Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Екібастұз қ .Тасмола өңірі.
Ең алғ ашқ ы ірі қ оғ амдық ең бек бө лінісі. Егіншілікке, мал шаруашылығ ына бө ліну Ең ежелгі адамның ең бек қ ұ ралы. Ү шкіртас. Епті адам ө мір сү рді. 1млн 750мың жыл бұ рын. Еркектер. Ә йелдерге етік тікті. Ерте егіншіліктің жер жырту қ ұ ралы. Тесе Ерте тас ғ асыр тұ рағ ының ең кө не ескерткіштері Шақ пақ ата, Арыстанды. Ерте темір дә уірі. Б.з.б 8 –3 ғ Ерте темір дә уірінде ү йсін тайпалары сақ тардан кейін мекендеді. Жетісуда. Ерте темір дә уірінде. Мү лік тең сіздіг.і Ерте темір дә уіріне жататын Ақ тау бекініс- қ алашығ ы. Есіл ө зенінің оң жағ алауы. Ертеде темірді қ арапайым тә сілмен ө ндірген. Пеш-кө рікпен. Ертедегі адамдардың тұ ң ғ ыш баспанасы Ү нгір. Ертедегі адамның ең алғ ашқ ы кә сібі Терімшілік. Есік қ орғ анындағ ы алтын бұ йымның саны. 4000-нан астам. Есік обасында жерленген адам. 17-18 жастағ ы ханзада. Еуразия даласындағ ы қ ола дә уірі жетістігі. Андрон мә дениеті. Жамбыл облысындағ ы 5 мың тас қ ұ рал табылды Бө ріқ азғ ан, Шабақ ты. Жамбылдан табылғ ан ең бек қ ұ ралдары Қ ашау, Ү шкір тас. Жаң а тас ғ асыры неолит (б.з.д 5-3 мың). Жаң а тас ғ асыры. Б.з.б.5-3 мың Жезқ азғ ан ө ң ірінен табылғ ан неолит тұ рақ тарының саны. 150. Жеке меншіктің шық қ анын, мү лік тең сіздігінің пайда болғ анын білді. Жерленген зираттардан. Жер бетінде 100-35 мың жыл бұ рын ө мір сү рді Неандертальдық. Жер бетінің суый бастауы 100 мың жыл бұ рын. Жетіасар мә дениеті. Қ уандария мен Жанадария аң ғ арларын қ амтыды. Жетісу жеріндегі ү йсіндердің бас сү йегі бойынша бас мү сінін жасады. М.Герасимов. Жетісу ү йсіндері ө лген адамды. Батысқ а қ аратып жерлеген. Жетісу, Тянь-Шянь, Сырдарияның орта ағ ысын мекендеген сақ тар. Сақ тиграхауда шошақ бө ріктілер. Жетісудағ ы ү йсін мә дениетіне ұ қ сас ескерткіштер табылды. Тарбағ атай теріскейінен. Жылқ ы суық қ а тө зімді, азығ ын қ ар астынан тұ яғ ымен аршып алады. Тебіндеп жайылу Каспий жағ алауындағ ы сақ тайпалары. Каспилер. Каспий тең ізін сол кезде. Гиркан, ал тайпаларын гирканилер деп атағ ан. Кейінгі темір дә уірі. Б.з.б 3 ғ –б.з 6 ғ Кир бастағ ан парсы ә скерлері Сақ жеріне басып кірді. Б.з.б.530 ж Киіз ү й. 3 бө ліктен тү рады. Киіз ү йдің негізі. Кереге. Киім тоқ ып кигендердің дә лелі. Ұ ршық бастары табылды. Кө кшетау жерінде қ ола дә уірінің шалғ ысы табылғ ан қ оныс. Шағ алы. Кө не заманда Жезқ азғ анда 1 млн тонна кен ө ндіргені туралы зерттеген ғ алым. Қ.И.