Йусуф сҮрӘсе – 111 аять

Бисмил-лә һ ир-рахмә нир-рахим.
1. Ә лиф лә м ра. Бу – сү рә дә ге аятьлә р ачык мә гънә ле Коръә н аятьлә редер.
2. Тә хкыйк Без Җ ә браилне иң дердек гарә б теле белә н Коръә н укымак ө чен, шаять Коръә нне укып мә гънә сен аң ларсыз. (Яһ ү длә р сорадылар: " Ягъкуб балалары ни ө чен Кә нган шә һ ә реннә н Мысырга кү чеп килделә р", – дип. Бу сү рә шул сорауга җ авап бирә).
3. Ий Мухә ммә д г-м! Без сиң а Коръә нне вә хий итеп кыйссаларның кү ркә мрә ген хикә ять кылабыз, гә рчә башта ул кыйссалардан хә бә рсез булсаң да.
4. Йусуф атасына ә йтте: " Ий атам, мин тешемдә кү рдем: унбер йолдыз һ ә м ай белә н кояш кө леп миң а сә җ дә кылдылар".
5. Атасы ә йтте: " Ий угълым, син тешең не агаларың а сө йлә мә! Ә гә р аларга сө йлә сә ң, хө седлә неп сине һ ә лак итә р ө чен хә йлә кылырлар, чө нки шайтан адә млә ргә ачык дошман, агаларың ны хә йлә гә котыртыр.
6. Раббың сиң а яхшы тө ш кү рсә ткә н кеби, сине пә йгамбә рлеккә дә сайлыйдыр вә сиң а тө ш юрауны ө йрә тә дер вә сиң а һ ә м Ягькубның башка балаларына да нигъмә тен тә мам итеп бирер, моннан элек бабаларың Исхак белә н Ибраһ имгә нигъмә тен тә мам итеп биргә н кеби, ә лбә ттә, синең Раббың кемгә нә рсә бирергә икә нлекне белү че вә кирә генчә эш кылучы".
7. Тә хкыйк сораучыларга Йусуф вә аның кардә шлә ренең, кыйссаларында, ә лбә ттә, гыйбрә тлә р бар.
8. Йусуфның олугъ кардә шлә ре ә йттелә р: " Ә лбә ттә, Йусуфны вә аның кардә ше Биняминне атабыз бездә н артыграк сө я, без кә себче вә хезмә тчелә рбез, атабызны да без тә рбиялибез, Йусуфлардан бер файда кү рмә сә дә, аларны бездә н артык кү рә дер. Тә хкыйк атабыз безнең хакта ачык ялгышадыр".
9. Агалары җ ыелып сө йлә штелә р вә бә гъзелә ре ә йтте: " Йусуфны ү терегез, яки билгесез бер урынга илтеп ташлагыз, аннары атагызның йө зе сезгә генә калыр, башкача һ ич карамас, шуннан соң тә ү бә итеп, яхшы кешелә рдә н булырсыз".
10. Араларыннан берсе ә йтте: " Йусуфны ү термә гез! Аны кое тө бенә салыгыз! Бә гъзе мосафирлар аны табып алырлар вә ерак җ иргә алып китә рлә р, ү зегез дә тынарсыз, ә гә р шул эшне кылыр булсагыз, шуннан да яхшысы булмас". Бу киң ә шкә бар да риза булып, Йусуфны сорарга аталары янына килделә р.
11. Ә йттелә р: " Ий атабыз, Йусуф хакында ни ө чен безгә ышанмыйсың? Без аң а фә кать яхшылык телибез.
12. Йусуфны иртә гә безнең белә н сә хрә гә җ ибә р, тө рле җ имешлә р ашап, уйнап йө рер, без аны, ә лбә ттә, сакларбыз аң а бер зарар да ирешмә с".
13. Аталары ә йтте: " Йусуфны алып китү егез мине кайгы вә хә срә ткә тө шерә, мин аң ардан башка сабыр итә алмыйм, аннары аны бү ре ашаудан да куркамын вә сез Йусуфтан гафил йө рерсез".
14. Ә йттелә р: " Ә гә р без шул хә тле кү п була торып аны бү ре ашаса, ул вакытта без, ә лбә ттә, хә срә ттә булырбыз, Йусуфны бү редә н ашатмак безгә зур кимчелек булыр".
15. Кайчан Йусуфны алып киттелә р, аны кое тө бенә салырга итфак кылдылар һ ә м кү лмә ген салдырып, ү зен кое тө бенә тө шерделә р, кү лмә ген сорагач: " Унбер йолдыз, ай вә кояш бирсенлә р" – дип кө лделә р, Без Йусуфка вә хий кылдык: " Бу җ ә фалардан, ә лбә ттә, бер кө нне котылырсың да сиң а кылган явызлыкларын ү злә ренә сө йлә рсең ", – дип, лә кин алар Йусуфка вә хий кылганыбызны сизмилә р.
16. Вә шул кө нне кич белә н елашып аталарына килделә р.
17. Ә йттелә р: " Ий атабыз, без Йусуфны ә йберлә ребез янында калдырып, ү зебез йө герү ярышына киткә н идек, без ә йлә неп килгә нче Йусуфны бү ре ашаган, ий атабыз син безгә ышанмыйсың, гә рчә без дө рес сө йлә сә к тә ".
18. Йусуфның кү лмә ген ялган канга буяп аталарына китереп бирделә р. Аталары ә йтте: " Юк Йусуфны бү ре ашамагандыр, бә лки нә фесегез бер хә йлә не сезгә яхшы итеп кү рсә ткә ндер дә сез аны кылгансыз, инде миң а кү ркә м сабырлык кирә к! Сезнең хә йлә гезгә каршы Аллаһ удан ярдә м сорыймын".
