек рыногын дамыту ү шiн мү мкiндiктер бар, оларды ойлап табу керек емес. Нақ осығ ан бiз қ осымша бө лiнген қ аражатты жұ мсаймыз.
Бiрiншiден, бұ л коммуналдық желiлердi қ айта жарақ тандыру жә не жаң ғ ырту. Бұ л - сумен қ амтамасыз ету, жылумен қ амтамасыз ету, энергетика мен кә рiз сулардың нысандары мен желiлерi.
Ү кiметке ә кiмдермен бiрлесiп осы мақ сатқ а кететiн қ ажеттi шығ ындарды анық тауды, жұ мыстарды қ аржыландыруды ғ ана емес, сонымен бiрге бюджеттен бө лiнген ә рбiр тең генiң пайдаланылуын қ атаң бақ ылауды тапсырамын.
Бұ л кө зге кө рiнбейтiн жұ мыс, бiрақ та бiзге оны бә рiбiр iстеуге тура келедi. Ол - болашақ дамудың негiзi. Бұ л қ алалар мен жергiлiктi орындарда орасан кө п жаң а жұ мыс орындарын ашудың мү мкiндiгi. Бiз халқ ымыздың сатып алу қ абiлетiн арттырамыз. Егер парасатпен жұ мыс iстей бiлсек, босағ ан адамдарды жаң а мамандық тарғ а ү йрету керек.
Тұ рғ ын ү й-коммуналдық шаруашылық ты ә лдеқ ашан-ақ ретке келтiру керек едi. Келiң iздер, қ азiр осымен айналысайық.
Екiншiден, бұ л жергiлiктi мә ндегi автомобиль жолдарын салу, қ айта жарақ тандыру жә не жө ндеу, сондай-ақ ә леуметтiк инфрақ ұ рылымды, ең алдымен мектептер мен ауруханаларды жаң арту.
Бұ л ендi Ә КК-лердiң мiндетi, олар халық тың барынша жұ мыспен қ амтылуын қ амтамасыз етуге мiндеттi. Мә селенiң қ аржылық жағ ы - Ү кiмет пен ә кiмдердiң қ ұ зырында.
Бiз қ азiр халық пен келiсiп, тура айтуғ а тиiспiз: қ ұ рылысы басталғ ан мектептер мен ауруханаларды салып бiтiремiз. Жағ дай осылай болып тұ рғ андық тан, бiз жаң аларын кейiнге қ алдыра тұ рамыз, алайда қ аражатты қ олданыстағ ы мектептердi, ауруханаларды, медициналық пункттердi жө ндеуге жұ мсаймыз. Осылай жұ мыс орындарын да қ ұ рамыз.
Сондай-ақ, бiз салуды белгiлеген магистралдық автомобиль жә не темiр жолдарын да тоқ тата тұ руғ а тура келедi. Мұ ның орнына ақ шаны облыс орталық тарының, қ алалардың тө ң iрегiндегi жолдарды, ауданаралық жолдарды ретке келтiруге жұ мсаймыз. Осылайша бiз тылымызды бекiте тү семiз.
Ү шiншiден, ә рбiр нақ ты елдi мекендегi жергiлiктi мә ндегi нысандар. Бұ л жергiлiктi билiктiң шешуi бойынша жолдарды, клубтарды немесе басқ а нысандарды абаттандыру мен кө галдандыру, жө ндеу. Бұ л мақ саттарғ а атаулы трансферттер бө лiнуi тиiс.
Жергiлiктi ө зiн-ө зi басқ ару органдары ретiнде аудандық мә слихаттарғ а қ аражат бө лiнуi тиiс. Жұ мыспен қ амтудың жергiлiктi проблемалары мен мә селелерiн шешу ү шiн бұ л қ аражатты қ айда жұ мсау керектiгiн олардың ө здерi шешетiн болсын.
Бұ л жұ мыстың тиiмдiлiгi ү шiн дербес жауапкершiлiктi тұ тастай ә кiмдерге жү ктеймiн.