Сә тбаев Кө шпелілер жазда жайлауғ а, қ ыста қ ыстауғ а Кө шпелілер киелі санағ ан. Ошақ. Кө шпелілердің ә скери қ ару жарақ тарының ерекшелігін суреттеген А.Македонский тарихшысы. Арриан. Қ абырғ алары терең кө мілген, кө лемі 40-60 шаршы метр мезолит баспанасы табылғ ан ө зен. Есіл Қ азақ жерінде кездесетін неолит тұ рақ тарының ең кө несі. Б.з.б 5 мың тә н. Қ азақ стан аумағ ын жайлағ ан ежелгі тайпалар сыиынғ ан. Қ азақ стан аумағ ынан табылғ ан неолиттік тұ рақ тарының бірі. 500-н астам. Қ азақ стан аумағ ындағ ы ең кө не қ орғ ан. Шілікті. Қ азақ стан жерінде кездесетін неолит тұ рақ тарының ең кө несі. Б.з.б 5 мың жылдық қ а тә н. Қ азақ станда ежелгі адамдар ө мір сү рді Оң тү стік Қ азақ стан. Қ азақ стандағ ы ежелгі адамдар замандасы Питекантроп. Қ азақ стандағ ы мезолит кезіндегі тұ рақ тар. 20-дан астам. Қ аң лы астанасы. Битянь. Қ аң лы елі бө лінді. Бес иелікке. Қ аң лы ескерткіштері. Қ ауымшы, Отырар-Қ аратау, Жетіасар мә дениеті. Қ аң лы кө шпелілер ө мірі мен тұ рмысын бейнелеген. Сыма Цянь «Тарих жазбаларында». Қ аң лы экономикалық жә не мә дени, саяси байланыс жасағ ан елдер. Қ ытай, Кушан. Қ аң лылар билеушісі. Хан. Қ аң лылар дә нді жә не бау-бақ ша дақ ылдары ө сірді. С ыр аң ғ арында. Қ аң лылар мекені. Сырдарияның орта ағ ысы. Қ аң лылар. Б.з.б.3-2 ғ – б.з.5 ғ Қ аң лылардағ ы адам саны. 600 мың. Қ аң лылардың 16 га жерді алып жатқ ан қ ала жұ рты. Алтынасар. Қ аң лылардың ә р иелігін басқ арды. Кіші хан. Қ аң лылардың қ осымша кә сібі. Аң аулау. Қ аң лылардың метал ө ндірісінің орталығ ы. Шаш-Илақ. Қ аң лылардың оң тү стігінде. Қ ытай, Ү йсін. Қ аң лылардың Пұ шық -Мардан қ аласы маның дағ ы қ оныс. Қ остө бе қ онысы Қ аң лылардың солтү стіктегі кө ршісі. Сарматтар мен Аландар. Қ ауымшы мә дениеті. Ташкент тө ң ірегіндегі кө калды аймақ тар. Қ ауымшы мә дениетіне жататын аймақ тарда қ айтыс болғ ан адамдар. Киіммен жерленген. Қ ола дә уір кезің дегі жоғ ары дінбасы. Абыз Қ ола дә уірі қ амтиды. Б.з.б 2800 - б.з.б 900 жыл. Қ ола дә уірін жоспарлы зерттеу басталды. 1946 жылы. Қ ола дә уірінде “Андрон” адамдарды жерлегенде басын қ аратқ ан Батысқ а немесе Онтү стік Батысқ а. Қ ола дә уірінде ә р тү рлі жыртқ ыш аң дардың тістерінен. Тұ марша жасалды. Қ ола дә уірінде кенді қ орыту ү шін. Қ азандық салынғ ан. Қ ола дә уірінде қ ауым ішінде мал-мү лік тең сіздігінің шығ уы. Ә леуметтік тең сіздікті тудырды. Қ ола дә уірінде тегіндеп жайылуына байланысты ұ стады. Қ ой мен жылқ ыны. Қ ола дә уірінде Шығ ыс Қ азақ станда Нарым мен Қ алба кен орнында 1100 тонна қ алайы шығ арылғ ан Қ ола дә уіріндегі ыдыс жасаудың ең ө рістеген тү рі. Кө зе қ ұ мыра жасау. Қ ола дә уірінің егіншілігі. Теселі егіншілік. Қ ола дә уірінің қ оныстары кө бінесе қ айда орналасты. Ө зен жағ асында. Қ оладан жасалғ ан бұ йымдар. Тастан, мыстан жасалғ ан ең бек қ ұ ралдарын ығ ыстыру. Қ оланы алады. Мыс пен қ алай қ осындысынан Қ останай жеріндегі Алексеев қ орымынан табылғ ан адамның бас сү йегі бойынша бет пішінін жасағ ан. М. М. Герасимов. Қ ытай деректерінде «Ғ ұ н» атауы. Б.з.б 3ғ асыр аяғ ында пайда болды. Қ ыш заттар мен ыдыстарғ а салынғ ан сурет. Ү н. Малды қ олғ а ү йрете бастады. Мезолитте Маң ғ ыстау жеріндегі энеолиттік ескерткіш. Шебір. Марафон шайқ асында гректерге қ арсы парсы жә не сақ тар шайқ асты. Б.з.б.490 Марқ ұ мдармен бірге кө мді. Аттарын. Мезолит б.з.б.12-5 мың. Мезолит адамының негізгі кә сібі. Аң шылық. Мезолит дә уірінің басты жаналығ ы. Садақ, жебе. Мезолит жаналығ ы, ұ сақ тастар. Микролиттер Мұ здық тың ери бастауы 13 мың жыл бұ рын. Мыстытас энеолит. Б.з.б 3000-2800. Неолит дә уірінің ү лкен жаң алық тарының бірі. Қ ыш қ ұ мыра жасау, керамика. Неолит. Орталық Қ азақ стандағ ы тұ рақ. Зеленая Балка. Неолит. Саздан жасалғ ан қ ыш ыдыс атауы. Кө зе. Неолит. Шығ ыс Қ азақ стандағ ы тұ рақ. Усть-Нарым Солтү стік Қ азақ стандағ ы тұ рақ. Пеньки Неолиттік Сексеуіл тұ рағ ы орналасты. Қ ызылорда. Обалардың ішкі қ ұ рлымы жасалды. Ағ аштан. Олар «садақ пен, қ ылышпен жә не қ ола балталармен қ аруланғ ан, сауыт киген» деп жазды. Грек Страбон. Олардан шығ ыста орналасқ ан. исседондар Олардың Оң тү стігінде, Мургаб ө зенінің жағ асын мекенден сақ тар, хауамаварга. Орта тас ғ асыры мезолит (б.з.д 12-5 мың). Орта тас дә уіріндегі баладан ересекке ө ту. Бағ ыштау инициация. Орталық Қ азақ стан жеріндегі кейінгі палиолитке жататын 300-ге жуық тас қ ұ рал шық қ ан ең кө рнекті мекен. Батпақ Орталық Қ азақ стан жерінен тү зу, қ айқ ы тас пышақ, қ ырғ ыш табылғ ан тұ рақ. Семізбұ ғ ы Орталық Қ азақ станнан табылғ ан, қ ола дә уіріне қ оныс пен обалар саны. 30 қ оныс, 150 оба. Осы жерлерден сақ тарғ а. “Ө мір ағ ашы” дейтін арыстан бейнесі тарады Отырар маң ындағ ы Қ ытай тенгелері табылғ ан қ орым. Мардан. Отырар-Қ аратау мә дениеті. Сырдария ө зенінің орта ағ ысы. Отырық шы шаруашылық. Қ азақ стан Оң тү стік, Сыр, Шу, Келес ө зендері Палеолит дә уіріне жататын ең бек қ ұ ралдары табылғ ан ө ң ір Жамбыл Патшаны жерлеу орындары табылды. №1 обадан Ру жә не ә улеттің зираты орналасты. Қ онысқ а жақ ын жерде. Рулардың арасындағ ы