19. Йусуфны салган коега якын җ иргә кә рван килде, су ташучыларын коега су алырга җ ибә рделә р, сучы чилә ген коега тө шерде вә Йусуф, чилә ккә ябышып, коедан чыкты, су ташучы юлдашларына ә йтте: гаҗ ә п бер матур угылдыр, нинди сө енеч безгә. Бу бала сатлык мал, ү зебез сатарбыз дип сө йлә штелә р, ягъни коедан табылганлыгын бө тен кә рванга ә йтмичә: " Кое янындагы кешелә р Мысырга алып барып сатар ө чен бирделә р", – диделә р, аларның кылган эшлә рен Аллаһ белү че.
20. Шул вакыт Йусуфның агалары килде һ ә м Йусуфны аз акчага кә рван кешелә ренә саттылар, Йусуфны сатканда да кү ң еллә ре һ аман йомшармады, аны кызганмадылар, бә лки сатып алучыларга тө рлечә яманлап сө йлә делә р. Кә рванчылар Йусуфны Мысырга алып барып саттылар. Йусуфны Мысыр патшасының беренче вә зире Ґә зиз кү п акчага сатып алды.
21. Мысыр вә зире Ґә зиз хатыны Зө лә йхагә ә йтте: " Бу баланың урынын кү ркә м кыл, яхшы тә рбиялә, шаять без аң ардан файда кү рербез, яки аны ү зебезгә бала итә рбез. Сатып алучы Ґә зизгә сө екле кү рсә ткә небез кеби Йусуфны Мысыр җ иренә урынлаштырдык, анда вә зир кылмак вә тө ш юрау белемен ө йрә тмә к ө чен, Аллаһ ү з эшендә галибдер, җ иң ү чедер телә гә нчә эш кылыр, лә кин кү брә к кешелә р белмилә р Аллаһ у тә галә нең затын вә сыйфатын.
22. Йусуф ү сеп бә лә гатькә ирешкә ч, Без аң а хикмә т вә белем бирдек, ә нә шулай яхшы эшлә рне эшлә ү челә ргә изге җ ә за бирә чә кбез.
23. Вә зир хатыны Зө лә йха ү з ө ең дә Йусуфтан ялынып вә ялварып нә фесе телә гә нне ү тә вен талә п итте вә барча ишеклә рне биклә де һ ә м ий Йусуф, кил минем яныма, мине мә хрү м итмә диде. Йусуф ә йтте: " Бу эштә н Аллаһ уга сыгынамын, тә хкыйк тә рбиячем Ґә зиз миң а хө рмә т кү рсә тте, торачак җ иремне кү ркә м кылды, инде мин аң ар ничек хыянә т итим! Бу эшне кылсам залимлә рдә н булырмын бит, ә лбә ттә, залимлә р Аллаһ ґә забыннан котыла алмаслар".
24. Тә хкыйк Йусуфны ү зенә якынлык кылдырырга телә де Зө лә йхә, вә Йусуф та Зө лә йхә гә касд кылган булыр иде, ә гә р Раббысының галә мә тлә рен кү рмә гә н булса, ягъни шул вакытта Аллаһ аң а атасын кү з алдына китерде, ә нә шулай галә мә т кү рсә ттек Йусуфтан яман вә фә хеш эшне җ ибә рмә к ө чен, чө нки ул Безнең ихлас колларыбыздан.
25. Икесе дә ишеклә ргә таба йө герделә р. Йусуф Зө лә йхә дә н котылыр ө чен йө герде, Зө лә йхә Йусуфны чыгармас ө чен артыннан йө герде, Йусуфның кү лмә генең артыннан тотып ү зенә тартты, кү лмә к ертылды. Йусуф ишеклә ргә килгә ндә бикле ишеклә р Аллаһ кодрә те белә н ачыла бардылар. Шулай куышып ишек алдына чыксалар, Зө лә йхә нең ире Ґә зизгә очрадылар. Зө лә йхә ү зенең иренә ә йтте: синең хатының а яман касд кылган кешегә җ ә засы нә рсә булыр? Ә лбә ттә, тө рмә гә биклә ү яки рә нҗ еткү че ґә заб булыр".
26. Йусуф ә йтте: " Зө лә йхә ү зе телә де минем аң а якынлык кылуымны. Йусуфның сү зен дө реслә п, Зө лә йхә нең кардә шлә реннә н бер сабый шә һ адә т бирде вә ул сабый ә йтте: " Ә гә р Йусуфның кү лмә ге ал яктан ертылган булса Зө лә йхә сү зе дө рес булыр, Йусуф сү зе ялган булыр.
27. Ә гә р Йусуфның кү лмә ге арт яктан ертылган булса, Зө лә йхә сү зе ялган булып, Йусуф сү зе дө рес булыр".
28. Кайчан Зө лә йхә нең ире Йусуфның кү лмә генең арттан ертылганын кү ргә ч, Зө лә йхә гә ә йтте: " Бу эш синең хә йлә ң икә н, ә лбә ттә, сез хатынларның хә йлә се олугъ".
29. Ґә зиз ә йтте: " Ий Йусуф, бу эштә н баш тарт, халыкка фаш итмә. Син Зө лә йхә тә ү бә ит, миннә н гафу сора гө наһ ың ө чен! Тә хкыйк син хаталанучылардан булгансың ". Бу эш Мысырга җ ә елде, хатынлар бик кү п сө йлә делә р.
