Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Темір дӘуірі, тайпалыҚ бірлестіктер
|
|
Аң шы-терімшілерден кө шпелілердің айырмашылығ ы. Ө нім ө ндірді
Арал бойында Сырдың тө менгң ағ ысын мекендеген сақ тар. Сақ парадарая, парсылар тең іздің арғ ы жағ ында
Алғ ашқ ы қ ауымдық қ ұ рлыстың ыдырауы. Ә скери демократияның пайда болуы
Абыздардың танымалы белгісі. Тостағ ан мен айрық ша бас киімдері
А. Македонский (гректер) сақ жеріне қ ауіп тө ндірді. Б.з.б.4 ғ
А. Македонскийдің Сырдариядан ө тіп, сақ тарғ а шабуыл жасағ аны туралы жазды. Гре к тарихшысы Арриан.
”Аң стилі ” сақ тарғ а танылды. Алдың ғ ы Азия мен Ираннан
Алматыдан табылғ ан, диаметрі 60м, биіктігі 6м сақ тардың ескерткіші. Есік обасы
Аттила қ айтыс болды. 453 ж.
Аттила (Еділ) шамамен ө мір сү рді. 00-453ж.ж
«Аттила» операсының авторы, италияндық. Джузеппе Верди.
Арал- Каспий аралығ ын, одан оң тү стікке қ арай мекендеді. дах(дай).
«Агиппей» сө зі латын тілінде. Ақ жалды жү йрік аттардың иелері.
«Аң стилі» ө нері шық ты б.з.б 7-6 ғ
Аттар ө з иесін жорық қ а апара жатқ андай кө мілді. Ү лкен Берел қ орғ аны
Антропология. Адамның биологиялық қ асиетін зерттейді.
Арнаулы рулық зират орналасты. Қ ыстау маң ында.
Ә скери демократиялық заманында ішкі- сыртқ ы мә селелерін шешті. Ә скери деморатия
Арыс ө зенінің сол жағ алауында 100 шаршы шақ ырымдай 20 тө бе бар, соның бірі. Кө кмардан
Бә біш- Молдадан табылды. Қ ыш кү йдіретін пеш, қ ол диірмені, тары қ алдық тары
Берел обасынан табылды. 13 жирен жылқ ы
Берел кезең і (№11обасын) ашқ ан. З. Самашев.
Берел мә дениетінің ерекшелігі. Жайпақ тү пті қ ыш ыдыстар
Берелден табылғ ан обалар. 40- астам
Бесоба қ орымынан тапты. Жерлеген абыз ә йел
Бесшатыр қ орымында. 31 оба бар
Бесшатыр қ орымы. Іленің оң жағ алауында.
Б.з.б. 7 ғ асырда далалы аймақ тарда пайда болды. Аң дық стиль- аң ды бейнелеу.
Геродат сақ тарды. Массагеттер деп атағ ан
Гректерге қ арсы шайқ астағ ы сақ қ олбасшысы. Ситамен
Грек деректерінде кө шпелі тайпалардың тағ ы бір атауы. Дайлар.
Геродот жазуынша сақ тар қ ыста. Ағ аш ү йде тұ рғ ан.
Ғ ұ н ә міршісінің сарайы туралы жазды. Прииск
Ғ ұ ндар кезең і. Б.з.б 4 ғ асыр мен б.з 3 ғ асыр
Ғ ұ н мемлекетінің негізін салушы. Мө де
Ғ ұ н мемлекеті қ ұ рылды. Б.з.б 209 жылы- Л.Н.Гумилев зерттеген
Ғ ұ ндар мекендеді. Енисей жағ алауын, Алтай тауларын.
Ғ ұ н басшысы. Шяньюй
Ғ ұ ндардағ ы ру саны. 24.
Ғ ұ ндар мен Қ ытай арасындағ ы соғ ыс созылды. 300 жылдан астам
Ғ ұ н мемлекеті Оң тү стік жә не Солтү стік болып бө лінді. Б.з.б 55 жыл
Ғ ұ н тайпаларының шығ ыстан батысқ а жылжуы. Б.з.б 2 ғ асырда басталды.
