Стандартты предикаттар

Стандартты предикаттар (жү йеге орналастырылғ ан) тү рлі типті айнымалыларды енгізу-шығ аруды, файлдармен жұ мыс, DOS функцияларын орындау, қ атарларды ө ң деу, графикалық режимді ұ стану, басқ а бағ дарламалық жү йелермен (C, Паскаль) қ арым-қ атынасты қ амтамасыз етеді.

Стандартты предикаттарды қ олдану ү шін предикаттың атын, шақ ыру жолын, параметрлерінің саны мен мә ндерінің типін жә не берілу режимдерін білу қ ажет. Берілу режимі предикат ү шін қ ай параметр кіріс, қ айсы шығ ыс параметр екенін кө рсететін қ арапайым шаблон тү рінде бейнеленеді. Қ алғ ан Турбо-Прологтың стандартты предикаттарын келесі форматта қ арастырайық:

предикат(аргументтер тізімі) (домендер типі): (шаблон).

makewindow (ТерезеНө м, АтрЭкр, АтрРамки, СтрРамки, Қ атар, Бағ ан, Биіктігі, Ені, ТерезеТазалау, ПозСтрРамки, ШекараБелгі) (integer, integer, integer, string, integer, integer, integer, integer, integer, integer, string): (кір, кір, кір, кір, кір, кір, кір, кір, кір, кір, кір), (шығ, шығ, шығ, шығ, шығ, шығ, шығ, шығ, шығ, шығ, шығ). Makewindow предикаты ТерезеНө м аргументін, нө мірлі терезесін қ ұ рады. Предикаттың қ алғ ан аргументтері келесідей мағ ынада тү сіндіріледі:

АтрЭкр– фон жә не символ тү сін анық тайды;

АтрРамки– нө лдік емес мә нде терезенің жиектеріне шекара – сызық пен сызып шығ ады;

СтрРамки– терезе контурының жоғ арғ ы шекарасындағ ы ортасына орналасқ ан, қ атарды кө рсетеді;

Қ атар, Бағ ан– терезенің сол жақ бұ рышының вертикальды жә не горизонтальды координаттары;

Биіктігі, Ені – терезенің биіктігі (қ атар саны) мен ені (бағ ан саны);

ТерезеТазалау терезе қ ұ рылғ аннан кейін, ол тазалана ма, соны кө рсетеді; 0 = терезе тазаланбайды; 1 = терезе тазаланады;

ПозСтрРамки терезе тақ ырыбының орналасу орнын кө рсетеді (терезе жиегінің жоғ арғ ы сызығ ының ішкі жағ ы): -1=тақ ырыпша ортада; N=берілген позицияда тақ ырыпшаны орналастырады;

ШекараБелгі терезе жиегін қ алай сызуды анық тайды.

Бұ л аргумент тек алты символдан тұ рады: жоғ арғ ы сол жақ бұ рышы, жоғ арғ ы оң жақ бұ рышы, тө менгі сол жақ бұ рышы, тө менгі оң жақ бұ рышы, горизонтальды жә не вертикальды сызық тардан тұ рады. Мысалы: “\218\191\192\217\196\179” – бір сызық тан тұ ратын шекара; “\201\187\200\188\205\186” – екі сызық тан тұ ратын шекара; “++++|-” – шекара анық таудың басқ а варианты.

Readchar (АйнымалыСимволы)(char): (шығ) – ағ ымды енгізу қ ұ рылғ ысынан (пернетақ та) жалғ ыз символды оқ иды, ол Readdevice кө мегімен ө згертілмегенше.

Readdevice (СимволАтыФайл)(symbol): (кір), (шығ) – ағ ымды шығ ару қ ұ рылғ ысын орнатады немесе қ айтарады, (кір): СимволАтыФайл берілгені бар ашық файлғ а ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысын тағ айындайды. Ашылатын файл стандартты файл немесе модификация жә не оқ у ү шін ашылғ ан символикалық аты бар пайдаланушының кез келген файлы болуы мү мкін. (шығ): СимволАтыФайл-ды ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысымен байланыстырады. Енгізу ү шін ашылатын стандартты файлдар: com1 – тізбектелген байланыс портынан оқ у; keyboard – пернетақ тадан оқ у (ү нсіз жағ дайда); stdin – DOS стандарттық енгізуден оқ у.

