Хабир завтра должен поехать в Бугульму.

Тридцать первое задание

Искә ндә р: Нигә бү ген Хә бир институтка килмә де икә н?

Ә лфия: Хә бир авырып китте бит.

Марат: Ә ллә бакчада салкын тигә нме?

Рә мзия: Ә йе, ул ү зе җ ылы киенгә н иде, лә кин барыбер бакчада ул тө чкерә башлада.

Ә лфия: Ә бү ген иртә белә н ул миң а шалтыратты. Аның томау, тамагы авырта.

Марат: Мин шуң а кү рә кө з кө не ө йдә н чыгарга да куркам. Кө зге салкын җ иллә р һ ә м салкын яң гырлар миң а бигрә к тә зыянлы.

Искә ндә р: Ә кайберә ү лә р, киресенчә, кө зне яраталар. Мә сә лә н, мин. Кө знең бик матур кө ннә ре була.

Ә лфия: Лә кин нә къ кө зен кү п кешегә салкын тия.

Марат: Минем Рә ис Абыйны (аң а алтмыш яшь тулды инде) кө з кө не йө рә ге борчый. Яң гырлы кө ннә рдә аның, ө йдә ятып, башлары ә йлә нә башлый. Ул нә рсә эшлә ргә белмичә, яң гыр астында гө мбә гә дип урманга чыгып китә.

Ә лфия: Хә зер бит гө мбә лә р белә н дә агуланырга була…

Марат: Гө мбә җ ыйганда, белгә н гө мбә лә рне генә алырга кирә к.

Искә ндә р: Хә зер шулай инде: нә рсә ашасаң да, нә рсә эшлә сә ң дә, кая гына барсаң да – сакланырга кирә к.

Марат: Авыруларның да хә р кө нне яң алары чыгып тора бит.

Ә лфия: Марат, син башың авыртканда, нә рсә эчә сең?

Марат: Башым кө чле авыртканда, «Парацетамол» эчә м, ә бераз генә авырткан чакта йокларга ятам. Минемчә, йокы – дө ньяда иң яхшы дару.

Искә ндә р: Ә минемчә, кешегә кү брә к саф һ ава суларга, ешрак табигатькә чыгарга, физкультура белә н шө гыльлә нергә кирә к.

Рә мзия: Ә йе, чыннан да. Мин дә нә къ шулай уйлыйм. Авылда яшә гә ндә, бер дә авырмыйм, чө нки анда физик эш. Ә шә һ ә рдә китапханә дә утырасың, тулы автобусларда интегә сең, ә аннары бү лмә гә кереп биклә нә сең.

Марат: Бә лки, сез сө йлә гә н дө рестер, лә кин сә ламә тлек турында кайгырырга вакыт та кирә к бит. Ә минем, кызганыч, физкультура белә н шө гыльлә нергә вакытым юк.

Ә лфия: Ә нә рсә гә вакытың бар соң синең?

Марат: Минем вакытым китаплар укырга, ьелевизор карарга, йокларга гына җ итә. Андый ә йберлә ргә минем нә фесем бик зур. Теге табиб янына килгә н кеше кебек. «Доктор, миң а, зинһ ар, нә фескә каршы таблетка бирегезче… Лә кин ул таблетка зур, бик зур булсын!» – дигә н ул.

Ә лфия: Мин бү ген Хабир янына барырмын. Хә бирнең хә лен белеп кайтырга кирә к. Кем минем белә н бара?

Марат: Мин шалтыратырмын гына инде һ ә м аң а бер-ике файдалы киң ә ш бирермен.

Рә мзия: Мин дә, Ә лфия, синең белә н барырмын.

Искә ндә р: Мине дә ү зегез белә н алсагыз, барыр идем… Бә лки Хә бирнең кә ефе кү тә релер. Дә валану ө чен тынычлык кына тү гел, ә бераз кү ң елне кү тә рергә дә кирә к, дип уйлыйм.

