Дебиеттер. «Денсаулық сақтау және фармациядағы экономика» модулінің мәжілісінде

Алматы, 2014

«Денсаулық сақ тау жә не фармациядағ ы экономика» модулінің мә жілісінде

«__» _________________ 2014ж., хаттама № ___ қ арастырылғ ан.

Модуль жетекшісі _____________________ Садыров Г.А.

Тақ ырып 1. Экономикалық теория пә ні жә не ә дістері

2. Мақ саты

§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қ алыптастыру

§ Экономикалық теория негіздерін оқ у барысында ынталандыруды дамыту.

3. Оқ ыту мақ саты

§ Сабақ тақ ырыбына сә йкес жаң а тү сініктерді мең геру.

§ Экономикалық тоерияның қ ұ рылымы мен логикасын бекіту.

§ Экономикалық мектептер мен экономикалық ілім бағ ыттарына салыстырмалы тү рде сипаттама беру.

§ Шағ ын топтарда, тестік тапсырмалармен жә не пікір сайыс сұ рақ тарымен жұ мыс жасау дағ дыларын қ алыптастыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары

1. Экономикалық теорияның пайда болуы жә не даму кезең дері.

2. Экономиканы зерттеу пә ні ретінде.

3. Экономикалық теорияның зерттеу ә дістері.

4. Экономикалық заң дары жә не категориясы.

5. Білім берудің жә не оқ ытудың ә дістері: Шағ ын топпен жұ мыс жасау, тесттік тапсырмалар (бақ ылау сұ рақ тары).

Дебиет

1. Шеденов Ө, Қ., Жү нісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. " Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақ тө бе, 2009.

2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқ у қ ұ ралы /профессор Жатқ анбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.

3. Ә убә кіров Я.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жақ ыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.

4. Ә убә кіров Я.Ә., Досқ алиев С.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жә йшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқ уқ ұ ралы - Алматы, Санат, 2004.

5. Есқ алиев М.Д., Ө ткен кезең нің ойшыл экономистері жә не қ азіргі кө зұ арас. Алматы, 2004.

6. Экономикалық теория (оқ у қ ұ ралы) С. Ә кімбаев, А.С. Баймұ хамбетов Астана, 2002ж.

7. Бақ ылау (тесттік тапсырмалар)

1. Қ андай анық тама экономикалық теорияның зерттеу пә нін дә л анық тайды?

а) адамның материалдық жә не рухани қ ажеттіліктерінің динамикасы туралы ғ ылым

б) адам іс-ә рекетінің қ ұ лшыныстары туралы ғ ылым

в) игіліктерді ө ндщіру жә не бө лу туралы ғ ылым

г) ресурстардың шектеулілігі жағ дайында қ оғ ам дамуының жалпы заң дары туралы ғ ылым

д) ақ ша ресурстарын басқ ару туралы ғ ылым

2. “Политэкономия” терминін ө з ең бегінде ең алғ аш қ олданғ ан кім?

а) адам смит

б) антуан де монкретьен

в) аристотель

г) карл маркс

д) альфред маршалл

3. “Экономикс” терминін ө з ең бегінде қ олданысқ а енгізген кім?

а) Жан Батист Сэй

б) Артур Фон Хайек

в) Альфред Маршалл

г) Джон Мейнард Кейнс

д) Пол Самуэльсон

4. Экономикалық теорияның тарихи ең алғ аш қ алыптасқ ан мектебі қ андай?

а) марксизм

б) меркантилизм

в) кейнстік ілім

г) классикалық политэкономия

д) монетаризм

5. Байлық тың кө зі- ауыл шаруашылығ ы ө німдері мен табиғ и ресурстар деп санағ ан экономикалық мектеп:

а) физиократтар

б) меркантилизм

в) монетаризм

г) институционализм

д) маржинализм

6. Институционалдық пікір бойынша экономикалық талдауда келесі мә селелер қ аралуы тиіс:

а) ә леуметтік

б) этикалық

в) қ ұ қ ық тық

г) саяси

д) ә леуметтік, этикалық, қ ұ қ ық тық, саяси

7. Экономиканың жекелеген субъектілері дең гейінде шектеулі ресурстарды тиімді пайдалануды оқ ытатын бө лім:

а) микроэкономика

б) менеджмент

в) макроэкономика

г) маркетинг

д) мегоэкономика

8. Экономика ғ ылымының ә дісі тү сінігін қ амтиды:

а) пә ннің қ ұ рылымы

б) нақ ты мә ліметтер жиынтығ ы

в) барлық танымдық қ ұ ралдарды оптималды пайдалану тә сілдері

г) ғ алымның дү ниетанымдық ұ станымдары

д) шаруашылық процестер арасында туындайтын байланыстарды дұ рыс ә рі терең тү сінуге мү мкіндік беретін ғ ылыми қ ұ ралдар

9. Ғ ылыми абстракция ә дісінің мазмұ ны қ андай?

а) зерттелетін процесс туралы біздің ойымызды кездейсоқ жә не ө тпелі мә ліметтерден арылту

б) зерттелетін процестің аса елеулі жақ тарын бө ліп алып, кездейсоқ жә не екінші ретті жағ дайлардан бас тарту

в) экономикалық процестерді модельдеу

г) тә жірибе жасау

д) зерттелетін қ ұ былысты жекелеген элементтерге бө лу

10. Егер экономикалық жалпылау мә ліметтерге сү йенетін болса, онда ол-:

а) бақ ылау

б) ғ ылыми абстракция

в) дедукция

г) индукция

д) экономикалық - математикалық модельдеу

11. Экономикалық заң дар дегеніміз не?

