Лекция № 2.

Лекция № 1.

VIII тү ріндегі арнайы тү зету мектебіндегі математика пә нінен оқ у бағ дарламасы.

Кө мекші мектептегі математика багдарламасының ерекшеліктері, қ ұ рамы, компонентері.

Қ азіргі кезде интеллектуалды жетіспеушілігі (ақ ыл есі кем) бар балаларғ а арналғ ан оқ у жоспары жә не оқ у бағ дарламаларының бірнеше тү рі бар; соның қ атарындаматематикалық бағ дарламалар. Оқ у мерзімі9-10 жаста ьасталады. Ал кейбір оқ у бағ дарламаларындадиагностикалық даярлау (0-ші сынып) қ арастырылады, ондай сыныптарда 1-ші сыныпқ а дайын емес балалар оқ ытылады, дайындалады.

Математика пә нін оқ ыту сағ аты ә р мекемеде ә р тү рлі болғ андық тан, бағ дарламағ а сай сабақ тар дабө лінеді.

Сабақ тарғ а сай материал бө лінгенде, оқ ушының қ абілеті жә не сондай –ақ болашақ мамандығ ы ескеріледі. Себебі тү зету мектептерінің тү лектері кө бінесе арнайы профессионалды-техникалық училищелерде немесе оқ у-ө ндірістік кешендерде оқ уғ а кө шіріледі жә не сондай –ақ кө п тү лектер ө ндірістік немесе ауылшаруашылық ө неркә сібінде, ферма шаруашылығ ында ең бек етеді.

Тү зету мектебінің VIII тү рінде матеметика пә нінің бағ дарламалары жоғ ары жә не тө менгі сыныптарда ұ қ сас болып келеді.

Математика пә нін оқ ыту жә не мазмұ ны мен кө лемі ө зінше бір маң ызғ а ие. Бұ л маң ыздылық – есте сақ тау, оны дұ рыс қ олдану жә не дұ рыс тү сіну ерекшеліктерімен тү сіндіріледі.

Бағ дарламаның негізгі қ ұ рылу принциптері: ә р жыл бойы жаң а білімдер кө лемінің аздығ ы; алғ а ұ мтылу принципі; «ү здіксіз қ айталау»; міндетті тү рде заттық тә жірибелік іс-ә рекетте кернекі дидактикалық жабдық тарды қ олдану; оқ у материалының концентрикалық тү рде орналасуы т.б.

Математика пә ні негізгі 9 талапқ а бағ ынады:

1.Ақ ыл-есі кем балалар жаң а сабақ ты ө те баяуигергендіктен ә р сыныптың бағ дарламасы салыстырмалы тү рде аз ғ ана кө лемде беріледі. Мысалы, 1 сыныптағ ы оқ ушылар 10-ғ а дейін сандарды игеріп, азайту жә не қ осуамалдарын қ олдануды ү йренеді жә не тек 10-ғ а дейін ғ ана. Ұ зындық ты ө лшеу 1 сыныптан басталып, 8-9 сыныптарғ а дейін қ айталанып отырады. Бө лшектер бағ дарламасы 4 сыныптан басталып, 8-9 сыныптарғ а дейін қ айталанады.

2.Бағ дарламаны оқ ушығ а дұ рыс игерту ү шін даярлық жаттығ улар қ олданылады, сондай – ақ ө ткен тақ ырыпты қ айталап отыру да септігін тигізеді.

1 сыныпта оқ ушыларды тіктө ртбұ рыш пен таныстырсақ, оны сызуды тек 2-ші сыныпта ү йретеміз, ал 3-ші сыныпта осы фигураның элементтерімен яғ ни, бұ рыш жә не қ абырғ алармен таныстырамыз. 4 сыныпта сызғ ыштың кө мегімен сызуды, ал 5 сыныпта «диагональ» ұ ғ ымымен, 6-7-8 сыныпта тіктө отбұ рыштың ауданымен таныстырамыз.

3. Ақ ыл- есі кем балалардың қ алыптасқ ан тү сініктен ұ қ сас заттарды немесе белгілерді шатастыру қ асиетін ескеріп, мұ ғ алім сол заттар мен белгілердің ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ын ажырату дағ дысыен балдағ ажақ сы тү сіндіруі қ ажет. Мысалы, қ осу амалы, азайту амалына қ арама-қ арсы, ал кө бейту, бө лу амалына қ арама-қ арсы. Міне, осындай қ арама қ арсылық тарды тү сіндіру арқ ылы мұ ғ аліс балағ а «айырмашылық» ұ ғ ымын тү сіндіреді.

4. Тү зету мектебінің VIII тү ріндеоқ итын оқ ушылвр ө те баяу тү сініп, сонымен қ атар ө те тез ұ мытуғ а бейім болғ андық тан, оқ у бағ дарламасындағ ы жаң а сабақ тар аз мө лшерде бө лінеді жә не сол сабақ тарды ү немі қ айталап, еске тү сіріп тұ румен ерекшеленеді.Ә р оқ ушы жаң а сыныпқ а ө тіп отырғ анымен, яғ ни жоғ арылағ ан сайын болсада, жыл басында тө менгі сыныпта ө ткен материалдар міндетті тү рде қ айталанып отырады. Қ айталау барысында ө ткен тақ ырыптар шамалы кү рделеніп отырады.Мысалы, 4 сыныпта «жү здіктер» тақ ырыбын қ айталағ нада оқ ушылар брліктерді, ондық тарды, жү здіктерразрядын еске тү сіреді. Албесінші сыныпта «санды дө ң гелектеу» тақ ырыбымен қ оса, кө бейту, бө лу кестесін, қ алдық пен бө лудіеске тү сіреді.

