Syllabus

Syllabus

Пә н Ө мір қ ауіпсіздік негіздері ( 2 кредит)

Мамандық тың шифры жә не атауы:

5В060700 – «Биология»

5В072900 – «Қ ұ рылыс»

5В070800 – «Мұ най газ ісі»

Курс 1.

Студент: ________________________

Оқ ытушы: Баймуханбетова К.З.

2014-2015 оқ у жылы

Қ. Жұ банов атындағ ы Ақ тө бе ө ң ірлік мемлекеттік университеті

Syllabus

Пә н Ө мір қ ауіпсіздік негіздері ( 2 кредит)

ОСӨ Ж уақ ыты: Жұ ма 14⁴⁰-15³⁰

КУРСТЫҢ Қ ЫСҚ АША СИПАТЫ: Мазмұ ны мен болмысы ә рбір жеке тұ лғ аның қ оршағ ан ортада жеке ө мір қ ауіпсіздігі мен дү ниетанымын қ алыптастыру болып табылатын қ ауіпсіздік сауаттылық шешуші рө лге ие болады жә не оның негізін «Ө мір қ ауіпсіздігі негіздері» пә ні қ ұ райды.

КУРСТЫҢ МАҚ САТЫ: Студенттерде қ оршағ ан ортағ а қ аіупсіздікті жә не ө з денсаулығ ына ұ қ ыптылық пен қ арау сезімін қ алыптастыру. Мұ ндай кө зқ арас болашақ жоғ ары білімді мамандардың сауатты шешімдер қ абылдауына кө мектесуіне септігін тигізеді.

КУРС ПРЕРЕКВИЗИТІ: Биология, Химия, Физика, Биогеохимия

КУРС ПОСТРЕКВИЗИТІ: Қ ауіп қ атерді танып білу: оның тү рін, болып жатқ ан жерін, мү мкін зардаптың, зиянның шамасын, қ атер болу мү мкіншілігін жә не т.б; болғ алы тұ рғ ан қ аіп қ атердің алдын алу; қ ауіп қ атер болғ анда тө тенше жағ дай кезінде білікті іс ә рекет жасай білу.

ОҚ ЫТУ Ә ДІСІ:

Бұ л курс дә стү рлі дә ріс сабағ ын талқ ылау ә дісін пайдалану арқ ылы беріледі. Студенттерге аудиториядағ а талқ ылауғ а белсенді қ атысып, бір-бірінен ү йреніп жә не топтың пікірінен ө зіне пайдалы нә рселерді алу ұ сынылады.

Аудиториялық сабақ дә ріс, материалды талқ ылау, ә р тү рлі тапсырмалар мен жаттығ уларды орындау, есептер шығ аруды қ амтиды. Студент ә р сабақ қ а негізгі жә не қ осымша ә дебиеттер бойынша дайындалуы тиіс.

Ә р дә рісте негізгі ұ ғ ымдар мен анық тамалар ұ сынылып, тү сіндіріледі. Сабақ қ а қ атысу мен аталғ ан тү сініктерді конспект тү рінде жазып отыру ә р студентке міндетті. Оқ ытушы материалды ә р студентке жеке бермейтіндіктен, материал болмағ ан жағ дайда басқ а студенттен кө шіріп алу қ ажет.

Семинар (лаборатория) сабақ тарында студенттерге ө зіндік жұ мыс тақ ырыптары мен тапсырмалары жә не дә ріс материалдарының сұ рақ тары ұ сынылады. Жеке тапсырмалар ОСӨ Ж уақ ытында қ абылданады.

Егер студентке ө ткен материалдар бойынша сұ рақ туындаса, оқ ытушыдан кө мек сұ рауына болады.

Сонымен қ атар сабақ та келесідей сұ рақ тар қ арастырылады.

БІЛІМДІ БАҒ АЛАУ:

Ағ ымдық бақ ылау: курс барысында бағ алау стратегиясы ретінде келесідей бағ алау ә дістері қ олданылады: жазбаша бақ ылау жұ мысы, ү й тапсырмасы (кө рсеткіштерді математикалық есептеулер, талдаулар, салыстырула, жазбаша тапсырмалар т.с.с.), ауызша сұ рау, тест тапсырмалары, іздену жұ мыстары (жоба, презентация), іскерлік ойын, мә нжазба, эссе т.с.с.

Аралық бақ ылау (бақ ылау жұ мысы): бақ ылау жұ мысы курста ө ткен бө лімдер бойынша теориялық жә не практикалық (есептеу жә не шығ армашылық) тапсырмаларды қ амтып, мең герген тақ ырыптар бойынша студенттердің білімін бағ алауғ а мү мкіндік береді.

Жеке ө зіндік жұ мыс: курс тақ ырыптары бойынша ү й тапсырмаларын, шығ армашылық тапсырмаларды орындау, ситуацияларды талдау, кү нделікті ақ параттық материалдарды пайдалану ескеріледі.

Ү й тапсырмасы: Ү й тапсырмаларын студенттер міндетті тү рде дайындайды жә не ОСӨ Ж сабақ тарында кесте бойынша тапсырады. Белгіленген уақ ыт мерзімінен кейін тапсырылғ ан ү й тапсырмаларына бағ а тө мендетіледі.

Коллоквиум: ө ткен материал бойынша семестрде екі рет студенттен ауызша жауап алу тү рінде жү ргізіледі. Коллоквиум сұ рақ тары студенттерге алдын-ала беріледі.

Мә нжазба эссе: оқ у бағ дарламасына сә йкес жә не анық талғ ан тақ ырып бойынша дайындалады, бағ алау кезінде тақ ырыптың мазмұ нының ашылуы, ғ ылыми ә дебиеттердің пайдаланылуы, баяндалу стилі, кө рнекі қ ұ ралдардың пайдаланылуы, Қ Р Заң дарын, Қ Р Президентінің Жарлық тарын, Қ Р Ү кіметінің Қ аулыларын, нормативтік жә не ә дістемелік материалдарды, негізгі ә дебиеттерді мең геру жағ дайы ескеріледі. Зерттеу жұ мысы бекітілген мерзімнен кейін қ абылданбайды жә не бағ аланбайды.

Аралық бақ ылау тестері: ө ткен материалдар бойынша 10 жә не одан жоғ ары тапсырмаларды қ амтитын тесттер. Тест семестрде екі рет 7 жә не 15 апталарда ө ткізіледі.

