Венесекция 7 страница. Орталық жүйке жүйесі қызметінін бұзылуы көптеген заттармен уланғанда (мысалы

Орталық жү йке жү йесі қ ызметінін бұ зылуы кө птеген заттармен уланғ анда (мысалы, ұ йық тататын, тыныштандыратын дә рілермен, ішімдікпен жә не оның ө німдерімен, иісті газбен, фосфорорганикалық қ осындылар жә не т.б.) болады жә не бас ауруымен, бас айналуымен, жалпы ә лсіздікпен, қ озумен немесе тежелумен, ал кейбір ауыр кезде елеулі психикалық бұ зылыстармен - кең істік пен уақ ытты сезінуінің бұ зылуымен, галюцинациялармен. тырысулармен, естен танумен ө теді.

Уланулар кезінде тыныс алу мү шелері қ ызметінің ә ртү рлі бұ зылулары болады. Мысалы есірткі заттар, барбитураттар, ішімдіктің кө п мә лшері тыныс орталығ ының қ озғ ыштығ ын тежейді. Фосфорорганикалық инсектицидтер тьныс бұ лшық еттерінің қ ызметін бұ зады, соның салдарынан кеуде клеткасының қ озғ алу экскурсиясы кү рт шектеледі. Сондай-ақ, есірткі заттармен уланғ анда тілдің тү сіп кетуі, сілекей мен бронх бездері секрециясының кү шеюі, кө мекей мен бронх бұ лшық еттерінің тарылуы салдарынан тыныс жолдарының еткізгіштігі бұ зылады. Кө птеген химиялық заттар (хлор, аммиак булары, ө ткір кышқ ылдар) ө кпенің токсикалық ісінуін туғ ызады. Уланулардың жедел сатысында тыныс алу қ ызметінің бұ зылуы кейіннен трахеобронхит пен ө кпе қ абынуының ауыр тү рлерінің дамуына ә келеді.

Уланулар кезінде жү рек-қ ан тамыр жү йесінің зақ ымдануы артериялық қ ысымның жоғ арылауымен, жедел жү рек-как тамыр жетіспеушілігімек, ырғ ақ тың бұ зылуымен жә не т.б. сипатталуы мү мкін. Артериялық қ ысымның кетерілуі, кей кезде анағ ұ рлым кө бірек, кейбір уланулардың (фосфорорганикалык қ осындылармен, аммиакпек, хлор буларымен) ертерек сатыларында байқ алады. Жедел жү рек-қ ан тамыр жетіспеушілігі қ ан тамыр қ озғ алыс орталығ ының белсенділігінің тежелуінің, сондай-ақ айналымдағ ы қ ан мө лшерінің азаюының салдарьшан барбиураттармен, қ орғ асын, сірке суымен жә не т.б. уланғ анда болады. Қ ышқ ылдармен жә не сілтілермен уланганда дамитын токсикалық шок (артериялық қ ысымның тү суі, тахикардия, терінің бозғ ылттығ ы жә не т.б.) қ атты ауырсыну сезімдерімен байланысты. Жү ректің жиырылу ырғ ағ ының ә ртү рлі бұ зылыстары жү рек бұ лшық етіне улы заттардың тікелей ә сер етуінің, сондай-ақ ағ задағ ы электролиттік баланс бұ ылуларының салдарынан болады.

Асқ азан ішек жолдарының зақ ымдануы уланулар кезінде жиі кездеседі, тө с етегіндегі немесе бү кіл іштегі ауырсынумен, диспепсиялық бұ зылыстармен, ең алдымен қ ұ сумен, ө ң ештен, асқ азан, ішектен қ ан кетумен сипатталады. Қ ан кетулер, мысалы, қ ышқ ылдармен жә не сілтілермен, дихлорэтанмен, сынап тұ здарымен уланғ анда болады жә не ол ө ң еш, асқ азан, ішек қ абырғ аларының терең закымдануымен, сондай-ақ қ анның ұ ю жү йесінің бұ зылуымен байланысты, Кө п жағ дайда, атап айтқ анда бензолмен, улы саң ырауқ ұ лактармен, қ ұ рамында мыс жә не қ орғ асын қ осындылары бар ядохимикаттармен уланғ анда жедел бауыр жетіспеушілігінің дамуына дейін ә келетін бауырдың зақ ымдануы дамиды. Этиленгликольмен (антифриз), сынап жә не қ орғ асын косындыларымен, сірке суымен улану бү йректің ауыр зақ ымдануына, кейде жедел бү йрек жетіспеушілігінің дамуына дейін, ә келеді.