а) экономикалық қ ұ былыстардың елеулі жақ тарын анық тауғ а мү мкіндік беретін ғ ылыми абстракция

б) экономикалық қ ұ былыстар туралы формальды тү сініктер

в) ө ндірістік қ атынастардағ ы елеулі жә не тұ рақ ты байланыстар

г) себеп-салдарлы байланыстар

д) экономкалық қ атынастарды реттейтін қ ұ қ ық тық заң дар

12. Экономикалық категориялар дегеніміз не?

а) ө ндірістік қ атынастардың ә ртү рлі жақ тарын сипаттайтын ғ ылыми абстракция

б) тү сініктерді субъективті бағ алау

в) қ арапайым пікірлер

г) себеп-салдарлы байланыстар

д) экономикалық қ ұ былыстар туралы формальды тү сініктер

13. Макроэкономиканың зерттейтін мә селесі:

а) экономикадағ ы мемлекеттің рө лі

б) жалпы ұ лттық экономикадағ ы процестер

в) адамзаттың экономикалық дамуының жаһ андық мә селелері

г) политэкономия алғ аш қ алыптасқ ан кездегі мә селелер

д) бағ а қ ою механизмі

14. Дедукция дегеніміз не?

а) экономикалық қ ұ былыстырғ а тарихи ұ станымды қ олдану

б) жекелеген ұ станымдардан жалпы жағ дайлар шығ ару

в) қ арапайым пікірлер

г) экономкалық процестерді модельдеу

д) жалпы дағ дайлардың негізінде жеке пікірлер шығ ару

15. Синтездеу ә дісін қ алай тү сіндіруге болады?

а) экономкалық процестерді модельдеу

б) жалпы дағ дайлардың негізінде жеке пікірлерді негіздеу

в) тә жірибе жасау

г) жекелеген элементтерді біртұ тастылық қ а біріктіру жә не оларды ө зара байланыста зерттеу

д) қ ұ былысты жекелеген бө ліктерге бө ліп зерттеу

Тақ ырып 2. Қ оғ амдық ө ндірістің негіздері

2. Мақ саты

§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қ алыптастыру

§ Экономикалық теория негіздерін оқ у барысында ынталандыруды дамыту.

3. Оқ ыту мақ саты

§ Сабақ тақ ырыбына сә йкес жаң а тү сініктерді мең геру.

§ Қ оғ ам ө міріндегі ө ндірістің маң ыздылығ ын анық тау.

§ Қ оғ амдық ө ндірістің мақ саты мен нә тижелерін негіздеу.

§ Тестік тапсырмалар мен пікір сайыс сұ рақ тарымен жұ мыс жасау дағ дыларын қ алыптастыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары

1. Экономикалық дамудың объективті шарттары мен мә селелері. Экономикалық ресурстар жә не ө ндірістегі орны.

2. Шектеулі ресурстарды тиімді пайдалану. Ө ндіріс мү мкіндіктерінің қ исығ ы.

3. Материалдық жә не материалдық емес ө ндірістің ұ қ састығ ы мен айырмашылығ ы.

4. Ө ндіріс жә не ұ лғ аймалы ұ дайы ө ндіріс.

5. Оқ ытудың ә дістері: «Сұ рақ -жауап» ү лгісіндегі сұ хбат, тесттік тапсырмалар (бақ ылау сұ рақ тары).

дебиеттер

1. Шеденов Ө, Қ., Жү нісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. " Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақ тө бе, 2009.

2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқ у қ ұ ралы /профессор Жатқ анбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.

3. Ә убә кіров Я.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жақ ыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.

4. Ә убә кіров Я.Ә., Досқ алиев С.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жә йшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқ уқ ұ ралы - Алматы, Санат, 2004.

5. Есқ алиев М.Д., Ө ткен кезең нің ойшыл экономистері жә не қ азіргі кө зұ арас. Алматы, 2004.

6. Экономикалық теория (оқ у қ ұ ралы) С. Ә кімбаев, А.С. Баймұ хамбетов Астана, 2002ж.

7. Бақ ылау (тесттік тапсырмалар)

1. Экономикалық теорияның пә ніне қ андай жағ дайдың қ атысы жоқ?

а) игіліктердің сиректігі

б) ресурстарды тиімді пайдалану

в) қ ажеттіліктерді толық қ анағ аттандыру

г) шексіз ө ндірістік ресурстар

д) білім берудегі қ ажеттіліктерді қ анағ аттандыру

2. Экономикалық теория қ андай қ атынастар жү йесін қ арастырады?

а) ә леуметтік- экономикалық, техника- экономикалық жә не ұ йымдастырушылық - экономикалық

б) ұ йымдастырушылық - экономикалық

в) техника- экономикалық

г) ұ йымдастырушылық - қ ұ қ ық ытық

д) этикалық

3. Қ оғ амның экономикалық ө мірінде қ андай қ атынастар маң ызды?

а) діни

б) ө ндірістік

в) саяси

г) идеологиялық

д) моральдық - қ ұ қ ық тық

4. Либерализм идеялары мен мемлекеттің экономикағ а араласуын шектеу туралы кө зқ арастарды алғ аш ұ сынғ ан кім?

а) Дж. Кейнс

б) К. Маркс

в) А. Смит

г) У. Петти

д) А. Маршалл

5. Маркстік теория бойынша экономикалық теорияның пә ні не?

а) экономикалық қ атынастар

б) игіліктердің сиректігі

в) табиғ атқ а деген қ атынас

г) тиімді ө ндіріс

д) тиімді бө лу

6. Ә рбір экономикалық жү йеде “не, қ алай жә не кім ү шін ө ндіру” мә селесі микро жә не макро дең гейлерде шешіледі. Тө мендегі сұ рақ тардың қ айсысы микроэкономикалық дең гейде шешіледі?

а) толық жұ мыспен қ амтуғ а қ алай жетуге болады?

