Дания, Норвегия, Финляндия, Нидерландтар

Данияда арнайы мектеп-интернаттарда кү рделі эмоционалды бұ зылыстары бар балалар оқ иды, арнайы мектептерде - терең ақ ыл-есі кем балалар, ал басқ алар ү шін жалпығ а білім беру мектептерінде арнайы сыныптар ашылғ ан. Данияда арнайы білім беру аймағ ындағ ы саясаттың стратегиялық бағ ыты болып интеграция қ абылданғ ан.

Норвегияда интеграция процесі 20 ғ асырдың 80 жылдарында басталды, бірақ 20 ғ асырдың 90 жылдарының басында арнайы мектептердің кө бі жабылып, қ азіргі уақ ытта оларда мү мкіндігі шектеулі балалардың шамамен 1% ғ ана оқ иды.

Финляндияда ұ зақ уақ ыт бойы арнайы мектептер жү йесі мен жалпығ а білім беру мектептер жанындағ ы арнайы сыныптар жү йесі қ атар жұ мыс атқ арды. 20 ғ асырдың 80-ші жылдарының соң ынан бастап арнайы білім беру аймағ ындағ ы мемлекет саясатының негізгі бағ ыты интеграция болып табылады.

Нидерланды мемлекеті 20 ғ асырдың 50 жылдарынан бастап жалпы жә не арнайы білім беруді біріктіруге ұ мтылып, «мектепке бірге барамыз» атты мемлекеттік жоба арқ ылы интеграциялық бағ ытты енгізуде. Аталғ ан обаның мақ саты-жалпығ а білім беру мектеп жағ дайында мү мкіндігі шектеулі балаларды қ ажетті психологиялық -педагогикалық кө мекпен қ амту; арнайы мектептердің оқ ушыларының санын тұ рақ тандыру; ақ ыл-есі кем жә не психологиялық дамуы тежелген балаларғ а арналғ ан мектептердің саны артуына жол бермеу. Нидерландтарда, Бельгияның Фламанд аймағ ында сияқ ты, арнайы мектептер жү йесі бұ рынғ ыдан бар жә не ө те жақ сы дамығ ан, ал кейбір ғ алымдар бұ л жағ дайды инклюзивті білім берудің дамуына ү лкен кедергі жасайды деп санайды.

Греция

Мү мкіндігі шектеулі балаларды қ алыпты бала бақ шалармен мектептерге интеграциялау идеясы Грецияда 1974 жылы ұ сынылган, бірақ кө птеген басқ а мемлекеттерге қ арағ анда, интеграциялау процесіне кө шу шешімі қ ызығ ушылығ ы бар топтардың (педагогтар мен ата-аналар) қ ысымымен емес, қ абылданган заң наманың (1981ж.) пайда болуымен байланысты. Мемлекетте интеграция процесі жай іске асырылуда, ө йткені:

1) қ имыл-қ озғ алыс аппаратында бұ зылыстары бар балалардың қ алыпты мектептерге физикалық тұ рғ ыдан қ олжеткізудің мү мкін еместігі;

2) кең інен қ олжетімді тесттермен анық тауда дә стү рлі ә дістердің жоқ болуы;

3) ерекше қ ажеттіліктері бар балалар мен жұ мыс жү ргізу ә дістерінің педагогтарғ а ү йретілмеуі;

4) жергілікті басшылардың ерте кө мек беру мен интеграциялау жұ мыстарын назарғ а алмауы (оларды қ ымбат деп санағ андық тан);

5) қ ажетті қ ызметтерді ұ сынатын орталық тардың жеткіліксіздігі (физикалық терапия, логопедия, психологиялық кө мек беру, қ ұ қ ық тық қ олдау жә не т.б. аймақ тарында).

Индия

1986 жылы ұ сынылғ ан жә не 1992 жылы толық тырылғ ан ұ лттық білім беру заң ы кө птеген мамандардың бірқ атар аймақ тар ө кілдерімен басқ а да қ ызығ ушылығ ы бар тұ лғ алардың кө мегімен қ ұ растырылғ ан. Бұ л бағ дарламаның шең берінде бү гінде мемлекетте қ олданылатын, барлық тұ рғ ындарғ а білім алу жағ дайы жасалуы керек. Заң ның негізгі баптары білім алудағ ы кедергілерді жоюғ а жә не ерекше қ ажеттіліктері бар жә не мұ ндай мү мкіндіктері болмағ андарғ а, тең қ ұ қ ық тармен мү мкіндіктер ұ сынуғ а бағ ытталғ ан. Сонымен қ атар мемлекеттің кө птілділігін, діни жә не ә леуметтік-мә дени ерекшеліктерін, кө п ғ асырлар бойы колония статусында болуында ескеру қ ажет. Мү гедек балалар, қ ыздар, алыс аймақ тарда тұ ратын балалар, аз ұ лттарғ а жатқ ызылатын топтардың балалары қ осымша назарды қ ажет ететіндер қ атарына жатқ ызылғ ан. Сонымен бірге ерекше шеттетілген топтарғ а «қ ол тигізуге болмайтындар» кастасы мен кейбір тайпалар жатқ ызылғ ан.