Кө рсетілетін кө мек: Улы заттардын ағ зағ а ә серін тоқ тату жә не оны ағ задан шығ ару.

1. Егер олар ішке қ абылданғ ан болса, онда асқ азанды шаю жү ргізіледі.

2. Ингаляциялық улануларда, мысалы иісті газбен, зардап шеккен адамды таза ауағ а шығ арады. Қ ысып тұ рғ ан киімдерін шешіп, тыныс жолдарының ө ткізгіштігін қ амтамасыз етіп, оттегімен иң галяция жү ргізеді. Ары қ арайғ ы ем улы заттың тү ріне байланысты жү ргізіледі.

3. Улы заттар теріге тү скенде оны таза ағ ынды сумен жуады. Уытты жыландар шакқ анда жарадан алғ ашқ а кан тамшыларын сыгады да шакқ ан жерге суық қ ояды, жыланғ а қ арсы сары суды енгізеді.

4. Улы заттар қ ынапқ а, куық қ а, тік ішекке тү скенде оларды спринцтеу, катетер, клизма арқ ылы жуу жургізіледі.

5. Дә рілік заттардың уытты мө лшерінің инъекциясында 6-8 сағ атқ а жергілікті суық қ ою, инъекция жасалынғ ан жерге 0, 1% 0, 5-1 мл адреналин енгізіледі.

6. Қ ан айналымына тү скен улы заттар жасанды детоксикация ә дістерімен шығ арылады:

А) Форсирленген диурез ағ зага тү скен улы ззттар буйрск арқ ылы шығ арылатын кезде жү ргізіледі. Алдымен кө к тамырга тамщылатып 1-1, 5 л мө лшерінде 5% глюкоза ерітіндісін, полиглюкин, реополиглюкин қ ұ яды. Соның есебінен айналымдағ ы қ ан кө лемі артып, улы заттардың қ андағ ы концентрациясы тө мендейді. Содан кейін зә р айдағ ыштарды қ олданады жә не су-электролиттік байланысты реттейді.

Б) Гемодиализ «жасанды бү йрек» аппаратын қ олданумен. Диализатордын мембранасы арқ ылы ете алатын улармен уланғ анда қ олдануғ а болады. Форсирленген диурезден ә серлілігі 5-6 есе артық.

В) Перитонеалды диализ - арнайы ерітіндімен іш қ уысын жуу арқ ылы ағ заны бү йректен тыс тазалау тә сілі. 1, 5-2 л арнайы сұ йық тық ты фистула арқ ылы іш қ уысына енгізеді жә не ә р 30 минут сайын оны ауыстырып отырады. Бұ л ә діс майлы тіндерде жиналуғ а немесе плазма белоктарымен тығ ыз байналанысуғ а бейім уларды тезірек шығ ару ү шін қ олайлы.

Г) Гемосорбция - сорбенті (белсендендірілген кө мір жә не т.б.) бар арнайы бағ ана арқ ылы зардап шеккен адамның қ анның сү зу тә сілі.

Улануларды емдеуде уғ а қ арсы зат - ә ртү рлі жолмен уыттарды залалсыздайтын (уларды сініреді, олармен бірігіп белсенді емес комплекс тү зеді жә не т.б.) дә рілік заттар қ олданылады. Мысалы, фосфорорганикалық қ осындылармен уланғ анда уғ а қ арсы зат (антидот) ретінде атропин мен дипироксим, есірткі заттармен уланғ анда - налорфин, сынап жә не қ орғ асын қ осындылармен уланғ анда - натрий тиосульфаты, мышьякпен уланғ анда жә не жү рек гликозидтерінің артық мө лшерінде -унитиол, уытты жыландар шақ қ анда - жыланғ ан қ арсы арнайы сары сулар (антигрюза, антикобра) пайдаланылады.