б) не жә не қ анша ө ндіру?

в) инфляциядан қ алай қ ұ тылуғ а болады?

г) жұ мыссыздық тан қ алай қ ұ тылуғ а болады?

д) экономикалық ө суді қ алай ынталандыруғ а болады?

7. Қ оғ амның негізгі даму заң ы қ андай?

а) ақ ша айналысының заң ы

б) бағ а заң ы

в) сұ раныс заң ы

г) ұ сыныс заң ы

д) ө ндірістік қ атынастардың ө ндірістік кү штер дең гейі мен даму сипатына сә йкес келу заң ы

8. Қ оғ амдық ө ндірістің басты емес бө лімі қ айсы?

а) ө ндіріс

б) бө лу

в) айырбас

г) тұ тыну

д) жинақ тау

9. Қ андай мә селе барлық экономикалық жү йелерге тә н?

а) инвестициялау

б) ө ндіру

в) тұ тыну

г) ресурстардың шектеулілігі

д) бө лу

10. Экономикалық категория ретінде ө ндіріс нені білдіреді?

а) қ оғ ам ө мірінің бір жағ ын

б) адамдардың қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру мақ сатында ө ндіріс факторларының ө зара ә рекет ету процесін

в) адамның жұ мыс істейтін орынын

г) пайдалы ө німді ө ндіру барысында адамдардың машиналарды, механизмдерді пайдалануын

д) ең бек қ ұ ралдары мен ең бек заттарының жиынтығ ын

11. Ресурстардың шектеулілігі деген ұ ғ ым қ алай тү сіндіріледі?

а) олардың кө мегімен бір мезгілде жә не қ ажеттіліктерді толық қ анағ аттандыру мү мкін емес

б) олар қ оғ амда қ ажетті тауарлар ө ндірісі ү шін жеткіліксіз мө лшерде кездеседі

в) ресурстар тұ тыну тауарларын ө ндіру ү шін ғ ана жетеді

г) ресурстар алғ ашқ ы қ ажетті тауарларды ө ндіру ү шін ғ ана жетеді

д) ресурстар таусылатындық тан жә не олардың орыны толтырылмайтындық тан жетпейді

12. Ө ндірістің қ андай факторларын білесіз?

а) ең бек, капитал, ақ парат, технология

б) заттық жә не жеке

в) табиғ и ресаурстар, капитал, ең бек

г) жер, капитал, ең бек жә не кә сіпкерлік

д) табиғ и, ең бек, материалдық жә не қ аржы ресурстары

13. Ең бек заты дегеніміз не?

а) станоктар

б) машиналар, қ ұ рылғ ылар

в) домна жә не мартен пештері

г) тракторлар мен автомашиналар

д) темір жол жә не шоссе жолдары

14. Ресурстардың «салыстырмалы» шектеулілігі немен байланысты?

а) ресурстардың таусылуымен

б) ресурстардың қ айта ө ндірілмейтіндігімен

в) қ ажеттіліктердің шектеулілігімен

г) қ ажеттіліктердің шексіздігімен

д) ресурстардың таусылмайтындығ ымен

15. Экономика ө ндірістік мү мкіншіліктер шекарасында болады, егер….

а) ө ндірістік ресурстар толық пайдаланылса

б) ө ндіріс тиімділігі артса

в) инвестициялар тұ тыну шығ ыстарынан жоғ ары болса

г) ұ сыныс сұ раныстан жоғ ары болса

д) ұ сыныс сұ ранысқ а тең болса

Тақ ырып 3. Меншік қ атынастары жә не олардың экономикадағ ы орны. Экономикалық жү йе.

2. Мақ саты

§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қ алыптастыру

§ Экономикалық теория негіздерін оқ у барысында ынталандыруды дамыту.

3. Оқ ыту мақ саты

§ Сабақ тақ ырыбына сә йкес жаң а тү сініктерді мең геру.

§ Қ азақ стан экономикасының институтционалды қ айта қ ұ рылу процесінде меншік қ атынастарының қ айта қ ұ ру қ ажеттігін негіздеу.

§ Меншіктің ұ йымдық -қ ұ қ ық тық формаларына салыстырмалы талдау жасау.

§ Тестік тапсырмалар мен пікір сайыс сұ рақ тарымен жұ мыс жасау дағ дыларын қ алыптастыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары

1. Меншіктің экономикалық жә не қ ұ қ ық тың мазмұ ны.Меншік объектілері мен субъектілері

2. Ауыспалы экономика кезіндегі меншіктің негізгі формалары

3. Жекешелендірудің экономикалық мағ ынадағ ы тү сінігі мен мемлекеттік меншікті жекешелендіру. Қ Р- да меншіктік қ атынастарының қ ұ рылуы.

4. Экономикалық жү йе типтеріне тү сінік беру.

5. Оқ ытудың ә дістері: «Сұ рақ - жауап» ү лгісіндегі сұ хбат, тесттік тапсырмалар (бақ ылау сұ рақ тары).

6. Ә дебиеттер:

1. Шеденов Ө, Қ., Жү нісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. " Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақ тө бе, 2009.

2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқ у қ ұ ралы /профессор Жатқ анбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.

3. Ә убә кіров Я.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жақ ыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.

4. Ә убә кіров Я.Ә., Досқ алиев С.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жә йшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқ уқ ұ ралы - Алматы, Санат, 2004.

5. Есқ алиев М.Д., Ө ткен кезең нің ойшыл экономистері жә не қ азіргі кө зұ арас. Алматы, 2004.

6. Экономикалық теория (оқ у қ ұ ралы) С. Ә кімбаев, А.С. Баймұ хамбетов Астана, 2002ж.

7. Бақ ылау (тесттік тапсырмалар)

1.Қ Р Конституциясы бойынша меншіктің қ андай нысандары бар?