Ғ ұ ндарды «Ертелі кеш ат ү стінен тү спейді …» деп сипаттайды. А. Марцелин.
Ғ ұ ндар баспанасы. К иіз ү й
Ғ ұ ндар. Малдарының барлық тү рін ө сірді
Ғ ұ ндар ө мір сү рді. Кө шпелі.
«Ғ ұ ндар жақ сы шынық қ ан, олар отты да қ ажет етпейді. Олар тау мен орманда кө шіп жү реді, жас кезінен ыстық, суық қ а, шө лге ү йренген». Марцеллин.
Дайлардың апарн тайпасынан шық қ ан Арсақ (аршак) Парфияның ү лкен бө лігін жә не Гирканияны басып алды. б.з.б 248- 247 ж.
Дарий бастағ ан парсылар 11 жыл ө ткен соң сақ тарғ а шабуыл жасайды. Б.з.б. 519 ж.
Ерте темір дә уірі. Б.з.б 8 –3 ғ
Ерте темір дә уірінде. Мү лік тең сіздіг.і
Ертеде темірді қ арапайым тә сілмен ө ндірген. Пеш-кө рікпен.
Есік қ орғ анындағ ы алтын бұ йымның саны. 4000-нан астам.
Есік обасында жерленген адам. 17-18 жастағ ы ханзада.
Ерте темір дә уірінде ү йсін тайпалары сақ тардан кейін мекендеді. Жетісуда.
Еділ жауынгерлерінің Галлиядағ ы Каталун даласында римдіктер мен франктердің біріккен кү шімен шайқ асы. 451 ж.
Еділ жө нінде қ ұ нды дерек қ алдырды. Прииск
Еділ аталатын ө зен. Волга
Ерте темір дә уіріне жататын Ақ тау бекініс- қ алашығ ы. Есіл ө зенінің оң жағ алауы.
Жетісу, Тянь-Шянь, Сырдарияның орта ағ ысын мекендеген сақ тар. Сақ тиграхауда шошақ бө ріктілер.
Жетісу ү йсіндері ө лген адамды. Батысқ а қ аратып жерлеген
Жетіасар мә дениеті. Қ уандария мен Жанадария аң ғ арларын қ амтыды
Жетісудағ ы ү йсін мә дениетіне ұ қ сас ескерткіштер табылды. Тарбағ атай теріскейінен
Жетісу жеріндегі ү йсіндердің бас сү йегі бойынша бас мү сінін жасады. М.Герасимов.
Кейінгі темір дә уірі. Б.з.б 3 ғ –б.з 6 ғ
Кир бастағ ан парсы ә скерлері Сақ жеріне басып кірді. Б.з.б.530 ж
Қ аң лылар. Б .з.б.3-2 ғ – б.з.5 ғ
Қ аң лы кө шпелілер ө мірі мен тұ рмысын бейнелеген. Сыма Цянь «Тарих жазбаларында».
Қ аң лы мемлекетінің пайда болуы, шекарасы басқ а да маң ызды мә селелері жайында. Қ ытайдың «ЦяньХаньшу»атты деректерінде
Қ аң лы ескерткіштері. Қ ауымшы, Отырар-Қ аратау, Жетіасар мә дениеті
Қ аң лылардағ ы адам саны. 600 мың.
Қ аң лылар мекені. Сырдарияның орта ағ ысы.
Қ аң лылардың солтү стіктегі кө ршісі. Сарматтар мен Аландар.
Қ аң лылардың оң тү стігінде. Қ ытай, Ү йсін.
Қ аң лы экономикалық жә не мә дени, саяси байланыс жасағ ан елдер. Қ ытай, Кушан.
Қ аң лылар билеушісі. Хан
Қ аң лы астанасы. Битянь
Қ аң лы елі бө лінді. Бес иелікке
Қ аң лылардың ә р иелігін басқ арды. Кіші хан
«Қ аң лылар қ ыпшақ ша сө йлейді екен» деп айтқ ан: Плано Карпини.
Қ ауымшы мә дениеті. Ташкент тө ң ірегіндегі кө калды аймақ тар
Қ аң лылардың Пұ шық -Мардан қ аласы маның дағ ы қ оныс. Қ остө бе қ онысы
Қ аң лылар дә нді жә не бау-бақ ша дақ ылдары ө сірді. С ыр аң ғ арында.
