Тақырып 42. Автобус аялдамаларын орналастыру

Маршрутты жолаушы тасымалдау кө ліктеріне арналғ ан аялдамаларды дұ рыс есептеп орналастыру кө лік қ озғ алысына тікелей ә сер етеді. Аялдамаларды орналастырғ анда кө лік қ озғ алысының қ ауіпсіздігі мен бө геліссіз ө туін жә не жолаушы ағ ынының шамасын, оларды мінгізіп-тү сірудің ынғ айлы ә рі жылдам жү зеге асуын ескеру керек.

Аялдама дегеніміз жолдың жү ріс бө лігінен тыс шетіне бү йірлеп кіріп орналасқ ан, жолаушыларды отырғ ызып тү сіруге арналғ ан арнайы орындар.

Тағ айындалуы бойынша аялдамалардың ү ш тү рі бар:

1. Тұ рақ ты аялдамалар - маршрутты кө лік кесте бойынша белгіленген уақ ытта келіп тоқ тауы тиіс аялдама.

2. Сұ раныс бойынша аялдайтын аялдамалар. Бұ нда жолаушы тү скісі келсе жә не аялдамада тұ рғ ан адам қ ол кө терсе автобус тоқ тауғ а міндетті. Ал егер ондай сұ раныс талап жоқ болса тоқ тамауғ а қ ұ қ ы бар. Мұ ндай аялдамаларды тарифсіз аялдамалар деп айтады.

3. Уақ ытша аялдамалар – жол жө ндеу жұ мыстары мен мерекелік шаралар кезінде автобус маршрутының бағ ытының ө згеруіне байланысты қ ойылатын аялдамалар. Уақ ытша аялдамалар уақ ытша шараларды ө ткізу ү шін қ ала сыртына немесе жаң адан салынып жатқ ан нысандардың аумағ ына белгілі бір уақ ытқ а қ ойылуы мү мкін.

Аялдаманың қ ұ рамдас бө ліктері:

1. Аялдау қ алтасы (остановочный карман) - автобустар мен торллейбустардың тоқ тауына арналғ ан жү ріс бө лігінің шетін кең ейту арқ ылы жасалынғ ан орын. Ол бір мезгілде келетін маршрутты жолаушы кө ліктеріне қ ызмет кө рсете алатындай жә не кө лік қ озғ алысына кедергі келтірмейтіндей жерде болуы керек.

2. Аялдама алаң ы (перрон)- жолушыларды мінгізіп-тү сіруге ың ғ айлы болуы керек. Мысалы, алаң ның биіктігі автобус еденімен дең гейлес кө терің кі болуы керек.

3. Аялдама бекеттері - ә ртү рлі климаттық ө згерістерде жолаушылардың уақ ытша паналауына арналғ ан тө бесі жабық тұ рақ. Оның жанында шағ ын дү кен, шайхана, маршрут бағ ыттары мен кестесі жә не жолаушыларғ а билет беру қ ұ рылғ ысы орналасуы мү мкін.

4. Аялдама екенін білдіретін арнайы жол белгілері.

Аялдамалар халық кө п жиналатын жерлерге мекемелерге, метро жә не теміржол станцияларына, сауда орталығ ына, оқ у орындарына жә не барлық ә леуметтік нысандарғ а жақ ын орналасуы керек.

Қ алаішілік автобус аялдамаларының арақ ашық тығ ы 400-600 м, ал жү рдек автобус аялдамалары ү шін 800-1200м аралығ ында болуы керек.

Автобус жә не троллейбус аялдамаларын келесі жағ дайларда жол қ иылыстарының алдына орналастыруғ а болады:

- қ иылысқ а дейін жолаушылар кө п жиналатын орталық нысан орналасса;

- қ иылыстан кейінгі жол аралығ ымен салыстырғ анда қ иылысқ а дейін жолдың ө ткізгіштік қ абілеттілігін арттыратын мү мкіндігі бар болса (мысалы, біржақ ты қ озғ алыс, біртекті кө лік ағ ыны, жол тармағ ы кө п ә рі кең болса т.б)

- қ иылысқ а дейін жер асты ө тпесі орналасса;

- қ ажетті бағ ытына автобус ауыстыру арқ ылы баратын жолаушылар ү шін қ иылысқ а дейін аялдау оғ ан перпендикулияр орналасқ ан кө шедегі аялдамағ а жетуге ең қ ысқ а жол болса;

§

- қ иылыстан кейін кө пір, жер асты ө тпесі(тоннель) тә різді инженерлік ғ имараттар болса;

- қ иылыстан кейін теміржол ө тпесі бар болса.

Жолаушылардың тө рт бағ ыттағ ы қ озғ алысын оң тайландыру ү шін аялдамаларды қ иылысқ а жақ ындау орналастыру керек. Ол ү шін келесі шарттар сақ талуы керек.

1.Троллейбус жә не автобус аялдамаларын орналастыру шарттары:

-егер аялдама қ иылысатан кейін орналасса, ал троллейбустар мен автобустар оғ ан қ озғ алыс бағ ытын ө згертпей тура келсе немесе сол жақ тан бұ рылу арқ ылы келсе қ иылыс пен аялдама аралығ ы 25 метрден кем болмауы керек;

- егер қ иылыстан кейін орналасқ ан аялдамағ а троллейбус пен автобустар оң жағ ымен бұ ралу арқ ылы келсе немесе аялдама қ иылысқ а дейін орналасса қ иылыс пен аялдама аралығ ы 40 метрден кем болмауы керек.

2. Трамвай аялдамаларын орналастыру шарттары:

Егер трамвай аялдамасы қ иылысқ а дейін орналасса, олардың аралығ ы 3 метрден кем болмауы керек жә не аялдама жаяу жү ргінші ө тпесіне жетпей орналасуы керек, ал жер асты ө тпесі болса қ иылысқ а 5 метрден жақ ын болмауы керек.

Егер трамвай аялдамасы қ иылыстан кейін орналасса жаяу жү ргінші ө тпесінен 3-5м, жер асты ө тпесінен 5 метрден кем емес қ ашық тық та орналасуы керек.

Жаяу жү ргіншілер ө тпесі кө бейіп, жол бө гелістері артпауы ү шін автобустар мен трамвай аялдамаларын жолаушылар бір жол ө тпесінен ө тетіндей жақ ын орналастыру керек.

Екі бағ ытты тар жоларалық тарында қ арама - қ арсы бағ ыттағ ы аялдамалардың арасы 50 метрден кем болмауы керек.

Аялдамаларды ең іс-дө нес жерлерде орналастыру ү шін ол жердің ең істігі 0, 040%_о промильден аспауы керек.

Жолаушыларды мінгізіп тү сіру ың ғ айлы болуы ү шін аялдама алаң ы жол тө сенішінен 0, 2-0, 3м биік болуы керек. Трамвайлар ү шін отырғ ызу алаң ы релістін ү стің гі бө лігінен алғ анда 0, 3 метр биіктен кем болмауы керек. Отырғ ызу алаң ының ені 1, 5-3м аз болмауы, ал ұ зындығ ы кө ліктердің габариттік ө лшеміне, тү ріне жә не қ арқ ындылығ ына сә йкес анық талуы керек. Егер сағ атына 15 автобус ө тсе 15м, ал 15 автобустан кө п болса жә не бір уақ ытта екі автобус қ абаттасып тоқ тауы мү мкін болса 35-45м болуы керек.

Кө ліктердің қ озғ алыс қ ауіпсіздігі ү шін аялдамада тұ рғ ан жылжымалы қ ұ рам мен жолдың шеткі тармағ ының арасы 1, 5метрден кем болмауы керек.