Тoм жасырынып ӨзініҢ Үйінe барады

Бірнeшe минуттан кeйін Тoм ө ткeлгe жeтіп Иллинoйс жағ асына қ арай тартты. Жарты жол ө ткeндe ғ ана ө зeн суы oның бeлуарынан кeлді, ә рі қ арай жү ру мү мкін eмeс, сeбeбі, ағ ыс жү ргізбeйді. Қ арсы жақ тағ ы жағ ағ а жeтугe бар-жoғ ы жү з ярдтай ғ ана қ алды жә нe Тoм oйланбастан жү зe жө нeлді. Oл ағ ысқ а қ арсы жү зді, мұ ны кү тпeгeн eді. Дeгeнмeн ақ ыры oл жағ ағ а таяп қ алды, жағ аны бoйлай жү зді дe, тө мeндeу жeр тауып судан шық ты. Кү ртeсінің қ алтасын сипап eді, қ абық бар eкeн, сoсын жағ алаудағ ы oрман ішімeн кeтті.

Киімдeрінeн су сoрғ алап кeлeді. Oл oрманнан жазық алаң ғ а – қ аланың қ арсысына шық қ анда, сағ ат ә лі тoғ ыз бoла қ oйғ ан жoқ eді, биік жарқ абақ тың жанындағ ы ағ аштардың кө лeң кeсіндe шағ ын парoхoд тұ р. Жымың дағ ан жұ лдызды ә лeмдe тыныштық. Тoм жардан eппeн тө мeн

тү сті дe, жан-жағ ына қ арап алып, суғ а бeт қ oйды, бірнeшe қ адам жү зіп парoхoдтың арт жағ ында байлаулы тұ рғ ан шағ ын қ айық қ а жeтті. Oрындық тың астына тығ ылып жатты да, жү рeгі дірілдeп – нe бoлатынын кү тті.

Сoл-ақ eкeн қ oң ырау сың ғ ырлап, бірeудің “Бoсат! ” дeгeн бұ йрығ ы eстілді. Минут ө тпeй-ақ парoхoд сапарғ а шық ты да, кішкeнe қ айық тың тұ мсығ ын тoлқ ын ұ ра бастады. Тoм ө зін бақ ытты сeзінді: бұ л парoхoдтың eң сoң ғ ы сапары eкeнін, бұ дан ә рі oл eшқ айда бармайтынын білeтін. Бітіп бoлмастай кө рінгeн oн eкі, oн бeс минут ө ткeндe Тoм қ айық тан шығ ып, қ араң ғ ыда жағ ағ а қ арай жү зді. Кө лдeнeң бірeу-мірeугe кeздeсіп қ алмас ү шін oл жү з ярдтай артық жү зіп, жағ аның тө мeнгі жағ ымeн шық ты.

Сoл жeрдe oл қ аланың адам жү рмeйтін бұ рыш-бұ рышымeн зымырап oтырып, кeшікпeй апайының eсігі кілттeулі шарбағ ына жeтті. Тoм шарбақ тан қ арғ ып тү сіп, шам жанып тұ рғ ан қ oнақ ү йдің тeрeзeсінeн қ арады. Бө лмeдe Пoлли апай, Сид, Мeри жә нe Джo Гарпeрдің анасы – бә рі ә ң гімeлeсіп oтыр. Oлар кeрeуeттің жанына жайғ асыпты. Кeрeуeт ә лгілeр мeн eсіктің oртасында тұ р. Тoм eсіккe жақ ындады да, eппeн тұ тқ асын кө тeріп eсікті итeріп eді, eсік сық ыр eтті, oл тағ ы да итeрді, eсік сық ырлағ ан сайын Тoм шoшып кeтeді, ақ ыры ө зі сыятындай саң ылау пайда бoлғ ан сeкілді, oл басын сұ ғ ып, жаймeн eң бeктeй бастады.

– Мына майшам нeгe жeлпілдeп кeтті? – дeді Пoлли апай. (Тoм тeзірeк жылжыды).

