У кароткае — з гісторыі ўзнікнення

Упершыню ў сучаснай беларускай мове літара ў з’явілася ў 19 стагоддзі, прычым у сваім лацінкавым варыянце — ŭ. Адным з першых яе ўжыў Ян Чачот у сваёй вершаванай брашуры «Da milych muž yczkoú» (1846 г.), але ў гэтым выданні літара ў выглядала як u з рыскай — ú. Ў сустракаецца таксама ў тэкстах Вінцэнта Дуніна-Марцінкевіча. Аднак толькі ў Францішка Багушэвіча яна набывае свой сучасны выгляд — ŭ (у кракаўскім выданні «Dudka Biał aruskaja», 1891).

Утварэнне і ўжыванне Ў

Л ніколі не пераходзіць у ў:

· на канцы назоўнікаў м. роду назоўнага склону адзіночнага ліку: сто л, ко л;

· на канцы назоўнікаў ж. роду роднага склону множнага ліку: шко л, ска л;

· у сярэдзіне слова, калі можа з’явіцца беглы галосны: га л ка – га л ак;

· у словах іншамоўнага паходжання: са л дат, ба л кон.

1. Утвараецца з в у канцы слова і перад зычнымі або галоснымі е, ё, ю, я, і:

грыва – грыўка, крыві – кроў

1. У пераходзіць у ў:

- у пачатку слова, калі папярэдняе слова заканчваецца на галосны:

сонца ўзыдзе

- пасля галосных у сярэдзіне іншамоўных словаў, калі не ўтварае склад:

Аўкцыён, аўтограф

- пасля злучка або двукосся, калі папярэдняе слова заканчваецца на галосны:

жанчына-ўрач, часопіс “Бярозка” ўзнагародзілі ордэнам

ЗАДАННЕ 2. Перакласці на беларускую мову:

волк, волки, волчонок – в ваўчаня

воротник — каўнер

полный, полненький – п

орёл — арол

желток — жаўток

иголка - іголка

с любовью – з любоўю

долгий, долгота – доўгі, даўгата

стрел (р. скл., мн.) — стрэл

полковник — палкоўнік

шерсть, шерстяной – воўна, ваўняны

каучук — каўчук

молчаливый — маўклівы

колпак — каўпак

полукруг — паўкола

колхоз - калгас

Болгария — Балгарыя

полтора — паўтара

громкое «ура» — гучнае «ўра»

здоровье - здароўе

по-вчерашнему – па-ўчарашняму

лауреат — лаўрэат

главврач — галоўурач