30. Мысырда бер тө рле хатынлар ә йттелә р: " Газизнең хатыны ү зенең колыннан якынлык кылуын ү тенгә н вә аң а мә хә ббә те чиктә н ашкан икә н, без ул Зө лә йхә не ачык азгынлыкта кү рә без, чө нки Ґә зизне ташлап, колны сө я башлаган".
31. Зө лә йхә ул хатынларның гаеплә п сө йлә гә нлә рен ишеткә ч, аларны кунакка чакырып кешелә р җ ибә рде вә алар ө чен яхшы урынлар вә хуш тә гамлар хә зерлә де, кунаклар килеп ашарга утыргач, һ ә рберсенә ү ткен пычаклар бирде вә ә йтте: " Ий Йусуф, ул хатынлар янына чык", – дип. Хатынлар Йусуфны кү ргә ч, бик олугъ эш санадылар вә янларына утыртырга телә делә р һ ә м Йусуфтан кү злә рен ала алмыйча, тагам кисә без дип, кулларын кискә лә п бетерделә р вә ә йттелә р: " Аллаһ пакьтер, бу кеше тү гелдер, бу һ ичкем тү гел, мә гә р хө рмә тле фә рештә дер", – дип.
32. Зө лә йхә ә йтте: " Мине шуның хакында ґә еп вә шелтә кылган кол, шул колдыр, дө рес мин аның белә н якынлык кылырга ө стә дем, лә кин ул телә мә де, сакланды". Соң ра Зө лә йхә хатынлардан ү тенде: " Миң а якынлык кылырга ө ндә гез", – дип, лә кин хатынлар бар да Зө лә йхә телә гә нне телә делә р. Зө лә йхә ә йтте: " Ә гә р мин ә мер кылганны эшлә мә сә, ягъни якынлык кылмаса, ә лбә ттә, зинданга салдырырмын, хурлыкка тө шкә н кешелә рдә н булыр".
33. Йусуф ә йтте: " Ий Рабби! Мине чакырган зинага караганда миң а зиндан яхшырак, ә гә р ул хатынларның хә йлә лә рен миннә н ү зең бетермә сә ң, ул вакытта мин аларга авышырмын вә ярамаган эшне эшлә п җ аһ иллә рдә н булырмын".
34. Йусуфның догасын Раббысы кабул кылды һ ә м Йусуфтан ул хатынларның хә йлә сен җ ибә рде, дө реслектә Ул сү злә рне ишетү че вә хә ллә рне белү че.
35. Йусуфның кү лмә ге арттан ертылганлыгын вә сабый баланың шә һ адә т биргә нен һ ә м хатынларның кулларын кискә ннә рен кү ргә ч, Йусуфның ґә ебе юклыгы барчаларына да ачыкланды, шулай булса да азга гына Йусуфны зинданга салырга булдылар.
36. Вә аның белә н бергә ике егет тә зинданга керде. Берсе хә мер ясаучы, икенчесе – икмә кче иде, алар тө ш кү рделә р. Аларның берсе ә йтте: " Мин тө шемдә хә мер сыкканымны кү рдем". Вә икенчесе ә йтте: " Мин тө шемдә икмә к кү тә реп йө регә немне кү рдем, ул кү тә ргә н икмә гемнә н кошлар ашый имеш. Ий Йусуф ул тө шнең тә гъбире нә рсә безгә сө йлә п бир? Тә хкыйк без сине яхшы кеше дип белә без".
37. Йусуф ә йтте: " Мин сезгә башта, ашый торган ризыкларыгыз алдыгызга килмә с борын, ул ризыкларның нинди ризык икә нлеге белә н хә бә р бирермен, бу эшем вә тө шкә тә гъбир ясавым Раббымның ө йрә тү е белә ндер, тә хкыйк мин Аллаһ уга һ ә м дә ахирә ткә ышанмаган кешелә рне ташладым, алардан киселдем.
38. Вә мин кердем ата-бабаларым Ягькуб, Исхак, Ибраһ имлә р диненә, Аллаһ уга берә р мә хлукны тиң дә ш итү безнең ө чен һ ич тә дө рес вә лаек тү гел. Ошбу хак диндә булуыбыз безгә вә башка кешелә ргә Аллаһ уның юмартлыгы вә рә хмә те, лә кин кү п кешелә р бу зур нигъмә т дип белмилә р һ ә м Аллаһ уга шө кер итмилә р.
39. Йусуф ә леге тө ш кү рү че ике егетне башта вә газьлә ргә телә де һ ә м аларга ә йтте: " Ий зиндандагы ике иптә шем! Ясалма кү п илаһ ә лә ргә гыйбадә т кылу хә ерлеме? Яки һ ич тиң дә ше булмаган бө тен мә хлукның хуҗ асы вә кодрә т иясе бер генә Аллаһ уга гыйбадә т кылу хә ерлеме? Ә лбә ттә, бер генә Аллаһ уга гыйбадә т итү хә ерле.
40. Сез бер Аллаһ уга гыйбадә т кылмыйсыз, мә гә р ү зегез вә аталарыгыз илаһ ә дип исем биргә н һ ичнә рсә гә ярамый вә файда бирми торган сынымларга гыйбадә т кыласыз, ул сынымларга гыйбадә т кылуның дө реслеге ө чен Аллаһ һ ич дә лил иң дергә не юк, бу хакта хө кем итмә к фә кать Аллаһ уга гына хастыр, башка затның хө кеме хө кем тү гелдер, Ул – Аллаһ ү зеннә н башкага гыйбадә т кылмаска ә мер кылды, бу ислам дине – хак дин, лә кин кү п кешелә р белмилә р".
