Ароматизаторлар және олардың адам денсаулығына әсерін сипаттау

Тағ амдық ароматизаторлар

Зерттеу нә тижесінде, иістің химиясының облысында жасайтын зерттеулер- ароматтаушы (одорирующие) заттар ү ш топқ а бө лінген.

Бірінші топқ а екі классқ а бө луге болатын табиғ и заттар жатады: табиғ итта таза кү йінде кездесетін одорирлеуші қ оспалар, мысалы эфирлік майлар (лимон, апельсин, укроп, лавр, кориандр жә не т.б..), жә не табиғ и шикізаттан экстракциялау арқ ылы алынатын қ оспалар мен қ осылыстар, соның қ атарында эвгенол, цитраль.

Екінші топқ а табиғ и заттарғ а ұ қ сас синтетикалық заттар жатады: ванилин, коричный альдегид, кумарин жә не т.б.. Аналитикалық химия жетістіктері арқ ылы, соның ішінде хроматомасспектрометрияда барысында соң ғ ы 30 жылда тағ ам ө німдерін мың дағ ан ұ шушы заттар идентифицирланғ ан. Оларды зерттеу ә лі де жалғ астыруда.

Ү шінші топқ а жасанды жолмен алынғ ан қ осылытар жатыды. Олардың қ осылыстары ә ліді анық талмағ ан.

Эфирлік майлар из ө сімдіктің шикізатынан ә ншейін дистилляциямен (қ у- бумен) немесе ректификациямен, сирегірек экстракциямен спирт немесе сырттың органикалық езгішімен, ә лде майлармен, анда-санда престеумен, айталық из кебектен цитрус та ә дістің қ исындастыруды қ олдан-. В аулақ та- тотық тандырудың азық тық мақ саттар ү шін арнаулы эфир майлар, сияқ ты правило, спирттың ашпаларына деген аударады.

Эфир майлар кө пкомпоненті қ оспаларды бір немесе бірнеше оның хош иісін ө ткінші заттар ұ сынады.Айталық, аскө ктің, фенхельтің эфир майларында. Анистың фенол табиғ аттың анетол, эвгенолдің 78 - 90% фенолының қ алампырдың зат майында бар. Астың ароматы ү шін жаядай қ олданады, ароматтық эсенции ө зі табиғ и немесе жасанды тектің иісті затының бойынша топталады

Эссенцияда жә не иісті заттарда мен қ атты тасығ ыштармен ү лкен ароматтаушы кү ш қ абілеті бар.Елдің кө пшілігінде оның қ олданысы тағ айынды талап жә не гигиеналық мінездің шектелген. Токсикологиялық сарапшылық та тек ароматтық заттар, бірақ жә не езгіштің, ілеспе заттың сипатының мінездемесі есептеледі. Жұ мыс шараларында жеке иісті жә не дә мді заттың улағ ыш қ асиеттердің басын ашып сә йкесінше шектеу немесе тыйымдар оның қ олданысына енгізіледі. Дербес жағ дайда, кумарин шектеледі.

Азық тық эссенциялер қ ұ рамында 10 – 25 дейінгі табиғ и жә не синтетикалық компоненттерге дейін кіруі- кү рделі композиция, соның ішінде эфир май, шө птің, татымдылық тың қ айнатпалары,, жасанды жол алғ ан қ ұ ралым, мен білдір- миуалы, гү л, татымды немесе сырт хош иістер жатады..

Ванилинды гваяколдан жә не эвгенолдің фенолдарынан жолымен синтездің алады, қ анттың опасымен в қ оспаларғ а деген тү седі." Ванилді қ ант" деген атау жә не тә різді хош иіс аровинилон ие болды, соғ ан қ арамастан этилванилин балмұ здақ ө ндіріс, ұ н полуфабрикат жә не кондитер бұ йым дә лмө лшерлеу 0, 04 грамм/дейін пайдаланылады.

Синтеткалық хош иісті заттар ароматтық эссенциялерда пайдаланады. Ароматтық эссенциялерді сироп ө ндірісте, алкогольсыз сусындардың, кисельтің қ ұ рғ ақ концентраттарының пайдаланады

Токсикологиялық сарапшылық та эссенциянің жә не дә мді ү стеменің ингредиентінің ә рекеттестігінің мү мкіндігін ескереді, олардың астың компоненттерімен химиялық реакцияларғ а ә рекеттесуі қ арастырылады.. Аллергиялы ауруғ а шалдығ удың уақ иғ алары автоматталғ ан азық -тү ліктің қ олданысында белгілі. Айрық ша кө ң ілді балалар тағ амы ө ндірііснде ароматизация болып отыр. Кейбір елдерінде жасанды ароматизаторлар балалар азық -тү ліктерде ү шін қ олдану тыйым салынғ ан.

Санитарлық ережелерге сә йкес 0, 05%, эфирлік майлар, басқ а заттары 0, 1дейні, 1, 5 % кем емес эссенция суммарлық қ оысындысы болуы керек.

ФАО/ВОЗ тағ амдық қ оспалар бойынша эксперттік комиссия индивидуалды ароматты заттарды (ПСП) (мг на 1 кг адам массасын қ атынасы) анық тады: ментол — 0, 2 дейін, цитраль 0, 5 дейін, коричный альдегид —0, 7 дейін, эвгенол 2, 5 дейін, бензальдегид 5 дейін, ванилин — 10 дейін.