Ойыртпақтарды бұзу

Ешқ андай да масса алмастырушы ү дерістерді қ ұ рылымдық жү йелерде алдын ала олардағ ы қ ұ рылымды бұ збай, сә тті жү зеге асыруғ а болмайды.

Қ ойыртпақ тарда кең істіктік қ ұ рылымдардың бұ зылуы- біршама кү рделі ү деріс, ө йткені бұ зылу дә режесі артқ ан сайын қ ұ рылымның бұ зылу механизмінің ө зі де ө згереді.

Қ ұ рылымның бұ зылуының ү ш негізгі кезең ін бө ліп айтуғ а болады:

1. біртұ тас қ ұ рылымдық тордың бұ зылуы; қ ұ рылым жеке, айтарлық тай ірі агрегаттарғ а бұ зылады.

2. агрегаттардың бұ зылуы, олардың ө лшемдері кішірейіп, саны ө седі.

3. бө лшектерден тұ ратын ешқ андай агрегаттардың толығ ымен бұ зылмай, қ ұ рылымның толық бұ зылуы.

Бұ л кезең дердін арасындағ ы шекарасы айқ ын емес, яғ ни қ ұ рылымның бір кү йінен екіншісіне ө туі біртіндеп іске асады. Біртұ тас қ ұ рылымдық тордың бұ зылу шарты тү бегейлі тү рде агрегаттардың бұ зылу шартынан ө згеше болады.

Қ ойыртпақ қ ұ рылымының сандық ө згерісі реологиялық сипаттамаларының: ең алдымен тұ тқ ырлығ ымен η, жылжу кернеулігімен Р, серпімділігімен Е жә не релаксация уақ ытымен Ө, яғ ни олардың жиынтығ ымен бағ аланады.

Қ ұ рылымның бұ зылуы ү шін келесі ә рекеттер пайдаланылады:

· механикалық араластыру;

· дірілдету (10 Гц-тен 10 кГц-ке дейінгі жиіліктегі діріл тиімді болады);

· ультрадыбыс;

· қ ыздыру;

· электрлік жә не магниттік ө рістер;

· қ атты бө лшектрдің беттерінің табиғ атын коллоидтық БАЗ қ ос арқ ылы ө згерту.

Кө птеген жағ дайда механикалық дірілдету ә рекеттерін ультрадыбыстармен, қ ыздыру ә рекеттерімен бірлестіріп жасайды.

Мұ ндай бірлестіру тек қ ұ рылымды бұ зу ү дерісінің активтендіру энергиясын біршама ө згертіп қ ана қ оймай, сонымен бірге біраз дең гейде соң ғ ы ө німдердің қ асиеттерін де ө згертеді.

Қ ойыртпақ қ а дірілдету жә не ультрадыбыстың бірлескен ә рекеті біршама ү лкен кө лемдегі қ ұ рылымдық бұ зылуғ а себеп болады.

Механикалық ә серді беттік бө лшектердің табиғ атын ө згерту арқ ылы бө лшектер арасындағ ы жанасу мық тылығ ын реттейтін физика-химиялық реттеумен бірлестіру маң ызды болып табылады.

Қ атты фазаларды модификациялау ә ртү рлі қ ұ рылыстағ ы БАЗ қ оспаларымен бө лшектер арасындағ ы байланыстардың кү ші мен ә рекеттесу энергиясын реттеудің ә мбебап ә дісі болып табылады. Бұ л ә сер- екі фактордың бірлестігінің нә тижесі:

· адсорбциялық қ абаттың қ осарланғ ан қ алың дығ ына бө лшектердің шегерілуі;

· бө лшектердің бетіндегі беттік керілудің тө мендеуі;

Бө лшектердің бетін модификациялау соң ғ ы жылдары жеке БАЗ емес, ә ртү рлі БАЗ қ оспалары (мысалы, иондық жә не иондық емес БАЗ) кең қ олданылуда.

БАЗ-дың ә ртү рлі тү рлерін бірге таң дағ анда синергизм байқ алады, яғ ни олар бір-бірінің ә серлерін ө зара кү шейтеді.

Дірілдету жә не БАЗ бірлескен ә рекеттерінің ә серлігі БАЗ ә рекеттері ерекшеліктерімен жә не дірілдету кезінде қ ұ рылымның бұ зылу сипатымен тү сіндіріледі. БАЗ біршама берік коагуляциялық баланстарды ә лсіретеді.

Бірқ атар жү йелер ү шін дірілдету, БАЗ-ды қ осу жә не температуралық ә серлердің бірлестігі ә лдеқ айда ә серлі. Қ ұ рылымдық жү йелердің тұ тқ ырлығ ы, температураның ө згеруіне сезімтал болатын жағ дайда осындай кешендік ә серлер тиімді болады. Кө птеген тағ амдық, ә сіресе кондитерлік массалар осындай қ атардағ ы жү йелерге жатады.