Барлық улануларда тыныс пен жү рек-кан тамыр жү йесінің қ ызметін демеуге бағ ытталғ ан симптоматикалық ем жү ргізіледі. Мысалы, этил спиртімен уланғ ан кездегі тыныстың бұ зылуында кордиамин мен кофеин инъекциясы қ олданылады. Иісті газбен уланғ анда оксигенотерапия жақ сы ә сер етеді. Есірткі заттармен, барбитураттармен, фосфорорганикалық қ осындылармен уланғ ан науқ астардың емінде ө кпені жасанды желдету аппаратын қ олдану арқ ылы жасанды дем беру кө рсетілген. Тынысты демеу мақ сатында тыныс орталығ ын қ оздыратын заттар (лобелин, цититон, бемегрид) енгізіледі. Жедел жү рек-қ ан тамыр жетіспеушілігінің емінде жү рек гликозидтері, адреналин, норадреналин, мезатон, кортикостероидты гормондар, айналымдағ ы қ ан кө лемін арттыру мақ сатында қ ан алмастырушылар кө к тамырғ а тамшылатып қ ұ йылады. Ауырсынулармен, жә не ауырсынулық шокпен кү ресу ү шін анальгетиктер, наркотикалық заттар (кө рсеткіштері бойынша), новокаинді блокада қ олданылады. Қ ышқ ыл, сілтілермен уланғ анда болатын қ атты ауырсынуды басу мақ сатында морфин атропинмен тағ айындалады. Тырысуларды емдеу мақ сатында тырысуғ а қ арсы заттар (2-4 мл 0, 5% седуксен к/т) енгізіледі. Жедел бү йрек жә не бауыр жетіспеушілігінің емі, қ ышкыл-сілтілік жағ дайды реттеу жү ргізіледі (5% глюкоза, 4% сода ерітіндісін, витаминдерді жә не т.б. тамшылатып қ ұ ю).

Шұ ғ ыл медициналық кө мек кө рсеткеннен кейін болуы ық тимал асқ ынулардың алдын алу ү шін антибиотиктер жә не жалпы кү шейтетін ем тағ айындалады.

МЕЙІРБИКЕЛІК ДИАГНОЗ: Тағ аммен улану

II. МАҚ САТ: науқ ас кө мек кө рсеткеннен 1, 5-2 сағ аттан
кейін жағ дайының жақ сарғ анын сезінеді.

ІІІ. МЕЙІРБИКЕЛІК ІС-Ә РЕКЕТТЕР СИПАТЫ:

1) дә рігерді шақ ырту;

2) асқ азанды жууғ а керекті заттардың барлығ ын дайындау.
Дә рігердің тағ айындауы бойынша асқ азанды жуу;

3) жылы кө рпемен, жылытқ ышпен науқ асты жылыту;

4) аз мө лшерде жылы сұ йық тық ты қ абылдауын қ амтамасыз
ету;

5) науқ астың сыртқ ы келбетін жә не жағ дайын (коллапс туу
қ аупі, қ ұ сық пен аспирация) бақ ылау;

6) егер улану уақ ытысынан 2 сағ аттан асса, дә рігердің нұ сқ ауы

бойынша қ ажетті заттарды ә зірлеп, тазалау немесе сифон

клизмасын жасау;

7) дә рігердің нұ сқ ауы бойынша сұ йық ты (физиологиялық ерітін-
ді, 5% глюкоза ерітіндісін) кө ктамырғ а тамшылауғ а дайындау.

Боліп шығ ару қ ажеттілігінің бұ зылуына алып келетін бауыр қ ызметінің бұ зылысы кезіндегі мейірбикелік ү рдіс

Бауыр - ө мірлік қ ажетті мү ше, оның ә р тү рлі қ ызметін ескере отырып, ағ заның " негізгі химиялық зертханасы" деп атайды. Бауыр ақ уыз жә не кө мір сутегінің алмасуында белсенді қ атысады, ағ зада қ ажетті заттардың жинақ тауында (гликоген, дә румен А), қ анның ұ юы мен тү зу процестеріне ә сер етеді.

Бауыр - қ орғ ау қ ызметін атқ арады. Асқ азан ішек жолдарынан қ анмен келетін заттар бауырда зиянсызданады, содан кейін кө птеген улы заттар бү йрек арқ ылы сыртқ а шығ ады. Бауыр жасушаларының ө німі- ө т, ол арнайы ө т капиллярлары арқ ылы ө т бө лінетін жү йеге (ө т тү тіктері жә не ө т қ абы) тү седі, содан кейін ұ лтабарда ас қ орыту процесіне қ атысады. Сонымен қ атар ө т экскреторлы қ ызметті атқ арады, яғ ни ө тпен бірге қ андағ ы ә р тү рлі экзогенді жә не эндогенді заттар сыртқ а шығ арылады. Ө ттің секрециясы ү здіксіз жү реді. Ас қ орыту кезінде ол 12 елі ішекке тү седі, ал басқ а уақ ытта ө т қ абында жиналады.

