Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Арақытай мемлекеті құрылған өңір. Жетісу.
Қ арақ ытай мемлекетінде билікке келген ә йел адамғ а қ ойылатын талап. Хан тұ қ ымы болу. Қ арақ ытайлардың Ходжент жанында Қ арахан ә скеріне ойсырата соқ қ ы берген жыл. 1137 жыл. Қ арахан дә уірінің сә улет ескерткіштері: Айша-бибі, Бабаджа-қ атын кесенелері. Қ арахан мелекетінің кезінде салынғ ан сә улет ө нерінің ескерткіштері. Айша-бибі, Бабаджа қ атын кесенелері. Қ арахан мемлекеті біржолата қ ұ лады: 1212 жылы. Қ арахан мемлекеті ө мір сү рді: 942-1212 жылдар. Қ арахан мемлекетінің билеушісі Мұ са Боғ ра исламды мемлекеттік дін етіп жариялады. 960 жыл. Қ арахан мемлекетінің кезінде даң қ ы шық қ ан ақ ын. Ахмет Иү гнеки. Қ арахан мемлекетінің негізін салушы: Сатұ қ Боғ ра хан. Қ арлұ қ қ ағ анаты ө мір сү рді: 756-940 жылдар. Қ арлұ қ тар елінде 25 қ ала мен қ оныс болғ аны жайында айтылады: «Худуд ә л-алам» Қ арлұ қ тар еліндегі қ алалардың саны: 25 қ ала. Қ асым хан тұ сында қ азақ тар ө зі алдына тә уелсіз, дербес мемлекет ретінде белгілі болды: Орта Азия мен Шығ ыс Еуропағ а. Қ асым хан тұ сындағ ы Қ азақ хандығ ының саяси-ә кімшілік жә не сауда экономикалық орталығ ы. Сығ анақ қ аласы. Қ асым ханның билігі жү рген жоқ: Қ ырғ аздарғ а. Қ асым ханның қ ол астындағ ы халық ың саны. Бір миллионғ а жуық. Қ асым ханның тақ қ а отырғ ан (билікке келген) жылы. 1511 жыл. Қ имақ қ ағ анатының ә лсіреп, қ ұ лауына себеп. Қ ыпшақ тайпалары кө семдерінің билік ү шін таласы. Қ имақ тардың екінші астанасы Карантия қ аласы орналасқ ан жер. Алакө л кө лінің жағ асы. Қ имақ тардың ішіндегі ең атақ ты тайпа. Қ ыпшақ тар. Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесін салдырғ ан: Ә мір Темір. Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесінде залдың ортасында тұ рғ ан тайқ азан жасалды: 1399 жыл. Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесіндегі негізгі бө лме. Кітапхана. Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесінің биіктігі. 37, 5 м. Қ ожа Ахмет Йасауи орналасқ ан қ ала: Тү ркістан. Қ ожа Ахмет Йассауидың «Диуан-и хикмет» ең бегі: Даналық қ а, адалдық қ а, кішіпейілділікке, имандылық қ а шақ ырады. Қ ожа Ахмет Йассауидың ең бегі. «Диуан-и хикмет» («Даналық кітап»). Қ ожа Ахмет Йассауидың жолын қ уғ ан шә кірті. Сү леймен Бақ ырғ ани. Қ ожа Ахмет Йассауидің ұ стазы. Арыстан баб. Қ озылардың жү нін қ ырқ атын мезгіл: «Қ озы кү зем». Қ ойғ а табыну салты. Зооастралық фарн. Қ олданбалы ө нердің небір ғ ажайып ү лгілері сақ талғ ан ескерткіш: Қ ожа Ахмет Йасауи кесенесі. Қ орқ ыт ата кітабы: 12 жырдан тұ рады. Қ орқ ыт атаның туғ ан жері: Қ азақ стан. Қ орқ ыт кү мбезі орналасқ ан жер. Қ ызылорда облысы. Қ уаң шылық жылдары қ асиетті бұ лақ басына ақ қ ұ йып, тә ң ірге сыйынып кө ктен жаң быр сұ рау ырымы. «Тасаттық». Қ ұ шыр: Мал ө сірушілерден жиналатын салық. Қ ыпшақ тайпалар одағ ы мен ү йсін тайпалар одағ ының бірігуі нә тижесінде қ ұ рылды. Қ азақ халқ ы. Қ ыпшақ тіліндегі «яланкуг»: Қ ұ л деген мағ ынаны білдіреді. Қ ыпшақ хандығ ының сол қ анатының орталығ ы. Сығ анақ. Қ ыпшақ тар арасынан шық қ ан Кутбтың шығ армасы. «Хұ срау мен Шырын». Қ ыпшақ тар мен қ ияттардың қ ызылбастар мен қ алмақ тарғ а қ арсы соғ ысын суреттейтін жыр. «Қ обыланды жыры». Қ ырғ ыз халқ ында отқ а табынуды байланыстырады. Қ асиетті Ұ май анамен. Қ ыста кө шіп-қ онып, мал бағ атын қ азақ ауылдары ү шін ең қ ауыптісі. Жұ т. Қ ытай деректерінің қ арақ ытайлардың атауы. Қ идан. Қ ытай елінен батыс елдеріне жібек таси басталғ ан уақ ыт. Б.