Сабақ №17. Түркия Республикасы мен Қазақстан Республикасы арасындағы дипломатиялық қарым-қатынас.

Тә уелсіздігімізді алдымен танып, ең семізді кө тере бастағ ан уақ ыттарда бауырмалдық қ ұ шағ ын ашып, алғ ашқ ы кезде инвестиция қ ұ йып бізге қ олдау кө рсеткен Тү ркия болатын. Содан бергі кезең дерде тү бі бір тү ркіліктің негізінде қ ос ел президентері ынтымақ пен берекенің керемет ү лгісін кө рсетіп келеді.

Қ атпары қ алың тарихқ а ү ң ілсек, ұ лан байтақ даланың ә р тасы сыр айтады. Кешегі кең ес дә уірінде бауырлас елдердің қ арым-қ атынасына шектеу қ ойылды. Дегенмен, тү бі біртү ркі жұ ртының қ ос бұ тағ ы Қ азақ стан мен Тү ркияның қ арым қ атынасы тә уелсіздік кезең інде қ айта жаң ғ ырды. Тамыры терең де жатқ ан бауырластық, туыстық сезімдер-тү ркі жұ ртының бә рінің жадында ө шпестей жаң ғ ырып тұ рғ ан. Оның жарқ ын мысалдары жетерлік. Мысалы Мұ стафа Кемал Ататү рік КСРО-ның қ ол астында жатқ ан мемлекеттердің ішіндегі Тү ркі бауырларының азаттығ ын аң сағ ан.

Ал алаштың қ айраткері, ұ лы Мұ стафа Шоқ ай да Тұ ран мемлекетінің гү лденгенін армандап ө ткен. Осының ө зі-ақ туыстық сезімнің қ аншама жылдар ө тсе де санадан ө шпегенін кө рсетіп тұ р.

Тү ркия мен Қ азақ стан арасында жоғ ары дең гейлі байланыстар мен сапарлар Қ азақ стан тә уелсіздігін жарияламас бұ рын басталды.

Тү ркия Республикасының сол кездегі Президенті Тұ рғ ыт Ө зал 1991 жылдың наурызында Қ азақ станғ а алғ аш сапарын жасағ ан болатын. Осы сапар барысындаТү ркия Республикасы мен Қ азақ Кең естік Социалистік Республикасы арасында Достық жә не ынтымақ тастық туралы шартқ а қ ол қ ойылды. 1991 жылдың кү зінде Президент Ө зал Орталық Азиядағ ы бес Президентті Анкарағ а шақ ырды. Бұ л шақ ыру бойынша алғ аш болып Президент Нұ рсұ лтан Назарбаев 1991 жылдың қ ыркү йек айында Тү ркияғ а алғ ашқ ы сапарын жү зеге асырды.

Қ азақ стан мен терең тарихи байланыстары бар Тү ркия, ә рдайым Қ азақ станның қ асынан табылды жә не тә уелсіздігін алғ ан кү ннен бастап халық аралық қ ауымдастық арасында лайық ты орнын алуы ү шін қ ажетті қ олдаудың бә рін кө рсетті. Екі ел арсындағ ы бауырластық тың белгісі ретінде 1991 жылдың 16 желтоқ санын да Қ азақ стан ө з тә уелсіздігін жария еткеннен кейін екі сағ ат ө тпей тә уелсіздікті мойындағ ан алғ ашқ ы ел болды Тү ркия.

Екі ел арасындағ ы жоғ ары дең гейлі жү здесулер кезінде Қ азақ стан жағ ының мұ ны ә лі кү нге дейін ризашылық пен еске алуы біз ү шін ү лкен мақ таныш.

Тү рік жә не қ азақ халық тары араларындағ ы жер шалғ айлығ ына жә не бір-бірлерінен ұ зақ жылдар ажырап қ алғ андарына қ арамастан тілдері бір, ө ткені мен мә дениеті ортақ екендігін ешқ ашан ұ мытпай, ә рдайым бір-біріне тілектес болғ аны жасырын емес. Біз бө лісіп отырғ ан осы қ асиетті қ ұ ндылық тар мен ортақ тілектер қ арым-қ атынасымыздың негізін қ ұ рады. Ортақ тарихымыз, мә дениетіміз, тегіміз, тіліміз бен қ асиетті қ ұ ндылық тарымыз елдерімізді тығ ыз байланыстырып, Қ ожа Ахмет Ясауи жә не Мұ стафа Кемал Ататү рік сынды тү ркі ә лемінің ұ лы даналары мен жетекшілері елдеріміз бен халық тарымызды жақ ындастыра тү суде.

Осы мә ң гі достық тың белгісі ретінде Астана қ аласының ең кө рікті орындарының бірінде Тү ркия Республикасының негізін қ алаушы Ататү рікке, Анкара қ аласының ең ә сем саябақ тарының бірінде Президент Назарбаев мырзағ а ескерткіш орнатылды. Осының бә рі жасалып жатқ ан игі істердің ө міршең дігі мен сабырлы саясаттың беріп жатқ ан жемісі.