Ө т бө лу жолдарының жә не бауыр қ ызметінің бұ зылысы кезінде ө т емес, сонымен қ атар улы заттардың) қ ажеттілігінің қ анағ аттануы бұ зылады. Бұ л ө з кезегінде басқ а да кө птеген адамның қ ажеттіліктерінің қ анағ аттануының бұ зылысына ә келеді. Бауырдың қ орғ ау қ ызметінің маң ыздылығ ы сонша, бауырды толық алып тастағ анда адам сол

мезетте ө леді

БІРІНШІ КЕЗЕҢ -ТЕКСЕРУ

Бауырдың қ атысуымен бө ліну қ ажеттілігін қ анағ аттандыру бұ зылысы кезіндегі науқ асқ а тә н шағ ымдар:

- кө рінетін шырышты қ абаттың жә не тері жамылғ ы ларының ө згерісі;

- ауыздың қ ұ рғ ауы, ащы дә мді сезіну;

- оң жақ қ абырғ а астында ауырсыну жә не ауырлық сезімі;

- ә лсіздік;

- іштің кө лемінің ү лғ аюы (асцит);

- тері қ ышымасы;

- лоқ су, қ ұ су;

- тә беттің бұ зылуы (тө мендеуі немесе болмауы);

- зә р (қ оң ыр) мен нә жістің (ақ шыл) тү стерінің ө згеруі.

Науқ асты сұ растыру кезінде аурудың басталуын, оны науқ ас қ андай жағ даймен байланыстыратынын, бұ рын қ атты ауырсынудың ұ стамасы болғ ан-болмағ аны туралы, арақ ішу, темекі тарту сияқ ты зиянды ә деттердің бар-жоқ тың ы туралы сұ растыру қ ажет.

Сонымен қ атар науқ астың тамақ тануы туралы, жү йелі тамақ тануы, майлы, тұ зды, ә ші, қ уырылғ ан тағ амдарды кө п қ олданатыны туралы сұ растыру керек.

Бауыр жә не ө т жолдары ауруларының дамуында ә р тү рлі зиянды факторлардың маң ызы ү лкен, сондық тан оның жұ мысындағ ы кә сіптік зияндылық тармен байланысты туралы (химиялық заттармен, дә рі-дә рмектермен) мә лімет алу маң ызды.

Қ ауіпті факторлар:

- ішімдікті қ олдану; шылым шегу;

- жү йесіз жә не сапасыз тамақ тану (дә румендер мен белоктардың жетіспеушілігі);

- дә рі-дә рмектерді дә рігердің нұ сқ ауынсыз, бақ ылаусыз қ олдану;

- майлы, қ уырылғ ан, ащы тағ амдарды қ олдану;

- гепатотропты улы заттармен (бензил, бензол, дихлорэтан, мыс жә не оның қ оспалары, мышъяк жә не оның қ оспалары, формалин, радиоактивті заттар жә не тағ ы басқ алармен) байланысты болу.

Науқ асты жалпы жоспарлап зерттегенде, бауырдың қ аты-
суымен бө лінуді қ анағ аттандыратын қ ажеттіліктің бұ зылуына
тә н объективті белгілерді білу керек:

- кө рінетін шырышты қ абаттардың, тері жамылғ ыларының тү стері;

- терідегі қ асығ аннан кейінгі іздер, сарғ аю;

- ауыз қ уысы:

- ауыз бұ рышында шырышты қ абаттық қ абынуының белгілері жә не

сарғ аюы;

- ішті қ арау:

- іш кө лемінің ү лғ аюы, алдың ғ ы қ ұ рсақ қ абырғ асындағ ы венозды суреттің

айқ ындалуы.

Мейірбикенің жоспары:

1. Науқ асқ а тұ з жә не сұ йық тық шектелген диета тағ айындау, кү ніне 4-5 рет
тамақ тану, аптасына бір рет жең ілдетілген кү н белгілеу.

2. Кү нделікті науқ астың су балансын анық тайды.

3. Науқ асты ү ш кү нде бір рет ө лшейді.

