Раздзел V. Першыя славалюбныя думкі Мэгрэ

Мэгрэ галіўся перад люстэркам, прымацаваным у сталовай да зашчапкі аконнай рамы. У яго было прывычкай кожную раніцу хадзіць услед за жонкай, завяршаючы свой туалет дзе прыйдзецца, - і для іх абаіх гэта былі самыя светлыя хвіліны дня. Мадам Мэгрэ валодала каштоўнай якасцю - як на золку, так і ўвечары яна была аднолькава акуратная, аднолькава жыццярадасная. Яны расчынялі вокны, з асалодай дыхалі свежым паветрам. Да іх даносіўся грукат кувалды з размешчанай непадалёку кузні, тарахценне вазоў, іржанне коней і нават ледзь улоўны пах свежага гною з суседняй стайні.

- Ты думаеш, яна сапраўды ненармальная?

- Калі б яна засталася ў сваім сяле, выйшла замуж і нарадзіла дзесяцера дзяцей - ніхто гэтага, магчыма, і не заўважыў бы. Можа, проста дзеці былі б не ад аднаго бацькі, толькі і ўсяго.

- Зірні, зірні, Мэгрэ! Часам ці не твой гэта прыяцель топчацца ў нас пад вокнамі?

Мэгрэ з намыленай шчакой высунуўся ў акно і пазнаў Жустэна Мінара, які цярпліва чакаў яго на вуліцы.

- Ты не хочаш запрасіць яго да нас?

- Навошта? Я праз пяць хвілін буду гатовы. А ты не збіраешся пагуляць сёння?

Мэгрэ рэдка пытаўся ў жонкі, чым яна будзе займацца цэлы дзень, і яна адразу здагадалася, што ён мае на ўвазе.

- Ты хочаш, каб я папільнавала паненку?

- Магчыма, мне сапраўды прыйдзецца прасіць цябе зрабіць гэта. Калі я прамаргаю яе ў Парыжы, а ёй, сама бачыш, проста няўцерп памалоць языком, дык адзін бог ведае, што яна каму набалбоча.

- Ты зараз да яе?

- Неадкладна.

- Яна будзе яшчэ ў пасцелі.

- Магчыма.

- Магу прысягнуць, ты апынешся ў пікантным становішчы.

Як толькі Мэгрэ выйшаў з пад'езда, да яго падышоў Мінар, пакрочыў побач і запытаў:

- Што робім сёння, шэф?

Шмат гадоў пазней Мэгрэ прыпомніць, што менавіта той нядэшлы флейтыст быў першы, хто назваў яго шэфам.

- Вы бачылі яе? Даведаліся што-небудзь? Я амаль не спаў. Толькі сабраўся легчы, як адно пытанне збіла ўвесь мой сон.

Іх крокі гулка раздаваліся ў ранішняй цішыні. Ідучы, яны назіралі, як воддаль паволі ажыўляецца бульвар Вальтэра.

- Раз стралялі, значыцца, стралялі ж у некага. І вось я задаюся пытаннем: а ў каго пацэлілі?.. Я вам не дужа надакучыў?

Надакучыў? Якраз гэтае пытанне без канца задаваў сам сабе і Мэгрэ.

- Дапусцім, куля ні ў каго не трапіла... Канешне, цяжка паставіць сябе на месца гэтых людзей... І ўсё ж, мне чамусьці здаецца, што калі б не было ні параненага, ні забітага, то навошта б ім вычвараць такую трагікамедыю?.. Вы мяне разумееце? Як толькі мяне вышпурнулі за дзверы, яны кінуліся прыводзіць у парадак пакой, каб пераканаць, што нічыёй там і нагі не было... І яшчэ адна дэталь: помніце, калі дварэцкі намагаўся выпхнуць мяне, нехта на другім паверсе перасцярог Луі не марнаваць часу? А чаму яны замкнулі паненку ў пакоі служанкі? Безумоўна, таму, што яна была надта ўсхвалявана і, на іх думку, магла праваліць сваю ролю ў ігры...

- Я цэлы дзень вольны, - дадаў Мінар без усялякай сувязі. - Можаце распараджацца мною, як вам трэба.

Каля гатэля, у якім начавала Жэрмена, была кавярня з тэрасай і круглымі столікамі з белага мармуру. Гарсон з бакенбардамі, здавалася, сышоў са старонкі рэкламнага календара. Узабраўшыся на драбінкі, ён чысціў крэйдай шыбы.