а) жеке жә не мемлекеттік

б) мемлекеттік жә не ұ жымдық

в) дербес жә не аралас

г) кооперативтік жә не біріккен

д) жеке жә не аралас

2. Жеке меншіктің теріс салдары қ андай?

а) жеке меншік иесінің ә л ауқ аты ө ндіріс нә тижесіне тә уелді

б) меншік иелерінің мү ліктік жіктелуі

в) кә сіпкерліктің дамуына ық пал етеді

г) бә секенің кү шеюіне ә сер етеді

д) ресурстарды тиімді бө леді

3. Жалпы иемдену қ андай нақ ты нысандарда кездеседі?

а) отбасылық, ұ жымдық, біріккен

б) аралас, муниципалды, отбасылық

в) қ оғ амдық, отбасылық, мемлекеттік

г) мемлекеттік, кооперативтік

д) мемлекеттік, муниципалдық, акционерлік

4. Мемлекет иелігінен алу дегеніміз не?

а) меншік нысанын ауыстыру

б) ұ лттандыру

в) экономикалық процестерді толық басқ арудан мемлекеттің бас тартуы

г) меншіктің кө птү рлілігіне ө ту

д) жеке меншікке ө ту

5. Командалық ә кімшілік экономиканың ерекшелігі қ андай?

а) қ оғ амдық мү дделерге негізделген мемлекеттік реттеудің болуы

б) жеке меншікке негізделген шағ ын ө ндірістің болуы

в) ресурстарғ а деген жеке меншіктің болуы

г) сұ раныс пен ұ сыныс заң дарына негізделген экономикалық реттеу механизмінің болуы

д) ел кә сіпорындарын орталық тан жоспарлау жә не басқ ау

6. Нарық тық экономиканың и ерекшеліктері қ андай?

а) шаруашылық жү ргізудің натуралдық қ оғ амдық нысанының болуы

б) жеке меншікке негізделген шағ ын ө ндірістің болуы

в) экономикалық ресурстардың елеулі бө лігіне қ оғ амдық меншіктің болуы

г) сұ раныс пен ұ сыныс заң дарына негізделген экономикалық реттеу механизмінің болуы

д) ел кә сіпорындарын орталық тан жоспарлау жә не басқ ау

7. Экономикалық жү йенің басты міндетіне не жатады?

а) ө ндірістің ұ лғ аюын қ амтамасыз ету

б) ө ндірістің техникалық жағ дайын анық тау

в) инфляция мен жұ мыссыздық ты жою

г) ә ділетті қ оғ амдық қ ұ рылым қ ұ ру

д) жекелеген экономикалық субъектілердің ә рекеттерін бағ ыттап отыру

8.«Ө ндірісфакторлары» - бұ л:
а)ө ндірістің потенциалды ресурстары

б) ө ндірістің қ олданылғ ан ресурстары

в) ө ндірістің қ олданыстағ ы ресурстары

г) ө ндірістің болашақ ресурстары

д) қ олдағ ы барлық ресурстар

9. Қ андай қ атынастар жү йені қ ұ рушы болып табылады?

а) табиғ и ресурстарды пайдалану

б) ө ндіріс қ ұ ралдарына меншік

в) табысты бө лу

г) ө ндірілген ө німді бө лу

д) ең бекті пайдалану

10. Жекешелендіру мен мемлекет иелігінен алу процестерінің экономикалық мазмұ ны қ андай?

а) меншікті жалғ а беру нысандарының кө п тү рлерін қ ұ ру

б) мемлекеттік меншікті қ ысқ арту

в) нарық қ а ену жағ дайларымен қ амтамасыз ету

г) мемлекеттік меншіктің ү лесін қ ысқ арту, меншіктің кө птү рлілігі арқ ылы бә секелік қ атынастар қ ұ ру

д) ұ лттандыруды жү зеге асыру

11. Кө птү рлі меншік нысандарын қ алыптастырудың қ ажеттігі немен байланысты?

а) нарық ты тауарлармен толтырумен

б) саяси жағ дайлармен

в) жаң а постиндустриалды қ оғ амның талаптарымен

г) ө ндіргіш кү штердің даму дең гейімен

д) бә секе талаптарымен

12. Меншіктің қ андай нысандары бар?

а) кө птү рлі шарттық келісімдер

б) жеке, мемлекеттік, шетелдік

в) жеке тұ лғ алық, дербес, жеке

г) ұ жымдық, ассоциацияланғ ан, жеке тұ лғ алық

д) сенімді басқ ару, жеке, ұ жым

13. Меншіктің негізгі элементтеріне мыналар жатады:

а) Қ ұ қ ық жиынтығ ы, объект

б) Объектілер жә не субъектілер

в) Иелік ету, пайдалану, яғ ни қ ажеттіні жарату

г) Меншікті қ орғ ау қ ұ қ ығ ы жә не объективті қ атынастар

д) Тұ лғ аның иелік ету жө ніндегі келісімі, мемлекеттің иелікке алу акті

14.Нарық тық жә не ө тпелі эканомикалы елдердегі жекешелендірудің практикалық аспектілері:

а) Заң герлік қ ұ жаттың жаң а тү рлерін шығ ару

б) Жекешелендірудің модельдері мен ә дістерін жасау

в) Меншіктің активті тегін алуы

г) Нарық тағ ы ең негізгі бақ таластық тың артық шылық тарын жасау

д) Нарық тан тө мен бағ амен меншікті алу

15. «Жекешелендіру» деген ұ ғ ымды қ алай тү сінесіз?