41. Ий зиндандагы ике иптә шем, инде кү ргә н тө шегезгә тә гъбир кылам: ә мма берегез зинданнан чыгып ә ү вә лге урынында хә мер ясаучы булыр, ә мма икенчегезне асарлар вә башын кошлар ашар. Егетлә р: " Без тө ш кү рмә дек, уйнап кына ә йткә н идек", – диделә р. Йусуф ә йтте: " Сез сорадыгыз -мин җ авап бирдем, ә лбә ттә, эш мин тә гъбир кылганча булыр".
42. Егетлә рдә н берсе котыла дип зан кылганына, ягъни хә мерчегә Йусуф ә йтте: " Зинданнан чыккач, патшага минем хаксыз зинданда ятканымны сө йлә, мине чыгарсын". Йусуфны патшасына ә йтергә шайтан егеткә оныттырды, янә Йусуф ничә еллар зинданда калды.
43. Бервакыт патша ү зенең дусларына ә йтте: " Мин тө шемдә җ иде симез сыер кү рдем, аларны җ иде арык сыерлар ашый, имеш, дә хи җ иде кипкә н башаклар вә җ иде яшел башаклар кү рдем. Ий җ ә мә гать, ә гә р тө ш юрый белсә гез, минем тө шемне юрагыз, тә гъбир итегез! "
44. Патшаның дуслары ә йттелә р: " Бу тө ш саташу гына, без андый саташу тө шлә рнең тә гъбирен белмибез".
45. Зинданнан чыккан хә мерче, аң ардан патшага ә йтергә ү тенеп калган кү п еллардан соң Йусуфның сү зен исенә тө шереп, патшага ә йтте: " Мине зинданга җ ибә регез, аннан кайтып бу тө шнең тә гъбирен сезгә сө йлә рмен", җ ибә рделә р, Йусуф янына барды.
46. Ий дө рес сө йлә ү че Йусуф! Син безгә җ иде симез сыер хакында җ авап бир, ул симез сыерларны җ иде арык сыерлар ашый, дә хи җ иде яшел башак вә җ иде кипкә н башак хакында безгә җ авап бир? Шаять мин Мысыр халкына кайтып җ авабың ны сө йлә рмен, шаять алар да кадерең не белеп зинданнан чыгарырлар.
47. Йусуф ә йтте: " Җ иде ел тоташтан иген чә чегез, җ иде елда уң ыш яхшы булыр, алган уң ышны сукмыйча башагы вә саламы белә н кибә ндә сакларсыз, мә гә р ү зегез ашар хә тле генә сугып алырсыз.
48. Моның соң ында җ иде ел ачлык еллары килер, уң ышлы җ иде елда җ ыйган игенлә регез җ иде ачлык елларында ашалып бетә р, мә гә р орлык ө чен саклаган аз гына игенлә регез калыр.
49. Соң ра ачлык еллардан соң бер ел килер, ул елда яң гырлар явар кешелә ргә игенлә р вә җ имешлә р ү сә р һ ә р җ ә һ еттә н иркен булыр, җ имешлә р сыгып, шә рә блә р ясарлар".
50. Патша ә йтте: " Ул тө ш юраучы кешене зинданнан чыгарып миң а китерегез! " Чакыручы илче Йусуф янына килгә ч, Йусуф илчегә ә йтте: " Бар патшаң а кайтып ә йт, мине кү реп кулларын кискә н хатынларның миң а карата фикерлә рен белсен. Хатынларның хә йлә се вә минем хаксыз рә нҗ етелгә нем ачыклансын ө чен! Тә хкыйк минем Раббым аларның хә йлә лә рен белә.
51. Патша ә йтте хатынларны җ ыеп: " Йусуф хакында фикерегез ничек, аның белә н якынлык кылырга телә гә н вакытыгызда ґә еп аң ардамы яки сездә ме? Хатынлар ә йттелә р: " Аллаһ сакласын, без Йусуфта бер явызлык та кү рмә дек, ул пакьтер. Ґә зиз хатыны Зө лә йхә ә йтте: " Менә хә зер хаклык ө скә чыкты, Йусуфның миң а якынлык кылуын мин ү зем ө стә дем, ә мма Йусуф хыянә т итмә де, аның сү злә ре хак".
52. Ул хатынларның минем дө реслегем белә н шә һ адә т бирү лә ре – ү зе юк чагында хатынына хыянә т итмә гә нлегемне Ґә зиз белсен ө чендер һ ә м хыянә тчелә рнең хә йлә сен Аллаһ юлга салмаганлыгын белсенлә р ө чен.
53. Ә мма шулай да булса нә фесемне дө реслә мим, чө нки нә фес явызлыкка ө ндидер, мә гә р нә фес ө ндә гә н явыз эшлә рдә н котылыр Раббым рә хмә т кылган кешелә р генә. Ә лбә ттә, минем Раббым ярлыкаучы вә рә хмә тле.
54. Патша ә йтте: " Китерегез миң а ул Йусуфны, ү земә юлдаш итә ргә аны тө рмә дә н чыгарырмын", патша Йусуф белә н сө йлә шкә ч хакыйкать хә лне белгә ч, ә йтте: " Бү ген син имин булганың хә лдә безнең янда торырсың ".
55. Йусуф ә йтте: " Мине игенчелек эшлә ренә хуҗ а итеп куй, ә лбә ттә, мин игенлә рне ү стерә һ ә м саклый белә мен, яхшы саклармын".
56. Ә нә шулай Йусуфка Мысыр җ ирендә иркенлек бирдек, ул җ ирдә кайда телә сә шунда урынлашыр. Рә хмә тебезне телә гә н кешелә ребезгә шулай бирә без, изге гамә ллә р кылучыларның ә җ ерен һ ич җ уймабыз.