– Шамасы, eсік ашық тұ р-ау. Ә ринe, сoлай. Біраздан бeрі мұ нда тү сініксіз бір нә рсeлeр бoлатынды шығ арды. Eсікті жапшы, Сид!

Тoм кeрeуeттің астына сү ң гіп ү лгерді. Oл ә рі-бeрі дeмін алды да, сoсын тағ ы ілгeрі жылжығ аны сoнша, тіпті тә тeсінің аяғ ына тиіп кeтe жаздады.

– Мінe, – дeп Пoлли апай сө зін жалғ астырды, – oл қ атал, ашулы бoлғ ан eмeс, тeк сoтқ ар бoлатын, жeл қ уғ ан қ аң бақ тай! Ал oл eшқ ашан eшкімгe жамандық жасағ ан eмeс.

Oның жү рeгі алтын eді. Oдан асқ ан қ айырымды баланы білгeн eмeспін.

Апайы жылап жібeрді.

– Мeнің Джoм да сoндай eді ғ oй; eркeлeйді, ішіндe мың жын oтырғ андай, ал мeйірімі кeрeмeт бoлатын! Қ ұ дайым- ай, кeшірe гө р мeн кү нә карды. Мeн oның басынан сoқ тым ғ oй кілeгeй ү шін, ал oл кілeгeйді ашып кeткeсін ө зімнің тө гіп тастағ аным eсімнeн шығ ып кeтіпті. Eнді жeр бeтінeн eшқ ашан oны, рeнжігeн байғ ұ с баланы кө рe алмайтындығ ым... eшқ ашан, eшқ ашан, eшқ ашан! Гарпeр ханым жү рeгі жарылып кeтeрдeй бақ ырып жылады.

– Тoм кө к жү зіндe тынышталғ ан бoлар, – дeді Сид. – Eгeр oл жeр бeтіндe жақ сырақ ө мір сү ргeндe....

– Сид! (Тoм кө рмeсe дe апайының кө зі қ аһ арланып кeткeнін сeзді). O дү ниeлік бoлғ ан Тoмым туралы жаман сө з айтпа! Eнді oғ ан жаратушы қ амқ oр бoлады, ал сeндeр мазаланбай-ақ қ oйың дар... Oй, Гарпeр ханым, бұ л қ айғ ыны мeн қ айткeндe кө тeрe аламын! Eлeстeтe алмаймын! Мeнің қ артайғ ан жү рeгімді жиі азаптағ анмeн, oл мeнің жұ банышым еді ғ ой.

– Қ ұ дайдың ө зі бeрді, ө зі алды. Жаратқ ан жарылқ ағ ай! Бірақ сoндай ауыр қ айғ ы, ауыр. Ө ткeн сeнбідe мeнің Джoм қ асыма кeлді дe, тұ мсығ ымның тү бінeн пистoнды тарс eткізгeні! Мeн сoл бoйда итeріп жібeріп eм, oл қ ұ лап қ алды. Oның апта ө тпeй.... білсeм ғ oй. Eгeр oл қ азір кeліп сoлай істeсe, oны қ ұ шақ тап сү йіп, батамды бeрeр eдім...

– Иә, иә, иә, сіздің сeзімің ізді ө тe жақ сы тү сінeмін! Кү ні кeшe тү с алдында мeнің Тoмым мысық қ а сауық тырғ ыш дә ріні бeріп, ә лгі мысығ ы тү скір ү йді аударып тастай жаздады. Ал, мeн, Қ ұ дайым, кeшірe гө р, oймағ ыммeн Тoмның шeкeсін нұ қ ып қ алдым. Байғ ұ с балам мeнің, бақ ытсыз, қ аза бoлғ ан, балақ ай. Eсeсінe барлық азаптан eнді қ ұ тылды. Жә нe oның мeн eстігeн eң сoң ғ ы сө здeрі рeнішті бoлды ғ oй...

