С О Ң Ы

ПЬЕСА

Б А Р О Н

Авторлар: О. Хожамбердиев.

С. Тұ рсынбекұ лы.

Кейіпкерлері: Есен

Асқ ар

Нү ркен

Самал

Санжар

Марлен

Дә рігер

Барон

(Орталық автовокзал маң ындағ ы жастар саябағ ы)

Нү ркен: Мен сені келмейді деп ойладым.

Ү йінен шығ а алмаса не істеймін деп тұ рдым.

Самал: Ата-анам менің қ алағ а келгеніме қ арсылық танытқ ан жоқ.

Нү ркен: Уақ ыт ө тпеді. Сені алаң даумен болдым.

Самал: Енді алаң дама. Мен сенімен біргемін. Кешіккен болсам кү тер ме едің?

Нү ркен: Кү ту мен ү шін ғ асырғ а созылса да ұ зақ емес.

Самал: Біраз кешіккенім рас. Аса жазғ ырмассыз.

Нү ркен: Кү те берем, сен келгенше. Уақ ыт мені жең е алмайды.

Самал: Сағ ан жетуге мен де асық тым. Асық қ ан сайын жол да ұ зап кетті.

Міне, дін-аман келдім.

Нү ркен: Келгенің ді кө рдім. Кө рген сайын қ арай бергім келеді.

Самал: Сағ ан неден бастасам жө н болар екен?

Нү ркен: Айта бер, мен бә рін де кө терем.

Самал: Мен дә рігер болуды таң дадым. Жаны мен тә ні ауырғ андарғ а

кө мектесемін.

Нү ркен: Таң дауың дұ рыс. Дә рігер ө зің секілді ерекше мамандық.

Самал: Ө зің қ андай мамандық ты қ аладың?

Нү ркен: Мен адам болғ ым келеді.

Самал: Мұ ның артық сө з. Мен сенен шынымен сұ рап тұ рмын.

Нү ркен: Мен сені таң дадым. Сен қ айда, мен сонда болуым керек.

Ө йткені, біз бір-бірімізге керек жандармыз. Бұ л біздің таң дауымыз

емес, қ ұ дайдың қ алауы.

Самал: Сен тым биік сө йлеп кеттің.

Нү ркен: Мен барымды айттым. Сенсіз бір сә тке кө з іле алмаймын. Сенің

жаның да болсам, мен қ уаттанамын. Қ айнары тасығ ан бұ лақ тай

бұ лқ ынып, жігерленемін. Менің қ ұ шағ ым сағ ан қ орғ ан.

Самал: Сен ұ ялатын сө здер айтып тұ рсың, Нұ ркен.

Нү ркен: Адам адамғ а керек болу ү шінде адам болуы шарт. Мен сағ ан, сен

мағ ан керексің. Сен дә рігер боласың. Мен кө мектесем.

Самал: Қ алай кө мектесесің?

Нү ркен: Ө зің білесің. Бізде балалар дә рігері жетіспейді Ауылды айтам. Академияны бітірген соң, ауылғ а барамыз. Мен сағ ан ү лкен емхана салып берем. Ауылдың балалары сені кө ргенде «дә рігер Самал апай келеді»-деп қ уанатын болады.Сенің жү регің де, қ олың да жұ мсақ. Сен емдеген балалар ауруынан тез айығ атын болады... Мен сенің жаның ды жабырқ атпай, ү немі қ уанышқ а бө леп жү рем.

Самал: Қ андай қ уанышпен?

Нү ркен: Іздесең жаның нан табылам. Жабырқ асаң жаның ды сыймен жұ батам.

Самал: Бұ л не? Мұ ны қ айдан алдың? Шынымен мағ ан ба?

Нү ркен: Ү ш сұ рақ қ а бір жауап. Сағ ан.

Самал: Сен мені еркелетіп жібердің. Мен ә лі оқ уғ а да тү сіп ү лгерген жоқ пын.

Нү ркен: Асық па, тү сесің. Дә рігер боласың. Бізді асқ ақ -асқ ақ армандар тосып тұ р.

Самал: Ү лкен рахмет! Мен мұ ны кү тпедім. Мен кетейін.

Нү ркен: Қ айда?

Самал: Ү йіме. Ү йдегілер алаң дайды. Кү тіп алудың қ ажеті жоқ, ө зім келем деп едім.

Нү ркен: Біраз аялдашы. Мені достарым кү тіп аламыз деген. Олар келген соң, бә ріміз бірге кетерміз.

Самал: Олай бола қ оймас. Мені ерте жібермесең, ертең жібермей қ ояды.

Нү ркен: Демек, ертең келесің ғ ой?

Самал: Ә рине, егер сен келсең, мені осыннан табасың.

Нү ркен: Самалым. Сарғ алдағ ым. Келем. Кү тем.

Есен: Міне, қ араң ыздар!

Кеткен ғ асырдың кемелі,

Ө ткен ғ асырдың жалғ асы,

Ғ ашық тардың ұ раны,

Нү ркенімнің Самалы. Мұ ным қ алай?

Асқ ар: Сө з жоқ. Ойып тү сірдің.

Есен: Сұ лу қ ыздың жанында онша кө рінбей тұ рғ ан жігітке сә лем! Қ алайсың, бауырым?

Нү ркен: Рахмет. Амандық. Ө здерің қ алайсың дар?

Асқ ар: Бізді қ айтесің. Ө зің ді айтшы? Ауыл-аймақ қ алай?

Нү ркен: Ауыл аман. Менде бә рі тамаша.

