Главная страница Случайная страница
КАТЕГОРИИ:
АвтомобилиАстрономияБиологияГеографияДом и садДругие языкиДругоеИнформатикаИсторияКультураЛитератураЛогикаМатематикаМедицинаМеталлургияМеханикаОбразованиеОхрана трудаПедагогикаПолитикаПравоПсихологияРелигияРиторикаСоциологияСпортСтроительствоТехнологияТуризмФизикаФилософияФинансыХимияЧерчениеЭкологияЭкономикаЭлектроника
Сын есімнің шырайлары
|
|
Салыстырмалы шырай
1) - рақ / - рек (дауысты дыбыстан кейін) или – ырақ /- ірек (дауыссыз дыбыстан кейін) Мысалы: аласа – аласа – рақ «ниже»
ү лкен – ү лкен – ірек «больше»;
2) -лау / -леу, -дау /- деу, -тау / - теу Мысалы:
қ ысқ а «короткий» қ ысқ алау «короче»
семіз «жирный» семіздеу «жирнее»
жұ мсақ «мягкий» жұ мсақ тау «мягче»
кү шейтпелі шырай
1) ө те «очень», аса «наиболее», тым «слишком», ең «самый» кү шейткіш ү стеулер арқ ылы жасалады. Мысалы:
жақ сы «хорошо» - ө те жақ сы «очень хорошо»
биік «высокий» - тым биік «слишком высокий»
2) сын есім сө зінің бірінші буынына – п дыбысы қ осылып, қ осарлануы арқ ылы жасалады. Мысалы:
қ ара «черный» - қ ап – қ ара «черный - пречерный»
сары «желтый» - сап – сары «желтый – прежелтый»
Қ азақ тілінде Жатыс септігі қ олданылады:
-Адамның жә не заттың қ айда тұ рғ анын; Мысалы, -Айман қ айда? –Айман университет те. –Кітап қ айда? –кітап ү стелдің ү стін де.
-Адамның жас мө лшері; Мысалы, -Сіздің жасың ыз нешеде?
- Менің жасым отыз да.
-Мен отыз жас та мын.
- Мен отыз да мын.
-Мезгіл. Мерзім. Уақ ыт; Мысалы, - Сіздің ең бек демалысың ыз қ ашан?
-Менің ең бек демалысым жаз да.
-Ол қ ай кезде келеді?
-Ол тү с те келеді.
-Сіздің сабағ ың ыз сағ ат нешеде?
-Менің сабағ ым таң ертең сағ ат сегіз
жарым да.
| -да/-де | Дауысты, ү нді, ұ яң -з |
| -та/-те | Қ атаң, в, г; |
| -нда/-нде | ІІІ тә уелдік жалғ ау (баласында) |
Адамның жан дү ниесі жә не сыртқ ы келбеті
Грамматикалық минимум
Бұ рынғ ы ө ткен шақ
 |
^ ^ ^ ^
Етістік + ғ ан (ген) + ж.ж. Етістік + ып (-іп) + ж.ж.
қ ан (кен) - п
...................................................................................
Б Ұ Р Ы Н Ғ Ы ө ткен шақ (давнопрошедшее время).
(бірінші тү рі)
^ ^
Етістіктің тү бірі + ғ ан (- ген) + жалғ ау
қ ан (-кен)
........................................................................
Мен кел+ ген+мін, айт +кан+мын
Сен кел+ ген+сің, айт +қ ан+сың
Сіз кел+ ген+сіз, айт +қ ан+сыз
Ол кел+ ген, айт +қ ан
Біз кел + ген + біз, айт + қ ан + быз
Сендер кел + ген + сің + дер, айт + қ ан + сың + дар
Сіздер кел + ген + сіз + дер, айт + қ ан + сыз + дар
Олар кел+ген, айт + қ ан