Тринистор

Тринистордың (ары қ арай тиристор) анод пен катодтан бө лек ү шінші басқ ару электродының болуы, біріншіден, кіріс- шығ ыс жолдарының ө зара тә уелсіз болуын қ амтамасыз етеді (5-сурет), екіншіден, ол арқ ылы шамасы аз токпен (кернеумен) анодтағ ы ү лкен токты (кернеуді) басқ аруғ а мү мкіндік аламыз.

Басқ ару электродын кез-келген ортадағ ы базалардың бірінен (Б1, Б2) шығ аруғ а болады. Бірақ оны жұ қ а база Б2- ден шығ арғ ан тиімді.

6- суреттегі тиристор қ ұ рылымына назар аударсақ, онда сырттан берілген аз ғ ана басқ ару тогынан () туғ ан кемтіктерге (p₂ аймағ ында) кө ршілес n₂ катодынан қ арсы электрондар қ озғ алысы пайда болады екен. Олардың біразы кемтіктерменрекомбинацияғ а тү седі, ал қ алғ андары кең база Б1 аймағ ына ө тіп, ондағ ы электрондар санын кө бейтеді де ө здігінше p₁аймағ ынан қ арсы кемтіктер қ озғ алысын туғ ызады. Қ арсы қ озғ алғ ан кемтіктердің біразы дюждж аймағ ында рекомбинацияғ а тү сіп, қ алғ андары p₂ аймағ ына ө тіп, ондағ ы кемтіктер санын бұ рынғ ыдан да арттыра тү седі. Осы дү ркіндік процестің ары қ арай дами тү суі ә рине, анод пен катод аралығ ына тү сірілген анодтық кернеуге (U_в) жә не бастапқ ы себепші болғ ан басқ ару электродының тогының () шамасына байланысты болады. Егер U_a шамасы жеткілікті болса (U_a> U_k)_p онда тиристор басқ ару электродының тогынсыз- ақ іске қ осылып, ток ө ткізе бастайды. (динисторлық режим).Оның шамасы аздау болғ ан жағ дайда (U_a< U_k), басқ ару электроды кө мекке келіп, ол тиристордың ертерек қ осылуын қ амтамасыз етеді.

Басқ ару тогы () неғ ұ рлым ү лкенн болса, тиристордың қ осылуы анод кернеудің соғ ұ рлым шамасында іске асырылады. Бұ л жағ дай тиристор сипаттамасының басқ ару тогының шамасына қ арай тарамдала тү сетіндігімен кө рсетіліп отыр. Кө ріп отырғ анымыздай тиристордың қ осылу кернеуі (U_k1, U_k2, …)() тогы артқ ан сайын тө мендей тү сіп, тиристордың қ осылуын жең ілдетеді.

Жоғ арыда тиристордың қ осылуы (a₁+a₂)=1 шартына сә йкес дедік. Ал кә дімгі транзисторлардағ ы а коэффмциентінің бірге жақ ын екенін ескерсек, онда тиристордың іске қ осылуы ток пен кернеудің ө те тө мен тө мен шамаларында жү рмей ме? … Сондық тан да тиристорларды жоғ ары кернеулерге арнап шығ ару ү шін (a₁+a₂)=1 шартын ү лкен кернеу шамаларында орындауымыз керек. Міне, осы талапты орындау ү шін тиристор қ ұ рылымына мынадай екі тү рлі ерекшеліктер енгізіледі.

1) a₁ шамасын ө сірмеу ү шін бірінші база Б1, яғ ни n₁ аймағ ы кең жасалынады. Бұ л жағ дайда p₁ аймағ ынан енгізілген кемтіктердің кө пшілігі кең база Б1-де рекомбинацияғ а тү сіп, аймағ ына (p-n-p транзисторының коллекторына) аз ө тіп, а₁ шамасын ө сірмейді.

2) Катод пен басқ ару электродын ө зара қ осымша ө ткізгішпен қ осып (эммиттерлік тұ йық тау), басқ ару тогының бір бө лігін осы ө ткізгішпен ө ткізеді.

Мұ нда кө зделген негізгі мақ сат, кернеудің аз кезінде токтың кө п бө лігі осы қ осымша ө ткізгішпен тұ йық талып (p-n ауысуымен ө тпей), а₂ шамасын ө сірмейді де, ал кернеу артқ анда p-n ауысуының ө зінен ө тіп, оның шамасын кү рт ө сіреді. Яғ ни кернеудің ө суіне байланысты токтың p-n ауысуымен тұ йық талатын бө лігі де артып, тиристордың қ осылуы да кенеттен тез арада ө теді. Мұ ның тә жірибе жү зіндегі қ осымша пайдасы, оның қ осылу мерзімінің тез арада, кернеу шамасының шашыраң қ ылығ ынсыз іске асуында.

Эмиттерлік тұ йық таудағ ы токтар мен кернеулрдің ө зара қ атынасын 8-суретте келтірілген сипаттамалардан кө руге болады.