Қ орытынды емтихан: қ орытынды емтихан семестр соң ында ө ткізіледі. Емтихан қ абылданатын кү н деканаттың емтихан кестесінде кө рсетіледі. Емтихан компьютерлік тестілеу нысанында жү ргізіледі. Тесттер курс бағ дарламасының барлық бө лімдері бойынша тапсырмаларды қ амтиды. Емтихан уақ ытында дә ріс кө шірмелерін, кітаптарды, ә ртү рлі жазбаларды пайдалануғ а тыйым салынады. Бағ а тө мен болғ ан жағ дайда, оны кө теру ү шін, қ осымша тапсырмалар берілмейді. Емтиханның ө ткізілу тә ртібін сақ тамағ ан студент, емтиханды тапсырудан босатылып, емтиханды тапсырмағ ан ретінде есептелінеді.

Қ орытынды бағ а: семестр соң ында студенттер барлық пә ндер бойынша 100 балл (40 %) кө лемінде есептелінетін емтихан тапсырады.

КУРСТЫ БАҒ АЛАУ КРИТЕРИІ:

БАҒ АЛАУ ШКАЛАСЫ:

СТУДЕНТТЕРДІҢ АУДИТОРИЯДА Ө ЗІН-Ө ЗІ Ұ СТАУ ЕРЕЖЕСІ:

Студент барлық сабақ қ а қ атысып, аудиторияғ а уақ ытында кіруге міндетті. Қ атысым семестр бойына тексеріледі. Жіберіп алғ ан материалдарды игеру студенттің міндеті болып табылады.

Студент ө зінің жағ ымсыз қ ылық тарымен оқ ытушығ а сабақ жү ргізуге жә не басқ а студенттерге оқ у бағ дарламасын игеруге кедергі келтірмеуі тиіс. Мысалы: ылғ и келіспей отыру, ө зге студенттердің сө зін бө лу, теріс пікір білдіру, сонымен қ атар қ орқ ыту, кү ш кө рсету, мезгілсіз телефонды пайдалану, біреудің арына тию, тапсырманы орындаудан бас тарту т.б.

· Студенттер сабақ қ а уақ ытында келулері тиіс. 10 минуттан артық кешіккен жағ дайда, оқ ытушының ол студентті сабақ қ а кіргізбеу қ ұ қ ы бар.

· Аудиториямен жұ мыс уақ ытында сабақ қ а кедергісін келтіретін ұ ялы телефон мен басқ а да электронды қ ұ рылғ ыларды сө ндіріп қ ою қ ажет.

· Кейбір материалдар дә ріс барысында оқ уғ а берілуі мү мкін, сондық тан студенттер кітапхана қ орының кітаптарын пайдаланулары тиіс.

Ұ СЫНЫЛАТЫН Ә ДЕБИЕТТЕР:

Негізгі ә дебиеттер

1. Қ азақ стан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 ж.

2.Қ азақ стан Республикасының " Тө тенше жағ дайлар туралы" заң ы 1996 ж.

3. Закон Республики Казахстан «О пожарной безопасности» от 22 ноября 1996 г. № 48-1 // Законодательство: правовой справочник. – Юрист, 2003-2007 СД (диск).

4. Республика Казахстан. Законы. О гражданской обороне (принят Парламентом 7 мая 1997 г.). // Ведомости Парламента РК. 1997. № 9. ст. 93.

5. Гринин А.С., Новиков В.Н. Безопасность жизнедеятельности. М.: ФАИР-ПРЕСС, 2002. 6. Журавлев В.П. Защита населения и территорий в чрезвычайных ситуациях. – М.: АСВ, 1999. – 586 с.

7. Белов С.В Безопасность жизнедеятельности. – М.: Высшая школа, 1999.

8. Кукин П.П. Безопасность жизнедеятельности. М.: Высшая школа, 2003.

9. С. Арпабеков “Ө мір қ ауіпсіздігі” Алматы 2004ж.

10. Тө тенше жағ дайлардағ ы тіршілік қ ауіпсіздігі Қ.Т.Жантасов, А.Т.Сү лейменов, С.П.Назарбекова, Б.Б.Маханов, Е.Н.Кочеров - Алматы: ЖШС «Дэуір», 2011.

11. “Тө тенше жағ дайлар жә не азаматтық қ орғ аныс” жө ніндегі материалдардың ақ парттық ә дістемелік жинағ ы. 2000-04. Шығ арылғ ан жинақ тар Қ Р ТЖА.

12. “Тө тенше жағ дайлар туралы” заң 1995ж.

13. “Азаматтық қ орғ аныс туралы” заң 1996ж.

14. Е.П. Шубин “Азаматтық қ орғ аныс ” М. Просвещение, 1999ж.

15. М.Мырзабеков “Жазатайым жарақ ат алсаң ыз ” Алматы.

Қ ОСЫМША Ә ДЕБИЕТТЕР:

1. Шубин Е.В. Гражданская оборона. М.: Просвещение, 1999 – 154 с.

2. Кудряшов В. Катастрофы и аварии. Минск: Литература, 1996. – 364 с.

3. Юдин Е.Я., Белов С.В. Охрана труда в машиностроении. – М,: Машиностроение, 1983. 4. Русак О.Н. Справочная книга по охране труда в машиностроении. – Л.: Машиностроение, 1989. – 541.

5. Аманжолов Ж.К., Балабас Л..Х. Безопасность жизнедеятельности – Астана: Фолиант, 2009. – 125 с.

6. Баринов А.В. ЧС природного характера и защита от них.Москва «Владос» 2002.

7. Журавлев В.П., Пушенко С.Л., Яковлев А.М. Защита населения и территорий в чрезвычайных ситуациях: Учебное пособие- М.: Изд-во АСВ, 1999.

8. Буралев Ю.В., Павлева Е.И. Безопасность жизнидеятельности на транспорте. М.: “Транспорт”, 1999.

9. Информационно-методическое издание для преподавателей. Основы безопасности жизнедеятельности № 4, Москва, 2002г. Основы безопасности жизни № 5, май, Москва, 2002г.

10. В.Г.Атаманюк, Л.Г.Ширшев, Н.И.Акимов Гражданская оборона. Учебник для вузов. - М.: Высшая школа, 1996.

11. Хван Т.А., Хван П.А. Безопасность жизнидеятельности. Учебник для вузов Высшее образование 2003г.

12. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для вузов/ Белов С.В., Ильницкая А.В., Козьяков А.Ф. и др. Под общ. Ред. Белова С.В.- М: Высш.шк 1999.

13. Приходько Н. Безопасность жизнедеятельности: Курс лекций – Алматы: ВШП, “Ә ділет”, 2000.