Аталғ ан барлық жобаларды iске асыру ү шiн бiз жергiлiктi ө ндiрiсшiлердiң ә леуетiн барынша пайдалануғ а тиiспiз. Егер қ ажеттi ө ндiрiстер бү гiнде жоқ болса, оларды қ ұ ру керек, мұ ның ө зi бизнес ү шiн жаң а мү мкiндiктер ашады.
Бiз Тә уелсiздiгiмiздiң 20 жылдығ ының қ арсаң ында тұ рмыз. Осы датағ а орай бү кiл Қ азақ станда кең ауқ ымды жұ мыс ө рiстеуi керек. Бұ л бiздiң ұ рпағ ымыз ү шiн, бiздiң халқ ымыз ү шiн ұ мытылмас жылдар. Қ азақ ұ лтының жә не бү кiл Қ азақ станның тарихында мұ ндай кезең болғ ан емес.
Осының барлығ ына тереземiз тең, керегемiз кең ел болғ анның арқ асында қ ол жеткiздiк, ел ретiнде, қ азақ ретiнде, мемлекет ретiнде мұ ндайлық сә улелi кү ннiң басымызғ а тә уелсiздiктiң арқ асында ғ ана қ онғ анын бiздiң ұ рпақ ұ мытпақ емес. Ел шежiресiндегi ерекше бұ л белеске бiз барынша дайындық пен баруымыз керек. Қ азiрден бастап ә р ауылдың кем-кетiгiн қ алпына келтiрiп, кө галдандырып, жолдарымызды жө ндеп, ү йлерiмiздiң iшi-сыртын ә рлесек, елдiң де кө ң iлi кө терiле тү седi.
Сондық тан бұ л жұ мысты бiз қ азiрден бастауғ а тиiспiз. Ә р ауыл ә кiмiне шамамен 50-100 миллион тең гедей аздап ақ ша бө лсек, олар аудандық мә слихаттардың бақ ылауымен қ андай да бiр қ иындық кө рiп жатқ ан тұ рғ ындарғ а қ ажеттi мә селелердi шешер едi, шағ ын несиелер берер едi.
Осылайша бiз жұ мыспен қ амтылу мә селесiн шешiп қ ана қ оймаймыз, сонымен бiрге бiздiң елiмiзде жаң а ө ндiрiстердiң пайда болуы ү шiн ынталандыру жасаймыз.
Тө ртiншiден, бұ л ә леуметтiк жұ мыс орындарын кең ейту жә не жастар практикасын ұ йымдастыру.
Халық ты жұ мыспен қ амту туралы қ олданыстағ ы Заң бiзге бюджет қ аражатын осы мақ сатқ а пайдалануғ а мү мкiндiк бередi. 2008 жылы 13 мың нан астам адам осы бағ дарламалар бойынша ө з мү мкiндiктерiн iске асырды.
Бiздiң бү гiнгi мiндетiмiз - қ азiргi бар бағ дарламалардың аясын кең ейту.
Осы мақ сатқ а қ осымша 8, 6 миллиард тең ге бө лудi тапсырамын. Сонда бiз 96 мың ғ а жуық адамды жұ мыспен қ амтамасыз етемiз.
Осымен бiр мезгiлде бiз Ә леуметтiк сақ тандырудың мемлекеттiк қ орынан жұ мыссыздығ ы бойынша жә рдемақ ы тө леудiң барынша ұ зақ мерзiмiн 4-тен 6 айғ а дейiн ұ лғ айтуғ а тиiспiз.
Ә лемдiк дағ дарыс жағ дайында бiздiң жұ мыспен қ амту стратегиямыз кадрларды қ айта ү йрету жә не қ айта даярлау жө нiндегi толық ауқ ымды жұ мысқ а бағ ытталғ ан.
Ү кiметке ә кiмдермен бiрлесiп қ азiргi бар оқ у орындарының базасында мамандарды қ айта даярлауды ұ йымдастыруды тапсырамын.