Readint (АйнымалыМақ с)(integer): (шығ) – ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысынан бү тін санды оқ иды. Readint каретка қ айтару символын (ASCII 13) кездестірмегенше, символдарды тү рлендіру орындалмайды.

Readln (қ атар айнымалы) (string): (шығ) – ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысынан, каретка қ айтару символына дейін (ASCII 13) символдар қ атарын оқ иды. Экраннан оқ ылатын ең ү лкен қ атар 147 символдан тұ рады.

Readreal (айнымалы нақ т)(real): (шың). Ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысынан каретка қ айтару символы кездескенше нақ ты сандарды оқ иды. Егер ESC (кілт) бассақ, Readreal бірден келіспейді. Readreal келісілмейді, егер символ дұ рыс нақ ты сан болмаса немесе келісілген диапазоннан жоғ ары нақ ты сан болса.

Write (е1, е2, е3….еN): (кір, кір, кір….кір) – ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысына немесе ағ ымдық терезеге айнымалылар немесе тұ рақ тылар мә нін енгізеді. Write нө лдік емес кез келген ei аргументтер санымен байланыса алады. Аргументтері бос айнымалы бола алмайды.

Writedevice (симвАтыФайл)(symbol)(кір), (шығ) - ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысын орнатады немесе қ айтарады. (кір): СимвАтыФайл берілгені бар ашылғ ан файлғ а ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысын қ айта орнатады. Ашылатын файл стандартты файл немесе модификация жә не оқ у ү шін ашылғ ан символикалық аты бар пайдаланушының кез келген файлы болуы мү мкін. (шығ): символдық файл атын ағ ымдық енгізу қ ұ рылғ ысымен байланыстырады. Шығ ару ү шін келесі орналастырылғ ын файлдар қ олдануы мү мкін: COM1 – тізбектелген порт; printer – принтердің параллельдік порты; screen – монитор экраны; stdout – DOS стандартты шығ аруы: stderr – стандартты қ ателер файлы.

Removewindow/0 – ағ ымдық терезені ө шіреді жә не алдың ғ ы терезеге кө шеді.

Writef (ФорматСтр, Арг1, Арг2, Арг3….)(кір, кір….кір) – форматталғ ан шығ арылуды орындайды. Арг1 – АргN аргументтері айнымалылар немесе тұ рақ тылар болуы мү мкін. Форматтары ФорматСтр қ арапайым текст тү рінде беріледі, мұ ндағ ы % символы қ атар аргументінің жайын анық тайды. Форматтың мү мкін спецификациялары қ арапайым символдардан тұ рады, жә не % - m.pf. тү ріндегі формат спецификациясы: - дефис ө ріс сол жағ ынан тү зетілетінін кө рсетеді; m ө ріс – ө рістің минималды ө лшемін анық тайтын, ондық сан; p ө ріс қ атардағ ы максималды баспағ а шығ арылғ ан символдар санын анық тайды. f ө рісі келесі форматтарды анық тайды:

f– ондық санау жү йесінде бекітілген нақ ты сандар форматы;

Е- экспоненциалды бейнелеу тү рінде кө рсетілген нақ ты сан форматы;

G- қ ысқ а форматтағ ы нақ ты сан форматы (ү нсіз жағ дайда қ олданылады);

D- бү тін ондық сандар жә не символдар форматы;

U- белгісі жоқ бү тін ондық сандар немесе символдар форматы;

Х- оналтылық сандар тү ріндегі бү тін сандар немесе символдар форматы;

С- символ тү ріндегі бү тін сандар немесе символдар форматы;

R- аргументті берілгендер қ оры сілтеуішінің нө міріне сілтеме ретінде қ олданады;

Х - аргументті ұ зын оналтылық сан ретінде қ олданады (қ атарлар, БҚ сілтеуіш нө мірі);

S - қ атар форматы ретінде (символдар мен қ атарлар).