14. Информационно-методический сборник материалов по чрезвычайным ситуациям и гражданской обороне. Выпуски 2000-2002 гг., АЧС РК.

15. Методические указания к практическим занятиям по ОБЖ АГУ им. К Жубанова 2003г.

16. Землетрясение: Жизнь можно сохранить. Институт сейсмологии РК. 1990.

17. Сейсмическая история Алматы. А. Нурмагамбетов. Издательство «LEM» 1999.

18. Справочник по инфекционным болезням. //Под ред. Ю.В. Лобзина, А.П. Казанцева Спб. 1997.

19. Туберкулез органов дыхания. // Под ред. А.Г.Хоменко. М.: Медицина, 1998

20. Сердюкова Н.Б. Наркотики и наркомания. Феникс. 2000.

21. Соловьев Э.Я. Поведение в экстремальных ситуациях. М.: И ВФ Антал. - 1996

22. Ильичев А. Популярная энциклопедия выживания. Челябинск, Южно-Уральское книжное изд. – 1996.

23. Яцек Е. Палкеыич А. Выживание в городе. М.: Карвик. – 1992

24. Гостюшин В.П., Шубина М.Д. Азбука выживания. М.: Знание. – 1995.

25. Сиборова Ю.Г. Охрана труда на железнодорожном транспорте. М.: Транспорт. 1981.

26. Гапаев В.И., Пищек Ф.П. Егоренко В.И. Минск, Полымя. – 1996

27. Короткин И.М. Аварии и катастрофы кораблей. Лениград: Судостроение. 1977.

28. А.Нұ рмағ амбетов, А.Сыдық ов. “Кү шті жер сілкіністері” халық қ а жарнама ТМЖК. “Қ оншық ” 1996 ж.

29. К.А. Куршаков. “Адамдардың жедел радиациялық жарақ аттардың тү рлері” Москва. М. Медицина. 1985ж.

30. С. Ысқ ақ ов ”Табиғ ат жә не адам ”

31. Ж. Жатқ анбаев. “Қ азақ стан кө лдері мен ө зендері”

32. Қ. Сыбанбеков. “Жасыл ә лем сырлары” Алматы, Рауан 1990ж.

Пә ннің кү нтізбелік – тақ ырыптық жоспары жә не сағ аттары

1-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Тіршілік қ ауіпсіздігінің теориялық негіздері.

Адамнның ө з ө мірінде кө рсететін белсенділік (қ айраткерлік) тү рлерінің бә рін жинақ тап қ осып айтатын болсақ, онда ол тіршілік деген ұ ғ ымды қ ұ райды. Ө мір сү ру ортасы бұ л ә р тү рлі факторлар (физикалық, химиялық, информациялық жә не ә леуметтік) жиынтығ ынан тұ ратын, адамның тіршілік ә рекетіне, денсаулығ ына, ұ рпағ ына немесе жанама, тез арада немесе кейіннен ә сер ететін қ оршағ ан орта.Қ ажетсіз нә тижелерге апаратын ә р тү рлі қ ұ былыстар, ә серлер жә не сол сияқ ты процесстер қ ауіптілік деп аталады.

Қ ауіпсіздік - бұ л белгілі бір ық тималдық пен қ ауіптіліктің пайда болуы жойылғ ан тіршіліктің жайы.

Тіршілік қ ауіпсіздігі – бұ л қ ауіпсіздікті орындалуы жолындағ ы қ олданылатын қ ұ рал, жолы жә не тә сілдері.

“Тіршілік қ ауіпсіздігі пә ні” – бұ л қ ауіпті жағ дайлармен одан сақ тану жолдарын біліп ү йренуге арналғ ан ғ ылыми сабақ.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Ө мір сү ру, тіршілік, қ ауіп ұ ғ ымдары.

2. Тіршілік қ ауіпсіздігін қ амтамасыз етуде мемлекеттің алатын орны.

3.Тіршілік қ ауіпсіздігі пә нінің ө зектілілігі жә не ә дістемелігі.

2-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Тіршілік қ ауіпсіздігін басқ ару.

Қ ауіпсіздік сыртқ ы жә не ішкі қ атерден қ орғ айтын тірі организмнің қ ажетті шарасы. Ал адам қ ауіпсіздігінің ө з ерекшеліктері бар, адамның басқ а тірі организмдерден айырмашылығ ы, ол табиғ и ортадан, ө з ө мір сү ру ортасын жасай алады. Сондық тан болуы ық тимал қ атерлер табиғ и қ атерлердің қ атарына жатпауы да мү мкін. Адамдар ө здерінің ойлы іс ә рекетімтерін пайдалана отырып, ө те тез арада антропогендік орта жасап ү лгереді. Бұ л ортағ а тірі организмдер, оның ішінде адамдардың ө зі де, толық бірігіп кете алатын емес.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Қ Р тө тенше жағ дайлар жө ніндегі министірлігі, оның мақ саты, қ ұ рамы жә не қ ұ рылымдық аумақ тық органдар.

2. Қ Р тө тенше жағ дайлар жө ніндегі орталық атқ арушы органның ө кілеттігі.

3. Қ Р тө тенше жағ дайлар жө ніндегі ведомство аралық мемлекеттік комиссия.

4. Қ Р-ның тіршілік қ ауіпсіздігі жө ніндегі негізгі заң дары.

3-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Қ Р Азаматтық қ орғ аныс жү йесі.

Қ арулы кү штерді ә лсірету ү шін ә р соғ ысушы жақ екінші жақ тың ту сыртына соқ қ ы беруді мақ сат етеді. Мұ ндай соқ қ ы беру мү мкіндігі 1914-1918ші жылдары ұ шақ тардың пайда болуына байланысты, ә уеден бомбылау мү мкіндігі туды. Сө йтіп қ алаларғ а, қ орғ аныс шебінен тыс тылдарғ а ә уеден соқ қ ы беріле бастады. Сө йтіп ә уе шабуылынан қ орғ ану ү шін 1920 жылдары жергілікті ә уе шабуылынан қ орғ ану жү йесі қ ұ рылды.

Кең естер одағ ында ХӘ Қ Ж 1961 жылы Азаматтық қ орғ аныс – деп аталына бастады. Кең ес ү кіметі 1925-1932 жылдары осы Азаматтық қ орғ аныс жү йесін одан ә рі нығ айту мақ сатында бірнеше қ аулылар қ абылдады.