Бiздiң адамдарымыз оқ ып-ү йренуге тиiс, бү кiл ә лемде адамдар ө мiр бойы оқ умен ө тедi. Мына жағ дайда қ айта оқ уғ а, сө йтiп бү гiн қ ажет болып отырғ ан мамандық ты игеруге мү мкiндiк те бар, қ ажеттiлiк те бар.
Бiз қ азiр барлық iрi қ ұ рылыс кә сiпорындарын адамдарды басқ а мамандық тарғ а оқ ыту ү шiн қ арыз бө луге мiндеттеймiз. Барлық жерде осылай болуғ а тиiс. Егер Ү кiмет пен ә кiмдер жұ мысты ойдағ ыдай ұ йымдастыра алса, адамдар оқ уғ а отырады да, жаң а мамандық тарды игерiп алып кетедi.
Кадрларды қ айта даярлау жә не қ айта оқ ыту жө нiндегi жү йелiк жұ мыс мынадай мақ саттарды кө здеуi тиiс:
- Жаң а мамандық бойынша жұ мыс iстегiсi келетiн ә рбiр адамның оқ у мү мкiндiгi болуы тиiс.
- Экономиканың ең бек ресурстарына деген болашақ сұ раныстарын, ең алдымен, ауыл шаруашылығ ында қ амтамасыз ету.
- Шетелдiк жұ мысшыларды отандық кадрлармен бiртiндеп алмастыру. Бiз оларды жартылай қ ысқ артып, ө з адамдарымызбен алмастырмақ пыз.
Сонымен қ атар ә лемдiк дағ дарысқ а, бiз бастан кешiп жатқ ан кезең нiң қ иындық тарына қ арамастан, бiз олардың шешiлуiне ғ ана шоғ ырланып қ оя алмаймыз. Бiздiң болашағ ымыз экономиканың одан ә рi жаң ғ ыртылуы мен базалық инфрақ ұ рылымның дамуына байланысты.
Бiз қ олданыстағ ы перспективалық инвестициялық жобаларды қ аржыландыру жә не iске асыруды жалғ астырамыз.
Ең алдымен бұ л мұ най ө ң деу зауыттарын жаң ғ ырту.
Бiзде мұ най ө ң дейтiн ү ш зауыт бар, сө йтсе де ә лi кү нге жанармай сатып аламыз, авиация керосинiмен де қ амтамасыз етiлмегенбiз. Ендi қ азiр бұ л iспен айналысу керек.
Бiз осы мұ най ө нiмдерiне деген iшкi сұ ранысты бiртiндеп толық қ амтамасыз етуге тиiспiз.
Бiз Атырауда мұ най-химия кешенiн салуды жалғ астырамыз. Мойнақ ГЭС-iнiң қ ұ рылысын биыл аяқ таймыз, Екiбастұ з 1-ГРЭС-iн кең ейту жә не қ айта жарақ тандыру жө нiндегi жұ мысты жалғ астырамыз. Ол жерде сегiз блоктың орнына тө рт блок жұ мыс iстеп тұ р. Бұ л дайын, шығ ынды қ ажет етпейтiн электр қ уаты. Екiбастұ з 2-ГРЭС-iнiң ү шiншi энергия блогын салу жұ мысын жалғ астырамыз, биыл Балқ аш ЖЭС-iн салуды бастаймыз.
Бiздiң жоспарларымызда " Бейнеу-Бозой-Ақ бұ лақ " магистралдық газ қ ұ бырын салу, " Батыс Еуропа-Батыс Қ ытай" автожолының транзиттiк дә лiзiн қ айта жарақ тандыру бар. Биыл бiз дайындық жұ мысын қ олғ а аламыз. Онда 5 мың адам жұ мыс iстейтiн болады, ал 2010-2012 жылдары 50 мың адамғ а дейiн жетедi.
Мұ ның ө зi Қ азақ станды Еуропадан Азияғ а жетiп жататын кө лiк дә лiзiне айналдыратын кү ретамыр болады.
Бiз электровоздар, жолаушы жә не жү к вагондары, жол битумдары ө ндiрiсiн, химия ө неркә сiбiн ұ йымдастыруғ а кiрiстiк.