5. Ақ ыл-есі кем балалардың жан-жақ ты, абстрактілі ойлау қ абілетінің тө мендігін ескере отырып, сабақ тың кө рнекілікке бай, дидақ тикалық материалдарменө ткені дұ рыс. Себебі мұ ндай балалардың елестету қ абілеті тө мен болғ андық тан кейбір есептерді мү лдем тү сінбеуі мү мкін.

6. Тү зету мектебінің ө з алдына қ ойғ ан мақ саттарының бірі – оқ ушыларды болашақ ө з бетінше ө мірге даярлау, яғ ни маман иесін даярлау болып табылады. Сондық тан оқ у бағ дарламасында практикалық дағ дыны жоғ арылатуғ а кө п сағ ат бө лінген.

7. Практикалық дағ дыны қ алыптастыру ү шін балаларғ а теориялық білімді нығ айтуқ ажет.

8. VIII тү рінде мектеп оқ ушыларның ы қ абілеттерібірдейеместігін ескеріп, оқ у талаптарын дифференциациялап, математика пә нін оқ ытуды тү рлі категорияларғ а бө лген.

Жалпы алғ анда бағ дарлама оқ ушылардың кө пшілігіне ө те тү сінікті болып келеді. Бірақ практика жә не арнайы зерттеулердің нә тиждесі бойынша ә р сыныпта математиканы игеруде ө з қ ұ рдастарынан артта қ алатын, ү лгермейтін оқ ушылардың бар екенін кө рсетеді. Оқ у талаптары оларғ а ө те қ иын, тү сініксіз болады, мұ ғ алімнің бір рет тү сіндіргенін ұ қ пайтындар да кездескен.

Мұ ндай оқ ушылар қ абілетіне сай жаң ғ а бағ дарламалар қ ұ растырылғ ан жә не мұ ғ алім де ә р оқ ушының жеке ерекшелігіне сай есептер беру арқ ылы балалардың оқ уғ а деген ынтасын кө тереді.

9. Бағ далама тү зету мектебінің мұ ғ аліміне тек математиканы тү сіндіріп қ ана қ оймай, тү зете-дамытуғ а талап қ ояды.

0-1 сыныпқ а оқ ушылар тү рлі дайындық пен қ абылданғ аныны ескеріп, олап бастапқ ыда жалпы мектепте, балабақ шада, еш жерде оқ ымай немесе емдеу мекемелерінен келеді, сабақ дайындық, яғ ни пропедевтикалық кезең нен басталады.

Пропедевтикалық кезең де оқ ушыларғ а заттар туралы тү сініктер жә не олардың кө лемі туралы тү сініктерді қ алыптастырамыз. Мысалы, ү лкен-кіші, тең, кө п-аз, ұ зын-қ ысқ а, жә не т.б. Кең істікті кө з алдына елестету: алыс-жақ ын, ү стінде-астында, оң -сол, мө лшерлеу тү сінігі: кө п-аз, бірдей; уақ ыт мө лшерін тү сіну: бү гін, кеше, таң ертең, кешке, тү н.

Пропедевтикалық кезең нің ұ зақ тығ ы балалардың сабақ қ а даярлығ ының дең гейіне байланысты болады. Ол кезең 0-ші сынып бойы жалғ асып, 1 сыныптың жарты айына дейін созылады.

Пропедевтикалық кезең ненкейін математика бө лімдері белгіленеді.Олбө лімдер мынадай: а) нө мірлеу (санау); б) арифметикалық амалдар; в) ө лшем бірліктер; г) бө лшектер; д) геометриялық фигуралар.

Ә р бө лімдегі ьмысалдар, тапсырмалар ақ ыл-есі кем балаларғ а тү сінікті болып қ ұ рылуы қ ажет.

Арнайы мектептегі математика пә нін оқ ытудағ ы тағ ы бір ерекшелік – ол концентрлік ә діспен оқ ыту.

Концентрлік ә діспен оқ ыту барысында оқ ушылар ең жең іл материалдардан бастайды жә не жаң а материал ү немі қ айталанып отыралы.Ү немі қ айталау – сабақ ты жақ сы тү сінуге, жақ сы игеруге ық палын тигізеді.

Ә р концентрдің тапсырамаларын жеке қ арастырайық.

Бірінші концентрдің тапсырмасы бірінші ондық сандармен таныстыру, сандарды дұ рыс жазу, оларғ а амалдарды қ олдану болып табылады.

Бұ л концентр 0-1 сынып аралығ ында оқ ытылады.

Екінші концентрдің тапсырмасы бойынша балалар 11-20-ғ а дейінгі сандармен танысады. Бірінші концентрде тек қ осу жә не азайту амалымен танысқ ан болса, бұ л концентрде бө лу немесе кө бейту амалдарымен танысады. Ұ зындық ө лшемуі бірлігімен, (см, дм, мм, м) сыйымдылық ө лшем бірлігімен – литр, уақ ытты ө лшеумен танысады. Ө лшеуді, сызуды ү йренеді.

Бұ л концентрдегі материал 2-3 сыныптарғ а арналғ ан.

Ү шінші концентрде оқ ушылар 100 санымен, разряд ұ ғ ымымен танысады.Ауызша қ осу, азайтуды ү йренеді.

Бұ л материал 3-4 сыныптарғ а арналғ ан.

Тө ртінші концентрдің тапсырмасы бойыгнша оқ ушылар 1000 санымен танысады.

Бұ л материал 5 сыныпта ө теді.

Бесінші концентр - кө п таң балы сандармен таныстырылады.

Лекция № 2.