- Пачакайце мяне тут.

Мэгрэ вагаўся. А можа, паслаць наверх Мінара? Калі б хто запытаўся ў Мэгрэ, чаму яму захацелася зноў пабачыць пакаёўку, ён наўрад ці адказаў бы. Гэтым ранкам ён адчуваў дзіўную патрэбу быць адначасова ўсюды. Ён амаль нудзіўся па «Старому Кальвадосу», яму не цярпелася хутчэй сесці там ля акна і назіраць за ўсім, што адбываецца на вуліцы Шапталь. Цяпер, калі ён ведаў трошкі больш пра насельнікаў асабняка, яму здавалася, што ўсе гэтыя воблікі - Рышара Жандро, які садзіцца ў машыну, яго бацькі, які прастуе да карэты, Луі, які выходзіць на тратуар падыхаць свежым паветрам, - набылі б цяпер у ягоных вачах зусім іншы сэнс.

Яму хацелася быць і ў «Атэлі дзю Луўр», і на авеню дзю Буа, і нават у Ансевалі.

Але з усіх людзей, з якімі звязаў яго выпадак за два дні перад гэтым, толькі адзін чалавек быў даступны яму, і ён інстынктыўна чапляўся за яго.

Цікавая рэч! Пачуццё, якое валодае ім, каранілася ў ім яшчэ з дзяцінства. Праўда, смерць бацькі перапыніла яго заняткі медыцынай на трэцім годзе навучання, але калі на тое пайшло, то ён ніколі не прагнуў стаць доктарам, лячыць хворых.

Па праўдзе кажучы, ён ніколі не ведаў, якім рамяством хацеў бы заняцца. Яшчэ падлеткам, калі жыў у вёсцы, у яго склалася ўражанне, што большасць людзей знаходзяцца не на сваім месцы, брыдуць чужой дарогай толькі таму, што не ведаюць, якая ж дарога іхняя.

І вось, уяўлялася яму, з'яўляецца разумны, кемлівы чалавек, нехта падобны на доктара і на пастара адначасова, які з першага погляду можа вызначыць прызначэнне другога чалавека.

Да таго празарліўца прыходзілі б за парадай, як да лекара. Ён быў бы накшталт нейкага ўпарадчыка лёсаў. І не толькі таму, што ён разумны. Мусіць, няма патрэбы валодаць выключным розумам. Проста ён павінен умець глядзець на свет вачыма таго чалавека, з якім яму прыйдзецца сутыкнуцца.

Мэгрэ ніколі не размаўляў пра гэта, ён не асмельваўся нават занадта глыбока раздумваць над падобным, каб нават самому сабе не здавацца смешным. Не маючы магчымасці закончыць вучобу ў медыцынскім, ён выпадкова пайшоў служыць у паліцыю. Але калі сказаць папраўдзе, дык ці абсалютна выпадкова атрымалася так? Хіба і паліцэйскім, калі разабрацца, не прыходзіцца часам быць упарадчыкам лёсаў?

Усю папярэднюю ноч, то дрэмлючы, то выбіваючыся са сну, ён жыў жыццём людзей, якіх мала ведаў альбо амаль не ведаў - узяць хоць бы старога Бальтазара, што памёр пяць гадоў назад. Цяпер Мэгрэ ішоў да Жэрмены, каб пазнаёміцца з імі бліжэй. Ён пастукаўся ў дзверы.

- Заходзьце! - данёсся ў адказ млявы голас.

І адразу ж дадаў:

- Хвіліначку! Я забылася, што дзверы замкнёныя.

Пачулася шлэпанне босых ног па ходніку. Дзверы расчыніліся. Жэрмена была ў кашулі, якая мякка ахінала яе пышныя тугія грудзі, распушчаныя валасы спадалі аж да пояса. Прачнулася ж яна, відаць, даўнавата, бо на начным століку стаяла талерка з рэштай шакаладкі і крошкамі здобы.

- Вы па мяне? Мне трэба апранацца?

- Можаце сабе адпачываць, а можаце і апрануцца. Мне хацелася б трошкі пагаварыць з вамі.

- А вам не смешна быць пры поўным парадзе, калі я - у адной кашулі?

- Ніколькі.

- Ваша жонка не раўнівая?