Азаматтық қ орғ аныс міндеттері:

Халық ты жаппай қ ыру қ аруларының (ядролық, химиялық, бактериялық) зардаптарынан сақ тап қ алу;

ТЖ ө ндіріс орындарының тұ рақ ты жұ мысын қ амтамасыз ету;

Зардапқ а ұ шырағ ан адамдарды қ ұ тқ ару жә не қ алпына келтіру жұ мыстарын жеделдетіп жү ргізу;

Зардап шеккен адамдарды іздестіру, қ ұ тқ ару, оларғ а қ ажетті кө мек кө рсету;

Тө тенше жағ дайда шық қ ан ө ртпен кү ресу, олардың ө ршуіне жол бермеу.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Азаматтық қ орғ аныстың алатын орны жә не міндеті.

2. Азаматтық қ орғ аныстың ұ йымдастыру принциптері мен тә ртібі.

3. Шаруашылық жү ргізу объектілерінде АҚ -ны ұ йымдастыру.

4. АҚ штабы, міндеттер

5. АҚ -ның негізгі қ ұ рамалары жә не олардың міндеттері.

6. Азаматтық қ орғ аныс кү штері.

7. АҚ -ның ә скер бө лімдері, олардың бейбіт жә не соғ ыс уақ ытындағ ы міндеттері.

8. АҚ -ның ә скер емес бө лімдері, олардың бейбіт жә не соғ ыс уақ ытындағ ы міндеттері, жабдық тауы.

4-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Адам жә не қ оршағ ан орта, табиғ и апаттар,

катастрофалар.

Тө тенше жағ дайлар

Сұ рапыл апаттар-бұ л тө тенше сипаттамасы бар материалдық байлық тарды істен шығ аратын немесе жойып жіберетін, кө птеген адамдардың қ алыпты ө мір сү руін бұ затын табиғ и қ ұ былыс.Оғ ан жататындар: жер сілкіну; су тасу; ө рт

Катастрофа-кенеттен пайда болатын табиғ и қ ұ былыс немесе адамзаттың ә рекеті, ө зінің соң ында қ айғ ылы жағ дайларғ а соқ тыратын, кө птеген адамның шығ ынына, денсаулық тарына жаппай зиян келтіретін, ол зардаптарды жергілікті орындар ө з кү штерімен жең уі мү мкін емес оқ иғ а

-темір жол; - жол; -ә уе жол-катастрофалары болады.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.Тө тенше жағ дайлар:

а/авария б/стихиялық апаттар в/катастрофа

2.Тө тенше жағ дайлардың зардабын жою

5-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Ә леуметтік қ ауіптер.

«Дін» термині (religio) деген латын сө зінен шыккан, бұ л адамның қ ұ дайғ а тә уелділігі, адамның қ ұ дай алдындағ ы міндеттері, бағ ыну. Дін мә селелері қ оғ ам мен мемлекет ү шін аса маң ызды да кү рделіде болып табылады. Дін қ оғ ам ө мірінің барлық жақ тарына ә сер етіп, қ оғ амдық дамуғ а зор ық пал етеді, сондық тан дін жайлы дұ рыс кө зқ арасты, тү сінікті қ алыптастыру, зайырлы діни білім берудің басты мақ саттарының бірі болып табылады. «Діни секта» (латынның secta адамдардың тұ йық тобы, ілім, бағ ыт деген мағ ына береді.) ұ ғ ымы қ андай да бір жаң а діни бағ ыттың дамуындағ ы белгілі бір мезгілді немесе кезең ді бейнелейтін діни бірлестіктердің бірі. Секта – бұ л діни оппозиция, дү ниеден безудің оны қ абылдамаудың діни кө рінісі. Бұ л мемлекет пен қ оғ амғ а ө шпенділікпен қ арайтын діндірлардың қ ауымы. «Секта», «дін тұ ту», «табыну», «конфессия» деген ұ ғ ымдар біршама шартты тү сініктер.

Лаң кестік немесе терроризм (terror -басып тастау дегеннен шыккан), яғ ни бір топ адамдар басқ а адамдарды басып алғ ысы келеді. Лаң кестік қ азіргі заманда да бұ рын да ә ртү рлі мемлекеттерде орын алғ ан. Соң ғ ы кезде лаң кестік қ озғ алыстар тым кө бейіп кетті. Олардың бір тү рі ол дін лаң кестігі бұ л кө п халық тың арасында наразылық тудырады, зардабын тигізеді, тіпті ең аяғ ы соғ ысқ а алып барады. Лаң кестер ө здерінің мақ сатына жету ү шін ә ртү рлі шарттар қ ояды, кейде орындауғ а келмейтін.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Ә леуметтік қ ауіптердің тү рлері?

2. Дін туралы тү сінік. Негізгі діндер жә не олардан тарағ ан секталар?

3. Лаң кестік жә не оның тү рлері?

6-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Радиациялық қ ауіпті нысандағ ы тө тенше жағ дай.

Тө тенше жағ дай-адамдардың қ аза табуына ә келіп соқ қ ан немесе ә келіп соғ уы мү мкін, олардың денсаулығ ына, қ оршағ ан ортағ а, шаруашылық объектілеріне нұ қ сан келтірген, халық ты едә уір дә режеде материалды шығ ынғ а ұ шыратып, тіршілік жағ дайын бұ зғ ан немесе бұ зуы мү мкін авария, зілзала, апат салдарынан белгілі аумақ та туындағ ан жағ дай.

ТЖ табиғ и жә не техногендік болып екіге бө лінеді:

1. Табиғ и-сипаттағ ы тө тенше жағ дайларғ а: жер сілкінісі, су тасқ ыны, сел кө шкіні, табиғ и ө рт індеттері мен малдың жұ қ палы аурулары, ауыл шаруашылық ө сімдіктерінің, ормандардың кеселдері мен зиянкестері арқ ылы зақ ымдану туғ ызатын ТЖ;

2. Техногендік-ө неркә сіп, кө лік авариялары, жарылыс, кү шті ә сер ететін улы, радиоактивтік жә не биологиялық жағ ынан қ ауіпті заттарды тарататын, авария, ү йлер мен ғ имараттардың қ ирауы, бө геттердің бұ зылуы, электр-энергетика жә не коммуникация жү йелеріндегі, тазарту қ ұ рылыстарындағ ы авария туғ ызатын жағ дайлар.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.ТЖ анық тама

2.ТЖ-дың жіктелуі

3.ТЖ-лар аймақ тары

7-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Ө рттер жә не жарылыстар.