з.б. І ғ асырдың ортасы. Қ ытай жазба деректеріндегі б.з.б. ІІ-І ғ асырларда Қ ытай ө кіметімен қ арым-қ атынаста болғ ан ел. Ү йсін мемлекеті. Қ ытай жылнамалары бойынша «тү рік» сө зі: «теле» сө зінен шық қ ан. Қ ытай императоры У-Дидің 138 жылы Батыс елдеріне қ арай аттандырғ ан елшілігі: 13 жылдан кейін оралғ ан. Қ ытай императорының атынан жібектен жасалғ ан ә шекейлі киімдер жіберілді: Иран шахына. Қ ытайдың ә демі фарфордан жасалғ ан ыдыстар табылғ ан қ ала. Талғ ар. Лирикалық -эпостық жыр: «Айман-Шолпан». Малшы ауылдар суық басталысымен жайлаудан кө шті: Кү здеуге. Маусымды жайылым: Тө рт кезең ге бө лінді. Маусымды жайылымның кө ктемгі қ онысы. Кө ктеу. Маусымды жайылымның қ ысқ ы қ онысы. Қ ыстау. Махмұ д Қ ашғ ари «Тү рік тілдерінің сө здігі» («Диуани луғ ат ат-тү рк») ең бегін жазудан бұ рын тү гелге жуық аралап шық ты. Тү ріктердің елі мен жерін. Махмұ д Қ ашғ ари «Тү рік тілдерінің сө здігі» ең бегі дә лелдейді: Тү рік тілдес тайпалардың бір-біріне жақ ын екендігі. Махмұ д Қ ашғ аридың ө мір сү рген жылдары. 1030-1090 жылдар. Махмұ д Қ ашғ аридың ү ш кітаптан тұ ратын белгілі ең бегі. «Тү рік тілдерінің сө здігі» («Диуани луғ ат ат-тү рк») Моғ ол хандығ ында ү йсіндер атауы уақ ытша қ олданылмай оның орнына аталды: Дулаттар. Моғ ол ханы Абд ар-Рашид Жетісу мен Ыстық кө л маң ындағ ы жерлерді басып алу ниетімен Қ азақ хандығ ына қ арсы соғ ыс бастады: XVI ғ асырдың 50-60 жылдары. Моғ ол ханына қ арсы соғ ыстардағ ы сә тсіздік, ойраттардың шапқ ыншылық соғ ыстардың салдарынан Хақ назар хан: Жетісудың біршама жерін уысынан шығ арып алды. Моғ олстан мемлекеті ө мір сү рді: XIV ғ асырдың ортасы – XVI ғ асырдың басы. Моғ олстан мемлекеті ыдырай бастады: Абдар-Рашиддің кезінде. Моғ олстан мемлекетін қ ұ руда белді рол атқ арғ ан дулат ақ сү йегі. Ә мір Поладшы. Моғ олстан мемлекетінің астанасы. Алмалық. Моғ олстан ханы Есен-Бұ ғ а қ айтыс болды: 1462 жылы. Моғ олстанда Есен-Бұ ғ а хан билік қ ұ рғ ан жылдар. 1433-1462 жылдар. Моғ олстанның негізін қ алады. Тоғ ылық -Темір. Монғ ол империясының негізін қ алады: Шың ғ ысхан. Монғ ол мемлекеті қ ұ рылды: 1206 жылы. Монғ олдардың жаулап алуы нә тижесінде қ азақ жеріндегі халық болып қ алыптасу ү рдісі кешеуілдеді: 150-200 жылғ а. Мұ сылман дініне кіріп, басына шалма тақ пағ андарғ а қ атаң жаза қ олданғ ан хан. Тоғ ылық Темір. Мұ хаммед Хайдардың айтуынша Моғ олстанда бір кү нде ислам дінін қ абылдады. 160 мың адам. Н.А.Баскаковтың айтуынша Махмұ д Қ ашғ ари «Тү рік тілдерінің сө здігі» ең бегін жазуда аталғ ан саладағ ы зерттеушілердің кө шбасшысы болғ ан. Тү рік тілдерін салыстыра зерттеудің. Найман мемлекетінің астанасы Балық ты қ аласы орналасты: Орхон ө зенінің бойында. Найман мемлекетінің астанасы: Балық ты қ аласы. Наймандардың негізгі мекендеген жерлері: Монғ олияның орта жә не батыс аудандары. Ноғ ай Ордасындағ ы билеушісінің титулы. Хан. Ноғ ай Ордасының алып жатқ ан жері. Еділ мен Жайық аралығ ы. Ноғ ай Ордасының екінші аты. Маң ғ ыт елі. Ноғ ай Ордасының орталығ ы. Сарайшық қ аласы. Ноғ ай Ордасының ыдырай бастағ ан уақ ыты. XV ғ асырдың басы. Ноғ ай Ордасының іргесін қ алады: Едіге. Ноғ айлар мен қ азақ тады «екі туысқ ан Орда» деп атағ ан ғ алым. Ш.Уә лиханов. Оғ ыз мемлекетінде жабғ удың кең есшілері. Кү л-еркіндер. Оғ ыз мемлекетінің астанасы. Янгикент. Оғ ыз мемлекетінің қ айтадан кү шейген кезі. Шахмә ліктің кезі. Оғ ыз мемлекетінің ө мір сү рген уақ ыты. ІХ ғ асырдың соң ы – ХІ ғ асырдың басы.
|