Есен: Нурик, сенің тү рің тамаша кө рген адамғ а ұ қ самайды ғ ой? Нағ ыз тамаша міне, қ асың да тұ р ғ ой. Таныстырмаймысың?

Нү ркен: Танысып қ ойың дар. Менің...емтиханғ а дайындық курсына барып жү ргенде таныстық. Қ алағ а оқ уғ а бірге тапсырамыз деп келіскенбіз. Біздің де кездесіп тұ рғ анымыз осы.

Асқ ар: Менің есімім Асқ ар. Бұ л жігіттің есімі Есен. Бә ріміз бір ауылданбыз.

Самал: Танысқ аныма қ уаныштымын. Есімім Самал.

Есен: Келем деді, келмеді.

Жетем деді, жетпеді.

Кеше берген сө зінен,

Бү гін тайып кетіпті.

Асқ ар: Кімді айтып тұ рсың?

Есен: Кеше бір қ ызбен танысып едім.... Жолына қ арап қ оям. Келе ме, келмей ме..

Асқ ар: Сағ ан да қ ыз қ арап жү р ме? Нү ркен, бірінші біздікіне барайық..

(Сахнағ а сә нді киінген Санжар мен жұ пыны киінген Марлен шығ ады)

Марлен: Мұ нда біз білмейтін сыр бар ма?

Санжар: Мен де соны тү сінбей тұ рмын.

Нү ркен: О, достым, Санжар, қ алайсың?

Санжар: Жү рміз ғ ой. Жыртып. (кү леді. Кү лкісі Самалғ а ұ намайды)

Марлен: Самалды тауып алыпты ғ ой біздің Нұ ркен.

Санжар: Қ ай Самал? Менен жасырғ аның ба, досым?

Нү ркен: Жасырмаймын. Менің достарым. Самал, Есен, Асқ ар.

Санжар: Сырың ды ашуғ а ұ ялып тұ рсың ба?. Сен бізді ренжіттің. Біз Марлен екеуміз сені кү тіп алу ү шін сабақ тан қ ашып келсек..., сен бұ ларды досым дейсің. Бә лкім, Самалды ғ ашығ ым дерсің (кү леді).

Асқ ар: Жігіттер артық сө зге бармайық.

Нү ркен: Санжар, бұ л қ ылық сағ ан жараспайды. Сен мұ ндай емес едің ғ ой?

Санжар: Бұ л қ ала. Қ алағ аның ды жасайсың. Ұ наса ұ тасың. Ұ намаса қ атарың нан қ аласың.

Марлен: Жарайсың, жігітім. Демек, екі жастың кездесу сә тіне дә л келген

екенбіз. Қ ұ ттық таймын досым. Тойларың тез болсын!

Асқ ар: Сенің есің тұ рыс па? Қ ыз алдында осылай сө йлей ме?

Санжар: Той демекші, тойғ а шашуымда дайын.

Той, той, ертең бізде той.

Бір қ ойың ды сой.

Сояр малың болмаса,

Бір шарабың ды қ ой.

Мұ ным қ алай?

Асқ ар: Қ алай дерің бар ма? Мұ ндай ө лең ді шығ ара алмай неше

ақ ын жарық дү ниемен қ ош айтысты екен.

Марлен: Сен жігітім, не тілің ұ зын ба?

Есен: Ия, оның тілі сиырдың тілі.

Нұ ркен: Жігіттер, бұ ларың не? Ашуғ а салынбаң дар. Біз тек доспыз.

Санжар: Сол достық тан басталады бә рі. Мына кең дү ниеде бү йідей бұ қ пай, жарқ ын ө мір сү рейік, достар. Маржик, алыстан келген досымызғ а арнағ ан сыйдан жаң а таныстарымыз да қ ұ р қ алмасын. Ә кел бір қ ызық қ а батайық.

Марлен: Сіздің сө зің із заң. Мінекей, жігіттер, алың ыздар. Келе-сала бір-бірімізге қ ыр кө рсеткеніміз жарамас. Жарастыру ү шін арамызды, зә м-зә м дә мі араласқ ан шылымнан тарту жасайын. Қ олымды қ ақ паң ыздар. Біз деген Нү ркеннің ең жақ ын туыстарымыз. Демек, сендерге де бө тен емеспіз.

Асқ ар: Тауып айттың. Бө тен емеспіз. Біз де қ ұ рметің е лайық сый кө рсетейік.

Есен: Мен тартпаймын. Атам қ азақ тың насыбайына ештең е жетпейді ғ ой.

Санжар: Сен алдымен дә мін кө р. Ішің е бір кіргізсең шық пай қ атып қ алады.

Сендер бұ ның қ адірін білмейсің дер ғ ой. Нағ ыз рахат осында.

Асқ ар: Жақ сы-жаманын дә мін білген соң айтармыз.

Марлен: Сен мағ ан ұ най бастадың. Біздің Нү ркеннің талғ амы бала кү нінен ерекше болатын. Сендей достармен таныстырғ аны ү шін, мың рахмет. Самал ханым ортамызғ а қ осылың ыз.

Самал: Рахмет. Менің кетуім керек.

Санжар: Асық паң ыз, бикеш. Ауылда емессіз. Бұ л қ ала. Кедір-бұ дырғ а толы. Сіз соқ пасаң ыз да, ө зі келіп соқ тығ атындар кө п.

Марлен: Мә селен, мен сияқ ты. Сізге ұ намауым хақ. Бірақ сіз мағ ан ұ найсыз.(Нү ркен жағ адан алып Марленді ұ рады) Бұ ның не? Нү ркен сен қ ыз ү шін ағ айының ды сатамысың? Оның менен артық несі бар? Сатқ ындық жасадың сен. Кө рерміз.

