Туған жерім менің — Қазақстаным!

Ұ рпақ қ а жол ашқ ан,

Кең байтақ жерім бар.

Бірлігі жарасқ ан,

Тә уелсіз елім бар.

Қ арсы алғ ан уақ ытты,

Мә ң гілік досындай.

Біздің ел бақ ытты,

Біздің ел осындай!

22 билет
№1

1 алфавиттердің ауысуы деген не?
2 қ ай ғ асырда қ азақ стаң да араб жазулы болғ ан?
3 бірінші жазулар, қ ай жерде табылғ ан?
4 қ азақ тілінде неше ə ріп бар?
Қ ай жылы қ азақ стан латын жазулына ауысты

№2

Қ азақ тілі — Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік тілі, сонымен қ атар Ресей, Ө збекстан, Қ ытай, Моң ғ олия жə не т.б. елдерде тұ ратын қ азақ тардың ана тілі.

Қ азақ тілі тү ркі тілдерінің қ ыпшақ тобына, соның ішінде қ арақ алпақ, ноғ ай, қ арашай тілдерімен бірге қ ыпшақ -ноғ ай тармағ ына жатады. Сонымен қ атар қ ырғ ыз, татар, башқ ұ рт, қ арашай-балқ ар, қ ұ мық, қ арайым, қ ырымтатар тілдеріне жақ ын.

Кейбір ғ алымдардың пікірінше қ азақ тілі 3 диалектіге бө лінеді: нағ ыз қ азақ, ноғ ай, қ арақ алпақ

Қ азақ жазуы бірнеше рет ө згеріске ұ шырағ ан. 1929 жылғ а дейін Қ азақ станда қ азақ араб жазуы пайдаланылды. 20 ғ асыр басында Ахмет Байтұ рсынұ лы ұ сынысымен қ азақ фонетикасының ерекшеліктері ескеріліп жасалғ ан, араб графикасына негізделген ‘’тө те жазу‘’ пайдаланылғ ан. Қ азіргі кезге дейін Қ ытай еліндегі қ азақ тар осы жазу ү лгісін пайдаланады. 1929 жылдан 1940 жылғ а дейін латын графикасы қ олданылып, 1940 жылдан қ азірге дейін кирилл ә ліпбиі қ олданылуда. 2025 жылдан қ азақ тілі латын графикасына ауысуы жобалануда. Тү ркия мен Батыс елдердегі қ азақ тар ә ртү рлі латын жазуына негізделген ә ліпбиді пайдаланады. 2000 жылдан бастап Тура Жазу енгізіле басталды, латын жә не кирилше тү рінде. Тура Жазу Ахмет Байтұ рсынұ лы дыбыс жү йесін қ олданады, оны енгізумен жекеменшік, мемлекеттік емес орталық айналысады.

Номер 4
біздің есімдіг кімнің?
Бастапқ ы формасы біз
Турақ ты білгелер дара діктеу
Турақ сыз б. І.с кө пше
Анық тауыш

23 билет

№1

1 марта уолкот кім?
2 ол қ айда тұ рады?
3 оның мамандығ ы қ андай?
4 ол қ андай кітап жазды? (қ азақ стан)
5 кітап неше тараудан турады? (ү ш тараудан)ъ

№2

Ата бабаларымыз кө п жылдар бойы тә уелсіз ел болуғ а армандады. Наурызбай, Бө генбай, Қ абанбай батырларымыз, Сә кен Сейфуллин, Ілияс Жансү гіров, Бейімбет Майлин жә не тағ ы басқ а ақ ын-жазушыларымыз тә уелсіздік ү шін кү ресіп, кө бі репресияғ а ұ шырады. 1991 жылы 16 желтоқ сан кү ні Қ азақ стан елі тә уелсіздік алды. Президент Нұ рсұ лтан Ә бішұ лы Назарбаев сайланды. Ә рине мемлекет қ ұ рылғ ан кезде тіл де, рә міздеріде қ алыптасады. Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік тілі – Қ азақ тілі. Туымыздың кө к тү сі бейбітшілікті, ашық аспанды білдіреді. Ортасында алтын арайлы кү ні мен қ ыраны бар. Ою-ө рнегі шетінде орналасқ ан. Елтаң ба шеттерінде екі алтын пырақ, ортасында шаң ырағ ы бар. 1991 жылдан 2011 жылғ а дейін Қ азақ стан Республикасы Тә уелсіз Мемлекеттер Достығ ы, Біріккен Ұ лттар Ұ йымы жә не басқ а ұ йымдарғ а кіріп, 2010 жылы Азиаданы ө ткізді. Еліміздің басқ а да жетістіктері кө п. Қ азақ стан байтақ жерінде Менделеев кестесінің 99 элементі бар. Бұ л да біздің ү лкен мақ танышымыз. 2011 жылдың 16 желтоқ санында Қ азақ стан Республикасының тә уелсіздігіне 20 жыл болады. Бұ л ү лкен мереке. 20 жыл ішінде Қ азақ стан Республикасы басқ а елдерге қ арағ анда экономикасыда, ел де тез дамып келді. Қ азақ станның ең басты мақ танышы ол ө з астанасы – Астана. Бұ л қ алағ а қ азір 12 жыл. Астана қ аламызғ а шетелден келген адамдар кө п болады. Астана қ аласында парламен ү йі, Ақ орда жә не бә йтерек орналасқ ан. Қ азақ станның бұ дан басқ а Алматы, Атырау, Кө кшетау, Қ останай, Орал, Ақ тау, Петропавл, Павлодар, Семей, Ө скемен, Қ арағ анды, Жезқ азғ ан, Шымкент, Тараз, Қ ызылорда қ алары мен кө п деген ауданы, ауылдары бар. Мен ө з ә сем, кө ркем, кө рікті, байтақ еліме, жеріме ө те мақ танамын. Қ азақ стан азаматтары да ө з елін мақ тан тұ тады деп ойлаймын. Мен Қ азақ жерін сү йіп, мына ө лең жолдарын арнаймын: Менің Отаным – Қ азақ стан, Жасара бер ә рқ ашан. Президент ата Нұ рсұ лтан Біздің елді басқ арғ ан.