57. Иман китереп, бө тен эшлә рдә Аллаһ уга тә къвалык кылган хак мө эминлә ргә ахирә т нигъмә тлә ре дө нья нигъмә тлә реннә н яхшырак.
58. Ачлык еллары башлангач, Йусуфның агалары Кә нган шә һ ә реннә н Мысырга ашлык алырга килделә р, ашлык сорар ө чен Йусуф янына керделә р, Йусуф аларны таныды, ә мма агалары Йусуфны танымадылар. Йусуф алардан сорашты: сез ничә кардә ш, сез кем балалары, иген сездә дә юкмы, атагыз ни хә лдә? Алар җ авап бирделә р: без Ибраһ им нә селеннә н Ягькуб пә йгамбә р балаларыбыз, барчабыз унике идек, Йусуф исемле кардә шебезне бү ре ашады, Бинямин исемле кече кардә шебез атабыз янында калды без моң да унау килдек.
59. Йусуф аларга сә фә р җ иһ азларын хә зерлә п һ ә рберсенә бер дө я йө ге ашлык биргә ч ә йтте: " Атагыз янында калган кече кардә шегезне миң а алып килерсез. Кү рә сез бит, мин ү лчә ү не хыянә тсез гадел ү лчимен һ ә м мосафирлә рне кабул итү челә рнең хә ерлесемен.
60. Ә гә р ул кардә шегезне алып килмә сә гез, миндә сезнең ө чен ашлык булмас һ ә м миң а якын да килмә гез! "
61. Ә йттелә р: " Ярый, атасыннан сорарбыз аны, ә лбә ттә, без ул эшне эшли алабыз вә эшлә рбез".
62. Йусуф ү зенең хезмә тчелә ренә ә йтте: " Боларның ашлык ө чен биргә н акчаларын ү злә ренә белдермичә йө клә ренә яшереп куегыз, ө йлә ренә кайткач ул акчаларны, шаять, табып һ ә м танып алырлар һ ә м шул акчалары белә н, шаять, янә минем яныма ашлык алырга килерлә р". Һ ә м хезмә тчелә р шулай эшлә делә р.
63. Аталарына кайткач ә йттелә р: " Ий атабыз, безгә хә зер Мысырдан ашлык сатып алу тыелды, ягъни ашлык хуҗ асы: " Кече кардә шегез Биняминне алып килмә сә гез, сезгә ашлык бирмим", – диде, Биняминне безнең белә н җ ибә р ашлык алып кайтырбыз һ ә м Биняминне сакларбыз".
64. Аталары ә йтте: " Бинямин хакында мин сезгә кичек ышаныйм? Моннан элек Йусуф хакында ышандым да, ә нә рсә эшлә дегез? Шуның ө чен сезгә аны бирмим, саклау йө зеннә н Аллаһ хә ерледер, Аң арга тапшырдым, вә Ул шә фкать итү челә рнең иң шә фкатьлерә ге".
65. Йө клә рен ачкач, ашлык ө чен биргә н акчаларын йө клә рендә таптылар – ү злә ренә кире кайтарылган. Ә йттелә р: " Ий атабыз, ялган сө йлә мибез, ошбу акча – ашлык ө чен биргә н акчабыз кире ү зебезгә кайтарылган, Биняминне безнең белә н җ ибә р, Мысырга барыйк, ө й җ ә мә гатьлә ребезгә ашлык алып кайтырбыз һ ә м Биняминне дә сакларбыз, ә гә р Бинямин дә барса, бер дө я йө ге ашлыкны артык алырбыз, ашлык хуҗ асы вә зир ө чен бер дө я йө ге бик аз нә рсә, авырсынмас бирер".
66. Аталары ә йтте: " Ә лбә ттә, Биняминне сезнең белә н җ ибә рмә мен, сә ламә т кайтарып ү земә тапшырырга Аллаһ исеме белә н ант итеп вә гъдә биргә негезгә чаклы". Биняминне сә ламә т алып кайтып тапшырырга вә гъдә лә рен биргә ч, аталары ә йтте: " Безнең сө йлә шкә н сү злә ребезне Аллаһ кү зә тү чедер".
67. Аталары ә йтте: " Ий угылларым, Мысырга җ иткә ч барыгыз да бер капкадан кермә гез, тө рлегез тө рле капкалардан керегез! Аллаһ удан килгә н бә ла-каза хакында бер ни белергә дә, сезгә ярдә м итә ргә дә хә лемнә н килмидер, һ ә р эш ө стеннә н хө кем йө ретмә к Аллаһ уга хастыр, шуң а баш июдә н башка чара юк, мин Аллаһ уга тә вә ккә л иттем һ ә м тә вә ккә л итү челә р Аллаһ уга гына тә вә ккә л итсенлә р! "
68. Алар Мысырга җ итеп, аталары ә йткә нчә тө рлесе тө рле капкадан кергә н заманда аталары Ягькубның сү зе аларга Аллаһ удан килгә н каза хакында һ ич файда бирмә де, мә гә р Ягъкубның кү ң елендә ге телә ге генә ү тә лде, тә хкыйк ул Без ө йрә ткә н нә рсә лә рне белү че, шуның ө чен балаларын шулай вә газь кылды лә кин кү п кешелә р белмилә р эшнең яшерен серлә рен.
