Инновацияны инвестициялау және ұйымдастыру негіздері

Жаң алық енгізудің негізі болып табылатын инновациялық іскерлік инвестициялық іскерлікпен тығ ыз байланыста болады. Инвестциясыз жаң алық тың болуы мү мкін емес, ө йткені ол ө ндіріс, таранспорттық жә не сонымен қ атар жаң алық -тауардың қ олданушғ а жетуін қ амтамасыз етеді.

Инвестициялау – бұ л тү сімді қ алыптастыру мен алудағ ы ұ зақ мерзімдік капитал салымы. Бұ л бизнеске салынғ ан инветициялар болып табылады (экономикалық инвестицияларда). Сол инвестициялардың кө мегімен кү шті ө ндірістік жарақ тар қ ұ рылуда, жұ мыс кү шін жалғ а алу қ алыптасуда, ө ндірістік ү рдіс ұ йымдастырылуда.

Ә рқ ашанда инвестициялау бағ дарының альтернативтік тү рлері болады:

– ұ зақ мерзімдік қ олданудағ ы тауарлар мен қ озғ алмайтын мү лікті (сұ раныс инвестициялары) сатып алу жолымен ақ шалай салым;

– бағ алы қ ағ аздар тү ріндегі активтерді алу (қ аржылық инвестициялары);

– инновациялық бизнеске арналғ ан инвестициялар.

Инвестициялау бағ дарын таң дау тиімді тә уекелдегі ү лкен кірістерді болжауын кө рсетеді.

Жаң алық енгізулерге арналғ ан инвестициялардың ө зіндік қ асиеттері болады:

1) Олар инновациялық ү рдістің ө зіндік қ асиетін қ арастыру қ ажет, ө йткені кейбір экономика салаларында тұ рулар, ал кейбреулерінде – новацияғ а жә не ө ндірістік ақ параттық жә не ө німнің интенсивтік жаң аруына деген ү лкен сұ раныс қ алыптасады. Инвестциялық ү рдістің бұ л қ асиеті негізгі капитал жинағ ының механизмдері тығ ыз байланысты болып, жаң а білім мен интеллектуалдық ең бек ө німдерінің дискреттік қ асиетін кө рсетеді.

2) Бұ л инвестицияларғ а спкуляцияның байланысы болмайды, ө йткені олардың нақ ты болашақ кірісі мен ұ зақ уақ ыттық салым мерзімі бар.

3) Ішкі жә не сыртқ ы факторларғ а байланысты оның ұ йымдық -экономикалық жә не ә леуметтік параметрлерінің болуымен қ атар, бизнеске арналғ ан ивестицияларғ а обьект туралы мағ лұ мат білу керек.

Кә сіпкер сонымен қ атар инвестициялық ү рдістің ө зімен анық талатын кейбір талаптарды есінде сақ тау керек. Жаң алық енгізу обьектсі мен қ аражат қ айнар кө зінің тә уекелін табу; инвестициялардың тү рі (ақ шлай қ аражат, меншік, басқ а активтер жә не міндеттемелер) мен жү зеге асырудың ұ йымдастыру формасын таң дау; инвестицияларды қ орғ ау жә не т.б.

Жаң алық ты енгізу обьект тә уекелінің бірнеше тү рлері кездеседі:

Нарық тың тә уекелмен инвестицияланғ ан капиталдың сұ раныс, ө німге жә не ө ндірістің факторларына арналғ ан бағ алардың қ озғ алысының нә тижесінде жоғ алуыныі мү мкіндігімен айқ ындалады.

Бизнес тә уекелі — жаң алық енгізудің экономикалық бағ алау эффектіліндегі нақ тылық пен, соның ішінде инвестициялық мерзімнің ұ зақ тылығ ымен айқ ындалады. Қ аржылық тә уекел – ақ шаның қ абілеттілігінің тө мендеуі мен инветициялау, коммерциялық жү зеге асыру кезіндегі активтердің қ ұ нсыздауына байланысты.