а) Меншікті аукцион жә не тендерге салу

б) Ө ндіріс орындарын ұ тымды бағ ағ а сату

в) Мемлекеттік меншікті жою саясаты

г) Ү кімет меншігін жеке меншікке аудару саясаты немесе бұ рын мемлекеттік органдардың

басқ аруында болғ ан кә сіпкерлікті жекешелендіру

д) Банкротқ а ұ шырағ ан ө ндіріс орындарын нарық та тө мен бағ амен сату саясаты

Тақ ырып 4. Қ оғ амдық ө ндірістің нысандары.

2. Мақ саты:

§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қ алыптастыру

§ Экономикалық теория негіздерін оқ у барысында ынталандыруды дамыту.

3. Оқ ыту мақ саты:

§ Сабақ тақ ырыбына сә йкес жаң а тү сініктерді мең геру.

§ Натуралды жә не тауарлы шаруашылық тың ұ қ састық тары мен айырмашылық тарын айқ ындау.

§ Қ ұ нның ең бек теориясы мен шекті пайдалылық теорияларын қ олдану негізінде тауардың қ ұ ныны бағ алау дағ дысын қ алыптастыру.

§ Ойынғ а белсенді қ атысу.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары

1. Натуралды жә не товарлы шаруашылық. Тауарлы шаруашылық тың тарихи қ алыптасуы.

2. Тауар жә не ең бек, тауар туралы ең бек қ ұ нының теориясын бағ алау.

3. Субъективтік қ ұ ндылық жә не шекті пайдалылық.

4. Ақ шаның пайда болуы мен мә ні. Ақ шаның қ ызметтері. Қ азіргі ақ шалар.

5. Оқ ытудың ә дістері: Экономикалық ойын, тесттік тапсырмалар (бақ ылау сұ рақ тары).

5.1. Экономикалық ойын.

Семинар сабағ ы ойын тү рде ө ткізіледі тақ ырыбы: « АДАМ МЕКЕНДЕМЕГЕН АРАЛ »

Оқ ытушының кіріспе сө зі: Аталғ ан тақ ырыптағ ы сабақ экономикалық ойынғ а негізделген. Кез-келген қ оғ амдағ ы мә селелерді шешу жолдарын кө рсетеді. Жердің ү лгісі ретінде «аралдың» негізінде студенттерге ресурстардың шектеулілігін тү сіне отырып, берілмес ә лем қ ұ руғ а қ ажеттілігі туындайды. Сонымен қ атар ойынның барысында қ атысушылар натуралды жә не тауарлы шаруашылық тан тұ ратын ө зіндік ә лемді қ ұ рып, жә не сол ә лемдері ә ділетті болуы тиіс. Бұ л ойынның барысында студенттер қ оғ амдық шаруашылық тың негізгі нысандары: натуралды жә не тауарлы шаруашылық тармен танысады. Екі шаруашылық тың мә нін, пайда болуын, айырмашылық тарын ажырату жаттығ уларын жү ргізеді. Натуралды шаруашылық тан тауарлы шаруашылық туындайтынын кө рсетеді.

Қ ажетті материалдар: Карточкалар, скотч, маркер, қ ағ аздар.

Ойынды ұ йымдастыру жұ мысы:

Ойын барысында студенттер екі арал болып бө лінеді. Бірінші топтың аты НАТУРАЛЫДЫ шаруашылық, екінші топтың аты ТАУАРЛЫ шаруашылық. Ойында 10-15 қ атысушы болады. Екі топ бө лек жұ мыс жасап, ө зара қ арым-қ атынасқ а тү суге болмайды.

Ә р командаларғ а тапсырмалар мен аралдардағ ы ресурстардың саны беріледі. Топтар ө здерінің қ олындағ ы бар ресурстармен сол аралда ұ зақ ө мір сү ріп жә не тиімділігін арттыру ә рекеттерін жасаулары қ ажет. Мынадай сұ рақ тарғ а жауап берулері ұ сынылады: Сіз не жә не қ анша ө ндіресіз? Сіз қ алай ө ндіресіз? Кім тұ тынады? Аралдың 6-10 заң ын қ ұ ру керек. Топтармен жұ мыс жә не «аралдардың» проектісінін рә сімдеуге 20-30 минут беріледі. Проектілерді презентациялауғ а 7 минут беріледі. Ә р командалар ө здерінің жетістіктерін талқ ылау ү шін кө бірек уақ ыт берілуі тиіс. Талқ ылауғ а арналғ ан арнайы сұ рақ тар: Сіздер қ андай қ иындық тармен кездестің іздер? Не себепті? Ол қ иындық тардан сіз қ алай ө ттің із? Сіздің командаң ыз қ андай жетістіктер жә не кемшіліктер жасады? Сіздер ресурстардың жетіспеушіліктерін сезіндің іздер ме? Сіздер аралдағ ы ресурстардың ә ділетті бө ліну мә селесін қ алай бағ алайсыз? Неге сіз олай ойлайсыз?

Жү ргізуші қ ай команда берілген тапсырманы сә тті орындады, қ алай жә не не себепті, талқ ылаудан кейін командаларда жаң а ойлар туындады жә не т.б.

Тұ рақ ты даму тек кешенді тү рде экологиялық, экономикалық жә не ә леуметтік мә селелерді шешу негізінде қ ұ ралатындығ ы жө нінде аудиторияда ортақ ой туындайды.

Тапсырмалар:

«Тауарлы шаруашылық» тобы қ олдарындағ ы ресуртардан тауарлы шаруашылық қ оғ амын қ ұ рулары қ ажет!

«Натуралды шаруашылық» тобы қ олдарындағ ы бар ресурстармен натуралды шаруашылық ты сақ тап қ алуы тиіс! Сонымен қ атар ө мір сү ру дең гейлерін жоғ арлату жолдарын кө рстетуі керек.