Кү йік-жоғ ары температура, химиялық заттар, электр тоғ ы, радиация ә серлерінен тканьдердің жарақ аттануы

Жіктелуі: 1.термикалық -от, ыстық зат, ыстық сұ йық тың булары, ядролық жарылыс кезінде сә улеленістік ә сері т.б

2.химиялық -қ ышқ ыл, сілті ә серлері

3.сә уле ә серінен кү йік-радиация ә сері

Кү йіктің клиникасы:

Терең дігіне байланысты бірнеше сатығ а бө лінеді:

1-сатысы-тері қ ызарады, ісінеді, ауырсынады.2-3 кү нде симпомдары жойылады

2-сатысы-бірінші сатыдағ ы белгілері кү шейеді.Тері астында сұ йық жиналады, яғ ни теріде кү лдіректер пайда болады, кейін сұ йық лайланады.5-6 кү нде жазылады.

3-сатысы екіге бө лінеді: 3А жә не 3Б.3А сатысы-май, тері бездері, шаш фолликулалары зақ ымданады.3Б сатысы тері қ абатының бә рі ө леді.

4-сатысы – терінің ө лімі, яғ ни некрозы, ең ауыр дә реже.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Ө рттер.Олардың жіктелуі.

2. Жарылыстар.

3.Химиялық қ ауіпті объектілердегі апатттар.

4.Радиациялық қ ауіпті объектілердегі апатттар

5.Кү йік анық тамасы, тү рлері, зардаптары, алғ ашқ ы кө мек.

8-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Ядролық жә не химиялық қ арудың жарылыс ошағ ы.

Ядролық қ ару деп жарылыс кезінде ядролық реакцияның жү руінің нә тижесінде болатын ішкі ядролық қ уатты пайдалануғ а негізделіп жасалғ ан қ аруды айтады. Ол барлық белгілі зақ ымдау қ ұ ралының ішіндегі ең қ уаттысы. Ядролық жарылыстың қ уаты тротилдық эквивалентпен ө лшенеді. Тротилдық эквивалент тоннамен, килотоннамен жә не мегатоннамен ө лшенеді. Ядролық жарылыс ауада, жер (су) бетінде жә не жер асты болуы мү мкін. Оның талқ андау факторына: соқ қ ы толқ ын, жарық ты сә уле бө лу, ө ткір радиация, тө ң іректі радиоактивті ластау жә не электрлік магниттік импульс жатады.

Химиялық қ ару дегеніміз жалпылай улау заттарын қ олданатын ә скери қ ару. Химиялық улау заттарын жеткізу ү шін зымырандар, бомбалар, снарядтар жә не т.с.с қ ұ ралдар пайдаланылады. Улау заттарды адамдарды, мал, жануарды, тірі организмдер, ө зен кө лдері, су қ оймаларын, сол ошақ тө ң іректерін, егіндерді, ө сімдіктерді жояды, қ атты зақ ымдайды.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Қ ауіпті факторлардың жіктелуі

2. Шу жә не вибрацияғ а анық тама беру.

3. Химиялық жағ дайды бағ алау

9-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Биологиялық қ арудың жарылыс ошағ ы.

Биологиялық қ ару, бактериялық қ ару - адамдарды, жан-жануарларды ауыр дертке шалдық тыру арқ ылы қ атардан шығ аруғ а негізделген жаппай зақ ымдағ ыш қ ару. Биологиялық қ арудың ә скери жағ ынан жоғ ары тиімділігі індет тудырғ ыш дозасының шағ ындығ ы, ү лкен аумақ қ а жасырын тү рде қ олдануғ а болатындығ ы, мө лшерін айқ ындау мен индикациялаудың қ иындығ ы, ә рекетінің таң дамалылығ ы (тек адамғ а, белгілі бір жан –жануар тү рлеріне ә сер етуі), психологиялық ә серінің кү штілігі, ә скер мен тұ рғ ын халық ты биологиялық қ орғ аудың жә не қ олданғ аннан кейінгі оның зиянды ә серін жою жө ніндегі жұ мыстар кө лемінің ауқ ымдылығ ы ә рі кү рделілігі арқ ылы анық талады.

Биологиялық қ ару - соғ ыс қ ұ ралдары ішіндегі адамзат пен қ оршағ ан ортағ а ең зиянды қ арулардың бірі.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.Биологиялық қ арудың сыртқ ы ортағ а ә сері

2.Ең бірінші биологиялық қ аруды қ олданғ ан ел

3.БҰ Ұ биологиялық қ аруғ а тыйым салу жө нінде Конвенция қ ашан қ абылдады.

10-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Тө тенше жағ дайда халық ты қ орғ ау. Эвакуация.

Бейбітшілік жә не соғ ыс кезінде халық ты жә не шаруашылық объектілердің инженерлік қ орғ ау жұ мыстары.Осы жұ мыстар Қ азақ стан аймағ ында алдын ала ұ йымдастырылу керек, олар елдің экономикалық ә леуметтік дамуының жоспарымен бірге қ алыптасып жү руі керек.Мысалы: паналайтын жерлер ө те маң ызды шаруашылық қ алаларда жә не объектілерде салынады, ал радиацияғ а қ арсы қ ұ рылыстар қ ала сыртындағ ы аймақ та.Халық осы қ орғ аныс қ ұ рылыстарды пайдалану ережелері туралы хабардар болу керек, халық ты азаматтық қ орғ аныстың сигналдарына ү йретіп тұ ру жә не осы сигналдарғ а дайын болу керек.Қ орғ аныс ғ имараттар-ол радиоактивті, химиялық, биологиялық жә не жарылғ ыш заттардан инженерлік сақ тайтын қ ұ рылыстар.Паналайтын жерлер халық ты ядролық жарылыс болғ ан жерде 100 кПА қ уаты бар екпінді толқ ыннан сақ тай алу керек жә не радиацияны азайтатын қ уаты 1000 есе болу керек.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.Қ орғ аныс ғ имараттарының жіктеліуі

2.Қ орғ аныс ғ имараттарының орналасу жағ ынан, қ ұ рылыс мерзімдері жағ ынан жә не сиымдылығ ынан жіктелуі

3.Паналайтын жерлердің қ ұ рылысы

4.Радиацияғ а қ арсы паналайтын жердің қ ұ рылысы

5.Жай ғ ана паналайтын жерлердің қ ұ рылысы

6.Бейбітшілік кезде қ орғ аныс ғ имараттарының қ ұ рылысы

11-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Алғ ашқ ы медициналық кө мек кө рсету.