Агроө неркә сiптiк кешен туралы айрық ша айтқ ым келедi, оның дамуы арқ асында бiз бiр мезгiлде елiмiз ү шiн аса маң ызды екi мiндеттi - азық -тү лiк қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз етудi жә не экспортты ә ртараптандыруды шешемiз.
Сондық тан да бiз тауарлы-сү т фермаларын, қ ұ с фабрикаларын, мал бордақ ылау алаң дарын ұ йымдастыру мен дамыту, тамшылап суаруды қ олдану арқ ылы жемiс-кө кө нiс дақ ылдары ө ндiрiсiн ұ йымдастыру, ауылшаруашылық техникаларын жинау жө нiндегi ө ндiрiстердi қ ұ ру, ет ө ң деу ө ндiрiсiн дамыту, биязы жү ндi қ айта ө ң деу, қ азақ стандық астық экспортының инфрақ ұ рылымы жә не оны терең қ айта ө ң деу секiлдi экспортқ а бағ дарланғ ан ө ндiрiстердi дамыту жө нiндегi инвестициялық жобаларды қ аржыландыруды жалғ астыруғ а шешiм қ абылдадық.
Қ ұ рылыс ү шiн басқ а да маң ызды жобаларды қ арастыру керек. Бұ л Кө ксарай су қ оймасын, басқ а да iрi ирригациялық нысандарды салуды жалғ астыру.
Қ ызылқ ұ м массивiнде 60 мың гектар суармалы жердi игеру мақ сатын алғ а қ ойғ анбыз. Бү гiнде техникалық -экономикалық негiздемесi мен кiрме жолдары бар нысандарда жұ мысты бастау керек. Ауыл шаруашылығ ы ө нiмдерiн ұ қ сату - маң ызды сала. Бiз қ азiр консервiленген жемiс-жидек ө нiмдерiнiң 80 пайызын, ет ө нiмдерiнiң жартысын, қ ұ рғ ақ сү ттiң 53 пайызын сырттан ә келiп жү рмiз. Егер осының бә рiн шеше алсақ - онда адамдар қ аладан селодағ ы ө неркә сiпке жұ мыс iстеуге баратын болады.
Бiздiң бағ алауымыз бойынша, экспорттық мамандандыру перспективада 500 мың нан астам жаң а жұ мыс орындарын қ ұ руғ а мү мкiндiк берiп, таяудағ ы бес жылда IЖӨ -нiң қ осымша ө сiмiнiң 8 пайызғ а жуығ ын қ амтамасыз етедi.
Осылайша, ө зiмiздiң стратегиялық таң даумен жү рiп, бiз экономиканың нақ ты бә секеге қ абiлеттi болатын, сыртқ ы рыноктарда ө з орнымызды табатын секторларында жұ мысты дә йектiлiкпен жалғ астырудамыз.

***

Қ азiргi қ иындық тар - бұ л бiздiң ү лесiмiзге тиген алғ ашқ ы сынақ емес.
Ө тпелi кезең нiң аса ауыр дағ дарысын бiз 90-шы жылдардың басында ең сердiк.
Ол кезде экономиканың қ ұ лап тү суi 60 пайызғ а жетiп, инфляция жылына мың дағ ан пайыздармен есептелетiн.
Азияның қ аржы рыноктары туындатқ ан екiншi ә лемдiк дағ дарысты бiз 90-шы жылдардың аяғ ында ең сердiк. Мұ най бағ асы онда бiр баррель ү шiн 9 долларғ а дейiн тө мендедi. Бiз зейнетақ ы мен жалақ ыны тө лей алмадық. Ол қ иындық тарды да бiз ең сердiк.
Уақ ыт ө тедi, содан кейiн бiз осы дағ дарысты да ең сергенiмiз туралы айтатын боламыз. Қ алыптасқ ан жағ дайдан объективтi шығ ындармен, бiрақ та жаң а ө суге ә зiр болып шығ атын барлық мү мкiндiктер бiздiң қ олымызда.
Дағ дарыстар қ айталанатын болады, ал бiздiң мақ сат - оны басқ аруды ү йрену. Ә зiрге бiзде бұ л орындалуда.
Бү гiнде бiз ө з кү штерiмiз бен ресурстарымызды қ айта топтастыруғ а мә жбү рмiз жә не бiз мұ ны сыртқ ы жағ дайлардың ық палымен iстеудемiз. Алайда бұ л бiз ө з бағ ытымызды ө згерттi дегендi тiптi де бiлдiрмейдi. Ол бағ ыт 2030 жылғ а дейiнгi елдiң Даму стратегиясында анық талғ ан. Ө мiр тү зетулерiн енгiзуде. Бiрақ та атап кө рсеткiм келедi, ол бұ рынғ ысынша қ алып отыр.
Барша қ азақ стандық тардың ө ркендеуi, қ ауiпсiздiгi мен ә л-ауқ атының жақ саруы бiздiң мемлекетiмiз ү шiн аса маң ызды ү ш тұ ғ ырлы мiндет болып қ ала бередi.
Бiзде дағ дарысқ а қ арсы жоспар бар, мемлекеттiк резервтен жеткiлiктi қ аражат бө лiнген. Тұ тастай Ү кiмет жә не Премьер-Министр, мемлекеттiк органдардың басшылары, ә кiмдер дағ дарыстан шығ у жө нiндегi белгiленген шаралардың орындалуына тiкелей жауапты болады.
Бү гiнгi проблемалар жә не бiздiң оларды қ алай шешiп жатқ анымыз - кемелдiктiң жә не бiздiң қ оғ амымыз бен мемлекетiмiздiң тұ рақ тылығ ының сынағ ы. Бiз бұ л сынақ ты тапсырамыз деп ойлаймын. Бiзге ө з дамуымыздың жаң а кезең iне кiруге жә не бiздiң жетiстiктерiмiздi еселеуге тура келедi. Мұ ны да орындайтынымызғ а сенiмдiмiн.
Белгiлеген мақ саттарғ а қ ол жеткiзу ү шiн бiздiң халқ ымыздың топтасқ андығ ы қ ажет.
Сондық тан да барша қ азақ стандық тарғ а аталғ ан шараларды жү зеге асыруғ а кiрiсуге, ең бекқ орлық пен табандылық танытуғ а, ұ сынақ ты болуғ а, жақ ындарына, кө мекке мұ қ таж адамдарғ а кө мектесуге жә не қ амқ орлық жасауғ а шақ ырамын.
Парламенттiң, мә слихаттардың, " Нұ р Отан" партиясының депутаттарына сө з арнаймын. Бiздiң партия ү шiн дауыс берген сайлаушылар бiзге зор сенiм кө рсеттi. Ендi қ азiр, қ иын дағ дарыс кезең iнде, бiз оны ақ тап, қ оғ амдағ ы дағ дарысқ а қ арсы ауқ ымды қ озғ алыстың басында болуғ а тиiспiз.
Ү кiметпен жә не жергiлiктi органдармен бiрлесiп адамдардың нақ ты проблемаларын шешу, дағ дарысқ а қ арсы шаралардың iске асырылуын, осы мақ саттарғ а бө лiнген бюджеттiк қ аражаттың жұ мсалуын айрық ша бақ ылауғ а алу керек.
Қ азақ стан халқ ы Ассамблеясына, барлық саяси кү штерге сө з арнаймын. Қ азiр халық туралы кiмнiң шын мә нiнде ойлайтыны, ал кiмнiң - ойламайтыны сө збен емес, iсте тексерiледi.
Келiң iздер, планета тарихындағ ы аса қ атал дағ дарысты ең серу жолында бiрiгейiк!
Адамдарды ашындырмайық, оларғ а сө збен жә не iспен кө мектесейiк. Мемлекет қ азiр нақ осыны жасап отыр. Елде тыныштық пен келiсiмдi сақ тау маң ызды мiндет болып қ алады.
