Ауа, су, топырақ гигиенасы бойынша аралық бақылау – 1 сағат.

Мақ саты: Кіріспе, ауа, су, топырақ гигиенасы бойынша теориялық білімдерін қ алыптастыру.

Оқ ыту міндеттері:

- кіріспе, ауа, су, топырақ гигиенасының тараулары бойынша білімдерін қ алыптастыру.

- нормативтік-қ ұ қ ық тық қ ұ жаттармен ө зіндік жұ мыс істеу дағ дыларын қ алыптастыру.

Ө ткізу тү рі: ауызша сұ рау, кіші топтарда жұ мыс істеу.

Таратылатын материал: Таң дау бойынша тесттер, тараулар бойынша сұ рақ тар

Ауызша сұ рау арқ ылы бастапқ ы білімдерін бақ ылау:

1. Гигиена - медицинадағ ы негізгі алдын алу пә ні ретінде.

2. Медицинада емдік жә не алдын алу бағ ыттарының ө зара байланысы.

3. Денсаулық жағ дайындағ ы бұ зылыстардың біріншілік, екіншілік жә не ү шіншілік алдын алу жә не олардың тиімділігі. Денсаулық сақ таудың алдын алу бағ ытында приоритеттілігі

4. Гигиенаның мақ саты. Гигиеналық ғ ылымның зерттеу нысандары, мазмұ ны мен міндеттері. негізгі тараулары.

5. Гигиеналық зерттеу ә дістері.

6. Тә жірибелік жұ мыста медициналық қ ызметкер ү шін гигиеналық дү ниетанымының маң ызы.

7. Санитария жө нінде тү сінік. Гигиеналық ғ ылыммен ө ң делген санитарлық -гигиеналық жә не эпидемияғ а қ арсы шараларды іске асыруда санитарлық -эпидемиологиялық қ ызметтің рө лі.

8. СЭС қ ызметкерінің жұ мысын ұ йымдастыру негіздері.

9. Санитарлық эпидемияғ а қ арсы жұ мысты жү ргізудің негізгі тү рі ретіннде сақ тық жә не кү нделікті санитарлық бақ ылау.

10. Санитарлық заң дылық жә не санитарлық -эпидемиологиялық қ ызмет жұ мысында атқ аратын рө лі.

11. Адам ағ засының жылу тепе-тендігін сақ таудағ ы химиялық жә не физикалық жылу реттелуінің рө лі.

12. Адам ағ засының коршағ ан ортамен жылу алмасуын анық тайтын ауа ортасының физикалық факторлары. Жылу тепе-тендігін қ амтамасыз ету ү рдісіндегі сә улелік жылу алмасуының маң ызы.

13. Жоғ ары жә не тө мен ауа температурсының ағ зағ а ә сері

14. Ауа ылғ алдығ ының гигиеналық маң ызы. Ылғ алдылық тың тү рлері. Ө лшем бірліктері.

15. Ауа қ озғ алысы жылдамдығ ының гигиеналық маң ызы. Жел раушаны жә не оның қ олданбалы маң ызы.

16. Ағ заның жылу тепе-тендігін анық тайтын ауа ортасының физикалық қ асиеттерінің кешені ретіндегі – микроклимат. Микроклимат тү рлері: комфортты, дискомфортты, денені қ ыздыратын жә не салқ ындататын.

17. Қ олайсыз микроклимат жағ дайларының адам ағ засына ә сері.

18. Ү йлердің қ олайлы микроклиматтын қ амтамасыз ету шараларының негізі ретіндегі микроклимат параметрлерін гигиеналық нормалау. Аурухана жә не тұ рғ ын ү йлердің микроклиматын нормалау кезінде ескерілетін факторлар.

19. Микроклимат кө рсеткіштерінің қ олайлы жә не рұ қ сат етілген нормалар туралы тү сінік.

20. Адамның жылылық жағ дайының кө рсеткіштері мен инструменталды зерттеу мә ліметтері бойынша ү йлердің микроклиматын кешенді бағ алау.

21. Микроклимат жағ дайының қ олайсыз ә серлерінің алдын алу жө ніндегі шаралар

22. Ауаның қ озғ алу жылдамдығ ын, ылғ алдылығ ын, ауаның температурасын, ә дістерін ө лшеу. Ауаның температурасын, ылғ алдылығ ын жә не қ озғ алу жылдамдылығ ын анық тайтын аспаптар, олардың қ ұ рылысы мен жұ мыс істеу принциптері.