Қ абырғ алардың сынық тары – ө кпеқ уысының ішкі қ абығ ы зақ ымдалса пневмоторакс пайда болады. Белгілері: зақ ымданғ ан жер дем алғ анда, жө телгенде қ атты ауырады, қ озғ алтпайды.Қ абырғ аның сынғ ан жері кө геріп, қ анталап, ісіп кетеді, дем алғ анда, қ олмен ұ стағ анада қ ытырлайды.Ашық сынық болса сынғ ан сү йектің бө ліктері терінің жарасынан кө рінеді.

Сынық -сү йектің бү тіндігінің бұ зылуы.Сынық тар себебіне байланысты былай жіктеледі: 1.травматикалық 2.туғ аннан пайда болғ ан сынық

3.патологиялық -остемиелит, сү йек туберкулезі, сү йек ісіктер

Сынық тың тү ріне байланысты жіктелуі:

1.жабық -тері салу 2.ашық -тері жарақ аттанғ ан

3.толық -толық сынуы 4.толық емес-бір жағ ы сыну

Толық сынық тың тү рлері:

1.кө лденең 2.ұ зына бойы 3.қ иғ аш 4.Ирек

5. Жарқ ыншақ ты 6.компрессиялық -ұ зына бойы қ ысылғ анда

Сынық тың санына байланысты сынық тар жіктеледі:

1. бір жерден 2.бірнеше жерден

Сынық тың белгілері: ауырсыну, қ ызметтің бұ зылуы, деформация, дене мү шесінің қ ысқ аруы, патологиялық қ озғ алысы, басқ анда сық ырлауы.Қ абырғ а сынғ анда ө кпе зақ ымданады, омыртқ а сынғ анда жұ лын зақ ымдануы мү мкін, жамбас сынғ анда қ уық, тік ішек зақ ымдануы мү мкін.

Алғ ашқ ы кө мек:

1.қ ан тоқ тату шаралары 2.анальгетиктер беру

3.иммобилизация-тақ тай, тал, таяқ, картон қ олдану

4.ашық сынық та асептикалық таң ғ ыш салу 5.тасымалдау

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1. Жарақ аттарғ а жалпы тү сінік, олардың тү рлері, белгілері.

2. Сынық қ а анық тама, жіктелуі, себептері, белгілері, клиникасы жә не алғ ашқ ы кө мек кө рсету

3. Кеуде қ уысының жә не іш қ уысының мү шелерінің жарақ аттары.

12-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Жеке жә не ұ жымдық қ орғ аныс қ ұ ралдары.

Жеке қ орғ аныс қ ұ ралдары адамдарғ а радиоактивтік заттардың /РЗ/, зиянды заттардың /ЗЗ/, бактериологиялық заттардың /БЗ/ организмге, киімге тү суден сақ тайды.

Жеке қ орғ аныс қ ұ ралдар жіктеледі: 1.Сү згіш ЖҚ Қ 2.Оқ шаулағ ыш ЖҚ Қ

Бұ л екі топ тағ ы да екіге бө лінеді:

1.Тыныс мү шелерін қ орғ айтын қ ұ ралдар

2.Тері, кілегей қ абығ ын қ орғ айтын қ ұ ралдар

Газқ ағ арлар тыныс жолдары, кө з, бет терісін УЗ-дан, РЗ-дан, БЗ-дан, Ә КУЗ-ден қ орғ ауғ а арналғ ан.

Респираторлар – радиоактивтік шаң, БЗ-дан қ орғ ану ү шін қ олданады.

Жалпы ә скери қ орғ аныс комплексі адамның тері қ абаттарын РЗ-дан, УЗ-дан, БЗ-дан жә не Ә КУЗ-ден қ орғ ауғ а қ олданады /қ орғ аныс плащ, қ орғ аныс шұ лық, қ орғ аныс қ олғ ап/.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.Жеке қ орғ аныс қ ұ ралдарының жіктелуі:

2.Тыныс мү шелерін қ орғ айтын қ ұ ралдар

3.Тері кілегей қ абығ ын қ орғ айтын қ ұ ралдар:

4.Жеке медициналық қ орғ аныс қ ұ ралдары

5.Ұ жымдық қ орғ аныс қ ұ ралдары

13-апта Сабақ тың тақ ырыбы: СПИД, ВИЧ – денсаулық қ атері.

Есірткі - адамның орталық жү йке жү йесіне ә сер етіп, нашақ орлық қ а қ алдық тыратын табиғ и жә не жасанды заттар. Табиғ и есірткілерге есірткі дақ ылдары мен олардан алынатын препараттар (апиын, анаша, марихуана, гашиш, т.б.) жатады. Ал жасанды есірткі заттары химиялық жолмен алынады. Есірткілердін 120-дай тү рі белгілі. Есірткіге жү йке жү йесіне ә сер ететін: ауырсынуды басатын, ұ йық татын, тыныштандыратын, т.б заттар да жатады.Есірткіге қ ұ марлық ұ зақ емдеуді қ ажет ететін ауру.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.ВИЧ / СПИД анық тамасы, шығ у тегі, белгілері, алдын алу.

2. Мерез анық тамасы, шығ у тегі, белгілері, алдын алу.

3. Соз анық тамасы, шығ у тегі, белгілері, алдын алу.

14-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Қ азақ стандағ ы аса қ ауіпті, ә леуметтік мә нді аурулар.

АҚ И кө зі-ауру адам жә не жануарлар

Инфекцияның таралу жолдары:

1.пероралдық -ауыз арқ ылы 2.ауа арқ ылы

3.алиментарлық -тамақ, ас арқ ылы 4. су арқ ылы

5.трансмиссивтік-қ ан арқ ылы: маса, бү рге, бит

Инфекцияны таратушы – кеміргіштер, қ оздырғ ышы – обатаяқ шасы.Клиникасы екі тү рде ө теді:

1.ө кпелік тү рі – инфекциякө зі адам

2.бубондық тү рі – инфекциякө зі кеміргіштер

Клиникасы: жасырын кезең і 4-6 кү н, орташа 3 кү н.Ауру табан астынан басталады, дене қ ызуы 39-40⁰ С, тоң ады, бас ауырады, беті алқ ызыл болады.

1.Ө кпелік тү рінде – жө тел, қ ақ ырық, қ ан аралас, кеуде шаншиды

2.бубондық тү рінде – кө бінесеаяқ, шап буындарының лимфа тү йіндері қ абынып, ісініп, ү лкейіп кетеді.

Алдын алу:

1.дератизация жү ргізу 2.ауруларды оқ шаулау

3.карантин салу 4.обсервация енгізу

5.вакцинация-тері астына вакцина жібереді. Сонда 5-7 кү нде иммунитет пайда болады.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.АҚ И-ғ а анық тама.