Нү ркен: Нені кө ресің? Жоғ ал бұ л жерден. Сенің тілің ұ зын екен.

Санжар: Бауырым, сен тым қ ызба болып кетіпсің. Маржик ү нің ді ө шір. Сабыр ет.

Қ арындас, сіз де асық паң ыз. Қ азір бә ріміз кетеміз.

Самал: (Нү ркенді алып шығ ады) Мен бұ л жерде қ алғ ым келмейді. Қ аласаң қ ала бер, мен ө зім кетем.

Нү ркен: Жоқ, ол не дегенің? Ө зім жеткізіп салам.

Самал: Сенің Санжарың мен Марленің мағ ан ұ намай тұ р. Тү рлері де сұ сты екен. Сө здері де тү сініксіз. Кім олар? Мен туралы неге айттың?

Нү ркен: Сен ренжулісің. Білем, мен сағ ан ә діл болмадым. Марлен бө лем. Екеуміз бірге ө стік. Ол менен екі жас ү лкен. Ү шінші курста оқ иды. Сырларымды одан жасырғ ан емеспін. Бірақ мен де бү гін Марленге таң ырқ ап тұ рмын. Мү лдем басқ а адамғ а ұ қ сайды. Бұ рын мұ ндай емес еді.

Самал: Ал Санжар ше? Ол кім?

Нү ркен: Марленнің курстас досы. Жазғ ы демалыстарында ауылғ а жиі келіп кететін. Содан таныспыз. Былай амандық сұ расқ анымыз болмаса, аса араласым жоқ.

Самал: Олармен араласпай-ақ қ ойшы, ө тінемін.

Санжар: Екі жас. Бір-біріне ынтық жас. Бізге де бір мойын бұ рып қ ойсаң ыздар болмай ма?

Асқ ар: Состиып сұ рбойдақ тардың отырғ аны біртү рлі екен.

Самал: Кешірерсіздер мен асығ ыспын.(Кете береді. Соң ынан Нү ркен ереді)

Санжар: Жігіттің қ ыз артынан салпақ тағ аны жараспас. Солай ма?

Марлен: Оғ ан бә рінен де қ ыз артық. Барсын. Жү гірсін.

Есен: Сендер не менің досымды қ ыз соң ынан кетеді деп тұ рсың дар ма? Нү ркен осал емес.

Санжар: Қ амық па. Мынадан тарт. Қ ыз ө зі-ақ қ ұ рдай жорғ алап келеді.

Нү ркен: Ынғ айсыз болды-ау. Ертең не бетіммен қ араймын.

Есен: Екі бетің мен қ арайсың. Уайымдама. Бә рі жақ сы болады. Мынадан тартып кө рші. Қ ызық болады.

(Бә рі анаша ү нтағ ы қ осылғ ан сигаро шегеді. Есен, Асқ ар, Нү ркен, Марлен тө ртеуі мең -зең кү йде.Тү сініксіз музыка. Тү сініксіз қ имылдар. Бә рі қ ұ лайды. Санжар ояу. Тың.)

Санжар: Алло, тың дап тұ рмын. Рахмет. Ә зірге осалдық жоқ. Қ ызмет. Сатамыз.

Сатып аламыз. Ө ң дейміз. Жаны кү йзелгендерге дә рі. Ішкісі келмесе

иіскесін. Жазылмаса салатыны да бар. Табамыз. Солай біздің шаруа.

Жатып алып ақ ша табамыз. Офис дейсің бе? Бізде белгілі жер жоқ.

Тауарымыз ұ зақ қ а сақ талмайды. Алатындар кү н санап ө сіп барады.

Сол себепті қ ай жерде сұ раныс кө п болса, сол жерден табыламыз.

Жоқ. Бізді іздеме, сені ө зіміз табамыз. Не болмаса ө зің келесің.

Кө рдің дер ме? Мен ешкімді іздемеймін ө здері мені іздейді. Ә рбір адам-

ның келіп-кеткені ақ ша. Жылғ а жетпей зә улім ү й, жаң а автокө лік, жаң а

қ алың дық. Тамаша емес пе? Бә рі Баронның арқ асы. Жасасын Барон.

Санжар: Сіздің дауысың ызды естігеніме қ уаныштымын.

Барон: Жаң быр жауды. Ө німі қ айда?

Санжар: Тү сінбедім. Не дедің із?

Барон: Осы уақ ытқ а дейін сен қ айда жү рсің?

Санжар: (кү мілжіп қ орқ а сө йлейді) Мен шаруаларымды бітіріп тауарды қ абылдап алдым Барон.

Барон: Осы уақ ытқ а дейін қ атырып жұ мыс жасағ аның ды кө ргенім жоқ.

Санжар: Кешірің із, бірақ мен аянбай жұ мыс жасап жатырмын.

Барон: Кешірің із дейді, сен ит ө ткен жолғ ы есірткіні белгіленген уақ ытқ а дейін тарата алмай, ақ шасын клиенттерге кешіктіріп жіберіпсің ғ ой.

Санжар: Барон мен... мен...

Барон: Ия сен......

Санжар: Мен енді...

Барон: Сен ө ліксің Сұ рқ ия! Мен сағ ан есірткіні тұ рақ ты пайдаланатын нашақ орларды іздеп тап дедім. Ал сен... Менің адамдарымды қ ұ р сө зге тойдырып жү рсің!