даулы мә селелерді шешті. Тайпа кө семі. Рулық тан кейінгі адамның топтасу жү йесі. Тайпалық. Савромат ескерткіштерінің зерттелгені. Сынтас қ орымы. Савромат жө ніндегі дерек. Диодор, Ү лкен Плиний, Полибий. Савроматтар «биік турлардың бауырында» тұ рғ ан агипейлермен кө рші. Геродот. Сақ ә йелдері ер жү рек келеді, соғ ыс қ ауіпі тө нгенде ерлеріне кө мек кө рсетіп ұ рысқ а араласады деп жазды. Грек Ктесий. Сақ дә уірінің ерте кезең іне жататын ү ш қ оныс Қ арлығ а, Бө ркі, Кең ө ткел. Сақ жауынгерлері. Қ ызыл жә не сары- қ ызыл тү сті киім киген. Сақ жауынгерлерін ежелгі ү нді-ирандық тілде. Арбада тұ рғ ындар. Сақ жауынгерлерінің темір қ ару-жарағ ы мен сауыт- сайманы табылды. Шірік- Рабат. Сақ қ оғ амының ү ш тобы. Жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер. Сақ қ орғ анындағ ы обалар. 3-ке бө лінеді. Сақ патшайымы. Томирис. Сақ тар «киімі мен ө мір сү ру дағ дысы скифтерге ұ қ сас. Олар егін екпейді, ү й малдары мен ө зеннен аулайтын балық тарды азық етеді, сү т ішеді» деп жазды. Геродот. Сақ тар ә лемдегі ең ә діл, ең шыншыл халық деп жазды. Гректер Сақ тар қ ұ дай деп кү нді есептеген жә не оғ ан жылқ ыны қ ұ рбандық қ а шалды. Страбон Сақ тар туралы дерек қ алдырғ ан. Геродот. Сақ тарды грек авторлары. Азиялық скивтер деп атағ ан. Сақ тарды ирандық дар. Жү йрік атты турлар деп атағ ан. Сақ тарды парсылар. Қ ұ діретті еркектер деп атағ ан. Сақ тардың бө ренелерді бір- біріне тығ ыз орналастырып жасағ ан табыты. Саркофаг. Сақ тардың тағ ы бір қ аласы. Бә біш- Молда. Саматтарда кө п болды. қ ой мен жылқ ы. Саналы адам табылғ ан ү ң гір Кро-Маньон. Сарматтар еліміздің батысын мекендеді. б.з.б. 8ғ -б.з.5ғ. Сарматтар теріден жасады. торсық, саба, кө нек, мес. Сарматтар шыныдан жасалғ ан ыдысты. Шығ ыс елдерінен алғ ызғ ан. Сарматтарда қ осымша кә сіп. Аң шылық, сейл қ ұ ру. Сарыарқ анығ ерте темір дә уірі ескерткіші. Тасмола мә д. Солтү стік жә не Батыс Қ азақ станда табылып, зерттелген Андрон мә дениетінің қ оныстары. 80-нен астам. Солтү стік жә не Шығ ыс Қ азақ стан жерін мекендеген сақ тарда кө бірек байқ алды. Монголоидтық. Солтү стік Қ азақ стан жеріндегі сақ тар заманының алғ ашқ ы кезең обасы. Бірлік. Солтү стік Қ азақ стан тұ рғ ындары б.з.