Бактериялардың генетикасы. Модификациялар. Мутациялар. Генетикалық рекомбинациялар. Плазмидалар

Мақ саты: Генетикалық рекомбинацияларды (трансформация, трансдукция, коньюгация) зерттеу ү шін тә жірибелер қ ою.

Генетика -тұ қ ым қ уалау жә не ө згергіштік туралы ғ ылым.

Генотип - жасушалардың тұ қ ым қ уалау қ асиетін қ амтамасыз ететін, нуклеотидтардан тұ ратын гентердің бірлестгі.Қ оршағ ан ортаның, тиісті жағ дайларына қ арай спецификалық жауап беру қ абілеттілігі тұ қ ым қ уалайды, сондық тан іске асырылатын белгілердің барлық жиынтығ ын фенотип деп атайды.

Ген- бір белоктың (немесе бір белгінің) синтезделуіне жауап беретін ДНҚ молекуласының бір бө лшегі(фрагменті).Ол ДНҚ тізбекшесіндегі ретімен алмасып отыратын нуклеотидтар.

Генетикалық код - гендегі негіздердің орналасу реті. Код-тұ қ ым қ уалау информациясының жазылуы.

Ген белгілірінің сыртқ ы байқ алуын, яғ ни фенотипін зерттеу микроб гендерінің картасын жасаудың негізі болып табылады.

Модификация (фенотиптік ө згергіштік)- эволюциялық бекітілген қ оршағ ан орта жағ дайының ө згеруіне қ арай жауап берілетін микроорганизмдердің бейімделу(адаптация) реакциясы. Олар микробтың тіршілік қ абілеттілігін қ амтамасыз етеді жіне тиісті фактордың ә сер етуі тоқ тағ аннан кейін жойылады. Қ ысқ а уақ ытты модификациялар тек қ ана бірінші буынның тіршілік ету кезінде сақ талады. Ұ зақ мерзімді модификациялар бірнеше ұ рпақ тың тіршілік ету кезінде сақ талады. Негізінде фенотиптік ө згерістер, яғ ни модификациялар ө мірбақ и тұ қ ым қ уаламайды, ә сер етуші фактор жойылғ аннан кейін бұ рың ғ ы қ асиеттері қ алпына келеді.

Мутациялар - ДНҚ -ның қ ұ рылысындағ ы ө згерістердің нә тижесінде болады. Мутация кезінде кейбір қ асиеттері жоғ алады жә не ол қ асиеттер тұ қ ым қ уалайды.Шығ у тегі, хромосомадағ ы орналасуы, ДНҚ қ ұ рамындағ ы алғ ашқ ы ө згерістердің сипаттамасы, мутацияланғ ан бактериялық жасушадағ ы фенотиптік ө згерістердің салдары жә не басқ а белгілері бойынша мутацияларды бірнеше топтарғ а бө ліп жіктейді(классификациялайды).

Шығ у тегі бойынша- спонтанды жә не идуцияланғ ан мутациялар. Спонтанды мутациялар табиғ и жағ дайда ө зінен-ө зі болады, себебін анық тау ө те қ иын. Индуцияланғ ан мутациялар тиісті физикалық немесе химиялық факторлардың (мутагендердің) ә серінен тә жірибе жағ дайында пайда болады(мысалы, ультра-кү лгін сә уленің ә серінен).

Микроорганизмдер экологиясы. Адам денесінің микрофлорасы. Дисбактериоз. Қ оршағ ан орта микрофлорасы: микроорганизмдердің санитарлық кө рсеткіштері. Дезинфекция. Стерилизация. Антибиотиктер

Қ алыпты микрофлора деп – дені сау индивидтердің белгілі бір денесінің аймақ тарында қ алыпты мө лшерде жиі кездесетін микроорганизмдердің жиынтығ ы. Белгілі бір тү рге тә н микрофлора индигенді деп аталады. Оның біршама тұ рақ ты бө лімін «облигатты», «факультативті» деп ажыратады.

Адам ағ засы мен жануарлардың микрофлорасы эволюциялық процесс кезінде микрофлора мен макроорганизмнің ө зара байланысы нә тижесінде тү зіледі. Ағ заның ә р облысы ү шін белгілі бір микрофлора тә н. Жаң адан туылғ ан нә ресте стерильді, ал 6-10 сағ аттан кейін оның ағ засынан бір қ атар микробтар табуғ а болады.