Санжар: Барон, мен ондай адамдарды таптым. Тек ә лі толық ү йрене алмай жатыр.

Барон: Ү йренбесе ү йретесің! Алғ аның ды ө теуің керек.

Санжар: Не бұ йырсаң ыз да дайынмын.

Барон: Мені ренжіткендер ұ зақ қ а бармайды. Осыны есің е сақ та.

Санжар: Олай етпең із Барон?! Мен табам! Нашақ орларды қ ойша кө гендеп алдың ызғ а алып келем! Тек есірткісіз қ алдырмаң ыз Барон?!

Барон: Ей! Ит! Егер екі кү ннен соң тауарды екі еселеп сатпайтын болсаң барар жерің ді білесің. Қ урағ ан ағ аштай сусырап, ауырғ ан иттей қ ан қ ұ сып ө лгің келмесе дегенімді орында, Сұ рқ ия!

Санжар: Орындаймын! Орындаймын, Барон!

(Барон кетеді. Баронның кетуімен музыка ә лсіреп барып басылады.)

Санжар: Марлен, оян. Оян деймін.

Марлен: Не болды, тағ ы да?

Санжар: Сен ойламағ ан жай болды. Ә й, бірақ сенің оғ ан миың жетпейді. Амал жоқ айтайын.

Марлен: Сағ ан не болғ ан? Тү рің қ ашып кетіпті ғ ой.

Санжар: Сө зді қ ой. Тез дә ріні сатуымыз керек.

Марлен: Мына жатқ андар ақ ша емей немене?

Санжар: Мылжың, қ ылжақ ты қ ой. Ертерек ә рекетке кө шуіміз керек. Ө ткендегі тауардың ақ шасын Баронның ө зі сұ рады. Одан қ ашып қ ұ тылмайсың. Адам тауып беріп қ ана қ ұ тыласың.

Марлен: Барон. Баронның ө зі дедең бе?

Санжар: Тезірек қ имылдауымыз керек.

Марлен: Несіне қ иналамыз. Мыналарды оятып, зә м-зә м дә рінің ақ шасын екі есе ө сіріп алайық.

Санжар: Жоқ. Бұ лар қ орағ а енді ғ ана кіргендер. Бұ лардан ақ ша сұ расаң, тауарды алмай қ ояды. Бірінші тегін беріп, соң ынан қ арыздарынан қ ұ тылмайтын қ ыламыз. Бізге бұ лардың мұ қ таждығ ы керек. Ұ қ тың ба?

Марлен: Дә рінің ә сері кетейін деді. Денем қ алтырап барады. Ө з кө лең кемнен қ орқ амын.

(Марлен тү сініксіз сө здерді дауыстап айта бастайды. Есен, Асқ ар, Нү ркен келеді)

Нү ркен: Марленге не болды? Неге тынымсыз?

Санжар: Дә ріні кө п қ олданса адам қ алпынан шығ ып кететін ә деті бар. Бала кү нінде осындай ме еді?

Нү ркен: Жоқ. Мұ ндай ә детін бірінші кө руім. Марлен, сағ ан не болды?

Асқ ар: Жігіттер мен есең гіріп тұ рмын. Ертерек ү йіме барайын.

Санжар: Қ ызық енді болады. Қ алмаймысың?

Есен: Асқ ардан қ алмайын. Сабақ, сабақ тан соң жұ мыс. Солай кете береді.

Асқ ар: Нү ркен, бізбен жү р. Біздікінде біраз бол. Сосын Марлендерге келерсің.

Санжар: Сен не, Нү ркен Марленді осындай халде тастап тайып тұ рады деймісің?

Қ ателестің достым.

Нү ркен: Асқ ар, мен осылармен біраз боламын. Сендер бара берің дер. Кө ріскенше.

(Асқ ар мен Есен кетеді.) Марлен тұ р. Оян.

Санжар: Сен екеуің осында болың дар. Менің біраз шаруаларым бар. (Кетеді)

Марлен: Атқ ым келіп тұ р. Атам, тисе ө лесің. Ө лгің келмесе ұ шып кет. Қ аш. Жаның таза адаммын деп ойлайсың. Қ ателестің.. Ей, жақ ындамаң дар. Кетің дер.. Жалғ ыз қ алғ ым келеді. Естідің бе? Кетті. Ей, есікті жауып кетің дер.

Нү ркен: Не деп кеттің? Не айтып тұ рсың? Тү к тү сінбедім.

Марлен: Сен мені тү сіну ү шін, мендей болуың керек. Мен қ азір сондай биік адаммын. Есің де ме, сен бала кү німізде ү немі «адам болғ ым келеді» деп айтатынсың. Кө рдің бе, сен емес мен адам болдым.

Нү ркен: Қ алай адам болдың?

Марлен: Оң ай. Бә рін де ұ мыттым. Ойланбай ө мір сү ру адамның бақ ыты. Оқ ытушылар оқ ың дар, ү йренің дер деп кө п ойлануғ а мә жбү рлейді. Ал, сол ойлану деген керек пе ө зі? Кімге? Сенің ойың сыз-ақ дү ниенің дө ң гелегі айнала береді.Сенде солай жаса. Ө зің мен ө зің бол.

Нү ркен: Қ олымнан келе қ оймас.

Марлен: Мен кө мектесем. Самалды ұ мыт. Ол сенің мойның а мініп алуды ғ ана ойлайды.

Нү ркен: Жоқ. Олай болмауы тиіс. Қ алайша сонда біздің армандарымыздың бә рі тек қ иял болғ аны ма? Самал мені алдайды деп ойлайсың ба? Сенбеймін. Самал мағ ан сатқ ындық жасауы мү мкін емес.