б 1 мың жылдық та кө шпелі ө мір салтына кө шті. Солтү стік Қ азақ стандағ ы қ ола дә уірінің қ оныстары. Петровка, Боголюбов. Солтү стік Қ азақ стандағ ы энеолит кезең інің ескерткіші. Ботай тұ рағ ы. Соң ғ ы сармат кезең інің Атырау облысы Жылыой Аралтө беден. Абыз асатяғ ының бө лігі табылды. Сұ йық тағ амдарғ а арналғ ан ыдыс. Былғ арыдан жасалды. Сынтас ескерткішінен табылды. Сү йек қ асық. Сынтас қ орымында. Ү ш савромат жауынгері жерленген. Табиғ ат климаттық жағ дай бү гінгі кү нге ұ қ састығ ы Неолит. Табиғ аттың дү лей қ ұ былыстарының ө здерін сақ тау ү шін тү рлі тылсым ә рекеттер жасау. Магия Таза кө шпелі тұ рмыс. Шығ ыс Қ азақ ста, Алтай, Тянь-Шянь Тас дә дірінде ру ішіндегі мә селені шешті. Жалпы жиналыс. Тас дә уірі палеолит (б.з.д 2млн 500мың –2 мың). Тас дә уірінде ине жасады Ү шкір сү йектен. Тас ө ң деу биік дең гейге кө терілді Неолитте. Тасқ а тү сірілген сурет-хат. Пиктография. Тасмола мә дениетінің алғ ашқ ы ескерткіші. Павлодар обл. Темір дә уірі. Б.з.б 8 ғ -б.з 6 ғ Темір дә уірінде Сарыарқ аның солтү стік- батысында аргиппейлер, орталығ ында исседондар, шығ ысында аримаспылар тұ рғ ан. Тобырдан кейінгі адамның жү йесі. Рулық. Томирис ө мір сү рді. Б.з.б. 570-520 ж. Томирис пен Кир шайқ асы туралы жазды. Помпей Трог. Томиристі “ә йел болса да жаудың шапқ ыншылығ ынан қ орық қ ан жоқ ”. Рим тариқ шысы Помпей Трог. Тү мен басының ә рқ айсысында. 0н мың атты ә скер болды. Тік жү ретін адам. Синантроп. Ұ лы Жібек жолы арқ ылы қ атынас басталды. б.з.б.2 ғ Ү й- жайлардың ішінен табылғ ан, астық сақ тайтын орын. Ұ ралар. Ү йсндердің шығ у тегі жайында мә лімет. Сыма Цянь. Ү йсін атауы қ ытай жазбаларында кездеседі. Б.з.б.2 ғ Ү йсін басшысы. Гуньмо. Ү йсін мә дениеті. Жетісуда шоғ ырланғ ан. Ү йсін мә дениетінің хронологиялық шең бері. Б.з.б.3 ғ - б.з.4 ғ Ү йсін патшасының Қ ытай патшалығ ына ү йленуі. Б.з.б. 107 жыл. Ү йсіндер астанасы. Қ ызыл Аң ғ ар. Ү йсіндер жаратушы кү шке арнап. Қ ұ рбандық шалғ ан. Ү йсіндер тас мә рмә рді. Балшық тан жасады. Ү йсіндерде егіншіліктің болғ аны жайында дерек- дә лел. Ақ тас қ онысы. Ү йсіннің солтү стік – батысында орналасқ ан. Қ аң лы. Ү йсіннің халқ ы. 630 мың. Ү стіртте зерттелген сармат ескерткіші. Бә йте, Терең Шығ ыс Қ азақ стан аумағ ын ертеде мекендеген. Аримаспылар Шығ ыс Қ азақ станның ерте темір дә уірінің (б.з.б.5-4 ғ) аралығ ын қ амтитын кезең. Берел кезең і (Катонқ арағ айда). Шырақ туралы айтты. Грек тарихшысы Полиан. Шілікті қ орғ анысынан табылды. 13 қ ола жебе. Шірік –Рабат ежелгі қ алашық. Б.з.б.4-б.з.13 Шірік-Рабат. Қ ызылордадан 300 км. Шяньюйден кейін басқ арды. Тү мен басы. Энеолит кезең інде Ботайлық тар. жылқ ы малын қ олғ а ү йрету Энеолиттік Ботай тұ рағ ы табылғ ан тұ рғ ын ү й. 158. Сынып «Ақ табан шұ бырынды, алқ акө л сұ лама» жылы. 1723 жыл.
|