Алды синдромы.

Мақ саты: нейроэндокринді синдром жайлы жалпы тү сінік беру, жіктелу, этиология,

клиника, диагностика, терапия принциптерімен таныстыру.

Дә рістің тезисі

Пременструальды синдром (ПМС) немесе предменструальді керілу синдромы –

патологиялық симптомокомплекс, менструальды циклдың екінші фазасында

нейропсихикалық, вегето-тамырлық жә не алмасу-эндокриндік бұ зылыстармен сипатталады.

ПМС жиілігі ө згеріп тұ рады жә не ә йел жасына байланысты: 30-ғ а дейін – 20%, 30-дан

кейін – 50%-ке дейін.

ПМС пайда болуына ә келетін факторлар: стресс, нейроинфекция, асқ ынғ ан босану

жә не аборттар, ә р тү рлі жарақ аттар жә не оперативті ену.

ПМС даму теориялары: гормональді, «сулы интоксикация, психосоматикалық

бұ зылыс, аллергиялық жә не т.б.

ПМС клиникалық тү рлері: нейропсихикалық, ісінулік, цефалгиялық, криздік.

Симптомдар санына, олардың ұ зақ тығ ына жә не айқ ындылығ ына байланысты ПМС-тің

жең іл жә не ауыр тү рін бө леді.

ПМС стадиялары: компенсирленген, субкомпенсирленген, декомпенсирленген.

Диагностика: психикалық ауру жоқ екендігін кө рсететін психиатр шешімі;

симптоматиканың менструальді циклмен тығ ыз байланысы – клиниканың менструация

алдында 7-10 кү н бұ рын жә не менструациядан кейін тоқ тауы.

Диагностика: циклдің екінші фазасында пролактин, прогестерон, эстрадиол дең гейін

анық тау, КТ, МРТ, ЭЭГ, диурезді ө лшеу, маммография, невропатолог, психиатр,

терапевт, эндокринолог кең есі.

Емі: психотерапия, КОК, седативті, психотропті, антигистаминді препараттар. ПМС-тің ауыр ағ ымында – агонист Гн-РГ 6 ай.

Климактерикалық синдром (КС) – ә йелдерде климактерикалық кезең де пайда болатын, нерв-психикалық, вегето-тамырлық жә не алмасу-трофикалық бұ зылыстармен сипатталатын патологиялық жағ дай.

Менопауза орташа 50 жаста келеді. 45 жасқ а дейін етеккірдің тоқ тауын ерте менопауза дейді. 40 жасқ а дейін тоқ тау – мезгілсіз менопауза(аналық бездің мезгілсіз жеткіліксіздігі). 60-80% ә йелдерде пери немесе ерте постменопаузада ә р тү рлі айқ ындылық ты климактерикалық синдром басталады.

Жіктелуі:

Климактерияда келесі фазалар бар: пременопауза, менопауза, перименопауза, постменопауза.

Пременопауза – бірінші климактерикалық симптомдардан соң ғ ы менструацияғ а дейінгі уақ ыт;

Менопауза – соң ғ ы ө зіндік менструация, аналық бездермен серттелген(мерзімді ретроспективті анық тайды, дә лірек соң ғ ы менструациядан кейін 12 ай)кезең.

Перименопауза – пременопауза мен менопаузадан кейінгі жылды қ осатын кезең.

Постменопауза - менопаузадан басталады, 65-69-да бітеді. Ерте(5 жылғ а дейін), кеш(5-тен 10-ғ а дейін.)

Этиология жә не патогенез:

Климактерикалық периоданалық без қ ызметінің бірте-бірте тө мендеуімен, одан кейін оның «ө шуімен» сипатталады(менопаузаның 1-3 жылдары жалғ ыз фолликулдар байқ алады, тек кішкене кө рінеді, олар келешекте жоқ болады). Нә тижесінде пайда болғ ан жағ дай – гипергонадотропты гипергонадизм(эстрогенді жетіспеушілік), лимбикалық система, нейрогормондар бө лінуінің бұ зылыстарымен бірге жү реді.

Клиника:

Пайда болғ ан уақ ытына қ арай:

Ерте;

мә улетті (менопаузадан кейін 1-2 жыл);

кеш (2-5 жыл менопаузы).