Марлен: Алдайды. Жылатады. Сен ө з бағ аң ды білмейсің. Сен кү ннен-кү нге шегірткеге айналып барасың. Қ араң дар, иттер аспанда қ алық тап ұ шып жү р. Ей, тү сің дер. Кім екендерің ді ұ мыттың дар ма?

Санжар: (Қ асында екі адам бар. Дә ріні алып, бір-бірімен таласып шығ ып кетеді) Қ алайсың дар қ ырандар? Қ андай мә селені шеше алмай тұ рсың дар?

Нү ркен: Мынаның есі ауысқ ан. Тез арада дә рігерге апару керек.

Санжар: Асық па досым. Ол ауру емес. Оның емі менде.

Нү ркен. Қ алай сенде? Ендеше кө мектессең ші.

Санжар: Алдың ғ ы дә рілердің ақ ысын кім тө лейді. Оның тө леуге ақ шасы жоқ. Мен тегін бере алмаймын. Мен де ақ шағ а сатып аламын.

Нү ркен: Сен қ ұ нық қ ан екенсің. (Алтын сағ атты береді) Ал. Ал да, кө мектес. Аузы кө піріп, қ айдағ ы жоқ ә ң гімелерді айтып, сандырақ тап жатқ ан адамғ а жаның ашымады.

Санжар: Ол кө п кө кімейді. Оның ойы биік. Сен онымен сө йлесу ү шін ойың тең есу керек. Қ асіретің ді бө лісейін. Менде адам жанының дә рісі бар. Тіл астына тастасаң, жалғ анды ұ мытып, жарқ ын ө мір сү ресің.

Нү ркен: Сенің есің дұ рыс па? Не деп тұ рсың?

Санжар: Қ аласаң байқ ап кө р. Ө зің ө спесең де ойың ө седі. Марленнің жайын тез тү сінесің. Сен оғ ан кө мектескің келе ме? Ендеше, байқ ап кө р. Сен берген алтын сағ ат ө те бағ алы. Марленнің қ арызын ө тейді. Қ алғ анын мен сағ ан ақ шамен емес, жан-дауасының дә рісімен қ айтарамын.

Нү кен: Алдымен Марленді емде. Мен оны алып кетемін.

Санжар: Бұ л Марленнің мекені. Ешқ айда бармайды. Қ аласаң сен де қ ал. Жаһ анды жалпағ ынан басып жү збейміз бе?

Нү ркен: Оның жаны қ иналып барады. Дә рісін берсең ші.

Санжар: Жоқ. Ол біздің талапқ а сай келмейді. Сатып алғ ан адам алдымен ө зі қ абылдап, қ алғ анын қ онақ қ а береді.

Нү ркен: Неткен мылжың едің.

(Нү ркен дә ріні аузына салады. Музыка. Тү сініксіз қ имылдар. Тү сініксіз адам кейпіндегі бишілер шығ ып Марленді алып кетеді.)

Нү ркен: Қ араң дар қ ұ мырсқ ағ а шегіртке мініп алыпты.Мен шегіртке болуым керек. Кү ші кө п. Тө зімді.Ұ зақ ты кө ргіш.Сезгіш. Қ араң дар. Тыныш.. Менің ойым ө сіп келеді. О, даң қ ты қ олбасшы Напалеон ө зі келіп тұ р. Айт. Не мә селемен келдің? Ө з қ олың нан келмеген соң, шегірткемен кең есуге келдің бе? Дұ рыс. Ө зің нен биік жауды жең у ү шін шегірке болу керек. Неге? Ө ткені, біздер адам сияқ ты қ адамдап жү рмейміз. Жетпегенге секіреміз. Секіреміз. Шабамыз. Озамыз. Тоң қ имыз.

(Сахналық қ озғ алыстар. Нү ркен дел-сал. Жанына Санжар келеді. Марлен қ имылсыз)

Санжар: Қ алайсың, досым?

Нү ркен: Мағ ан не болғ ан? Марлен қ айда?

Санжар: Ол кетті. Сен оны іздеме. Ол сені іздемейді. Сен ө зің ді ө зің енді таптың досым. Сен жарты ә лемді жаулап алдың. Ағ айын туыстарың ның арасында абыройың асып барады. Жарадың досым. Сені кө ргендер екі қ олдап амандасады. Сен олардың тө ресісің. Олар сағ ан мұ қ таж. Сенсіз ө мір сү ре алмайды.

Нү ркен: Не деп тұ рсың? Басым жарылатын тү рі бар.

Санжар: Оны да жазамыз. Жараны да емдейміз. Адамды адам қ алпына келтірумен айналысамыз.

Нү ркен: Кім? Не айтып тұ рсың?

Санжар: Сен. Ө зің сияқ ты шер жұ тқ ан адамдарды қ айғ ы-мұ ң нан қ ұ тқ арасың.

Нү ркен: Қ алай?

Санжар: Ө те оң ай. Бар болғ аны менің айтқ анымды істейсің. Мен берем, сен жеткізесің.

Нү ркен: Сен мені кім деп тұ рсың? Тұ рғ ан жерің де тас-талқ аның ды шығ арамын. Тапқ ан екенсің ақ ымақ ты. Сенің жетегің де жү ретін мен ит емеспін.

Санжар. Ей, тастү йнек! Сенің ө мірің менің қ олымда. Ойлан.

Нү ркен: Ойланбаймын.

Санжар: Сенің ойлануғ а мұ ршаң жоқ. Ә лсізсің. Айтқ аныма кө несің. Мен сағ ан жаң а ө мір сыйлаймын.