№4

С с с қ қ с қ с с қ қ с с қ с с с с с с с қ қ с с қ қ

Билет 24

№1

1 сен қ ай қ алада турасың?
2 ө скемен қ ай жерде орналасқ ан?
3 ө скеменде неше адам турады?
4 ө скеменнің табиғ атты қ андай?
5 сағ ан ө скемен унады ма

№2

Отан сө зі - ә р адамның жанына жақ ын, жү регіне жылы тиер сө з...

Менің туғ ан жерім – Қ азақ стан Республикасы. Бұ л – бай тарихпен, кө не мә дениетпен жә не ерекше табиғ атпен ұ лы мемлекет. Осы тамаша табиғ ат-ай! Бурабайдың қ атты қ арағ айлары, тың жердің алтын егіндері, Ұ лы даланың ақ шыл бетегесі – барлық менің Қ азақ станым. Менiң Қ азақ станым - ел ыстық қ алаулы сонымен аяулы, маң ызды, асыл. Ғ асырлар кө п оның жауларынан қ оныстандырып, мең герiп, қ орғ ал қ алылу жә не бү гiн ө мiршең бiзге мұ рағ а тапсырылу ү шiн бабаларымыздарғ а керек болды. Ең бек, тер жә не қ андар, қ уаныш жә не бейнеттер неше ө ткен ұ рпақ тар ү лесiне тидi. Жоң ғ арлармен соғ ыстар, патшалық тың қ иын кезең і, Ұ лы Отан соғ ысы – қ азақ халқ ы кө п қ айғ ыларды кө зі кө рді.

Ә р Қ азақ станның азаматы айрық ша кү нін есте сақ тады жә не онымен мақ танады. 1991 ж. 16 желтоқ санда Қ азақ стан Республикасының мемлекеттік саяси тә уелсіздігі туралы конституциялық заң қ абылданды. Осы жылда біздің тә уелсіздігімізге 21 жыл орындалды. Сө з жоқ, Қ азақ стан халқ ы ү шін ұ лы кү н. Бұ л барлық ең бекқ орлық тың, халық тардың достық тың нә тижесі.

Қ азіргі Қ азақ стан – егемен, демократиялық, зайырлы, қ ұ қ ық тық жә не ә леуметтік мемлекет. Ә рине, бізге қ айда ұ мтылу бар. Ғ ылымды даму, ауылдарды демесу, жемқ орлық ты жою керек. Бірақ барлық Қ азақ стан жетістіктері алда болады. Мен сенемін.

Біздің елбасымыз – Н.Ә.Назарбаев, дана адам, шебер саясатшы, нағ ыз отаншыл. Ол – Ата Заң ның гаранты. Біздің Ата Заң ымыз – негізгі тә уелсіздіктің нышандарының бірі. Қ азақ станда ө з мемлекеттік рә міздері бар. Олар: ту, елтаң ба, ә нұ ран. Олар егемендікті, бостандық ты, дә стү рлерді, тә уелсіздікті кө рсетеді. Тә уелсіздік – бұ л бү гінгі ө мір ғ ана емес, сонымен қ атар, ертең гі ө міріміз - Қ азақ станның болашағ ы, оның мү мкіндіктері мен мақ саттары. Тә уелсіз болу – ө з тағ дырына жауап беру деген сө з.