2.Оба-анық тамасы. Себебі, клиникасы.

3.Алдын алу тә сілдері.

4.Тү йнеме-анық тама. Себебі, клиникасы

5.Алдын алу тә сілдері

15-апта Сабақ тың тақ ырыбы: Салауатты ө мір салты.

ХХІ ғ асырдың қ ауіпті аурулары: маскү немдік, есірткіге ә уесқ ойлық.

Салауатты ө мір салтының негізгі талаптарының бірі адам дамуының алғ ашқ ы кезең інде денсаулық тың жоғ ары дең гейін қ амтамасыз ететін ә деттерді қ алыптастыру болып табылады.

Денің сау болуы ү шін тұ рақ ты жә не маң ызды жеке бастың кү ш жігері қ ажет. Оларды басқ а ештең емен ауыстыруғ а болмайды. Адамның жетілгені соншалық денсаулық ты ол қ ұ лағ ан кез келген нү ктеден қ айтаруғ а болады. Тек қ артайғ ан кезде жә не ауру дең деген сайын қ ажетті кү ш жігер ө се тү седі. Салауатты ө мір салтының негізгі салты адамның жекеи мү дделігі болып табылады. Бұ л жолдағ ы алғ ашқ ы жол ө мірлік ұ станымды таң дау, ө мірдегі мақ сатты анық тау, бұ дан кейін жолдарын таң дау болып табылады.

Ү й тапсырмасы

Келесі сұ рақ тарғ а жауап берің із:

1.Салауатты ө мір салтын қ алай тү сінесің

2.Салауатты ө мір салтының негізгі талаптары

3.Адамның жеке басының гигиенасы

Тест тапсырмалары

Апта

1. Қ Р «Тө тенше жағ дайлар» тұ ралы заң қ ай жылы шық ты?

А)1996ж; В)1997ж; С) 1994ж; Д)1995ж; Е)1998ж.

2.Азаматтық қ орғ аныстың қ ай қ ызметі энергетик бө лімінің қ орабына қ ұ рылады?

А)байланыс тобы; В)ө ртке қ арсы; С)кө лік; Д) электр тоғ ымен қ амтамасыз ету; Е)боранғ а қ арсы

3.Қ Р-ның «Азаматтық қ орғ аныс» туралы заң ы қ ай жылы шық ты?

А)1996ж; В)1997ж; С) 1994ж; Д)1995ж; Е)1998ж.

4. АҚ жоғ ары оқ у орынынды бастығ ы: А) кафедра мең герушісі; В)декан;

С) АҚ штабының бастығ ы; Д) ректор; Е) проректор.

5. Қ Р да АҚ -ның басшысы: А) Қ Р президенті

В) республика премьер-министірі С)денсаулық сақ тау министірі

Д) ТЖ министірі Е) Қ оршағ ан ортаны сақ тау министірі

6. Қ Р радиациялық қ аупсіздік туралы заң қ ашан шық ты?

А)1997; В)1995; С)1991; Д)1993; Е) 1994.

7.Су тасуы ол:

А) қ ардың еруі; В)жерді сумен алып кету; С) жердің қ ұ лауы;

Д) жердің сілкінуі; Е)қ ардың жылжуы

8. Қ андай ө рттер маусымдық белгімен сипатталады?

А)далалық; В)ормандық; С)торфтық; Д) тұ рмыстық; Е) ө ндірістік.

9. Дауыл-ол мынадай жылдамдық пен болатын жел:

А)25м/с; В)35м/с; С)32м/с; Д)20м/с; Е)40м/с

10. Тө тенше жағ дайды жариялау кімнің ө кілеттігіне кіреді?

А) Қ Р президенті В) республика премьер-министрі

С) денсаулық сақ тау министрі Д) ТЖ министрі

Е) Қ оршағ ан ортаны сақ тау министрі

Апта

1.Азаматтық қ орғ аныстың қ ай қ ызметі энергетик бө лімінің торабындақ ұ рылады?

А)байланыс тобы; В)ө ртке қ арсы; С)кө лік;

Д)электр тоғ ымен қ амтамасыз ету; Е)боранғ а қ арсы

2. Азаматтық қ орғ аныстың қ ай қ ызметі байланыс бө лімінің торабында қ ұ рылады?

А)байланыс тобы; В)ө ртке қ арсы; С)кө лік;

Д) электр тоғ ымен қ амтамасыз ету; Е)боранғ а қ арсы

3. Азаматтық қ орғ аныстың қ ай қ ызметі қ оғ амдық тә ртіпті қ орғ ау қ ызметі бө лімінің торабында қ ұ рылады?

А)байланыс тобы; В)ө ртке қ арсы; С)кө лік;

Д)электр тоғ ымен қ амтамасыз ету; Е)қ орғ ау ведомствосы (бө лімшесі)

4. Азаматтық қ орғ аныстың қ ай қ ызметі емхананың негізінде қ ұ рылады?

А)байланыс тобы; В)ө ртке қ арсы; С)кө лік;

Д)электр тоғ ымен қ амтамасыз ету; Е)медициналық

5. Ә скери емес АҚ бө лімдеріне айтылғ ан азаматтардан кімді алмайды?

А) жасы 16-60 азаматтарды в) жү кті ә йелдерді

с) кө п балалы ә йелдерді д) баласы жоқ ә йелдерді

6. АҚ жоғ ары оқ у орынындағ ы бастығ ы: А)кафедра мең герушісі; В)декан; С)АҚ штабының бастығ ы;

Д)ректор; Е)проректор.

7. Ә скери емес АҚ жасақ тарына кімді алады?

А) дә рігер; В)мү гедек; С) 16-60 дейін жастағ ы ер адам;

Д)ә скерді; Е) қ арт адамды.

8. АҚ -тың қ андай қ ұ рамалары зардап шеккендерді іздеуге жә не шығ арып алуғ а негізделген? А) қ ұ тқ ару в) инженерлік с)радиациялық

д) кө лік е) байланыс

9. АҚ -тың қ андай қ ұ рамаларыжолдар мен кө пірлерді қ алпына келтіруге негізделген?

А) қ ұ тқ ару в) инженерлік с)радиациялық д) кө лік Е) байланыс

10. АҚ ө неркә сіп орындарында қ андай принциппен қ ұ рылады?

А) жалпы в) ө ндірістік-аймақ тық с) объектілік

д) регионалдық е) жергілікті

Апта

1. Жердің қ ұ лауы мен сырғ уы: а) тау етегінің жел арқ ылы сырғ уы;

б) бұ ршақ тың кө п жаууы; в) қ ардың сырғ уы;

2. Жел жылдамдығ ын немен анық тайды?