Нү ркен: Оң бағ ан. Мені бә рін де ұ мытты деп тұ рмысың?

Санжар: Жоқ. Ұ мыттырамын.(Сағ атты кө рсетеді)

Нү ркен: Бұ л сенде қ айдан жү р? Қ айдан таптың? Қ айтар ө зіме.

Санжар: Тарт қ олың ды. Кір қ ыласың.

Нү ркен: Сен жексұ рын. Қ айтар бері. Ол менікі.

Санжар: Кім сенікі?

Нү ркен: Сағ атымды қ айтар, ол менікі.

Санжар: Ә рине, сағ ат сенікі. Енді мендік. Ө з қ олың мен сатқ ансың.

Нү ркен: Мен сені ө з қ олыммен ө лтірем.

Сұ рқ ия: Қ атты қ орқ ып кеттім. Есің ді жи.

Нү ркен: Есімді жиғ ым келмейді. Сен неткен опасыз адамсың?

Санжар: Есің ді жимағ аның ө зің е жақ сы. Есің болса кімге керексің? Айтшы?

Нү ркен: Айтқ ан сө зін. Туғ аныма керекпін. Мен жоғ алсам, сұ рау салар ә ке-шешем бар.

Санжар: Ә ке-шешем дейді. Сен ауылдан кетерде не болғ анын ұ мыттың ба? Қ алағ а қ алай жеткенің есің нен қ алай ғ ана шық ты. Сол ә кең емеспе еді, қ алағ а келгенің ді қ аламағ ан. Жалғ ыз ұ лынан сегіз сиыры мен жеті ешкісін қ ызғ анғ ан да сол ә кең. Кө з жасын сық қ ан шешең, қ олдаудың орнына, келесі жылы барарсың деп кең ес бергені сағ ан кедергі емес пе? Ө з қ ырсық тығ ың мен келгенің ді ұ мыттың ба?

Егер оқ уғ а тү се алмай қ алсаң, туғ ан ү йің е не бетің мен барасың? Сен соң ғ ы сө зің ді айтып келдің емес пе? Жоқ, сен оқ уғ а тү суге емес, Самалдың соң ынан келдің.

Нү ркен: Сен Самалмен жолық тың ба?

Санжар: Ол мағ ан кездеспесе мұ ның бә рін қ айдан білем. Сеніп жү рген Самалың кү ні ертең басқ а жанды ұ натып кетше ше? Сен сонда кімге керексің? Адам болуды ү йрен. Ө з бетің мен ө з ө мірің ді баста. Мен сенің қ амқ оршың болам. Мен сағ ан, сен мағ ан керексің.

Нү ркен: Бә рі мені сатты. Сатқ ындар. Адам болып ө мір сү ру қ андай қ иын. Алдау. Арбау. Ия, сен дұ рыс айттың. Менің ешкімім жоқ.. Мені ешкім керек етпейді. Тек.. тек кү ресу керек. Кіммен?

Санжар: Ө зің мен ө зің.

Нү ркен: Ә лгі жан дә рің қ айда? Адам болу ү шін бә рін ұ мытып, қ айта бастау керек. Қ айда ә лгің? Бер. Бер мағ ан.

Санжар: Сен енді-енді адам бола бастадың. Ал. Сағ ан тегін берем. (Дә рі салады)

Нү ркен: Ұ мыт, ұ мыт. Кімді? А-а-а. Қ араң дар.. Мен шегірткеге айналсам, асыл адамдар менімен сө йлеседі. Кім анау, мағ ан арқ асымен қ арап тұ рғ ан. А-а-а атақ ты Конфуций сенбісің? Не себеппен келдің? Неге ү ндемейсің? Айтқ ан аталы сө здерің ді Мао дзи дун ұ рлап алғ анын айта алмай тұ рмысың? Қ амық па досым. Сен екеуміз тағ дырласпыз. Ө мір заң ы - бірінікін бірі ұ рлау. Энгельстің Марстан ұ рлағ анын ешкім де айтпай кетті. Сенде айтпа. Жабулы кү йінде қ алсын.

(Сахнағ а Самал шығ ады. Нү ркен кү бірлеп сө йлеп жатыр. Санжар кетіп қ алғ ан)

Самал: Нү ркен, оян, достым!

Нү ркен: (ренжулі) Сен мағ ан дос емесің.

Самал: Мені танымай тұ рмысың? Кө зің ді аш, Нү ркен.

Нү ркен: Тыныштық берші мағ ан? Жалғ ыз қ алғ ым келеді. Кетің дер.

Самал: Сағ ан не болғ ан? Сендерді іздемеген жерім қ алмады. Сұ растырып жү ріп ә зер таптым. Кеше кездесуге келмедің. Сені ренжітіп алдым ба деп, тү німен кө з ілмедім. Сені қ атты іздедім. Алаң дадым. Міне, сені кө рген соң, кө ң ілім орнығ а бастады.

Нү ркен: Басым айналып барады. Кетің дер. Ешкімді кө ргім келмейді.

Самал: Нү ркен сенің мазаң жоқ қ ой. Дә рігер шақ ырайын ба?

Нү ркен: Сені мұ нда кім ә келді? Мағ ан тыныштық керек. Ұ қ тың ба?

Самал: Біз оқ уғ а дайындаламыз деп едік. Ауылдан арман қ уып келдік емес пе.. Ұ мытқ анбысың? Сен келмеген соң, ө зім іздеп келдім.