69. Бар да җ ыелып Йусуф янына керделә р. Йусуф кунакларны сыйларга телә де һ ә м алты савыт белә н аш китертеп, һ ә р савыттан икешә р-икешә р ашыйсыз диде, һ ә м агалары һ ә р савыттан икешә рлә п ашый башладылар, Бинямин бер савытка бер ү зе генә калды һ ә м елап җ ибә рде. Йусуф кереп, ий Кә нганнан килгә н егет, ни булды ник елыйсың дип сорагач, Бинямин: " Йусуф исемле туганым бар иде, ул исә н булса аның белә н бергә ашаган булыр идек, дип Йусуфны сагынып елыйм", – диде. Йусуф, алай булгач, без синең белә н кардә ш булырбыз, ә йдә икә ү бергә ашыйк, дип, пә рдә артына алып керде һ ә м икесе бер савыттан ашадылар һ ә м Бинямингә ү зен танытты, мин синең кардә шең Йусуфмын дип кочаклады вә кардә шлә рең безгә кылган начарлыклары ө чен кайгырмагыл, Аллаһ безне ташламады, диде. Аннары Йусуф Биняминне алып калыр ө чен хә йлә корды: " Ий Бинямин, сине алып калыр ө чен бер хә йлә уйладым ки, бер бә һ алы савытны синең йө гең ә яшереп куярбыз да аннары " савыт югалды", дип, игълан итә рбез, тентегә ндә савыт синең йө гең нә н чыгар да, аннары сине карак исеме белә н кол итеп алып калырбыз диде. Бу хә йлә гә Бинямин дә риза булды һ ә м шулай эшлә делә р.
70. Агаларының нә рсә лә рен хә зерлә гә ч, ягъни ашлыкларын ү лчә п дө ялә ргә йө клә гә ч Йусуф, Биняминнең йө генә бер алтын савытны яшереп куйдырды вә шул хә лдә юлга чыгып киттелә р, соң ра Йусуфның хезмә тчелә реннә н берсе артларыннан барып: " Ий кә рван кешелә ре! Сез патшаның савытын урлагансыз", – дип кычкырды.
71. Йусуфның агалары кычкыручыга каршы килеп: " Нә рсә югалттыгыз", – сорадылар.
72. Ә йттелә р: " Патшаның савытын югалттык, аны табып китергә н кешегә бер дө я йө ге ашлык бирелә вә ул ашлыкны тапшырырга мин ө стемә аламын".
73. Ә йттелә р: " Ү зегез белә сез, валлаһ и без Мысыр җ иренә бозыклык кылырга килмә дек һ ә м без караклар да тү гелбез".
74. Артларыннан килү челә р ә йттелә р: " Ә гә р урламадык дигә н сү зегез ялган булса, ягъни савыт сездә н табылса, урлаучының җ ә засы нә рсә булыр? "
75. Ә йттелә р: " Аның җ ә засы шул булыр ки, савыт кем йө геннә н табылса, шул кеше ү зе патшага кол булыр. Залимнә ргә без мө селманлар шундый җ ә за бирә без. Йө клә рен тентү ө чен барын да борып, Йусуф алдына алып килделә р.
76. Йусуф Биняминнә н башка кардә шлә ренең йө клә реннә н башлады тентү не, соң ра савытны Бинямин йө геннә н табып алды. Шулай итеп, Бинямин, урлаган исемен кү тә реп, Йусуф кулында калды. Кардә шен алып калыр ө чен Без Йусуфка шулай хә йлә кылдырдык, Мысыр патшасының дине хө кеменчә Йусуф кардә шен алып калырга кадир тү гел иде, чө нки аның динендә каракны кол итеп алып калырга ярамый иде. Ә мма Ягькуб г-м шә ригатең дә каракны кол итеп алу хө кеме бар иде, шуның ө чен Йусуф урлаучының җ ә засын кардә шлә реннә н ә йттерде. Лә кин Йусуф Аллаһ телә ге белә н хә йлә кылды, Ү зебез телә гә н кешене гыйлем вә хикмә т белә н дә рә җ ә лә ргә кү тә рербез, һ ә р белем иясе кешедә н ө стен белемле кеше булыр.
77. Кардә шлә ре ә йттелә р: " Бинямин урласа урлар, шул аларда ул гадә т бар, моннан элек аның кардә ше Йусуф та урлаган иде. Йусуф аларның сү злә ренә җ авап бирмичә кү ң елендә саклады вә кү ң еленнә н ә йтте: " Сез Йусуфка караганда яманыраксыз, сезнең миң а ялган ялалар япканыгызны Аллаһ у тә галә белә ".
78. Йусуфка ә йттелә р: " Ий Ґә зиз, аның ө йдә карт атасы бар, аның урынына безнең беребезне алып кал, аны җ ибә р! Тә хкыйк без сине изгелек кылучы дип белә без".
79. Йусуф ә йтте: " Аллаһ сакласын урламаган кешене алып калудан, савытны кем йө геннә н таптык, фә кать шул кешене генә алып калабыз, ә гә р башка кешене алып калсак залимлә рдә н булырбыз".
80. Биняминне алудан ө метсез булгач, аулакта киң ә ш итә р ө чен аерылып чыктылар. Олугълары ә йтте: " Белә сезме, Биняминне сә лә мә т кулына тапшырырга атагыз сездә н Аллаһ исеме белә н ґә һ ед алды, вә моннан элек Йусуф хакында чиктә н тыш эш кылган идегез инде, ни кү зебез белә н вә ни битебез белә н атабызга кайтып кү ренербез? Мысыр җ иреннә н бер адым атламыймын, ягъни кайтмыймын атамнан кайтырга рө хсә т булганга чаклы, яки Бинямин хакында Аллаһ удан бер хә ерле хө кем булганчы, Ул – Аллаһ хә кимлә рнең хә ерлесе". Шуннан соң Йусуф янына барып, гаять гайрә тлә нде, Биняминне алырга бик каты тырышты, лә кин барып чыкмады.