а) Бофорт шкаласымен; б) Рихтер шкаласымен в) амперметрмен;

3. Европада ү йірім желді не дейді? а) торнадо; б) тромбтар; в) циклондар;

4. Қ Р қ анша ірі сел аймағ ы бар: а) 571; б) 207; в) 300

5.Бофорт шкаласымен нені белгілейді?

А) қ ардың жылжуын; В) жер сілкунудің и қ уатын;

С) су тасудың кө лемін; Д) даулдың жылдамдығ ы; Е) селдің куатын.

6. Рихтер шкаласымен нені белгілейді?

А) қ ардың жылжуын; В) жер сілкунудің и қ уатын;

С) су тасудың кө лемін; Д) дауылдың жылдамдығ ы; Е) селдің куатын.

7.Ә лемде жыл бойында қ анша тектоникалық жер сілкінісі ө теді?

а/100 мың нан астам б/10 мың нан астам в/5 мың нан астам

8.Вулкандық жер сілкінісіне соқ тыратын от тауларының 2/3 қ ай жерде орналасқ ан: а/Тынық мұ хиттың жағ алаулары мен аралдарында

б/Атлант мұ хитының аралдары в/Жер орта тең ізінде

Апта

1.Кү йік шогы қ андай жағ дайда болады? а/ө ң еш пен ауыз қ уысы кү йгенде б/кү йіктің 3-ші дә режесінде 1% дене кү йгенде

в/кү йіктің 1-ші дә режесінде 0, 5% дене кү йгенде

2.Ү лкен кө лемді кү йікте ө лімнің себебі: а/бү йректің жедел жетіспеушілігіб/ө кпенің ісінуі в/жү рек жұ мысының тоқ тауы

3.Тері кү йгенде мына ә рекеттерді істеуге болмайды?

а/кү йген теріден киімді шешу б/салқ ын басу в/анальгетик беру

4.Кү йікте плазма жоғ алтқ анда қ ажет:

а/жылы сұ йық тық қ ажет б/ауырсындырмау в/йодпен тазарту

5.Кү йік алаң ын жай тә сілмен анық тау:

а/9-дық ережесі б/Постников тә сілі в/кө з қ арасымен анық тау

6.Кү йікті ашық тә сілмен емдеу: а/электр шамымен қ ыздыру

б/майлы таң ғ ыштар қ олдану в/аутотрансплантация

7.Жалпы электр тоғ ының ә сері келесі зақ ымдар клиникасыа сә йкес келеді:

а/бас миы шайқ алуымен б/кү йіктермен в/зақ ымдармен

8.Ток ә серінен «жалғ ан» ө лім не себепті болады?

а/жү рек пен тыныс орталығ ының параличі б/афония в/анурия

9.Адамның жиі ү сетін мү шелері: а/қ ұ лақ б/кеуде в/сан

10. «Окоп ауруы» кімде байқ алады?

а/жауынгерлерде б/жұ мысшыларда в/қ ызметкерлерде

Апта

1.Обаның бубондық тү рі не тістегенде пайда болады?

а/бү рге б/бит в/ит

2.Обаның бубондық тү рі қ ай мү шені қ абындырады?

а/лифма тү йіндерін б/қ ан тамырын в/талақ ты

3.Обаның ө кпелік тү рінде инфекцияның таралу жолдары?

а/ауа жолдарымен б/жыныс в/бубондық

4.Обаның қ ай тү рі сирек кездеседі?

а/септикалық б/ө кпелік в/бубондық

5.Қ андай инфекцияда лимфа тү йіндері тауық тың жұ мыртқ асындай болады?

а/оба б/тырысқ ақ в/тү йнеме

6.Обаның қ ай тү рі сирек кездеседі?

а/бубондық септикалық б/ө кпелік в/бубондық

7.Тү йнеме инфекциясын тарату кө зі не болады?

а/ірі қ ара б/кеміргіштер в/бү ргелер

8.Тү йнеме ұ рық тары жерде қ анша мерзімге дейін сақ талады?

а/50жыл б/10 жыл в/30 жыл

9.Обаның бубондық тү рінде инфекцияның таралу жолдары?

а/трансмиссивтік б/ауамен в/жыныстық

10.Тү йнеме қ оздырғ ышы биологиялық қ ару ретінде 1-ші рет қ олданады?

а/ 2001ж қ араша б/ 1-ші ә лем соғ ысында в/ «қ ара сейсенбі»

Апта

1.Жабық іштің жарақ атында не істеуге болмайды?

а/су беруге б/салқ ын қ оюғ а в/емханағ а тасымалдауғ а

2.Кеуде жарақ атында ауа кіріп, бірақ шық паса, ол:

а/жабық пневмоторакс б/ашық в/клапанды

3.Қ андай пневмоторакс ең ауыр болып саналады?

а/клапанды б/ашық в/ жабық

4.Қ андай қ ан кету ө здігінен тоқ тайды:

а/капиллярлық б/веноздық в/паренхиматоздық

5.Қ ашан алғ ашқ ы қ ан кету байқ алады?

а/жарақ аттанғ ан кезде б/бірнеше сағ аттан соң в/бірнеше кү ннен кейін

6.Аяқ -қ ол сынғ анда не жасауғ а болмайды?

а/жақ ша салмай тасымалдауғ а б/ауырсыну в/ісіну

7.Сынық тың арнайы белгілері? а/крепитация б/ауырсыну в/ісік

8.Қ андай сынық та остеомиелит пайда болады?

а/ашық ірің деген сынық та б/жабық сынық та в/сү йек шытынағ анда

9.Балаларда кө бірек қ андай сынық кездеседі?

а/сү йек қ абық асты б/ашық в/жабық

10.Сынық тар немен асқ ынады?

а/травматикалық шок б/сепсис в/жү рек тоқ тау

Апта

1.Респиратор Р-2 размерін білу ү шін

а/оның дұ рыстығ ын тексеру б/оның ұ зындығ ын баулар арқ ылы сә йкестіріп алың ыз в/жартылай масканы бетке қ атты жақ ындатып қ ысып ұ стау керек

г/жартылай масканы бастың тө бесіне кигізу

2.Респиратор ШБ-1 кең інен қ олданылады:

а/ЧАЭС-ның апатын жоюғ а қ олданылады

б/1-ші ә лемдік соғ ыста в/Ұ лы Отан соғ ысында қ олданылды

3.Тыныс алу мү шесін жай ғ ана қ орғ айтын заттарғ