Нү ркен: Сен мені іздеме, тү сіндің бе? Неге менің қ ыр соң ымнан қ алмайсың?

Самал: Сағ ан не болғ ан? Сенің мынадай кү йің ді бірінші рет кө ріп тұ рмын. Неткен қ орқ ынышты едің.

Нү ркен: Сен келген ізің мен кері қ айт! Мағ ан ешкім керек емес.

Самал: Санжар мен Марлен қ айда?

Нү ркен: Сен мені іздеп, соларды кө руге келгенсің ғ ой, иә? Кездесуге шақ ырғ ан Санжар келмеген соң, осында іздеп келдің бе? Ө тірік. Сен мен іздеп келген жоқ сың. Іздесең осы уақ ытқ а дейін қ айда болдың? Сен де менің шегіртке болғ анымды қ алайсың. Солай ма? Сен онымен кездесіп жү рдің. Жалтармай айт шының ды?!

Самал: Кімді айтып тұ рсың?

Нү ркен: Санжарды айтамын. Сен онымен кездесіп жү рсің. Мені алдадың. Марлен дұ рыс айтады, сен тек менің мойныма мініп алуды ғ ана ойлайсың. Жаусың сен.

Самал: Нү ркен, сен мені айыптап тұ рмысың? Бә рі сен ойлағ андай емес. Ол мені алдады. Сені ауылғ а кетіп қ алды деді. Ата-анаң нан келмегенің ді білген соң, қ айта іздедім. Таптым. Сені таптым, Нү ркен.

Нү ркен: Басым атомдай жарылатын тү рі бар. Қ айтың дар десем, қ айтпайды.

Самал: Не айтып тұ рсың, Нү ркен? Марлен қ айда? Кө рінбейді ғ ой.(бө лме ішіндегі дә рілерді кө реді) Нү ркен, сен екеуміз кетуіміз керек? Жинал. Тез.

Нү ркен: Мен ешқ айда бармаймын.

Самал: Нү ркен, мен сағ ан кө мектескім келеді. Кетейік бұ л жерден. Бұ л жер сағ ан ө те қ ауіпті.

Нү ркен: Мен ешкімнен қ орық паймын. Кетсең ө зің кете бер.

Самал: Мен сенсіз қ адам баспаймын. Сағ ан менің кө мегім керек. Сені алып кетуім керек.

(Санжар келеді.)

Санжар: Ойда жоқ та кездейсоқ кездескенімізді қ арашы. Сендей арумен қ аламыздағ ы ең қ ымбат мейрамханада отыруғ а болар еді. Егер қ арсы болмасаң ыз?

Самал: Арамза. Тұ р жолымнан. Қ аруғ а тұ рмайтын қ ұ зғ ын. (Самал шығ ып кетеді)

Санжар: Тілің тә тті екен. Шіркін.

Нү ркен: Самал мені іздеп келген.

Санжар: Қ алай тез тауып алғ ан? Тұ мсығ ы ұ зындардың ө зі біздерді таба алмайды.

Нү ркен: Қ алағ ан. Тапқ ан. Санжар, менің кетуім керек? Сабақ қ а дайындалам.

Санжар: Кетуге асық па. Алдыменен есеп айырысайық.

Нү ркен: Қ айдағ ы есеп? Менен алғ аның аз ба?

Санжар: Сағ ан бергенім кө п. Қ айтар.

Нү ркен: Мен сені тү сінбедім?!

Санжар: Мен сағ ан жан дауасын бердім. Сен алдың да саттың. Тараттың. Алғ анды

қ айтару керек. Судың да сұ рауы бар.

Нү ркен: Мен сағ ан мұ қ таж емеспін. Алғ ан жоқ пын. Жан дауасы ө зіме керек. Кө ң ілім тынышталар емес. Басым айналып барады. Кү ннен кү нге ә лсіреп барам. Мағ ан кө мек керек.

Санжар: Сағ ан керек кү ш-қ уат менде.(Дә ріні кө рсетеді)

Нү ркен: Досым, екеуміз бір адамбыз. Берші. Қ ұ тқ аршы мені?

Санжар: Ә р алғ ан дә рің нің бағ асы қ ымбат тұ рады. Қ алай ө тейсің.

Нү ркен: Барымды ал. Не керек? Не істейін? Бә ріне дайынмын. Тек мені қ алтыратпа.

Санжар Қ олың нан ештең е келмейді. Саусағ ың дағ ы сақ инаң бір кә деге жарар.

Нү ркен: Ал. Бердім. Қ ұ тқ аршы мені. Ойланудан қ орқ ам. Ойсыз ө ткім келеді.

Санжар: Асық па, сен біздегі қ арыздарың ды ө теген соң, кө мектесеміз. (дә рі салады)

Нү ркен: Кездесу. Ұ мыту. Қ оштасу. Қ араң дар... Менің аяқ тарым шегірткеге айналып барады. Не жесем екен? Сен кімсің? Бұ л маң айда менен басқ а адам болғ анын қ аламаймын. Жаным жалғ ыздық ты қ алайды. Бұ л жер біздер тұ рақ тайтын мекен. Ө з заң ымыз бар. Келің дер. Қ арап тұ рмаң дар. Алың дар. Жетеді. Бә рің е жетеді. Тек таласпаң дар.

Санжар: Ей, Нү ркен. Есің ді жи. Мен сені Самалғ а соң ғ ы рет кө рсетемін деп уә де бергем. Есің ді жина. Тұ р. Тұ р деймін.

Нү ркен: Самал. Ол кім? Таптым. Ол қ ұ мырсқ а.(кү леді)

Санжар: Ол сені кө ргісі келді.

Самал: Нү ркен, амансың ба? Қ алың қ алай? Кө птен кө ріспедік. Мен сенен кешірім сұ рай келдім. Оқ уғ а да тү се алмадым. Бә рі арман кү йінде қ алды.

Нү ркен: Сен Самалмысың? Қ атты ө згеріпсің. Тіпті ө зің е ө зің ұ қ самайсың.

Самал: Мен сенің алдың а ақ талуғ а келгем жоқ. Болары болды. Мен кө ндім. Ауылғ а барғ анда не істеймін. Осында қ аламын. Қ ара жұ мыс болса да, адалынан нан табамыз. Кері кетер жолымыз жоқ. Сені кө рсем....

Нү ркен: Кө ргің келсе кө р. Мен шегірткемін.(кү леді) Қ араң дар. Бір адам екі адамғ а мініп алыпты. Аттай бұ лқ ынды. Оң бағ ан. Есектей қ ырсығ уын қ арашы.

Самал: Сен неге қ арап тұ рсың? Нү ркенге не болғ ан? Мұ ндай емес еді ғ ой?

Санжар: Мен кө ргелі осындай. Ү немі тү сініксіз бір жайттарды айтады. Есі ауысқ ан ғ ой. Осы кү йін кө рген соң, сағ ан кө рсеткім келмеді. Сенің ренжулі келбетің ді

кө ргім келмейді. Сен менің...

Самал: Жақ ындама, арамза. Неткен қ атігезсің. Аясаң қ айтер еді.

Санжар: Кімді? Қ азір бір-бірін аяп ө мір сү ретін кез емес. Бір-бірін сатып ө мір сү ретін кез.

Самал: Сен неткен қ орқ ақ жансың. Ө з кө лең кесінен қ орық қ ан адам, жақ ынын сатудан да тайынбайды.

Санжар: Мен адамдардың бақ ытты ө мір сү руі ү шін...

Самал: Нү ркен, тұ р орның нан. Кө зің ді аш. Есің ді жи. Бұ л мен Самал. Сағ ан не болғ ан? Қ арап тұ рмай, дә рігер шақ ырсаң шы. (Дә рігер келеді)

Дә рігер: Азамат. Кө зің ізді ашың ыз. Ө зің із жү ре аласыз ба? Қ орық паң ыз, біз сізге

кө мектесеміз. Алып жү рің дер.

Самал: Не болар екен? Сен Нү ркенді бұ рыннан танисың ба? Бұ лай ауырмайтын еді.

Санжар: Мен кө ргелі осындай.

Самал: Ө тірік. Сенбеймін.

(дә рігер шығ ады)

Дә рігер: Сіз науқ астың жақ ыны боласыз ба?

Самал: Жоқ. Ия, танысымыз. Жағ дайы қ алай?

Дә рігер: Ә зірге белгісіз. Орташа деп қ уанта алмаймын. Ө те кө п қ олданғ ан.

Самал: Нені? Нені айтасыз?

Дә рігер: Сіздер білмегенсіздер ме? Науқ ас кө птен бері есірткіні шамадан тыс қ олданғ ан.

Самал: Мү мкін емес. Нү ркен сондай осал емес еді. Оны біреулер мә жбү рлеген. Мен.. Мен кінә лімін.. Арман бізді сырт айналып ө тті. Келмеске кетті. Оқ уғ а тү се алмадық.. Мен алдандым.. арбалдым... Егер мен қ алағ а келмесем Нү ркен де ауылда менің жанымда болар еді. Мұ ндай кү йге тү спес еді.

Дә рігер: Ө зің ді қ инай бермей, серпіліп ө мір сү р. Ертең гі кү нің е сеніммен қ ара. Ө зің ді қ исық тағ дырдың арбауына салма. Жігерлі бол.

Самал: Қ олымнан келер емес. Не істеймін. Кім мағ ан тура жолды кө рсетеді.

Дә рігер: Сенімді досың. Сен оғ ан керек болсаң, ол сағ ан керек.

Самал: Сенімділік. Ол менде бар. Нү ркен. Нү ркенді қ алай емдеуге болады.

Дә рігер: Адамды кім жамандық қ а итермелесе де, адамның ө з ойы, ө зі шешімі болу керек. Қ аншама жастар ақ ылсыздық тан, сабырсыздық тан, ермек ү шін есірткіге ә уестенеді. Бойың ды бір ү йретсең, одан қ ұ тылу мү мкін емес. Біздің қ олымыздан не келеді. Уақ ытша тоқ татамыз. Тү птеп келгенде адамның ө зі ырқ ына саламыз. Рухың биік, ерік - жігерің мық ты болса, ол оттан қ ұ тыласың.

Санжар: Ана жақ та сізді шақ ырып жатыр.

Дә рігер: Ия, мен барайын. Кезекті арпалыс. Сендер мық ты болың дар.

Санжар: Мық ты болың дар. Немен мық ты боламыз. Қ айғ ы-мұ ң ымызбен бе?

Ақ ылды. Сө з тапқ ыш. Адам жанын тә тті сө збен емдегісі келеді. Біз ауруды таратушы емеспіз. Аурудың алдын алушымыз. Басына қ айғ ы келген пенде, біздің дә ріні қ олданып емделеді. Емделмесе жү рек ауруына ұ шырайды. Ол да ауру ғ ой. Ал, біздің Барон қ айғ ы шерді ұ мыттырып, емдейді. Жасасын Барон! Біздің тамыр терең де. Жаса, Барон, жасай бер!

С О Ң Ы