Ақ ыр соң ында, ә р Қ азақ стан Республикасының азаматы не істеу керек? Ол мемлекеттік тілін білу, барлық халық тардың дә стү рлерін қ ұ рметтеу, ө з Отанды қ орғ ау керек. Себебі Қ азақ стан – біздің ортақ ү йіміз, біздің Отанымыз.

№4

Менің «бақ ытыма қ арай» мен емтиханда бес алдым

алақ ай, мен бес алдым

алақ ай, ертен демалыс

25 билет

№1

№2

Қ азақ фильм – Алматыдағ ы киностудия. 1934 жылы қ ұ рылғ ан Алматы кинохроника студиясы мен Алматы кө ркем фильмдер студиясы (1941) негізінде ұ йымдастырылғ ан. 1941 – 1944 жылы Алматы кө ркемфильмдер киностудиясы кө шіп келген “Мосфильм” жә не “Ленфильм” киностудияларымен қ оса Бірлескен орталық киностудиялар (ЦОКС) қ ұ рамына кірді. Соғ ыс жылдары ЦОКС-та КСРО фильмдерінің 80%-ы тү сірілген. 1944 жылдан бастап ө з алдына дербес Алматы кө ркем жә не хроникалы фильмдер киностудиясы болып қ ұ рылды, ал 1960 жылдан “Қ азақ фильм” деп аталды. 1984 жылы Ш.Айманов аты берілді. 2000 жылдан бастап Ш.Айманов атынд. “Қ азақ фильм” Қ азақ ұ лттық компаниясы деп аталады. Студияның алғ ашқ ы туындысы Мұ хтар Ә уезовтың сценарийі бойынша қ ойылғ ан “Абай ә ні” (режисер Григорий Рошаль, Е.Арон) фильмі болды. “Қ азақ фильмнің ” қ алыптасып, ө ркен жайып ө суіне Шә кен Айманов, Мә жит Бегалин, Сұ лтанахмет Қ ожық ов, Ораз Ә бішев сияқ ты белгілі киноө нер қ айраткерлерінің қ осқ ан ү лестері елеулі. 1953 – 1970 жылы Айманов студияның кө ркемдік жағ ын басқ арды. “Махаббат туралы дастан” (реж. Айманов, К.Гаккель), “Жамбыл” (реж. Е.Дзиган), “Ел басына кү н туса” (реж. М.Бегалин), т.б. фильмдер қ ойылды. “Қ азақ фильмде” ұ лттық кино ө нерінің қ айталанбас туындылары “Атамекен”, “Біздің сү йікті дә рігер”, “Алдар кө се”, “Атаманның ақ ыры”, “Мә ншү к туралы ә н”, “Қ ыз-Жібек”, т.б. фильмдер тү сірілді. Кинохроника, деректі жә не ғ ыл.-кө пшілік фильмдермен қ атар анимац. фильмдер де тү сірілді. Қ азақ анимациясының негізін салушы Ә мен Қ айдаров “Қ арлығ аштың қ ұ йрығ ы неге айыр? ” деген мультфильмін тү сірді (1967). “Қ азақ фильмде” 100-ден астам осындай фильм тү сіріліп, 1000-нан астам шет ел жә не ТМД елдерінің фильмдері қ азақ тіліне аударылды. 1990 жылдан бастап “Қ азақ фильм” киностудиясы Франция, Жапония, Ресей сияқ ты елдердің киностудияларымен бірлесіп фильмдер тү сіріп келеді. Сондай “Нә зік жү рек”, “Ақ суат”, “Фара”, т.б. фильмдер халық аралық кинофестивальдердің жү лделерін иеленді, шет елдерде кең інен жарнамаланып, кө рсетілді. “Қ азақ фильм” павильондарында “Тоғ ысқ ан тағ дырлар”, “Саранча” (“Шегіртке”) секілді телевизиялық кө п сериалы фильмдер тү сірілді. 2003 жылы “Қ азақ фильм” киностудиясында “Кө шпенділер” (сценарийдің авторы Р.Ибрагимов, режиссерілері И.Пассер, Талғ ат Теменов), “Сардар” (сценарийдің авторы О.Агишев, режисер Болат Қ алымбетов), “Ащы кө лдің жағ асында” (сценарийдің авторы И.Вовненко, режиссер Асанә лі Ә шімұ лы), “Аң шының отбасы” (сценарийдің авторы жә не реж. Серік Апырымов), т.б. фильмдері тү сіріле бастады. “Қ азақ фильм” аумағ ында (19 га) 2 павильонды киноғ а тү сіру ғ имараты, сол сияқ ты декоративтік-тех. қ ұ рылыстар, дыбыс студиясы, ө ндірістік-лабораториялық қ ұ рылыстар орналасқ ан.

№4

Сұ рғ ылт - сын есім
1 қ андай
Б ф сұ р
Тб дара негізгі сапалық
Тб шырай
Анық тауыш