Бақылау сұрақтары. 1. Еңгізу-шығаруды басқару жүйесінің жұмыс мақсаты

1. Ең гізу-шығ аруды басқ ару жү йесінің жұ мыс мақ саты

2. Ең гізу-шығ аруды басқ ару жү йесінің негізгі функциялары

3. Есептеу жү йесінде ең гізу-шығ аруды басқ ару ү шін қ андай принциптер қ олданылады

4. Программалы ең гізу-шығ аруды жү зеге асыру принциптері

5. Синхронды жә не асинхронды ең гізу-шығ ару, айырмашылығ ы

7 дә ріс. Енгізу-шығ аруды диспетчерлеу. Еркін жә не тізбекті қ атынас қ ұ ру тә сілдері.

Есептерді динамикалық жоспарлау ү рдістерді жоспарлауғ а қ арағ анда актуалды, ө йткені қ орларды тиімді ү лестіру ә р жағ дайда болады. Есептің динамикалық жоспарлауын диспетчерлеу деп атайды. Орындалып жатқ ан ү рдістермен ағ ындар арасында ағ ымдағ ы қ орларды ү лестіруден жоспарлау кө п ұ йымдастырылады.

Орындалуғ а дайын есептердің кезегінің тізімін дайындайтын кө п диспетчерлеу пә ндері белгілі. Қ ызмет кө рсететін пә ндер екі ү лкен топқ а бө лінеді – пұ рсаттылық ты жә не пұ рсаттылық сыз.

Мультипрограммалық ОЖ-де кө п есептер орындалғ ан кезде деректерді оқ уғ а жә не жазуғ а сұ раныс кө п ағ ындар болып ө туі мү мкін, сондық тан оларды орындау кезінде кезек пайда болады. Егер біз сұ раныстарды олардың кезекке тү скеніне байланысты орындайтын болсақ, онда магниттік дискінің секторларына кездейсоқ қ атынайтын боламыз, онда деректерді жабуғ а біз кө п уақ ыт жібереміз. Ө йткені деректерді іздеп табуғ а уақ ытты азайту ү шін сұ раныстарды кезекке дұ рыстап қ оюғ а болады жә не олар тез орындалу ү шін тиімді ә дісті табу қ ажет. Ол проблеманы шешу ү шін қ ажет тиімді жоспарлау пә нін табу қ ажет. Белгілі пә ндерді қ арастырайық, олар деректерді оқ у/жазу операцияларына сұ раныс кезегін қ айта қ ұ рады.

1. SSTF(shortest seek time-first)-бірінші-минималды іздеу уақ ытымен. Бұ л пә н бойынша магниттік бастиекті позицияланғ ан кезде келесі болып саналатын сұ раныс ол оның цилиндрынан цилиндрғ а жылжу уақ ыты минималды болу, бұ л сұ раныс кезекте бірінші болуының қ ажеті жоқ. Бұ л пә ннің қ асиеті, ол дискілік бағ ының қ ы жү йенің максималды ө ткізу қ абілеті.

2. Scan(сканерлеу)-бұ л пә н бойынша бастиек бірде бір бағ ытта, бірде басқ а бағ ытта жылжиды. Жолда сә йкес сұ раныстарды орындайды. Егер оқ у-жазу бастиегінің жылжу кезінде сә йкес сұ раныс болмаса, онда ол кері бағ ытта жылжиды.

3. Next-Step-Scan-алдың ғ ы пә ннен айырмашылығ ы ол жылжыту кезінде тек қ ана сол уақ ытта болғ ан сұ раныстарды орындайды. Бастиектің оқ уғ а-жазуғ а жылжу уақ ытында пайда болғ ан жаң а сұ раныстар, жаң а сұ раныс кезегін қ ұ райды. Бұ л сұ раныстарды кері жолда орындауы мү мкін.

4. C-Scan – бұ л пә н бойынша бастиектің жылжуы қ айталап ең сыртқ ы жолдардан ішкілерге, жолда бар сұ раныстарғ а қ ызмат кө рсетіп, содан соң қ айта сыртқ ы цилиндрғ а ауысады.

Енгізу-шығ ару – ол операциялық жү йенің жобалауының ең қ иын аймақ тарының бірі. Енгізушығ ару қ ұ рылғ ыларының кө птігінен жә не олардың тү рлі табиғ аттарынан қ иыншылық тар туады. Сондық тан операциялық жү йені тудырушылар арасында оң ай есеп тұ рғ ан жоқ. Олар енгізу-шығ ару қ ұ рылғ ыларының тиімді басқ аруы ғ ана емес қ олданба программистер қ ұ рылғ ылардың тү ріне қ арамастан деректерді оң ай оқ ып, сақ тау ү шін ың ғ айлы тиімді виртуальді интерфейсті қ ұ ру қ ажет.

Бір модельге бірнеше тү рлі қ ұ рылғ ыларды біріктіретін жү йелік енгізу-шығ ару ә мбебап болу қ ажет. Біріншіден ол бар қ ұ рылғ ылардың қ ажеттіліктерін ескеру қ ажет. Екіншіден бірнеше параллель орындалып жатқ ан есептерге енгізу-шығ ару қ ұ рылғ ыларына қ атынауды ескеру қ ажет.

Сондық тан ең негізгі болып келесі ә діс саналады: енгізу-шығ аруды басқ аратын операциялар привелегиялық деп аталады жә не операциялық жү йенің коды арқ ылы орындалады.

Қ олданбалы программалар ө здері енгізу-шығ ару қ ұ рылғ ыларымен тікелей байланысалмайды. Енгізу-шығ ару сұ ранысына керек мә ндерді орнатып, енгізу-шығ ару супервизорына басқ ару беріледі. Қ ордың негізгі тү рлерінің бірі ол санашық тық уақ ыт. Есептеу жү йесіндегі қ ордың екінші тү рі ол жады.

Жады жә не қ атынау (деректерге қ атынау ү рдісі) олар ә ртү рлі қ ор болып саналады.Бұ л қ орлар бір бірінен бө лек қ олданыла береді. Бірақ сыртқ ы жадының толық жұ мысы орындалу ү шін бұ л қ ордың екеуі де керек. Тікелей қ атынау механизмі қ олданылса сыртқ ы қ ұ рылғ ылар параллельді бө лінуі мү мкін.

Бө лінетін қ ұ рылғ ыларғ а мысал келтірсек ол компакт-дискілерді оө итын қ ұ рылғ ы. Бұ л тік қ атынас қ ұ ратын қ ұ рылғ ы.

Егер қ ұ рылғ ы тізбекті қ атынау механизмі арқ ылы жұ мыс жасайтын болса, онда ол қ ор бө лінбейтін қ ор, мысал келтірсек ол баспалар.

Ең қ ажетті қ орлардың бірі ол программалық модуль. Программалық модульдер бір рет жә не бірнеше рет қ олданылатын болып бө лінеді.

Жү йелік бір рет қ олданылатын программалық модульдер ОЖ-е жү ктелу кезінде қ олданылады.

Бірнеше рет (қ айталап) қ олданылатын программалық модульдер привиллегиялық, привиллегиялық емес жә не реентеребельдік болуы мү мкін.

Привиллегиялық программалық модульдер привиллегиялық режимде жұ мыс жасайды.

Негізгі ә дебиеттер 9 [87-94], 10 [114-138], 3 [34-37]

Қ осымша ә дебиеттер 16 [85-112], 15 [154-176]