Главная страница Случайная страница КАТЕГОРИИ: АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника |
Билікті бөлу қағидасы және қазіргі кездегі қазақстандық мемлекет.
65. Қ ұ қ ық нысандары мен қ айнар кө здері. Мемлекет билік жү ргізу барысында қ оғ амдық қ атынастарды реттейтін қ ұ қ ық тық нормаларды қ абылдайды. Қ ұ қ ық тың қ айнар кө здеріне қ ұ қ ық шығ армашылық барысында қ абылданғ ан, бекітілген нормативтік қ ұ қ ық тық келісімдер кіреді. Қ ұ қ ық тың қ айнар кө здері – бұ л қ ұ қ ық нормаларының бекітілуі жә не кө рініс табуының мемлекет шығ арғ ан немесе ол танығ ан ресми-қ ұ жаттық нысандары, оларғ а заң ды жә не жалпығ а міндетті сипат беру болып табылады. Қ ұ қ ық тың қ айнар кө здеріне тек қ ана мемлекеттік органдардың жоқ қ а шығ арылғ анғ а дейін қ олданылатын, қ ұ қ ық нормасы бар, бә ріне бірдей мінез- қ ұ лық ережелері, бекітілген нормативтік қ ұ қ ық тық келісімдер жатады. Қ Р-ның 24.03.1998 қ абылданғ ан «Нормативтік қ ұ қ ық тық актілері» туралы Заң ы мемлекетте қ абылданғ ан нормативтік актілерді 2 тү рге бө ліп қ арайды: негізгі жә не туынды. Негізгі нормативтік актілер: 1.Конституция, Конституциялық заң дар, кодекстер, заң дар. 2.Қ Р Президентінің конституциялық кү ші бар, заң кү ші бар жә не ө зге де нормативтік қ ұ қ ық Жарлық тары. 3.Қ Р Парламент палаталарының нормативтік қ аулылары. 4. Қ Р Ү кіметінің нормативтік қ аулылары. 5. Қ Р Конституциялық Кең есінің, Жоғ арғ ы Сотының жә не Орталық Сайлау Комиссиясының нормативтік қ аулылары. 6. Қ Р министрліктері мен ө зге де орталық мемлекеттік органдар басшыларының нормативтік бұ йрық тары. 7. Мемлекеттік комитеттердің нормативтік қ аулылары 8. Мә слихаттар мен ә кімдердің нормативтік қ ұ қ ық тық шешімдері. Туынды нормативтік актілер: 1. Регламент – қ андай да бір мемлекеттік орган мен оның қ ұ рылымдық бө лімшелері қ ызметінің тә ртібін реттейтін нормативтік қ ұ қ ық тық келісім. 2. Ереже – қ андай да бір мемлекеттік органның немесе оның қ ұ рылымдық бө лімшесінің мә ртебесі мен ө кілеттігін белгілейтін нормативтік қ ұ қ ық тық келісім. 3. Қ ағ ида – қ андай да бір қ ызмет тү рін ұ йымдастыру жә не жү зеге асыру тә ртібін белгілейтін нормативтік қ ұ қ ық тық келісім. 4. Нұ сқ аулық – заң дардың қ оғ амдық қ атынастардың қ андай да бір саласында қ олданылуын егжей-тегжейлі кө рсететін нормативтік акт. Қ ұ қ ық нысаны – мемлекеттік биліктің заң ғ а, нормаларғ а айналу тү рлері. Бұ л пікірді дү ниежү зіндегі елдердің басым кө пшілігі мойындағ ан. Қ ұ қ ық нысаны туралы бұ дан басқ а тағ ы бірнеше пікірлер бар: бірінші – қ ұ қ ық тың ө мірге келу жолдарын нысан дейді, екінші – мемлекеттік органдардың қ абылдағ ан актілерін нысан дейді. Қ ұ қ ық нысандардың негізгі тү рлері: Қ ұ қ ық тық ә дет-ғ ұ рып. Бұ л қ ұ қ ық тың негізгі қ оғ ам тарихында мемлекеттің қ алыптасу кезең інде ө мірге келген қ ұ қ ық нысаны. Ә дет-ғ ұ рып нормалары адамдардың қ арым-қ атынасында кө п жылдар пайдаланып, ө мірде жан-жақ ты