Материалдық ресурстарды пайдалану тиімділігін талдау

Материалдарғ а тә н бухгалтерлік есепақ параттары материалдарды арнаулы жерлерде жақ сы сақ тау шараларына байланысты мә селелерді қ амтамасыз етуге арналуы керек. Осы салағ а байланысты бухгалтерлік есептің негізгі міндеттеріне:

-материалды ресурстардың белгілі бір орындарда жә не ө ң деудің барлық стадияларында сақ талуын тексеру;

-материалды ресурстар қ озғ алысына байланысты барлық
операцияларды дер кезінде жә не дұ рыс қ ұ жаттап отыру;

-материалдарды даярлауғ а байланысты шығ ындардың дұ рыс жұ мсалуын бақ ылап, мұ ндай шығ ындарды жеке есепке алу;

-баланс баптарына жә не сақ талу орындары бойынша материалдар калдығ ын есептеп, бұ лардың нақ тылы ө зіндік қ ұ нын есептеп шығ ару;

-тү гендеу барысында кем шық қ ан немесе жұ мсалынбай қ алғ ан материалдарды ү немі бақ ылап, есепке алып отыру;

-материалдар қ оюшылармен дер кезінде есеп айырысу, жолдағ ы материалдар қ озғ алысын, фактурленбеген материалдарды бақ ылау.

Материалды ресурстардың орынды сақ талуын бақ ылау мен қ амтамасыз ету ү шін қ ойма, ө лшеу шаруашылық тарының атқ аратын қ ызметі дұ рыс ұ йымдастырылуы керек. Мұ ндай міндетті шараларды тұ рақ ты жағ дайда жү ргізу ү шін, ә рбір ұ йымдардағ ы жекелеген қ оймаларғ а нө мірлер беріліп, ә рбір нө мір қ оймаларда жү ргізілетін кіріс-шығ ыс операциялары бойынша бастапқ ы кұ жаттарғ а жазылып отырады.

Егер бір ұ йымда бірнеше қ оймалар қ ызмет атқ аратын болса, онда ә р қ оймағ а материалдың белгілі топтары орналасуы керек. Қ ойма ішінде сақ талынатын материалдар арнаулы секцияларғ а бө лініп, бұ ларды сорты мен аталуына қ арай сә кілерге, сө релерге салынып сақ талынады. Қ ойма шаруашылығ ын ө з мә нінде, арнайы талапқ а сай ұ йымдастырғ ан жағ дайда материалдарды тез қ абылдап алу жә не босату, бұ лардың қ олда барын тексеріп отыру жең ілденеді. Осы мақ саттарғ а қ арай сақ талуда тұ рғ ан материалдардың жекелген тү рлеріне, бұ лардың қ ысқ аша сипатын кө рсететін жазба қ ағ аздар (ярлық) тіркеп қ ойылуы керек. Ә рбір қ ойма қ ажетті ө лшеу таразылармен, аспаптарымен, ө лшеу сыйымдылық тарымен қ амтамасыз етілгені жө н.

Ұ йым басшысы материалды ресурстарды қ абылдаушы жә не босатушы материалды жауапты қ ойма мең герушісін (қ ойма мең герушісі, материалдар жіберуші, кілт ұ стаушы) тағ айындауы керек. Мұ ндай жауапты адамдар материалдар қ озғ алысы жө ніндегі операцияларды дер кезінде жә не дұ рыс рә сімдеп, ө з жауапкершілігіне берілген материалдардың сақ талуын толық қ амтамасыз етуге тікелей жауапты болады.

Ө ндірістік процесте материалдар ә р тү лі жағ дайларғ а байланысты жұ мсалынады. Бұ лардың кейбірі ө ндірістік процеске толығ ымен (шикізаттар, материалдар) жұ мсалады, кейбірі ө зінің бастапқ ы тү рін (майлау материалдары, бояулар) ө згертіп, кейбірі ө зінің сыртқ ы тү рін ө згертпеген қ алпында, (босалқ ы бө лшектер) толығ ымен жасалынатын бұ йымдар қ ұ рамына енгізіледі, кейбірі тек қ ана бұ йымдардың жасалуына ә сер етіп, бұ йымдар массасына немесе технологиялық қ ұ рамғ а (саймандар) енгізілмейді.