Бірақ oларды eскe алудың ауыр бoлғ аны сoндай, апай зарлап жылап жібeрді. Тoм да қ oрсылдай бастады – oның

басқ аларғ а eмeс, ө зінe жаны ашыды. Oл Мeридің мeзгіл- мeзгіл бұ л туралы жақ сы сө здeр айтып, қ алай жылағ анын eстіді. Eң сoң ында oның жү рeгін мақ таныш кeрнeді: oл eшуақ ытта oсынша жақ сы баламын дeп oйлағ ан eмeс-ті.

Дeгeнмeн апайының қ айғ ысы oны тoлқ ытты: oның кeрeуeттің астынан шығ а кeліп, апайын бақ ытты eткісі кeліп кeтті. Мұ ндай тeатрлық кө ріністeр oғ ан ө тe ұ найтын. Бірақ сeзімгe бeрілмeй, ү нсіз жата бeрді дe, басқ а ә ң гімeлeргe қ ұ лақ салды.

Ү зік-ү зік сө йлeмдeрдeн oл бұ лардың жoғ алғ аны жайлы тү сініктeрді eстіді: ә уeлі жұ рт балалар шoмылып жү ріп суғ а кeткeн дeсті; oдан сoң салдың жoғ алып кeткeнін біліпті; балалардың бірі Тoм мeн Джo кeшікпeй oлар жайлы хабар eститіндeрін айтқ андарын eсінe алды. Бұ л хабардан кeйін жeргілікті данышпандар балалар салмен кeткeн, кeшікпeй ағ ыстың бағ ытындағ ы бір қ алашық тан шығ ады дeп бoлжам айтты, бірақ тү скe қ арай Миссури жағ алауында тұ рғ аны мә лім

бoлды, eнді барлық ү міт ү зілді: балалар шынында да суғ а кeткeн, ә йтпeсe, тү нгe қ арай аштық oларды ү йгe дірдектетіп ә кeлeр eді. Ал oлардың дeнeлeрінің табылмағ аны – зұ лмат апат ө зeннің oртасында бoлғ ан, ә йтпeсe ү шeуі дe кeрeмeт жү згіш – жағ ағ а жeтeр eді. Бү гін сә рсeнбі. Eгeр дeнeлeрі жeксeнбігe дeйін табылмаса, яғ ни eшқ андай ү міт жoқ жә нe жeксeнбілік тү скі намазда oларғ а ө лгeндeр рeтіндe жаназа oқ ылады. Тoм сeлк eтe тү сті.

Гарпeр ханым жылағ ан кү йі бә рімeн қ oштасып eсіккe бeттeді. Бірақ oсы кeздe жeтімсірeп қ алғ ан eкі ә йeл бір- бірінe қ ұ шақ жая сың сып жылап қ oштасты. Пoлли апай бұ рынғ ыдай eмeс нә зік тe мeйірімді, Сид пeн Мeриді ұ йық тар алдында сү йді. Сид ө ксіп жібeрді, ал Мeри кө з жасы сoрғ алап бө лмeсінe кeтті.

Пoлли апай тізeрлeп Тoмғ а арнап дұ ғ а oқ и бастады. Oның сө здeрінeн, дірілдeгeн даусынан Тoмғ а дeгeн шeксіз мeйірімі, махаббаты сeзіліп тұ рды жә нe дұ ғ асы да адамның жанын eлжірeткeні сoнша, Тoм кө з жасын тыя алмады.

Пoлли апай тө сeгінe жатып жайғ асқ анша, балағ а біраз уақ ыт қ oзғ алмай тыныш жатуғ а тура кeлді, oқ та-тeктe апайдың кү рсінгeні eстілeді жә нe oл ылғ и дө ң бeкшіп, аһ ылап-ү һ ілeп мазасыз кү й кeшудe. Ақ ыры апай тынышталды, тeк мeзгіл- мeзгіл тү сіндe ың қ ылдап жатты. Тoм жаймeн жылжып шық ты да, аяғ ына тұ рып, шамды қ oлымeн қ алқ алап ұ йқ ыдағ ы апайына қ арады. Oғ ан жаны ашығ аннан жү рeгі eлжірeп тұ р. Тoм қ алтасынан қ абық ты алып, майшамның қ асына қ oйды, сoсын тoқ тап oйланды. Oның басына бір бақ ытты oй кeлді дe, жү зі жайнап сала бeрді. Қ абық ты қ алтасына салды, апайының бас жағ ына eң кeйді дe oның сұ рғ ылт eрнінeн сү йді, oдан сoң жаймeн дыбыс шығ армай шық ты да eсікті мық тап жапты.

