Беруші генераторлар

ЦБЖ беруші генераторларына БГ қ ойылатын негізгі талап – жиілік тұ рақ тылығ ы. Сонымен қ оса олар белгілі шекте жиіліктің ауысу мү мкіндігіне ие болуы қ ажет. Бір біріне қ айшы келетін, БГ жиілік тұ рақ тылығ ын қ амтамасыз ету (автогенерация режимінде) жә не белгілі бір жиілікке ауысу талаптары сә йкес БГ сұ лбасын таң дағ анда ескеріледі. БГ жиілігінің қ атысты тұ рақ сыздығ ы жоғ ары болмауы қ ажет, сондық тан БГ сұ лбаларында жиілікті тұ рақ тандыру ү шін кварцтық резонаторлар КР қ олданылады. БГ жиіілігі тактылы жиілікке қ арағ анда толың сан есе кө п таң далады.

Сурет 4.4 – Транзисторда жұ мыс істейтін БГ принципиалды сұ лбасы

Мысалы, ИКМ-30 типті біріншілік цифрлық ағ ынды қ ұ рушы БГ аппаратурасы жиілігі тең гармоникалық тербелістерді ө ндіреді. Ағ ынның тактылы жиілігінен 4 есеге кө п, генерация жиілігін таң дау, БГ тиімді қ ұ рылысын іске асыруғ а мү мкіндік береді. БГ сұ лбасына келесі элементтер кіреді: жиілік бө лгіші ЖБ жә не тактылы кезектілікті қ ұ рушы ТКҚ. Қ азіргі кезде цифрлық беру жү йелерінің БГ дискретті (сурет 4.4) жә не логикалық элементтер (сурет 4.5) негізінде іске асады.

Сурет 4.5 – Логикалық элементтер негізіндегі БГ функционалдық сұ лбасы

БГ сұ лбасы (сурет 4.4) оң кері байланысы бар екі каскадты кү шейткіштен тұ рады, оның қ ұ рамына кварцтық резонатор КР кіреді. Бірінші каскадтың тұ рақ ты тоқ бойынша режимі резисторларымен қ амтамасыз етіледі, ал екінші какадтың тұ рақ ты тоқ бойынша режимі резисторларымен қ амтамасыз етіледі.БГ жиілігін берілген шектерде ө згерту ү шін варикап VD қ осылғ ан, Варикаптың VD жұ мысы кернеумен басқ арылады . Кернеу - БГ сыртқ ы синхрондалу режимінде жұ мыс істегенде, жиілікті фазалық автореттеуші қ ұ рылғ ысымен реттеледі немесе ө згертіледі.

БГ сұ лбасы (сурет 4.5) ү ш инвертордан DD1...DD3 тұ рады, R₁ жә не R₅ кедергілері D1 жә не D2 элементтерін активті режимге ауыстыруды қ амтамасыз етеді. Импульс ұ зақ тық тарын R₁ и R₆ резисторларын реттеу арқ ылы ө згертуге болады, резисторлардың кедергілері DD3 элементінің кіріс сиымдылығ ымен бірге уақ ыт бойынша кідіріс тізбегін қ ұ райды. Жиіліктің реттелуі басқ арылушы варикаппен VD іске асырылады.

БГ автогенерация режимінде жә не сыртқ ы жиілікті басқ ару режимінде де жұ мыс істеуі қ ажет болғ андық тан, сұ лбада режимдерді ауыстыру мү мкіндігі қ арастырылғ ан. 4.6 суретте беруші генератор сұ лбасы кө рсетілген. Бұ л сұ лба кварцты тұ рақ тандырғ ышы бар автогенератордан, БГ ө зі жә не жиілікті фазалық автореттеуші ЖФАР сұ лбасынан тұ рады. ЖФАР фазалық детектордан ФД, тө менгі жиілікті фильтрдан ТЖФ; жә не БГ жиілігін ауыстырылуын басқ аратын, сигналдарды қ ұ ратын, тұ рақ ты тоқ кү шейткішінен тұ рады.

Автогенерация режимінде 1 - 2, 4 – 6 ұ статқ ыштары орнатылады, ал жиілікті сырттай реттеу режимінде 2-3, 4 - 6 жә не 7 – 8 ұ статқ ыштары орнатылады. Осы кезде жұ мысқ а ЖФАР сұ лбасы қ осылады, ол синхрондаудың сыртқ ы жиілігінің фазасын жә не БГ ө зінің жиілігінің фазасын салыстырады. Егер салыстыру нә тижесінде айырмашылық тар болса, сә йкес басқ арушы сигнал ө ндіріледі, жә не БГ жиілігі синхрондау жиілігіне сай реттеледі.

Сурет 4.6 – Жиілікті фазалық автоматты реттеуші сұ лбасы бар БГ сұ лбасы

Сыртқ ы генератор режимін қ олданғ анда 5-6 ұ статқ ыштары орнатылады. Жергілікті генератордан жұ мыс істейтін жә не сыртқ ы генератордан жұ мыс істейтін сұ лбалардың жұ мысы бірдей болады.

Сыртқ ы синхрондау режимінде сұ лба келесідей жұ мыс істейді: 7-8 ұ статқ ыш орнатылады; жергілікті БГ жиілігі жә не сыртқ ы генератор жиілігі фазалық детекторғ а тү седі, оның шығ ысында айырымды сигнал қ ұ рылады; ТЖФ сол сигналдың тұ рақ ты қ ұ раушысын бө леді, оның шамасы оғ ан ә сер ететін сигнал жиілігінің айырымына пропорционалды болады; ТЖФ шығ ысындағ ы сигнал тұ рақ ты тоқ кү шейткішімен ТТК кү шейтіледі, оның шығ ысында кернеулі сигнал қ ұ рылады, бұ л сигнал БГ жиілігінің реттелуін басқ арады (мысады варикапқ а ә сер ету арқ ылы).