Педиатр: Педиатр дип балалар табибын атыйлар. Ул балалар хастаханә сендә эшли. Балаларга махсус дә валану кирә к. Олыларга яраган дарулар кайчак балаларга ярамый.

Терапевт: Терапевт – кешенең эчке авыруларын караучы табиб. Аның янына кешелә р йө рә к, ашказаны, ү пкә һ ә м башка эчке ә гъзалары авыртканда килә лә р. Терапевт гадә ти укол кадый яки таблеткалар бирә. Гадә ттә ул ү зенең муенына фонендоскоп киеп йө ри.

Стоматолог: Бу табиб тешлә рне дә валый. Аның кә нә фисенә утырырга да куркыныч. Аның махсус җ иһ азлары бар. Тагын тавышланып эшли торган бормашинасы бар, аның белә н стоматолог пациентның тешлә рен дә валый.

Отоларинголог: Колакны, тамакны һ ә м борынны дә валаучы табиб отоларинголог дип атала. Сезнең шул ә гъзаларыгыз авыртса, сез аның янына барыгыз. Ул сезгә булышыр.

Окулист: Окулист кешенең кү злә рен дә валый. Бу табиб сезгә кирә кле кү злек табар.

Дерматолог: Дерматолог кешенең тире авыруларын дә валый. Ә тиренең сә ламә тлеген саклар ө чен, шә хси гигиена кагыйдә лә рен ү тә ргә кирә к.

Тагын нинди махсус табиблар бар? Алар бик кү п: онколог, анестезиолог, невропатолог, уролог һ ә м башкалар. Чө нки, Марат ә йткә нчә, һ ә р елны яң а авырулар барлыкка килә. Алар турында сез ү зегез дә сө йли алырсыз, дип уйлыйм.

Шә фкать туташы авырулар янына палатага килеп керә дә:

– Вә лиев! – дип кычкыра, – ә йдә гез, уяныгыз тизрә к. Мин сезгә йокы даруы бирергә тиеш! – ди.

– Алло, доктор, булышыгыз! Минем дү рт яшьлек улым минем авторучкамны йотты.

– Бераз сабыр итегез, хә зер килербез!.. Ә хә зер сез нишлисез соң?

– Ә легә мин калә м белә н язып торам…

– Сез нигә шулай кычкырасыз? Мин бит ә ле сезнең тешегезгә орынмадым, – ди теш табибы кә нә фидә утыручы пациентына.

– Сез бит минем аягыма бастыгыз!

– Доктор ә фә нде, булышыгыз: миң а томау тө ште. Нинди дә булса киң ә ш бирегезче.

– Беренчедә н, ү зегез белә н чиста кулъяулык алып йө регез. Ә монысы да булышмаса, яң адан килерсез…

КҮ НЕГҮ ЛӘ Р

1. җ ө млә лә р тө зегез:

А)

Б)

1) Хә бир, килмә де, институтка, нигә, икә н, бү ген.

2) Марат, ө йдә н, курка, кө не, чыгарга, кө з, дә.

3) Рә ис, гел, кө не, борчый, кө з, минем, абыемны, йө рә ге.

4) җ ыйганда, гө мбә лә рне, белгә н, гө мбә, генә, алырга, кирә к.

5) Иң, ә йбә т, йокы, дө ньяда, бу, дару.

6) Бер дә, булганда, авырмыйм, авылда.

7) Яшьлек, дү рт, минем, йотты, ручкамны, улым!

8) Бит, сезнең, ә ле, мин, орынмадым, тешегезгә.

9) Минем, сез, бит, бастыгыз, аягыма, лә кин.

10) Кешенең, эчке, табиб, караучы, терапевт, авыруларын.

2. җ ө млә лә рне башкача ә йтегез:

а) Ү рнә к: Алексей мә ктә птә укыган чакта татарча ө йрә нмә де.

Алексей мә ктә птә укыганда татарча ө йрә нмә гә н.

1) Бакчада эшлә гә н чакта Хә биргә салкын тиде.