Климактерикалық синдромның ерте симптомдары:

● вазомоторлы – тер басу, қ алтырау,, артериальді гипотензия приливы ысу, қ алтырау, жоғ арылағ ан тер бө лінісі, артериальді гипотензия жә не гипертензия, жү рек жиі соғ ады;

● эмоциональді- вегетативті - тітіркеннгіштік, ұ йқ ышылдық, ә лсіздік, уайымшылдық, депрессия, либидо тө мендеуі.

Менопауза басталғ аннан кейін 1-3 жылдан сон, келесі симптомдар пайда болады:

● УГР;

● тері жә не оның қ осымшаларының зақ ымдалуы(тырнақ қ ұ рғ ауы, ә жімдер).

Климактерийдің кеш кө рінісіне жатады:

● постменопаузальді метаболикалық синдром (атеросклероз, артериальді гипертензия, гиперлипедемия, инсулинорезистенттілік);

● неврологиялық: когнитивті функцияның тө мендеуі а;

● сү йек-бұ лышқ еттік: остеопороз, остеоартрит.

Диагностика:

анамнез,

физикальді зерттеу (дене массасының индексі, дене бітімі, ә р тү рлі ағ залардың жағ дайы.

Зертхана-аспаптық зерттеу: цитологиялық зерттеу, жатыр мойнынан мазоктарды алып зерттеу(Папаниколау бойынша), (мазок по Папаниколау); гормондар (ФСГ, ЛГ, эстрагено, пролактин, ТТГ, тестостерон қ андағ ы); қ анның биохимиялық анализі (креатинин, АЛТ, АСТ, ЩФ, глюкоза, билирубин, холестерин, триглицериды); липидті спектр (холестерин в ЛПВП, ЛПНП, ЛПОНП, липопротеид, атерогендік индекс); маммография; трансвагинальді УДЗ (М-эходағ ы 4-5 мм эндометрийда патология жоқ екенін кө рсетеді, остеоденсиметрия.

Ем: ЗГТ эстроген, физиотерапевтикалық ә дістер, гомеопатикалық заттармен.

Тотальді овариоэктомиядан кейінгі синдром (ТОКС) - посткастрациялық синдром, хирургиялық менопауза.

Қ уысты операциялар ішінде гистерэктомия 25-38%. ТОКС жиілігі 70-80%.

Клиникалық кө рініс айқ ындылығ ына қ арай жең іл, орта, ауыр боп бө лінеді.

Этиология: екі қ ызмет атқ аратын безді алып тастаса, ФСГ, ЛГ ө седі.айқ ын гипоэстрогения..

ТОКС-қ а кіреді: вегето-тамырлық, нейропсихикалық, алмасу-эндокриндік.

Диагностика:

анамнез,

физикальді зерттеу (дене массасының индексі, дене бітімі, ә р тү рлі органдардың жұ мысы),

зертхана-аспаптық зерттеу: гормондар (ФСГ, ЛГ, эстрадиол), психоэмоциональді, урогенитальді бұ зылыстар, остеопороз,

басқ а специалисттер кең есі (уролог, маммолог, психолог, эндокринолог).

Емі: ЗГТ эстрогендармен, физиотерапевтикалық ә дістер, седативті препараттар, кө рсеткіш бойынша – транквилизатор, антидепрессант.

Иллюстрациялық материал: мультимедиялық презентация(кесте жә не суреттерімен бірге..

Ә дебиет:

Орысша

негізгі:

1.Гинекология: учебник + СД /под ред. Г.М.Савельевой и др. – М., ГЭОТАР-Медиа, 2006.

қ осымша:

Гинекология: учебное пособие по клинической практике для студентов медицинских колледжей/ под.ред. К.А.Аяпова – Алматы, 2005.,

Қ азақ ша

негізгі:

1.Кө зденова Р.Ә., Сейітмә мбетова Н.Қ. «Гинекология» Алматы, 2001ж.

қ осымша:

Нұ рқ асымұ лы Жомарт. Гинекология - Алматы, 2007ж.

Бақ ылау сұ рақ тары(кері байланыс):

Пременструальды керілу синдромына анық тама?

ТОКС этиологиясі (тотальді овариэктомиядан кейінгі жаман)?

Климактерийдің фаза бойынша жіктелуі?

Климактерийдің кеш кө рінуіне не жатады?