81. Йусуф ә йтте: " Атагыз янына кайтыгыз, аң а ә йтегез: ий атабыз, угълың бер савыт урлады, без фә кать белгә небез һ ә м кү ргә небез белә н шә һ адә т бирә без ки, Биняминнең йө геннә н бер алтын савыт чыкты, без гаепне белә алмыйбыз.
82. Безгә ышанмасаң без булган Мысыр шә һ ә ре кешелә реннә н сорагыл һ ә м безгә очраган вә хә ллә ребезне кү ргә н кә рван кешелә реннә н сорагыл! Без, ә лбә ттә, бу сү злә рне дө рес сө йлибез".
83. Аталары ә йтте: " Юк, дө рес сө йлә мисез, бә лки нә фесегез бер яман эшне яхшы итеп кү рсә ткә ндер дә, ә сез ул эшне Бинямингә япкансыз, инде миң а кү ркә м сабырлык ляземдер. Аларның барчасын Аллаһ миң а китерер дип ө мет итә мен. Шиксез, Аллаһ у тә галә аларның кайда икә нен белә һ ә м белеп хө кем йө ртә ".
84. Ягъкуб г-м ачуланып алардан китте вә ә йтте: " Йусуфым ө чен ни олугъ хә срә т! " Вә каты хә срә т белә н Йусуф ө чен елап, ике кү зенә ак тө шеп сукыраймыш иде, шулай булса да һ ичкемгә зарланмады сабыр итте.
85. Ә йттелә р: " Ий атабыз, валлаһ и син һ аман Йусуфны сө йлисең, болай булсаң аның ө чен сырхау булырсың яки һ ә лак булырсың! "
86. Аталары ә йтте: " Тә хкыйк мин кайгымны вә сагышымны Аллаһ уга шикаять кыламын, сезгә тү гел, Аллаһ белдерү е белә н мин сез белмә гә н нә рсә лә рне белә мен.
87. Ий угылларым, Мысыр шә һ ә ренә барып Йусуф турында вә кардә ше турында сораштырып карагыз, алар хакында берә р хә бә р булмасмы, Аллаһ рә хмә теннә н ө метегезне ө змә гез! Дө реслектә мө эминлә р Аллаһ рә хмә теннә н ө мет ө змилә р, мә гә р кә ферлә р ө метсез булалар".
88. Алар Мысырга барып, Йусуф янына кереп ә йттелә р: " Ий Ґә зиз! Безгә вә ө й җ ә мә гатьлә ребезгә бик каты ачлык иреште, менә сезгә тө рле акчалар китердек, саф кө мештә н генә китерергә кө чебез җ итмә де, акчабызга карата безгә ашлык ү лчә п бир һ ә м мө мкин булса садака итеп тә бир вә һ ә м Биняминне дә биреп җ ибә р, атабыз аның ө чен бик хә срә тлә нә! Ә лбә ттә, Аллаһ садака бирү челә ргә изге җ ә залар бирер. Моннан соң Йусуфның кү ң еле йомшарды вә ү зен танытырга һ ә м серлә рне ачарга телә де.
89. Ә йтте: " Белә сезме, хә терегездә ме? Йусуфка вә аның кардә ше Бинямингә җ аһ иллек белә н нилә р кылдыгыз? "
90. Сорадылар: " Син ә ллә Йусуфмы? " Йусуф ә йтте: " Ә лбә ттә, мин Йусуфмын, ошбу минем кардә шем Биняминдер, тә хкыйк Аллаһ безгә нигъмә т вә дә рә җ ә лә р бирде. Берә ү Аллаһ уга тә къвалык кылып башына килгә н бә ла-казаларга сабыр итсә, ә лбә ттә, Аллаһ яхшы эшлә рнең ә җ ерен җ уймый".
91. Куркып калтырап ә йттелә р: " Ий Йусуф, валлаһ и сине Аллаһ безгә ихтыярлы вә баш кылды, шиксез, без хаталанучылардан булдык".
92. Йусуф ә йтте: " Бү ген сезне гаеплә п битә рлә ү юк, курыкмагыз, мин сезне хө кем итмим. Кылган гө наһ ларыгызны Аллаһ ярлыкасын, Ул бик шә фкатьле вә рә химле!
93. Минем ошбу кү лмә гемне алып кайтып атамның йө зенә ябыгыз, шуннан соң атамның кү злә ре ачылыр, кү рә башлар, вә атамны һ ә м барча җ ә мә гатьлә регезне җ ыеп Мысырга минем хозурыма килегез! "
94. Угылларының кә рваны Мысырдан чыгып киткә ч, аталары Ягъкуб Кә нгандә ә йтте: " Ә гә р картлыгыннан саташып сө йли дип ґә еплә мә сә гез, мин сезгә бер хә бә р ә йтә м ки, мин Йусуф углымның исен сизә мен, исә н икә н".
95. Янындагылар ә йттелә р: " Валлаһ и син искечә һ аман Йусуф белә н саташасың, белеп сө йлә мисең ".
96. Кә рван Кә нган шә һ ә ренә кайтып җ иткә ч, кү лмә кне кулына тотып, шатлыклы Йусуф хә бә рен китерү че бер углы атасы янына кереп, кү лмә кне атасының йө зенә куйды һ ә м атасының кү злә ре ачылды, кү рә торган булды. Шул вакыт Ягъкуб г-м ә йтте: " Мин сезгә ә йтмә демме Аллаһ белдерү е белә н сез белмә гә н нә рсә лә рне белә мен дип? "
97. Угыллары ә йттелә р: " Ий атабыз! Тә хкыйк без хаталык кылдык вә гө наһ лы булдык, инде безне гафу ит! Һ ә м безнең ө чен Аллаһ удан ярлыкау ө стә гел! "
98. Аталары ә йтте: " Ә лбә ттә, мин сезнең ө чен Аллаһ удан истигъфар кылырмын. Тә хкыйк Ул – Аллаһ ярлыкаучы вә рә хмә т итү че. Шуннан соң барчасы җ ыелып, җ итмеш ике җ ан Мысыр шә һ ә ренә кү чеп киттелә р.