23. Атмосфералық ауаның химиялық қ ұ рамы. Атмосфералық ауа мен бө лме ауасының химиялық ластану кө здері.

24. Жабық бө лмелердің биологиялық тү рде ластануы. Ластағ ыштардың кө здері мен таралау жолдары, эпидемиологиялық қ ауіптілігі.

25. Ауа ортасының химиялық қ осындылар мен патогенді микроағ залармен ластануының гигиеналық маң ызы.

26. Ә ртү рлі бағ ытта жұ мыс істейтін бө лсмелердің химиялық ластану кө рсеткіштері. Қ азіргі уақ ытта тұ рғ ын ү йлер мен қ оғ амдық ғ имараттарда ауа тазалығ ының кө рсеткіші болып табылатын кө мірқ ышқ ыл газы концентрациясын анық таудың гигиеналық маң ызы.

27. Тұ рғ ын бө лмелер мен емдеу мекемелеріндегі ауаның бактериалдық ластану кө рсеткіштері, олардың гигиеналық нормативтері.

28. Ауаның бактериалдық ластануын анық тау ә дістері.

29. Ауаның химиялық жә не бактериалдық ластануын тө мендету ү шін желдетуді қ олдану. Табиғ и желдету жә не оның тиімділігі. Табиғ и желдетуді кү шейту ә дістері..

30. Жасанды желдету тү рлері: ә клетін, ә кететін, ә келетін-ә кететін. Оларды қ олдану жағ дайлары.

31. Желдетудің жалпы алмасу жә не жергілікті жү йелері, олардың тағ айындалуы.

32. Ауаны кондиционерлеу, олардың артық шылық тары мен кемшіліктері.

33. Ауа алмасу кө рсеткіштері: желдетудің қ ажетті жә не фактілі кө лемі, ауа алмасу еселігі. Анық тау ә дістері.

34. Тұ рғ ын ү йлер мен емдеу алдын алу мекемелерінде желдетуді ұ йымдастыру.

35. Кү н радиациясы жердегі климат тү зуші фактор ретінде.

36. Инфрақ ызыл радиациясының биологиялық ә сері. ИҚ -сә улесінің толқ ын ұ зындығ ына байланысты жылулық ә сердің тә уелділігі.

37. Кө рінетін сә уленің адам ағ засына ә сері. Кө ру жұ мыстарының жағ дайларын жең ілдету ү шін, жақ ыннан кө рушіліктің алдын алу ү шін жә не балалар мен жасө спірімдердің жұ мысқ а қ абілеттілігін сақ тау ү шін бө лмеде рационалды жарық танудың маң ызы.

38. Кө ру анализаторының жұ мысына жарық тың ә серінің функционалды кө рсекіштері (кө ріп қ абылдау жылдамдығ ы, анық кө ру тұ рақ тылығ ы жә не т.б.)

39. Бө лменің табиғ и жарық тануын анық тайтын факторлар.

40. Бө лменің табиғ и жарық тану кө рсекіштері, олардың тұ рғ ын, емдеу, балалар мекемелеріндегі нормативтері, анық тау ә дістері.

41. Инсоляцияның гигиеналық маң ызы. Инсоляциялық тә ртіп, тү рлері.

42. Жасанды жарық тануғ а қ ойылатын гигиеналық талаптар.

43. Жасанды жарық тану тү рлері мен кө здері, олардың сипаты.

44. Шамдардың тү рлері. Жарық тандыру арматурасына қ ойылатын гигиеналық талаптар.

45. Тұ рғ ын, балалар, емдеу мекемелерінің жасанды жарық тануы кезіндегі жарық тану нормативтері.

46. Люксметрдің жұ мыс істеу принципі, шамның салыстырмалы қ уаттылығ ы бойынша жарық тануды есептеу.

47. Кү н радиациясы жердегі негізгі климат қ алыптастырушы фактор ретінде.

48. Инфрақ ызыл радиацияның биологиялық ә сері. Жылулық ә сердің ИҚ -сә уленің толқ ын ұ зындығ ына тә уелділігі.