4. Науқ асқ а ың ғ айлы тө секті қ амтамасыз етеді:

- тө сектің бас жағ ы кө терің кі тү рде;

- кірлеген сайын тө сек-орындарды ауыстыру.

5. Физиологиялық бө лінулердің уақ ытында болуын кадағ алайды.

6. Науқ асты несеп қ абылдағ ышпен жә не дә рет ыдысымен қ амтамасыз етеді.

7. Дә рігердің нұ скауы бойынша дә рі-дә рмектерді қ абылдауын қ амтамасыз

етеді.

8. Науқ астың жағ дайын бақ ылауды қ амтамасыз етеді.

9. Дә рігердің нұ сқ ауы бойынша абдоминалды пункцияғ а ас-
паптарды жә не наукасты дайындауды қ амтамасыз етеді.

10. Науқ асқ а жағ дайы нашарлағ андағ ы белгілерін анық тауды ү йретеді.

11. Науқ аспен жә не туысқ андарымен салауатты ө мір сү ру туралы кең ес

жү ргізеді.

Асқ азанды жуу

Мақ саты: Диагностикалық жә не емдік.

Кө рсеткіштері: Тамақ тан, дә ріден, алкоголь қ алдық тарынан жә не т.б

асқ азанды тазалау.

Кері кө рсеткіштері:

- ө ң ештің органикалық тарылуы, ойық тар, ісіктер

- асқ азан-ішек жолдарынан қ ан кету

- бронхиалды астма

- ауыр жү рек патологиясы

- асқ азанның, ө ң ештің, жұ тқ ыншақ тың ө ткір қ ышқ ылдардан жә не

сілтілерден болғ ан химиялық кү йігі (уланудан кейін 4 сағ аттан соң).

Жабдық талуы:

Залалсыздандырылғ ан астауша, жуан асқ азан зонды, резең ке - тү тікше (зондты ұ зарту ү шін) шыны жалғ ағ ыш тү тікше, шыны воронка-сыйымдылығ ы 0, 5л, жуынды су ү шін шара немесе шелек, сү лгі, 10-12л бө лме температурасындағ ы су, ожау, резең ке биялай, екі алжапқ ыш, таза қ ұ рғ ақ, қ ақ пағ ы бар ыдыс (жуынды судың алғ ашқ ы ү лесі ү шін), зертханағ а жолдама, зарарсыздандыру ертіндісі бар ыдыс.

Іс-ә рекеттер алгоритмі:

1. Қ олды жуып, алжапқ ыш жә не биялайды кию. Жеке қ орғ аныс барьерін

сақ тау.

2. Залалсыздандырылғ ан жү йені қ ұ растыру.

3. Науқ аспен сенімді қ арым-қ атынаста болып, ем-шара іс-ә рекеттерін

тү сіндіру, ем-шарағ а келісім алу. Науқ ас процедура іс- ә рекеттерін білуге

қ ұ қ ығ ы бар.

4. Процедурағ а қ арсы кө рсеткіштері жоқ екендігіне кө з жеткізу.

5. Иектен кіндікке дейінгі аралық ты (немесе қ ұ лақ тың сырғ алығ ынан

мұ рынның ұ шына дейін жә не тө стің семсер тә різді ө сіндісіне дейін)

зондты ө лшеп, зондқ а белгі қ ою.

6. Науқ асты ү стелге отырғ ызып, протез тістері болса алып қ ою.

7. Науқ астың басын алдынғ а қ арай шамалы бү гу.Аяқ тарының ортасына

жуынды су ү шін сырланғ ан шара немесе шелек қ ою, науқ асқ а алжапқ ыш

кигізу.

Ескерту: Асқ азанды жууда сифон принципі пайдаланылады, яғ ни екі

ыдысты қ осатын сұ йық қ а толы тү тіктен тө мен орналасқ ан

ыдысқ а сұ йық ағ ады. Бір ыдыс - суы бары воронка, екіншісі -

асқ азан. Воронканы кө тергенде сұ йық асқ азанғ а тү седі, тү сіргенде

асқ азаннан воронка арқ ылы ыдысқ а қ ұ йылады.

8. Жү йені алып, науқ астың оң жағ ына тұ рып, ауызын ашуын сұ раң ыз.

9. Зондтың бітеу ұ шыннан 10см қ ашық тық та оң қ олмен ұ стап, сумен сулап

тіл тү біне қ ойып науқ асқ а жұ тыну ә рекеттерін жасауын сұ раң ыз.