Қ аң лылардың қ осымша кә сібі. Аң аулау.
Қ аң лылардың метал ө ндірісінің орталығ ы. Шаш-Илақ
Қ аң лылардың 16 га жерді алып жатқ ан қ ала жұ рты. Алтынасар
Қ ытай деректерінде «Ғ ұ н» атауы. Б.з.б 3ғ асыр аяғ ында пайда болды.
Каспий тең ізін сол кезде. Гиркан, ал тайпаларын гирканилер деп атағ ан.
Қ азақ стан аумағ ындағ ы ең кө не қ орғ ан. Шілікті.
Кө шпелілердің ә скери қ ару жарақ тарының ерекшелігін суреттеген А.Македонский тарихшысы. Арриан.
Қ останай жеріндегі Алексеев қ орымынан табылғ ан адамның бас сү йегі бойынша бет пішінін жасағ ан. М. М. Герасимов.
Қ азақ стан аумағ ын жайлағ ан ежелгі тайпалар сыиынғ ан Ата-баба аруағ ына, кө к тә ң ірге
Каспий жағ алауындағ ы сақ тайпалары. Каспилер.
Қ азақ станғ а шығ ыстан келген ғ ұ н тайпаларының жергілікті тайпалармен араласуы нә тижесінде монголоидтық белгілер терең дей тү сті. VI-IX ғ.
Марафон шайқ асында гректерге қ арсы парсы жә не сақ тар шайқ асты. Б.з.б.490
«Мұ ртты обалар» табылды. Орталық Қ азақ станда.
«Олардың бә рі ақ кө ң іл жә не уә деге берік» сақ тар туралы. Страбон
Обалардың ішкі қ ұ рлымы жасалды. Ағ аштан
”Парсы жауынгерлерінің кө бі қ ырылып, Кир ө лтіріледі” деп жазғ ан. Геродот
Патшаны жерлеу орындары табылды. №1 обадан
Сақ тар”Дұ шпанғ а-қ атал, досқ а-адал”. Грек тарихшылары
Сақ, сармат, ү йсін тайпаларының келбеттері андрондық тарғ а ұ қ сас болғ анын айтқ ан антрополог. О.Смағ ұ лов
Сақ тарды парсылар. Қ ұ діретті еркектер деп атағ ан.
Сақ тарды ирандық дар. Жү йрік атты турлар деп атағ ан
Сақ тарды грек авторлары. Азиялық скивтер деп атағ ан.
Сақ тар туралы дерек қ алдырғ ан. Геродот
Сақ ә йелдері ер жү рек келеді, соғ ыс қ ауіпі тө нгенде ерлеріне кө мек кө рсетіп ұ рысқ а араласады деп жазды. Грек Ктесий.
Сақ парадарая, парсылар тең іздін арғ ы жағ ында олардың Оң тү стігінде, Мургаб ө зенінің жағ асын мекенден сақ тар, хауамаварга
Сақ қ оғ амының ү ш тобы. Жауынгерлер, абыздар, малшылар мен егіншілер.
Сақ дә уірінің ерте кезең іне жататын ү ш қ оныс Қ арлығ а, Бө ркі, Кең ө ткел
Сақ жауынгерлерін ежелгі ү нді-ирандық тілде. Арбада тұ рғ ындар.
Сақ жауынгерлері. Қ ызыл жә не сары- қ ызыл тү сті киім киген
Сақ патшайымы. Томирис
Сақ тар ә лемдегі ең ә діл, ең шыншыл халық деп жазды. Гректер
Сақ тар «киімі мен ө мір сү ру дағ дысы скифтерге ұ қ сас. Олар егін екпейді, ү й малдары мен ө зеннен аулайтын балық тарды азық етеді, сү т ішеді» деп жазды. Геродот.
Сақ тар қ ұ дай деп кү нді есептеген жә не оғ ан жылқ ыны қ ұ рбандық қ а шалды. Страбон
Сақ тардың тағ ы бір қ аласы. Бә біш- Молда.