49. Ультракү лгін сә улеленудің биологиялық ә сері. Ұ зын толқ ынды (400-320 нм), орта толқ ынды средне (320-280 нм) жә не қ ысқ а толқ ынды (280 нм-ден тө мен) сә улеленудің арнайы ә серлері.

50. Ультракү лгін жетіспеушілігі.Балалар организіміндегі ультракү лгін жетіспеушілігінің жоғ ары сезімталдығ ы.Ультракү лгін жетіспеушілігінің алдын алу.

51. Ультракү лгіннің жасанды кө здердің таралуы.Сә улелену дозасы: эритемді, витаминді, шынық қ ан. Дозалаудың ә дістері. Жас балалар ұ жымында сә улеленудің алдын алу.

52. Бө лмелерді санациялау ү шін ультракү лгін толқ ынының қ ысқ а толқ ынын қ олдану

53. Судың гигиеналық маң ызы.

54. Жұ қ палы жә не паразиттік аурулардың таралуындағ ы су факторының рө лі.

55. Судың табиғ и химиялық қ ұ рамы мен химиялық ластануына байланысты аурулар.

56. Ауыз су сапасына қ ойылатын гигиеналық талаптар (СанПиН РК 3.02.002.04. «Питьевая вода»)

57. Сумен қ амтамасыз ету кө здері (беткей, жер асты).

58. Шаруашылық ауыз сумен қ амтамасыз ету жү йелері: орталық тандырылғ ан, орталық тандырылмағ ан.

59. Суды пайдаланумен байланысты аурулардың алдын алу жө ніндегі шаралар, санитарлық дә рігерінің жұ мыс істеу тактикасы. Су кө здерін санитарлық қ орғ ау.

60. Су сапасын жақ сартудың негізгі ә дістері:

тазарту (тұ ндыру, коагуляциялау, фильтрациялау)

залалсыздандыру (химиялық, физикалық ә дістер)

61. Су сапасын жақ сартудың арнайы ә дістері жә не олардың сипаты.

62. Топырақ тың қ асиеті мен қ ұ рамының гигииеналық маң ызы.

63. Топырақ тың эпидемиологиялық маң ызы.

64. Биогеохимиялық провинциялар (табиғ и жә не техногенді), эндемиялар.

65. Топырақ тың ө здігінен тазаруы, кө рсеткіштері.

66. Елді мекендерді қ атты жә не сұ йық қ алдық тардан тазарту. Тазартудың негізгі кезең дері

Топырақ ты санитарлық қ орғ ау шаралары-заң дылық, ә кімшілік, технологиялық.

Ә дебиеттер:

Негізгі:

1. Гигиена /Под ред. Акад. РАМН Г.И.Румянцева. –М.: ГЭОТАР Медицина.2000.- 176-196 беттер.

2. Пивоваров Ю.П., Королик В.В., Зиневич Л.С. Гигиена и основы экологии человека.- Ростов н/Д: «Феникс».2002.-109-125 беттер.

3. Гурова А.И.,. Горлова О.Е. Практикум по общей гигиене. М.: Изд-во университета дружбы народов, 1991.- 60-62 беттер.

Қ осымша:

1. Габович Р.Д., Познанский С.С., Шахбазян Г.Х. Гигиена. Киев: Высшая школа, 1984- 86-106 беттер.

2. Гончарук Е.И., Габович Р.Д., Гарковый С.И. и другие. Руководство к лабораторным занятиям по коммунальной гигиене. М.: Медицина, 1990.- 216-278 беттер.

3. Неменко Б.А, Кенесариев У.И.Коммунальная гигиена. –Алматы: НИЦ «Ғ ылым», 2003. – 209-246 беттер.

4. Румянцев Г.И. с соавторами. Общая гигиена. М.: Медицина, 1990.- С. – 140-154.

5. Румянцев Г.И., Вишневская Е.П., Козлова Т.А.. Общая гигиена. М.: Медицина, 1985.- 133-140 беттер.

6. Кенесариев У.И., Балмахаева Р.М.,. Бекмагамбетова Ж.Д., Жакашов Н.Ж., Тогузбаева К.К. Гигиена: Учебник для вузов/ Под ред. У.И. Кенесариева.- Алматы: «Самара-Принт», 2009.-688, 3-194 беттер.