Берілетін ресурстар: Екі топтың аралдарында берілетін ресурстар тек адам мекендемейтін жердегі табиғ и ресурстар беріледі: жер, ағ аштар, су, кү н сә улесі, жабайы аң дар.

6. Ә дебиеттер:

1. Шеденов Ө, Қ., Жү нісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. " Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақ тө бе, 2009.

2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқ у қ ұ ралы /профессор Жатқ анбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.

3. Ә убә кіров Я.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жақ ыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.

4. Ә убә кіров Я.Ә., Досқ алиев С.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жә йшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқ уқ ұ ралы - Алматы, Санат, 2004.

5. Есқ алиев М.Д., Ө ткен кезең нің ойшыл экономистері жә не қ азіргі кө зұ арас. Алматы, 2004.

6. Экономикалық теория (оқ у қ ұ ралы) С. Ә кімбаев, А.С. Баймұ хамбетов Астана, 2002ж.

7. Бақ ылау (тесттік тапсырмалар)

1. Натуралды шаруашылық тың белгісі қ андай?

а) Ең бек бө лінісі, мамандану.

б) Жекелеген шарушылық дең гейінде тұ йық ө ндіріс пен тұ тыну

в) айырбас мақ сатында ө нім ө ндіру

г) жанама алдын- ала байланыстар

д) шаруашылық тың ашық тығ ы

2. Натуралды шаруашылық – бұ л:

а) Машина мен басқ а қ ұ рылғ ылар қ олданылмайтын, тек қ ол ең бегі қ олданылатын ө ндірістік ұ йымдастыру
б) Адам ү шін натуралды ө нім ө ндірісін ұ йымдастыру

в) Азаматтар мен фирмаларғ а сатуғ а арналғ ан азық - тү лік ө ндіретін шаруашылық
г) Ө з ө міріне қ ажеттінің барлығ ы ө ндірілетін, тауарлар айырбасы жоқ шаруашылық

д) Ауыл шаруашылық ө ндірісі

3.Тауарлық шаруашылығ ын не сипаттайды?

а) ө німнің натуралды тү рі

б) ө ндіру мен тұ тынудың тікелей байланысы

в) ең бектің ә мбебаптылық сипаты

г) ең бектің бө лінісі мен шаруашылық тың ашық тығ ы

д) тұ йық шаруашылық

4.Тө менде аталғ андардың қ айсысы тауар болып табылады?

а) жеке тұ тынуғ а арналғ ан ө нім

б) табиғ ат сыйлары

в) экономикалық емес игілік

г) меншік иесіне салық ретінде тө ленген бидай

д) айырбасқ а арналғ ан ең бек ө німі

5.Қ андай жағ дайда ең бек ө німі тауар бола алмайды?

а) иесі ө німнің тұ тыну қ ұ нын пайдаланбағ анда

б) басқ алар ү шін ө німнің тұ тыну қ ұ ны болғ анда

в) иесі ө німнің тұ тыну қ ұ нын пайдаланғ анда

г) ең бек ө німі нарық та сатылғ анда

д) ең бек ө німі басқ а қ ажетті ө німдерге айырбасталғ анда

6.Тауар ө ндірісінде ең бек ө німі қ оғ амдық мә нге қ ай кезде ие болады?

а) сұ раныс кезінде

б) сатылу сферасында

в) бағ асының қ ойылуы кезінде

г) айырбас процесінде

д) тауарды ө ндіру кезінде

7.Игіліктің бағ алылығ ы байланысты емес:
а) оның саны

б) оның ө ндірілуіне жұ мсалғ ан шығ ындарғ а

в) белгілі бір қ ажетгілікті қ анағ аттандыру дең гейіне

г) оның сапасына

д) шекті пайдалылық қ а

8.Тауардың айырбасқ ұ ны дегеніміз не?

а) басқ а тауарғ а айырбасталу қ абілеті, қ ұ нның тү рі

б) басқ а тауарғ а айырбасталу қ абілеті, қ ұ н ө лшемі

в) айырбас кезінде тауарларды бір біріне тең естіретін саң дық пропорция

г) басқ а тауарғ а айырбасталу қ абілеті, қ ұ нның тү рі, айырбас кезінде тауарларды бір біріне тең естіретін саң дық пропорция

д) қ ұ нның тү рі, айырбастың сандық пропорциясы

9.Тауар жасайтын нақ ты ең бекті қ алай сипаттауғ а болады?
а) адамдардың мақ сатты ә рекеті

б) ерекше нысаналы тү рдегі ең бек

в) ө ндіруші ең бек

г) тауарлар ө ндірісімен байланысты қ ызмет

д) тауардың қ ұ нын қ алыптастырушы ең бек

10.Тауар жасайтын абстрактылы ең бекті қ алай сипаттауғ а болады?
а) нақ ты формасыз жалпы ең бек

б) жеке ең бек

в) ерекше нысаналы ең бек

г) индивидуалды ең бек

д) қ оғ амдық ең бек

11.Натуралдық шаруашылық қ а тә н емес:

а) ө німдер ө з қ ажеттіліктерін қ анағ аттандыру ү шін ө ндіріледі

б) байлық тың табиғ и тү рі - натуралды ө нім

в) ә мбебап ең бек қ олданылады

г) тікелей экономикалық байланыстар жү зеге асады

д) ең бек ө німдері айырбасталады

12.Тауар ө ндірісінің белгілері қ андай?

а) жеке тұ тыну ү шін ө нім ө ндіру

б) жанұ я ішіндегі ең бек бө лінісі

в) тікелей экономикалық байланыстар

г) алғ ашқ ы қ ауымдық қ оғ амдағ ы орталық тан реттеу

д) жанама, нарық арқ ылы экономикалық байланыстардың болуы жә не қ оғ амдық ең бек бө лінісі

13.Тауар ө ндірісінің пайда болуының материалдық алғ ы шарты қ андай?