10. Белгі қ ойғ ан жерге дейін зондты жұ тқ ызың ыз. Науқ ас бұ л кезде жұ ту

ә рекеттерін жасап, мұ рын арқ ылы терең тыныс алады. Зондты енгізген

кезде оның асқ азанғ а еркін тү суін бақ ылау қ ажет.

11. Тізе дең гейіне дейін зондты (асқ азандағ ы заттар зондтың

ішіндегі ауаны шығ арады) тү сіру.

12. Воронканы қ исайтып, ожаудағ ы жылы суды қ ұ ю. Асқ азанғ а бір уақ ытта

жіберілген судың мө лшері асқ азанның кө леміне сә йкес болуы керек

(шамамен 1л).

13. Воронканы науқ ас басынан жоғ ары кө теріп воронкадағ ы судың дең гейін

қ адағ алау (науқ ас ауыз қ уысынан 25-30см воронканы кө терсе, су

асқ азанғ а қ ұ йылады) қ ажет

14. Су қ алай воронка тү біне барғ анда, оны тізе тұ сына дейін тү сіру керек,

асқ азандағ ы жуынды су қ айтадан воронкағ а (асқ азанғ а ауа кетуінің

алдын алу) келеді.

15. Воронканы шарағ а дейін тү сіріп, ішіндегіні тө гу.

16. 10-12л суды қ олдана отырып, таза су шық қ анша қ айталау.

17. Асқ азанды жуып болғ аннан соң, воронканы босатып алып, зондты

абайлап шығ арып алу.

18. Науқ асқ а ауызын шаюғ а су беріп, ауыздың айналасын салфеткамен

қ ұ рғ ату.

19. Науқ астан алжапқ ышты шешу, науқ асты демалдыру.

20. Қ олданылғ ан қ ұ рал –саймандарды зарарсыздандыру.

21. Асқ азанды жуғ ан судың бірінші ү лесін (шамамен 200 мл) дә рігердің

тағ айындауы бойынша бактериологиялық лабораторияғ а жіберу.

22. Қ алғ ан суды зарарсыздандыру.

23. Қ олды жуып, қ ұ рғ атың ыз.

Ескерту: Науқ астың жеке –дара ерекшеліктерін (бойын, тұ лғ асын, тү зілісі) ескеру қ ажет, сондық тан зондты ендіргенше аурудың кіндігінен алдың ғ ы тістеріне дейін сол ө лшемге бір қ арыс қ осу керек, сонда зонд асқ азан қ уысына дә л тү сетін болады.

Егер зонд шығ ып кетсе немесе бү ктеліп қ алса, оны шығ арып алады, науқ асты тыныштандырып, қ айта ендіреді. Егер науқ ас зонд енгізгенде жө телсе, тұ ншығ а бастаса, зондты дереу шығ ару керек, ө йткені ол ө ң ешке тү спей кең ірдекке тү сіп кеткен.

Воронкадағ ы судың асқ азанғ а тү сіп болуын кү туге болмайтынын есте сақ тау қ ажет, себебі бұ л жағ дайда асқ азанғ а ауа тү седі де, асқ азан сө лінің шығ уын қ иындатады.

Қ ан кө ріне бастаса процедураны тоқ тата қ ою керек, ал асқ азанды жуу қ ышқ ылмен улануғ а байланысты болса, онда жуу тоқ татылмайды. Мұ ндай жағ дайда қ ұ стырмай абайлап, шағ ын ү леспен жуу керек.

Асқ азанды зондсыз (сү ң гісіз) жуу

Асқ азан жуудың қ арапайым ә дісі, ү й жағ дайында да қ олдануғ а болады. Науқ асты орындық қ а отырғ ызып, аяқ тарының арасына шара қ ойылады. Алдын ала асқ азанды жууғ а арналғ ан су дайындалады: температурасы 17-18С° 1л суғ а 1 ас қ асық ас тұ зы қ осылады. Бұ ндай ерітіндіні дайындау ө те қ ажет, ө йткені кә дімгі су асқ азанда сің іріледі, ал қ ан тамырларындағ ы артық сұ йық тық мидың ісінуіне (ә сіресе балаларда) алып келуі мү мкін.