Жаң алық енгізудің инвестициялауының шешу негізіне этаптық мерзімде жү зеге асырылатын стратегия мен бизнес ә дісін таң ддау кіреді.

Инвестициялық талаудың статистикалық жә не динамикалық ә дістердің қ олдану арқ ылы критериалдық бағ алар қ ұ ралады. Солардың негізінде инвестициялауғ а шешім қ абылданады.

Статистикалық ә дістерге жобаның есе қ айтару мерзімі, кіріс дең гейі, таза келтірілген бағ а, тү сім индекс, рентабельдіктің ішкі коэффициенттің анық тамалары қ атысты.

Динамикалық ә дістерге – инвестициялық жобаның бағ алауына ә сер ететін кө птеген фркторлар анық тамасы.

Ө неркә сіптің қ аржылық жағ дайын талдау (анализ) инвестициялауда маң ызды орын алады. Бұ л жерде жаң алық енгізу жү зеге асыру кзделіп отырады, сол ү шін де жаң алық енгізуге дейін мен кейінгі обьекттің жағ дайын кө рсететін арнайы кө рсеткіштер жү йесі қ олданылады. Бұ ғ ан ө неркә сіптің ө зінің міндеттерін орындау қ абілеттілігін сипаттайтын ликвидтілік жә не жаң алық енгізуге теріс ық пал ететін меншіктік міндеттемелер қ олданылуы мү мкін.

Ұ йымдық жобалау келесі кезең дерден тұ рады:

— жобаның маң ыздылығ ын анық тау (федералдық, аймақ тық, жергілікті);

— фиксация рангі жіне ұ йымдастыру-қ ұ қ ық тық қ атысушы формасы, сонымен қ атар негізгі жеткізушілер мен жіберушілер;

— мемлекеттік жә не аймақ тық басшылық тың жобаны қ олдау дә режесін орнату;

— инвестицияның кепілдігін қ амтамасыз етуін анық тау, сонымен қ атар тә уекелдерді сақ тандыру, саясатты жә не банкілік кепілдіктер.

Ү стіде келтірілген тү сініктемелер, жобалаудың тү рлері мен сценариилері болжау сипаттамасын анық тайды жә не кө бінесе қ арсылық сипаттаманы ұ станады. Бү кіл факторларды сандық кө рсеткішпен кө рсету мү мкін емес, ө йткені мұ нда жоба бойынша инегралдық эффектілік кө рсеткіштері жоқ. Жаң алық енгізудің тиімділігі сонымен қ атар оның қ атысушыларының субьектік қ ызуғ ышылық тарына баланысты болады.

Сондық тан да кә сіпкер ә рқ ашанда ө ндіріске арналғ ан ивесициялар туралы шешімдер қ абылдағ анда тә уекелдейді. Дұ рыс қ абылданғ ан бизнес стратегиясы, жаң алық енгізуді мамандырылғ ан техника-экономикалық бағ алау жә не керекті нә рселерді білу инновациялық процесті қ азіргі ү лгімен ұ йымдастыру жә не де басқ ару қ абілеті сол тә уеклелді тиімді қ ылдырып, кө рсеткіштерді жоғ ары жә не тұ рақ ты бір дең гейге жеткізеді.

Ә дебиеттер тізімі:

1. В.В.Ковалев. Курс финансовых вычислений. М.: Финансы и статистика, 2004, 350 с.

2. Вест А. Бизнес план: учебно-практическое пособие/А.Вест, 2005.- 232с.

3. Бизнес-планирование. Юнити-Дана, 2010г., 592 стр.

4. Ушаков И.И., Бизнес-план 1 издание, 2009 год, 224 стр.

5. Инновационный бизнес: практические аспекты оценки активов: учеб. пособие / К.В. Сафарян. – М.: Изд-во «Дело» АНХ, 2010.-188 с.

6. Сборник бизнес-планов реальных организаций. Омега-Л, 2011 г., 320стр.