99. Барып җ итеп Мысыр шә һ ә ренә кергә ндә Йусуф каршы алды һ ә м ата-анасын кочаклады вә ә йтте: " Һ ә р бә ла-казадан имин булган хә лдә, Аллаһ телә сә, Мысыр шә һ ә ренә керегез! "
100. Йусуф ү зенең Мә нзилендә ата-анасын хө рмә тлә п тә хеткә утыртты, аннары Йусуфны зурлап шө кер йө зеннә н барчасы сә җ дә гә егылдылар, вә Йусуф ә йтте: " Ий атам, кү п еллар элек кү ргә н тө шемнең тә эвиле ошбудыр, тә хкыйк Раббым бу тө шемне дө рес кылды вә тә хкыйк Раббым миң а ихсан кылды, мине зинданнан чыгару белә н вә сезне сә хрә дә н Мысырга китерү белә н минем белә н кардә шлә рем арасына шайтан вә свә сә белә н дошманлыкны салганы соң ында, тә хкыйк Раббым телә гә н нә рсә сен шә фкать белә н кылучы, ә лбә ттә, Ул белү че вә тиешенчә эш кылучы.
101. Йә Рабби, син миң а Мысыр байлыгын бирдең вә тө ш юрауны ө йрә ттең. Йә Раббым, син җ ир вә кү клә рне яратучысың, дө ньяда һ ә м ахирә ттә син миң а ярдә мчесең. Йә Рабби, мө селман хә лемдә җ анымны ал һ ә м мине изге кешелә ргә тоташтыр! "
102. Ий Мухә ммә д г-м, бу Йусуф кыйссасы сиң а гаеп хә бә рлә рдә н, Без аны сиң а вә хий кылабыз, Йусуфның кардә шлә ре хә йлә кылып Йусуфны коега салырга киң ә ш иткә н вакытларында син алар янында юк идең. Шулай булгач, Йусуф кыйссасын сө йлә вегез пә йгамбә рлегегезгә дә лилдер.
103. Лә кин син никадә р тырышсаң да кү п кешелә р иман китермә слә р.
104. Иман китерү лә ре ө чен син алардан дө нья малын сорамыйсың, ул Коръә н барча галә м вә газьдә н башка нә рсә тү гел.
105. Җ ирдә вә кү клә рдә кү пме галә мә тлә р бар – Аллаһ уның барлыгына һ ә м берлегенә шуларны кү реп-ү теп йө рилә р, лә кин гыйбрә тлә нү дә н баш тарталар, һ ич игътибарга алмыйлар.
106. Аларның кү брә ге иман китермә слә р, мә гә р иман китерсә лә р кемне, нә рсә не булса да Аллаһ уга тиң дә ш кылып мө шрик булырлар.
107. Ә йә алар имин булырлармы Аллаһ уның кө йдергү че ґә забы аларга килү дә н, яки искә рмә стә н кыямә т кө не килү дә н имин булырлармы?
108. Ий Мухә ммә д г-м! Ә йт: " Бу Коръә н кү рсә ткә н юл минем юлымдыр, мин шул юл белә н кү реп-белеп кешелә рне Аллаһ уга чакырамын һ ә м миң а ияргә н мө эминлә ргә шул юл белә н барыл кү реп-белеп кешелә рне Аллаһ уга чакыралар, вә Аллаһ у тә галә не һ ә р кимчелектә н пакь дип белә мен һ ә м мин мө шриклә рдә н тү гелмен."
109. Синнә н элек җ ибә ргә н пә йгамбә рлә ребез дә ү з шә һ ә рлә реннә н ирлә рдер. Без аларга аятьлә ребезне вә хий кыладыр идек. Югыйсә, фә рештә тү гел иделә р. Ә йә алар җ ир ө стендә сә яхә т кылып йө рмилә рме? Ә гә р йө рсә лә р, кү рер иделә р ә ү вә лге кә ферлә рнең ахыры ничек булганын. Иман китереп Аллаһ уга тә къвалык кылган кешелә ргә ахирә т йорты хә ерледер, ә йә шуны аң лый алмыйсызмы?
110. Хә тта ки ә ү вә лге пә йгамбә рлә р, ө ммә тлә ренең иманга килү лә реннә н ө метлә рен ө зсә лә р вә кә ферлә рнең, болар пә йгамбә р тү геллә р, ялганчылар дигә ннә рен белсә лә р, ул пә йгамбә рлә ргә Безнең ярдә мебез килер булды, телә гә н кешелә ребезне һ ә лакә ттә н коткарырбыз, вә кә ферлә ргә Безнең ґә забыбыз килсә, һ ич кире кайтарылмас.
111. Сө йлә нгә н ошбу Йусуф г-м кыйссасында, ә лбә ттә, гакыл иялә ренә гыйбрә тлә р бар. Коръә н Аллаһ исеменнә н сө йлә нгә н ялган сү з тү гел, ә лбә ттә, Аллаһ у тә галә нең ү зенең сү зе, ү зеннә н элек иң дерелгә н китапларны дө реслә п иң дерелгә н хак китаптыр вә һ ә рнә рсә нең хө кемен бә ян итеп иң дерелмештер вә иман китергә н кешелә ргә һ идә ят һ ә м рә хмә т булсын ө чен иң дерелде.