а) тауар ө ндірушілер ең бегінің қ оғ амдық бө лінісі

б) ө ндіріс қ ұ ралдарына жеке меншік

в) адамдардың айырбасқ а ынталылығ ы

г) қ ызметтердің стихиялы жү зеге асуы

д) ө німдердің нарық қ а арналып ө ндірілуі

14.Тауар ө ндірісінің пайда болуының басты себебі:

а) тауар ө ндірушілер ең бегінің қ оғ амдық бө лінісі

б) ө ндірушілердің бір ө німді ө ндіруге мамандануы

в) тауар ө ндірушілердің меншік иесі ретінде оқ шаулануы

г) ө ндірістік қ ызметтердің стихиялы жү зеге асуы

д) ө німдердің нарық қ а арналып ө ндірілуі

15. Ең бек «қ арқ ындылығ ына» анық тама берің із:

а) бip жұ мысшығ а шақ қ андағ ы жасалғ ан ө нім саны

б) жалпы енбек шығ ындары

в) уақ ыт бірлігі ішіндегі жұ мсалынғ ан адамның энергиялық шығ ыны

г) бip ө німге жұ мсалғ ан yaқ ыт

д) жұ мыс кү ні ішіне жұ мдсалғ ан жұ мысшы уақ ыты

Тақ ырып 5. Нарық тық шаруашылық тың жалпы сипаттамасы.

2. Мақ саты:

§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қ алыптастыру

§ Экономикалық теория негіздерін оқ у барысында ынталандыруды дамыту.

3. Оқ ытудың мақ саты:

§ Сабақ тақ ырыбына сә йкес жаң а тү сініктерді мең геру.

§ Нарық тық шаруашылық тың элементтері туралы базалық білімді мең геру.

§ Рыноктық қ айта ө згерудегі қ азақ стандық ү лгіні анық тау.

§ Тестік тапсырмалар мен пікір сайыс сұ рақ тарымен жұ мыс жасау дағ дыларын қ алыптастыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тары

1. Тауар - ақ ша қ атынастарының эволюциясы жә не нарық тық қ ұ рылым

2. Нарық тың мә ні, атқ аратын қ ызметі, қ ұ рылымы.

3. Нарық тү рлері жә не оларды классификациялау.

4. Нарық тың артық шылық тары мен кемшіліктері.

5. Оқ ытудың ә дістері: " Сұ рақ - жауап" ү лгісіндегі сұ хбат, тесттік тапсырмалар (бақ ылау сұ рақ тары).

6. Ә дебиеттер:

1. Шеденов Ө, Қ., Жү нісов Б.А., Байжомартов Ү.С., Комягин Б.И. " Жалпы экономикалық теория" Алматы-Ақ тө бе, 2009.

2. Экономикалық теория бойынша практикалық оқ у қ ұ ралы /профессор Жатқ анбаевтың жетекшілігімен/ Алматы, 2006ж. 300 бет.

3. Ә убә кіров Я.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жақ ыпова Ф.Н., Табеев Т.П. Экономикалық теория курсы - Алматы, 2005.

4. Ә убә кіров Я.Ә., Досқ алиев С.Ә., Байжұ маев Б.Б., Жә йшибеков Ж.Қ. Экономикалық теория негіздері. Оқ уқ ұ ралы - Алматы, Санат, 2004.

5. Есқ алиев М.Д., Ө ткен кезең нің ойшыл экономистері жә не қ азіргі кө зұ арас. Алматы, 2004.

6. Экономикалық теория (оқ у қ ұ ралы) С. Ә кімбаев, А.С. Баймұ хамбетов Астана, 2002ж.

7. Бақ ылау (тестік тапсырмалар)

1. Нарық тық экономиканың мә нін қ алай тү сіндіруге болады?

а) хаос пен анархия жү йесі

б) сұ раныс пен ұ сынысты тең естіретін қ арапайым механизм

в) бағ а мен нарық тар жү йесі арқ ылы қ ызмет ететін координациялаудың кү рделі механизмі

г) реттеу механизмі кү рделі, кө п қ ұ рылымды икемсіз жү йе

д) тұ тынушылар, ө ндірушілер, ө ндіріс факторлары иелері шешімдерінің келісімге келу ортасы

2. Нарық тық экономикада ө нім тұ тынушылар арасында былай бө лінеді:

а) тұ тынушылардан тә уелсіз обьективті себептерге байланысты

б) тұ тынушылардың қ алауы мен ө німді сатып алу қ абілеттеріне байланысты

в) тұ тынушылардың ө німді сатып алу ниетімен байланысты

г) тұ тынушылардың ө німді сатып алу қ абілеттеріне байланысты

д) тұ тынушылардың табыс дең гейіне байланысты

3. Нарық қ а тә н емес қ андай процесс?

а) сату- сатып алу актілерінің жү зеге асуы

б) сатушылар мен тұ тынушылардың қ арым-қ атынасы

в) сұ раныс пен ұ сыныстың ө зара ә рекеттесуі

г) тауарлармен айырбас жасаудың экономикалық нысаны

д) натуралды ө німдермен айырбас жасау

4. Нарық тың шаруашылық тың негізгі субьектілері кімдер?

а) ө ндіріс факторларының иелері

б) ө неркә сіптік, сауда, қ арыз капиталистері

в) жалдамалы жұ мысшылар, капиталистер, жер иелері

г) кә сіподақ тар, кә сіпкерлік бірлестіктер, мемлекеттік институттар

д) ү й шаруашылығ ы, бизнес, ү кімет.

5. Нарық тық механизмнің элементіне мыналардың қ айсысы жатпайды?