тексеру, тә жірибе арқ ылы қ алыптасты. Прецеденттік қ ұ қ ық нысаны- белгілі бір іске байланысты қ абылданғ ан шешім жә не бұ л шешім кейін соғ ан ұ қ сас істерді қ арағ анда басшылық қ а алынып отырады. Заң ғ ылымы- (қ ұ қ ық тық доктрина) – қ ұ қ ық тың жақ сы қ алыптасуына, дамуына, орындалуына кө п ү лесін қ осады. Қ ұ қ ық тық сананың дең гейін кө теруге зор ә сер етеді. Нормативтік шарттар- қ оғ амдағ ы қ атынастардың негізі болады. Мысалы, ГФР-ГДР бірігу шарты, халық аралық қ атынастардың шарт негізінде жү ргізілуі. Референдумда қ абылданғ ан нормативтік актілер- заң ның бір тү рі болып табылады. Сондық тан бұ л актілер қ ұ қ ық тың ең кү рделі тү рі, басым негізі. 66. Қ ұ қ ық ты реттеу механизмі. Қ ұ қ ық тық реттеу механизмі – бұ л қ ұ қ ық субьектілерінің мү дделерін қ анағ аттандыру жолындағ ы кедергілерді жою мақ саттарында кезекті тү рде ұ йымдастырылғ ан заң ды қ ұ ралдың жү йесі. Қ ұ қ ық тық реттеу механизмінің мақ саты – субьектінің мү дделерінің қ ұ ндылық тарғ а кедергісіз бағ ыт алуын қ амтамасыз ету (мазмұ нды белгісі). Қ ұ қ ық тық реттеу механизмі – бұ л табиғ аты жә не функциялары бойынша ә ртү рлі заң ды қ ұ ралдардың жү йесі (формальді белгісі). Қ ұ қ ық тық реттеу механизімінің келесі элементтерін бө ліп қ арастыруғ а болады: 1. қ ұ қ ық нормасы – мұ нда мү дделерді қ анағ аттандыру ү лгісі қ алыптасады. 2. ұ йымдастырушылық – атқ арушы акт сияқ ты шешуші фактімен бірлескен заң ды факт немесе фактілік қ ұ рам. 3. қ ұ қ ық тық қ атынас – бұ л жердегі нормативтік талаптар сә йкес субьектілерге қ атысты нақ тылынады. 4. қ ұ қ ық тар мен міндеттерді жү зеге асыру актілері – субьектінің сақ тау, атқ ару жә не пайдалану нысанындағ ы актілері. 1. қ орғ аушы, қ ұ қ ық қ олданушы акт – қ ұ қ ық бұ зушылық жағ дайында қ олданылады. Қ ұ қ ық тық реттеудің тиімділігі – бұ л қ ұ қ ық тық ретеудің нә тижесі мен оның алдында тұ рғ ан мақ саттың арасындағ ы арақ атынас. Жолдары: 3. қ ұ қ ық шығ армашылық ты жетілдіру; мұ ның нә тижесінде заң шығ армашық техниканың жоғ ары дең гейіне сә йкес қ ұ қ ық нормаларында қ оғ амдық мү дделер мен заң дылық тар мейлінше анық кө рініс табады. Бұ л кезде заң ды жә не ақ параттық қ ұ ралдардың кө мегімен заң ды сақ тау оны бұ зудан пайдалы болатындай жағ дай жасау керек. 4. қ ұ қ ық ты қ олдануды жетілдіру нормативтік реттеудің нә тижелерін толық тырады. Қ ұ қ ық ты қ олдану ә р бір заң ды жағ дайдың нақ ты жағ дайларын, ө зіндік ерекшеліктерін ескереді. Мақ саттары: a. ө ркениетті қ оғ амның қ алыпты ө мірінің негізгі жә не сө зсіз талабы ретіндегі заң дылық пен қ ұ қ ық тық тә ртіпті қ олдау. b. Мемлекеттік қ ұ рылымдарды оң тайлы қ ұ ру, олардың нә тижелі қ ызмет етуі. c. Адамның қ ұ қ ық тары мен бостандық тарын жү зеге асыру, адамның ө з міндеттерін орындауы, азаматтар мен ұ йымдардың заң ды мү дделері мен қ ұ қ ық тарын тиімді қ орғ ау. d. Қ оғ ам мү шелерінде прогрессивтік қ ұ қ ық тық сана мен қ ұ қ ық тық мә дениетті қ алыптастыру.
|