Сөз тіркесін оқыту

Сө з тіркесін мектепте дамыта оқ ыту технологиясының міндеттерді шешуге тиімді болатыны, технологияның негізіне жазу теориясы алынумен байланысты деп анық талды. Жазудың ө зі тілдің таң балық болмысын тү сіндіруге тірек болады. Сө з тіркесі синтаксисі туралы қ ажетті лингвистикалық ұ ғ ымдар жү йесін іріктеп, бастауыш сынып оқ ушыларына қ азақ жазу принциптерін анық тау, сө здің сө з тіркесі қ ұ ру процесі, сө з тіркесі мү шелерінің жазылуы, айтылуы туралы ережелерді ү йрету арқ ылы дамыта оқ ыту қ ызметін ұ йымдастыру кө зделді. Қ азақ жазуының теориялық концепциясына сү йеніп, бастауыш сыныпта «тізбек», «тізбектелу», «дыбыстар тізбегі», «буындар тізбегі», «тү бір мен қ осымшалар тізбегі» сияқ ты ұ ғ ымдарды енгізіп, олардың лингвистикалық тү сініктерін мең герту арқ ылы ғ ана тіл бірліктерінің тізбектелуі туралы тү сінік қ алыптастырады /1, 54/. Бір сө здің орфографиялық тү рін талдату арқ ылы тіл жү йесіндегі тіл бірліктерінің тізбектелуі туралы жалпы ұ ғ ым жасату керек. Одан кейін оқ ушылар ө з бетімен сө здер қ ұ рамындағ ы дыбыстардың тіркесімділік қ абілеті мен тіркесімділік талғ амы, тіркесім талаптары туралы тү сінік беріліп, тапсырмалар орындатылып, қ орытынды тұ сында тіркесім туралы ұ ғ ым жасатылады. Тіл бірліктерінің, дыбыстың тү бірдің, қ осымшаның, жеке сө здің қ ұ рамын талдау арқ ылы оқ ушы ә р біліктің мағ ынасын ашады, соның негізінде ә рбір тіл бірлігінің қ ызметі- ө з тектес бірлікпен тіркесіп, ө зінен жоғ ары дең гейдегі жаң а тіл бірлігін жасау екендігіне біртіндеп кө зі жетеді. Осы тә різдес жұ мыстар арқ ылы ғ ана бастауыш сынып оқ ушыларының ізденімдік- зерттеушілік қ ызметін ұ йымдастыру тиімді болады. Сө йтіп, оқ у қ ызметін оқ ушы теориялық ойлауы мен тілін дамыту бағ ытында қ ұ руды кө здей отырып, сө з тіркесі синтаксисін бастауыш сыныптарда оқ ытуды жазба тілдің принциптерін мең гертумен байланыстыруды жө н деп қ абылдадық. Ә рине, бұ л дегеніміз- бастауыш сыныпта қ азақ тілін оқ ытуды тек орфографиялық принциптерге негіздеуді ұ сыну емес. Бастауыш сыныптарда қ азақ тілін дамыта оқ ыту барысында жазу принциптерін тірек етудің мү мкіндігін анық тау жә не оны болашақ та нақ тылай зерттеу қ ажеттілігінің ө зі – бастауыш сынып оқ ушыларына фонетикалық жә не морфологиялық, синтаксистік ұ ғ ымдар аясын кең ейте мең герту мә селесілелерімен тығ ыз байланысты.

қ орытынды:. Сө з тіркесін ө зіне ұ қ сас тұ лғ алармен салыстырып, ұ қ састық тары мен ерекшеліктерін анық татуғ а тү рлі жаттығ улар беру керек.. Сө з тіркесінің жасалуындағ ы синтаксистік байланыстар мен синтаксистік қ атынастарды танудың алатын маң ызы зор.

15билет Жү сіпбек аймауытов прозасы

Жү сіпбек Аймауытов (1889 — 1931) — қ азақ тың кө рнекті жазушысы, драматург, публицист, қ азақ ә дебиетін қ алыптастырушылардың бірі.

Туып ө скен жері Павлодар облысының Баянауыл ауданына қ арасты бұ рынғ ы «Қ ызыл ту», қ азіргі Жү сіпбек Аймауытов ауылы.

Ә кесі Аймауыт кедей болғ анымен, арғ ы аталары Дә ндебай мен Қ уан атақ -абыройлы, бай, ел арасында білікті кісілер екен.

Жү сіпбек жастайынан арабша хат тану, оқ у ү йренген. 1907 ж. бастап Баянауылдағ ы орысша-қ азақ ша екі кластық мектебінде, Керекудегі (Павлодар) қ азыналық ауыл шаруашылық мектебінде, Керекудегі екі класты орыс қ азақ мектебінде тиіп-қ ашып оқ иды. Бір жағ ынан бала оқ ытып, қ аражат табады.

1911 — 1914 жж. ауылда мұ ғ алім болып істейді.

1914 жылы Семейдегі оқ ытушылар семинариясына қ абылданады. Оны 1918 жылы аяқ тап шығ ады.

Мұ нан соң алашордашылардың істеріне араласып, Семейде «Абай» журналын шығ арысып, Қ. Сә тбаевпен, М. Ә уезовпен танысады.

Кейін Алашордадан бө лініп, Коммунистік партия қ атарына ө теді (1919).

Қ азақ стан Кең естерінің Қ ұ рылтайы съезіне делегат болып қ атысып, Қ азақ АҚ СР Халық ағ арту комиссариаты комиссарының орынбасары болып тағ айындалады (1920).

Мұ нан соң Семей губерниялық оқ у бө лімінің мең герушісі (1921), «Қ азақ тілі» газетінің редакторы.

Қ арқ аралыда мектеп мұ ғ алімі (1922 — 1924), Ташкентте шығ атын «Ақ жол» газетінің бө лім мең герушісі (1924— 1926), Шымкент педагогикалық техникумының директоры (1926— 1929) қ ызметтерін атқ арады.