а) жоспарлау

б) сұ раныс

в) ұ сыныс

г) бә секе

д) бағ а

6. «Бә секелік нарық» тү сінігіне қ ай сипаттама сай емес?

а) кө птеген сатушылар

б) кө птеген сатып алушылар

в) тауарларғ а сұ раныс білдіретін тұ тынушылардың аздығ ы

г) осы нарық қ а ө ндірушілердің салыстырмалы тү рде жең іл енуі

д) экономикалық биліктің ө згеруі

7. Қ андай жағ дай «жетілген бә секе» нарығ ына қ айшы?

а) барлық тұ тынушылар мен сатушылар бағ а туралы толық мә лімет ала алады

б) стандартты тауар шығ аратын кө птеген фирмалар салаларда қ ызмет етеді

в) ағ ымдық бағ амен тауарды сатып алатын кө птеген тұ тынушылар бар

г) нарық қ а ену кезінде кедергілер жоқ

д) нарық қ а ену кезінде кедергілер жоғ ары

8. Нарық тың пайда болу шарттары қ андай?

а) дамығ ан қ оғ амдық ең бек бө лінісі

б) меншіктің кө птү рлілігіне негізделген нарық субьектілердің экономикалық оқ шаулануы

в) ұ лттық экономиканың ә лемдік экономикалық кең істікке ену қ ажеттігі

г) ішкі шаруашылық тық тұ тынудың дамуы

д) дамығ ан қ оғ амдық ең бек бө лінісі, нарық тық субьектілердің экономикалық оқ шаулануы

9. Экономикалық категория ретінде нарық - бұ л...

а) тауар жә не ақ ша қ озғ алысымен байланысты қ атынастар жиынтығ ы

б) базар

в) сатушылар мен сатып алушылардың кездесетін орны

г) нарық тық алаң

д) биржалы сауданың нысаны

10. Еркін бә секенің жү йелік белгісіне жатпайды:

а) қ атысушылардың санының кө птігі жә ненарық қ а кіру еркіндігі

б) ақ ылы ақ параттың толық тығ ы

в) монополды бағ а қ ою

г) барлық ресурстардың абсолютті қ озғ алысы

д) тауарлардың абсолютті біртектілігі

11. Қ ай мә селені нарық шеше алмайды?

а) ресурстарды тиімді бө лу

б) ғ ылыми-техникалық жетістіктерді мең геру

в) экономикадағ ы тапшылық ты жою

г) халық ты ә леуметтік қ орғ аумен қ амтамасыз ету

д) сатушылар мен тұ тынушылардың мү ддесін біріктіру

12. Нарық тың дұ рыс емес жіктемесін кө рсетің із:

а) географиялық орналасуы бойынша: жергілікті, ұ лттық, ә лемдік

б) бә секенің шектелу дең гейі бойынша: шикізаттық

в) экономикалық мазмұ ны бойынша: ең бек, капиталдар нарығ ы

г) салалар бойынша: автокө лік, компьютерлер нарығ ы

д) сауда жасау сипаты бойынша: бө лшек жә не кө терме

13. Монопсония нарығ ына сай жағ дайды кө рсетің із:

а) бір сатушы жә не кө птеген тұ тынушылар

б) бір сатып алушы жә не кө птеген сатушылар

в) кө птеген тұ тынушылар мен кө птеген сатушылар

г) бірнеше ірі сатушылар мен кө птеген шағ ын сатып алушылар

д) бір сатушы мен бір тұ тынушы

14. Олигополия кезіндегі нарық жағ дайын кө рсетің із:

а) бір сатушы жә не кө птеген тұ тынушылар

б) бір сатып алушы жә не кө птеген сатушылар

в) кө птеген тұ тынушылар мен кө птеген сатушылар

г) бірнеше ірі сатушылар мен кө птеген шағ ын сатып алушылар

д) бір сатушы мен бір тұ тынушы

15. Монополия кезіндегі нарық тық жағ дайды кө рсетің із:

а) бір сатушы жә не кө птеген тұ тынушылар

б) бір сатып алушы жә не кө птеген сатушылар

в) кө птеген тұ тынушылар мен кө птеген сатушылар

г) бірнеше ірі сатушылар мен кө птеген шағ ын сатып алушылар

д) бір сатушы мен бір тұ тынушы

Тақ ырып 6. Экономиканы реттеудің рыноктық механизмі.

2.Мақ саты

§ Экономикалық теория негіздері бойынша білім қ алыптастыру

§ Экономикалық теория негіздерін оқ у барысында ынталандыруды дамыту.

3. Оқ ыту мақ саты

§ Сабақ тақ ырыбына сә йкес жаң а тү сініктерді мең геру.

§ Сұ раныс пен ұ сыныстың мә ндерін рыноктың ө зін-ө зі реттеу қ ұ ралы ретінде мә нін анық тау.

§ Рынок механизміндегі бә секенің рө лін анық тау.

§ Шағ ын топтармен, тестік тапсырмалармен жә не пікір сайыс сұ рақ тарымен жұ мыс жасау дағ дыларын қ алыптастыру.

4. Тақ ырыптың негізгі сұ рақ тар:

1. Сұ раныс заң ы, сұ раныс қ исығ ы. Сұ ранысқ а ә сер ететін бағ алы емес факторлар.

Сұ раныс икемділігі.

2. Ұ сыныс, ұ сыныс заң ы, ұ сыныс қ исығ ы. Ұ сынысқ а ә сер ететін бағ алы емес факторлар. Ұ сыныс икемділігі.

3. Рыноктық тепе - тең дік жә не бағ а.

4. Бә секенің мә ні жә не оның формасы. Жетілген жә не жетілмеген бә секе.

5. Оқ ытудың ә дістері: Шағ ын топпен жұ мыс жасау, тесттік тапсырмалар (бақ ылау сұ рақ тары).