Asserta (< факт>)(dbasedom)(кір) – фактіні (бекітуді) резидентті берілгендер қ орының басына тіркейді (basedom тү рінде белгіленген домен автоматты тү рде database бө лімінің ә рбір предикатына анық талады).

Assertz (X)(dbasedom): (кір) – Х фактісін (бекіту) резиденті берілгендер қ орының соң ына тіркейді.

Retract (X): (кір) – берілгендер қ орында Х терміне басы мен денесі сә йкес келетін бекітуді іздеу орындалады. Табылғ ан бірінші бекіту берілгендер қ орынан ө шіріледі. (терм Х) аргументі қ ұ рама термдермен нақ тылануы қ ажет:

Retractall (X): (кір) - Х пен функторы сә йкес барлық бекітулерді берілгендер қ орынан ө шіріп тастайды.

Frontchar (Стр, ПермСимв, ОстСтр,)(string, char, string): (кір, шығ, шығ), (кір, кір, шығ,), (кір, шығ, кір), (кір, кір, кір), (шығ, кір, кір) (кір, шығ, шығ): ПерСимв айнымалысына Стр қ атарының бірінші символын жазады, ал қ атар қ алдығ ын ОстСтр айнымалысына жазады. Басқ а да кіріс жә не шығ ыс аргументтері болуы мү мкін.

Frontstr (ЧислСимв, Стр1, НачСтр, Стр2) (integer, string, string, string): (кір, кір, шығ, шығ) - Стр1 қ атарының ЧислСимв бірінші символдарын НачСтр айнымалысына, ал қ алғ анын Стр2 айнымалысына жазады.

Fronttoken (Стр, Белгі, ОстСтр)(string, string, string): (кір, шығ, шығ), (кір, кір, шығ), (кір, шығ, кір), (кір, кір, кір), (шығ, кір, кір) (кір, шығ, шығ) – Стр айнымалысына Белгі жә не ОстСтр конкатенациясы нә тижесі жазылады. Белгі символдар тобы болуы мү мкін, немесе санның символдық тү рі, немесе бірлік символ болуы мү мкін. Кіріс жә не шығ ыс аргументтернің басқ а комбинацияларында предикат аргументінің кем дегенде екеуі кө рсетілуі қ ажет:

Cursor (Стр, Кол) (integer, integer): (кір, кір), (шығ, шығ), (кір, кір) - (Стр, Кол) координаттары бойынша позицяғ а мең зерді орналастырады.

№5 Зертханалық жұ мысқ а мысалдар:

МАЗМҰ НЫ

Мысал 1. Тізім элементтерін бейнелеу бағ дарламасы
Мысал 2. Тізім қ ұ рамын баспағ а шығ ару бағ дарламасы
Мысал 3. X, Y тізім кө бейтінділерінің суммасын табу бағ дарламасы
Мысал 4. Тізімнің берілген элементінің индексін табу

Мысал 5. Тізімнің максималды элементін табу
Мысал 6. Конкатенация қ атынасын қ олданып, тізімнің екінші элементін баспағ а шығ ару

Мысал 7. Пә ндер бойынша “4” жә не “5” - тері бар студенттердің фамилияларын экранғ а шығ ару

Мысал 8. Мә зірдің пункттерін жү зеге асыратын, бағ дарлама қ ұ ру: фамилия бойынша іздеу, жазу нө мірі бойынша, сұ рақ тарды қ арастыру

Мысал 9. Стандартты предикаттарды жә не тізімдерге қ олданатын операцияларды пайдаланып, тізімнің кө рсетілген орнына элемент қ осу, элементті ө шіру бағ дарламасын жазу

Мысал 1. Тізім элементтерін бейнелеу бағ дарламасы: