Сабақ №6. Қазақстанның ШЫҰ– дағы рөлі.

Ә лемдік қ оғ амдық пікір 2001 жылы қ ұ рылғ ан Шанхай ынтымақ тастық ұ йымының (ШЫҰ) белсенді жұ мыс істей бастағ анына назар аударуда.

Бұ л-шынында да Азия елдері арасындағ ы сенім жә не іс–қ имыл шараларынан кейінгі мақ саты айқ ын, мү мкіндігі мол жаң а халық аралық ұ йым.

Ол БҰ Ұ –дан қ олдау алып, халық аралық ұ йым ретінде тіркеліп, мойындалғ ан. Бұ л ұ йым ә уел баста Қ ытаймен шекаралас ТМД–ның тө рт мемлекеті жә не Қ ытай арасында шекарадағ ы сенім шаралары туралы келісімге келуден басталғ ан. Кейін осы форматта бірлесіп, лаң кестікке қ арсы кү рес ұ йымдастыра алатын, сондай–ақ экономикалық қ арым–қ атынасты дамытуғ а ық пал ететін ұ йымның қ ажеттілігі туындады. Ә уелгі бес мемлекет – Қ азақ стан, Қ ырғ ызстан, Қ ытай, Ресей, Тә жікстанғ а енді. Ө збекстан қ осылуғ а қ ызығ ушылық білдіріп, ШЫҰ – ғ а қ ұ рылтайшылары алты мемлекет болды. Қ азір ШЫҰ жұ мысында Азиядағ ы басқ а мемлекеттер де зейін қ ойып, қ ызығ ушылық білдіре бастады. ШЫҰ – ғ а кіретін мемлекет басшыларының Қ азақ станда ө ткен саммитіне Ү ндістан, Монғ олия, Пә кістан, Тү ркия, Грузия мемлекеттері бақ ылаушы статусымен қ атынасты. Яғ ни, болашақ та бұ л халық аралық ұ йымның да жұ мысы жандана тү спек. Қ азақ стан осы Шанхай ынтымақ тастық ұ йымының негізгі ұ йытқ ысы, оның ұ йымдастырылуына алғ ашқ ы болып ұ сыныс берген мемлекет.

Қ азақ станның ә лемдік қ оғ амдастық пен қ арым–қ атынасы тек қ ана ылғ и жең істерден тұ рады, халық аралық жағ дайы да ешқ андай проблемасыз деп біржақ ты банғ а бейімделу мақ сатымыз жоқ. Сондай –ақ «біз керемет болдық, ә лем бізді танып, мойындап болды, біз қ айда барсақ та бізді қ усырып кү тіп отыр» деген жаң сақ пікірден де аулақ пыз.

Біз шетелдерге ө з еліміз туралы шынайы ақ парат берілу ісін де жаң а жолғ а қ оюымыз керек. Ол да ү лкен білгірлікпен ұ йымдастырылуы тиіс. Шетелдерде ә ртү рлі қ оғ амдық орталар, саяси партиялар, БАҚ, жастар ұ йымдарымен тығ ыз байланысты жұ мыс жү ргізіп Қ азақ станның бейбітсү йгіш, ізгілікті бейнесін қ алыптастыруғ а жұ мыс жасауымыз қ ажет. Қ орыта айтқ анда – біздің мемлекетіміз дү ниеде болып жатқ ан қ ұ былыстарғ а сырттан бақ ылаушы болып, тағ дыр не сыйлар екен деп қ ол қ усырып отырғ ан жоқ. Қ азақ стан ә лемге ө зінің ізгілікті, бейбіт ниеті, ө ркендеуге, дамуғ а ә зірлігі, тиянақ ты бағ ыты, бағ дарламасы бар, бә секелестікке қ абілетті ел екендігін дә лелдеп, дү ниежү зілік қ оғ амдастық тың белсенді мү шесі ретінде танылып, ә лем елдерімен жіті қ атынасын кең ейтіп отырғ ан жаң а сипаттағ ы болашағ ы мол ірі мемлекет.

Тапсырма №1. Мә тінді оқ ып, танысың ыздар.

Тапсырма №2. Сө здікке назар аударың ыздар.

белсенді – активный

қ ажеттілік–необходимость

қ ызығ ушылық –интерес

қ ұ рылтайшы–учредитель

бейімделу–приспособиться

бә секе–конкуренция

ақ парат–информация

білдіру-выражать

ірі-крупный

қ ұ былыс-явление

бақ ылаушы-наблюдатель

қ абілет-способность

Тапсырма №3. Сұ рақ тарғ а жауап берің іздер.

1.Шанхай ынтымақ тастық ұ йымы қ ай жылы қ ұ рылды?

2.ШЫҰ -бұ л қ андай ұ йым?

3.ШЫҰ -дың қ ұ рамына қ андай мемлекеттер кіреді?

4.Қ азір ШЫҰ жұ мысына кімдер қ ызығ ушылық танытады?

5.ШЫҰ -ның ұ йымдастырылуына алғ ашқ ы болып ұ сыныс берген мемлекет?

Тапсырма №4. Қ ысқ арғ ан сө здер деп қ андай сө здерді айтамыз. Мә тіннен қ ысқ арғ ан сө здерді теріп жазың ыздар.

СӨ Ж. Қ ысқ арғ ан сө здермен сө йлем қ ұ растырың ыздар.

СОӨ Ж. Мә тінді ә ң гімелеу.