Бү гiнде бү кiл дү ние бiр-бiрiне қ арап отыр. Дағ дарыстың бетi қ алай болар екен, одан қ ай мемлекет қ алай шығ ар екен деп бақ ылауда. Сан тү рлi саясаткерлер, сарапшылар Қ азақ стан қ азiргiдей қ иындық тан ө тер ме екен, осы кезде ел бiрлiгiн сақ тап қ алар ма екен, бұ л ел ө зiнiң мемлекеттiлiгiн қ ұ рметтей бiлер ме екен деп тұ рғ ан сын сағ атта мен, ә сiресе, қ азақ халқ ына бө лекше жауапкершiлiк жү ктеп сө з арнаймын. Қ азiр алып бара жатқ ан қ иын ештең е жоқ. Жерiмiз кең, елiмiз бай, iстеген адамғ а далада да, қ алада да жұ мыс жетiп жатыр. Бел шеше кiрiсiп, бiлек сыбанып жұ мыс iстейтiн кез келдi. Бiр-бiрiмiзге қ арайласатын, кө мектесетiн, ағ айыншылық ты танытатын кез дә л осы кез.
Барлық мемлекеттiк қ ызметшiлерге сө з арнаймын. Қ азiр бiз бә рiмiз қ ызмет ететiн халық тың алдындағ ы ә рбiр басқ арушының жауапкершiлiгi еселеп арта тү седi. Жергiлiктi орындарғ а жиi шығ ып, ең бек ұ жымдарымен, халық пен кездесу керек. Мемлекет қ олғ а алып жатқ ан шараларды тү сiндiрiп, адамдарды бiрiктiру, оларды проблемаларды шешуге кө теру керек.
Қ ұ қ ық қ орғ ау органдарының қ ызметкерлерiне сө з арнаймын. Бiздiң қ алалардың кө шелерi мен ауылдардағ ы тыныштық сiздерге байланысты. Қ ылмыспен, сыбайласпен, жемқ орлық пен, алаяқ тық пен, заң дардың бұ зылуымен табанды да қ атал кү рес жү ргiзу керек. Осы қ иын кезде бiздiң азаматтардың, бү кiл қ оғ амның қ ауiпсiздiгiн қ амтамасыз ету ү шiн бә рiн де iстеу керек.
Мен бұ қ аралық ақ парат қ ұ ралдарын белсендi азаматтық ұ станым танытуғ а шақ ырамын! Сiздердi " тө ртiншi билiк" деп кездейсоқ атамайды!
Қ азiр БАҚ адамдар ү шiн қ иындық ты қ алай ең серуге болады, мынандай қ иын кезде қ алай аман қ аламыз, қ алай тө теп беремiз деген мә селелерде " кең есшi" ретiнде кө рiнуге тиiс. Азаматтарды басқ а адамдардың оң тә жiрибесi арқ ылы ү йрету керек. Бiздiң ғ ылыми жә не шығ армашылық интеллигенцияғ а да осындай рө л жү ктеледi.
Сенiмдiлiк, жеке белсендiлiк, тө зiмдiлiк, патриотизм, Отанғ а деген сү йiспеншiлiк секiлдi кө ң iл кү йлердi орнық тыратын материалды жиi беру керек.
" Нұ р Отан" партиясының мү шелерi ү йдi-ү йде кө бiрек болуғ а, қ андай мамандық тарғ а қ айта оқ уғ а мү мкiндiк бар екенiн, несиелер мен шағ ын несиелердi қ алай алуғ а болатынын, қ иын жылдарда не iстеу керектiгiн тү сiндiруге тиiс. Ә р ү йге, ә р отбасына бару, қ арапайым адамдардың кө мекшiлерiне, кең есшiлерiне айналу керек. Асып-сасатын ештең е жоқ тығ ын, елдiң байтақ екенiн, iстеген адамғ а жұ мыс жететiнiн ұ ғ ындыру шарт. Сондық тан қ ай жерде де бiрiмiзге бiрiмiз кө мектесiп, бiлетiндер бiлмейтiндерге айтып жү руiмiз керек. Осының ө зi халық ты бiрiктiре тү сетiн болады.