Науқ ас 1-2 л сұ йық тық ты ішіп, саусақ тарымен тілдің тү бірін басып, қ ұ су рефлексін шақ ыртады. Бұ л іс-ә рекет асқ азаннан таза су шық қ анғ а дейің қ айталанады.

Асказанды жуу. Кө п мө лшерде ішке дә рілік заттарды қ олданып уланғ анда, сапасы тө мен тамақ пен ішімдікпен, саң ырауқ улақ пен жә не т.б заттармен уланғ анда кө рсетілетін кө мек ол - асқ азанды жуу болып табылады. Бұ л шарағ а қ ажетті жабдық тарды дайындау қ ажет:

1. Жуан асқ азан зонды (оның ұ зындығ ы 100 - 120 см, сыртқ ы диаметрі 10-15 мм, бітеу ұ шында 2 бү йір сопакша тесіктер бар, асқ азанды жуу кезінде зондтың қ аншалық ты енгенін анық тау ү шін бітеу ұ шынан 45, 55, 65 см қ ашық тық та белгілер бар. Зондтың ұ зындығ ын анық тау қ иын емес науқ астың бойынан 100 см алып тасталынады. Мысалы, науқ астың бойы 155 см болса, екінші белгілеу (55 см) тісінің дең гейінде болуы тиіс);

2. Ұ зындығ ы 70 см болатын резең ке тү тік (зондты ұ зарту ү шін) жә не шыны тү тік, оның диаметрі 8 мм-ден аз емес болуы керек;

3. Сыйымдылығ ы 1 л болатын оймыш;

4. Вазелин майы;

5. Шайынды суларғ а арналғ ан ыдыс немесе шелек;

6. Болме температурасыка сә йкес келетік 10-12 л таза су жә не литрлік тостағ ан;

7. Ауызкергіш, тілұ стағ ыш жә не металдан жасалғ ан саусақ кигіш.

8. Резең ке қ олғ аптар мен клеенкалык алжапкыштар.

Асқ азанды жуу - жағ ымсыз іс шара, сондық тан науқ асқ а оның мақ сатын, маң ызын жә не орындау тә ртібін тү сіндіру қ ажет. Қ имыл ә рекеттердің тә ртібі:

1. Асқ азанды жууғ а қ ажетті жабдық тарды жинап алың ыз: зонд, шыны жә не резең ке тү тіктер, (зондты асқ азанғ а енгізгеннен соң оймышты қ осады).

2. Наукасқ а жә не езің ізге алжапқ ыш кигіз, оны отырғ ызып, қ олын орындық тың арқ асына қ арай қ айырып, осы қ алыпта орамалмен бекітің із.

3. Науқ астын бү йір жағ ынан немесе артынан тұ рың ыз

4. Сол қ олдың 2-саусағ ымен немесе ауыз кө ргішпті науқ астың азу, тістерінің арасына енгізіп, басын артқ а шалқ айтың ыз.

5. Оң колың ызбен науқ астың тілінің тү біріне вазелин майы жағ ылғ ан немесе суғ а малынғ ан соқ ыр ұ шын салып, науқ асқ а жұ туды жә не мұ рынмен терең дем алуды ұ сының ыз.

6. Науқ ас жұ тынғ анда зондты ө ң ешке ө ткізің із (мұ ны жә й жасау керек, себебі шапшаң ө ткізгенде зонд бұ ралып қ алуы мү мкін).

Егер зондты енгізгенде науқ ас жө теліп, тұ ншығ ып, беті кө геріп кетсе, тез арада зондты шығ арып алу керек, себебі ол ө нешке емес, кө мей немесе трахеяғ а тү сіп кеткен.

7. Зондты қ ажетті дең гейге дейін жеткізгеннен кейін оны енгізуді тоқ татың ыз, оймышты қ осып, оны науқ астың тізесіне дейін тү сірің із. Сонда одан асқ азан сө лі бө лінсе, зонд дұ рыс орналасқ ан егер асқ азан сө лі бө лінбесе, зонды артқ а немесе алдығ а қ арай жылжытып, орналасуын ө згерту қ ажет.

8. Оймышты тізе дең гейінде сә л ең кейтіп, оның ішіне 1 литрдей су қ ұ йың ыз.

9. Оймышты жә йлап жоғ ары кө терің із. Су оймыштың тесігіне жеткенде, оны бастапқ ы қ алпына тү сірің із. Шық қ ан су мө лшері қ ұ йғ ан су мө лшеріне сә йкес келуі тиіс.