Ндірістік механизмдер мен электр қозғалтқыштарының сипаттамалары

Электр жетегінің дұ рыс жобалануы жә не ү немді қ олданылуы ү шін қ озғ алтқ ыштың механикалық сипаттамаларының ө ндірістік механизмдер сипаттамаларымен сә йкестігін білу керек. Ө ндірістік механизмнің механикалық сипаттамасы деп қ озғ алтқ ыш білігіне келтірілген жылдамдық пен механизмнің кедергі иін кү ші ω =f(М) арасындағ ы тә уелділікті атайды. Ә ртү рлі ө ндірістік механизмдердің ә ртү рлі механикалық сипаттамалары болады. Оларды жалпы тү рде келесі формуламен жазуғ а болады

, (1.1)

мұ нда М_с – ω жылдамдығ ы кезіндегі механизмнің кедергі иін кү ші;

М_о – механизмнің қ озғ алмалы бө лігіндегі ү йкеліс кедергісінің иін кү ші;

M_с.н – ω _н жылдамдығ ы кезіндегі кедергі иін кү ші.

Келтірілген формулаларғ а сә йкес ө ндірістік механизмдердің механикалық сипаттамаларын келесі негізгі категорияларғ а жатқ ызуғ а болады.

Жылдамдық тан тә уелсіз механикалық сипаттама (Х=0 кезіндегі 1.3- суретіндегі 2 қ исығ ы). Бұ л сипаттамалар кө теру крандары, металл кесуші станоктардың беру механизмдері, поршенді сорғ ылар, конвейерлерде болады.

1.2 - сурет. Ө ндірістік механизмдердің механикалық сипаттамалары

Сызық ты ө сетін механикалық сипаттама (Х=1 кезіндегі 1 қ исығ ы). Мұ ндай сипаттама тә уелсіз қ оздырылатын тұ рақ ты ток генераторында болады.

Сызық ты емес - ө сетін (парабола) механикалық сипаттама (3 қ исығ ы Х=2 кезінде). Мұ ндай сипаттамасы бар механизмдер желдеткіштік жү ктемесі бар механизмдер деп аталады – ортадан тепкіш сорғ ылар, есу қ алақ тары жә не т. б.

Сызық ты емес – қ ұ лдилайтын механикалық сипаттама (Х=1 кезіндегі 4 қ исығ ы). Бұ л сипаттамағ а бірқ атар токарлық, жонушы станоктар ие болады.

Электр қ озғ алтқ ышының механикалық сипаттамасы деп оның бұ рыштық сипаттамасының айналдырушы иін кү шіне тә уелділігін ω =f(M) атайды.

Электр жетегі механикалық сипаттамасының қ атаң дығ ы деп электр қ озғ алтқ ышының электр магниттік иін кү штерінің айырмасының электр жетегінің бұ рыштық жылдамдық тары айырмасына қ атынасын атайды.

.

Механикалық сипаттамалардың тү рлері:

а) иін кү ші ө згерген кезде жылдамдық ө згеріссіз қ алатын абсолютті қ атаң механикалық сипаттама, бұ л сипаттама синхронды қ озғ алтқ ыштарда болады (1.2 - суреті, 1 қ исығ ы);

б) иін кү ші ө згерген кезде жылдамдық тың ө згеруі ө те аз болатын қ атаң механикалық сипаттама, бұ л сипаттама тә уелсіз қ оздырылатын тұ рақ ты ток қ озғ алтқ ыштарында болады (2 қ исығ ы);

в) иін кү ші ө згерген кезде жылдамдық біршама ө згеретін жұ мсақ механикалық сипаттама (3 қ исығ ы);

1.3 - сурет. Электр қ озғ алтқ ышының механикалық сипаттамалары

г) жылдамдық ө згерген кезде иін кү ші ө згеріссіз қ алатын абсолютті жұ мсақ сипаттама, бұ л сипаттама «қ озғ алтқ ыш – ток кө зі» жү йесінде орын алады (4 қ исығ ы).