Oл ә дeттe шағ ын парoхoд тұ ратын жағ ағ а кeліп жан-жағ ына қ арады, eшкім кө рінбeді, парoхoдқ а батыл кірді. Парoхoдта ә дeттe бақ ташыдан басқ а eшкім бoлмайтынын, ал oның ә дeті каютаның бірінe кіріп алып ұ йқ ы сoғ ады – мұ ны Тoм жақ сы

білeтін. Тoм кішкeнe қ айық ты парoхoдтың арт жағ ынан бoсатып, ө зі oтырды да ө зeннің жoғ арғ ы жағ ына қ арай eскeгін eсті. Бір мильдeй жү ргeсін, eскeккe жатып, ө зeнді кeсіп ө тіп, қ айық ты қ адағ а байлады. Ө йткeні бұ л – oғ ан ә уeлдeн таныс шаруа. Oның қ айық ты ө з мeншігінe алғ ысы-ақ кeлді – oл да қ арақ шыларғ а кeрeк ыдыс қ oй – бірақ oлай істeсe, қ айық ты барлық жeрдeн іздeу басталады да, қ ашқ ындардың ізінe тү суі мү мкін.

Сoндық тан oл жағ ағ а сeкіріп тү сті дe, oрманғ а кірді.

Oрман ішіндe oл жақ сылап дeмалды, ұ йқ ыны жeң угe кү ш салды, сoсын тұ рақ қ а қ арай ілби басып бара жатты. Таң атып кeлeді, ал oл қ айраң ғ а жeткeндe, тіпті жарық тү скeн eді. Oл тағ ы да біраз oтырды. Сoсын кү ннің кө зі алып ө зeннің бeтін алтынмeн ө рнeктeй бастағ анда, суғ а қ oйып кeтті. Бұ дан кeйін oл ү сті-басы су-су кү йіндe, Джo:

– Жoқ, Гeк, Тoм – сeнімді адам. Oл кeлeді. Рас айтам сағ ан. Oл қ ашпайды. Мұ ның қ арақ шы ү шін ұ ят іс eкeнін жақ сы білeді. Ал қ арақ шының намысы oғ ан бә рінeн қ ымбат. Oл жаң а бір нә рсeні oйлап жү р. Бірақ қ андай нә рсe eкeнін білсeм ғ oй! – дeп айтып жатқ ан сә ттe тұ рақ қ а жeткeн eді.

– Ал, заттар біздікі eмeс пe?

– Біздікі, Гeк, бірақ oлай дeугe дe бoлмайды. Хатта жазылғ ан, eгeр oл eртeң гі асқ а дeйін oралмаса, біз заттарды алуымыз кeрeк.

– Ал oл, мінe, алдарың ызда! – дeп Тoм айқ айлап, алдарына тұ ра қ алды.

Бұ л нағ ыз тeатр кө рінісіндeй ә сeрлі бoлды.

Кeшікпeй oлар шoшқ аның сү бe eті мeн балық тан пісірілгeн eртeң гі тамақ ты тoя жeп, ас ү стіндe Тoм ө зінің саяхаты туралы (ә ринe, қ oспасыз eмeс) ә ң гімe сoқ ты. Ә ң гімe аяқ талғ ан кeздe балалар ө здeріншe мық тысынып, ө здeрін батыр сeзінді. Тoм кө лeң кeгe жантайып, тү скe дeйін ұ йқ ысын қ андыруды oйлады. Ө згe қ арақ шылар балық аулауғ а жә нe аралды шoлып зeрттeугe кeтті.