Сақ тардың бө ренелерді бір- біріне тығ ыз орналастырып жасағ ан табыты. Саркофаг
Сақ қ орғ анындағ ы обалар. 3-ке бө лінеді.
Сақ жауынгерлерінің темір қ ару-жарағ ы мен сауыт- сайманы табылды. Шірік- Рабат.
Сарматтар еліміздің батысын мекендеді. б.з.б. 8ғ -б.з.5ғ.
Савромат жө ніндегі дерек. Диодор, Ү лкен Плиний, Полибий.
Сарматтар шыныдан жасалғ ан ыдысты. Шығ ыс елдерінен алғ ызғ ан
Сарматтар теріден жасады. торсық, саба, кө нек, мес.
Саматтарда кө п болды. қ ой мен жылқ ы.
Сарматтарда қ осымша кә сіп. Аң шылық, сейл қ ұ ру.
Савромат ескерткіштерінің зерттелгені. Сынтас қ орымы.
Савроматтардың шығ ыста орналасқ ан. исседондар
Савроматтар «биік турлардың бауырында» тұ рғ ан агипейлермен кө рші. Геродот
Солтү стік Қ азақ стан тұ рғ ындары б.з.б 1 мың жылдық та кө шпелі ө мір салтына кө шті
Солтү стік Қ азақ стан жеріндегі сақ тар заманының алғ ашқ ы кезең обасы. Бірлік.
Сынтас қ орымында. Ү ш савромат жауынгері жерленген.
Сынтас ескерткішінен табылды. Сү йек қ асық.
Соң ғ ы сармат кезең інің Атырау облысы Жылыой Аралтө беден. Абыз асатяғ ының бө лігі табылды
Сарыарқ анығ ерте темір дә уірі ескерткіші. Тасмола мә д
Солтү стік жә не Шығ ыс Қ азақ стан жерін мекендеген сақ тарда кө бірек байқ алды. Монголоидтық
Томирис пен Кир шайқ асы туралы жазды. Помпей Трог.
Томиристі “ә йел болса да жаудың шапқ ыншылығ ынан қ орық қ ан жоқ ”. Рим тариқ шысы Помпей Трог
Томирис ө мір сү рді. Б.з.б. 570-520 ж.
Темір дә уірі. Б.з.б 8 ғ -б.з 6 ғ
Тү мен басының ә рқ айсысында. 0н мың атты ә скер болды
Темір дә уірінде Сарыарқ аның солтү стік- батысында аргиппейлер, орталығ ында исседондар, шығ ысында аримаспылар тұ рғ ан.
Тасмола мә дениетінің алғ ашқ ы ескерткіші. Павлодар обл. Екібастұ з қ.Тасмола ө ң ірі.
Ү йсін мә дениеті. Жетісуда шоғ ырланғ ан
Ү йсін мә дениетінің хронологиялық шең бері. Б.з.б.3 ғ - б.з.4 ғ
Ү йсін атауы қ ытай жазбаларында кездеседі. Б.з.б.2 ғ
”Ү йсіндер ат жақ ты, ақ қ ұ баша, сары шашты ”. Қ ытай жазбаларында.
Ү йсін басшысы. Гуньмо
Ү йсндердің шығ у тегі жайында мә лімет. Сыма Цянь.
Ү йсіндер астанасы. Қ ызыл Аң ғ ар.
Ү йсіннің солтү стік – батысында орналасқ ан. Қ аң лы
Ү йсіннің халқ ы. 630 мың
Ү йсіндер тас мә рмә рді. Балшық тан жасады
Ү йсін патшасының Қ ытай патшалығ ына ү йленуі. Б.з.б. 107 жыл
Ү йсіндерде егіншіліктің болғ аны жайында дерек- дә лел. Ақ тас қ онысы
Ү йсіндер жаратушы кү шке арнап. Қ ұ рбандық шалғ ан.
Ү йсіндер ө рбіген ежелгі қ азақ халқ ының этносаяси қ ауымдастық аймағ ының бірі. Жетісу.
Ү й- жайлардың ішінен табылғ ан, астық сақ тайтын орын. Ұ ралар.
Ү стіртте зерттелген сармат ескерткіші. Бә йте, Терең