- Не. Я хацеў бы, каб вы расказалі мне пра графа д'Ансеваля. Ці лепей... Вы ж ведаеце дом і ўсіх, хто там жыве і хто ў іх бывае... Уявіце сабе на хвілінку, што зараз гадзіна ночы... Гадзіна ночы... У пакоі мадэмуазель Жандро ўсчынаецца сварка... Прашу вас слухаць мяне ўважліва... Хто, па-вашаму, мог у гэты час знаходзіцца ў пакоі паненкі?

Жэрмена прынялася расчэсвацца перад люстэркам, бліскаючы русым лямцам пад пахамі і ружавізнай цела, што прасвечвалася праз кашулю. Яна, як здалося, намагалася зразумець, чаго ён хоча.

- Луі? - падказаў Мэгрэ, жадаючы дапамагчы ёй.

- Не. Луі не зайшоў бы так позна.

- Хвілінку. Адна дэталь, пра якую я зусім забыў. Луі быў парадна апрануты, у фраку, у белай манішцы, пры чорным гальштуку. Скажыце, ён заўсёды так позна кладзецца спаць?

- Бывае. Але тады ён не застаецца пры парадзе. Толькі калі ў доме чужыя людзі.

- А вось Юберт Бальтазар, да прыкладу, дзядзька мадэмуазель Жандро, мог знаходзіцца ў пакоі сваёй пляменніцы?

- Дзядзька! Ды што б ён рабіў у яе пакоі ў гадзіну ночы?!

- А калі б ён усё-такі прыйшоў, дзе яна прыняла б яго? У адным з салонаў на першым паверсе, так?

- Вядома, не. На вуліцы Шапталь свае парадкі. Хто што хоча, тое і робіць. Салоны толькі для прыёмаў. А звычайна кожны зашываецца ў свой куток.

- А Рышар Жандро мог зайсці да сястры?

- Канешне. Ён гэта часта робіць. Асабліва калі гневаецца.

- Ён носіць пры сабе рэвальвер? Вы калі-небудзь бачылі ў яго руках рэвальвер?

- Не.

- А мадэмуазель Жандро?

- Хвіліначку! У месье Рышара ёсць рэвальверы, ажно два, вялікі і маленькі, але яны ляжаць у ягоным стале. Мадэмуазель таксама мае адзін, з перламутравай ручкай, ён у шуфлядцы ў яе начным століку. Кожны вечар яна вымае яго наверх на столік.

- Яна чаго-небудзь баіцца?

- Такую не напалохаеш. Проста на ўсякі выпадак. Ёй, як усім ведзьмам, здаецца, што ўсе навокал толькі і думаюць, каб зрабіць ёй якое паскудства. Каб вы толькі ведалі, якая яна скупая, і гэта ў яе ўзросце! Знарок пакіне навідавоку грошы, пералічыўшы спачатку, а потым цікуе, абкрадаюць яе ці не. Пакаёўка, якая была да Мары, спакусілася, узяла, дык адразу ж была разлічана.

- Ёй даводзілася прымаць графа ў сваёй спальні?

- Можа, у самой спальні і не, а вось у будуары, што побач са спальняй, прымала.

- А гадзіне ночы?

- А што? Я чытала кнігу пра Лізавету, каралеву Ангельскую... Не чыталі? Раман, а відаць, усё праўда... Дык яна, аказваецца, была халодная жанчына, разумееце?.. Па-мойму, і мадэмуазель Жандро гэткая ж ягадка.

Жэрмена ўсё расчэсвалася, раз-пораз аглядваючы Мэгрэ ў люстра. Грэбень ціха патрэскваў у валасах.

- На шчасце, я зусім не такая!

- Пачуўшы на трэцім паверсе шум, месье Рышар мог прыбегчы туды з рэвальверам?

Яна паціснула плячыма.

- Чаго яму там?

- Каб застаць знянацку палюбоўніка сястры...

- От ужо на што яму сапраўды напляваць! Для гэткіх людзей значэнне маюць адны грошы!

Яна не пераставала круціцца вакол Мэгрэ, не сумняваючыся, што ён быў далёка, што ён быў там, у пакоі, на вуліцы Шапталь, спрабуючы расставіць людзей на адпаведныя месцы, як на сцэне.

- Граф д'Ансеваль прыходзіў калі-небудзь са сваім прыяцелем?

- Магчыма. Але ў такім выпадку яго прымалі ўнізе, а я спускаюся ўніз рэдка.

- Мадэмуазэль Эліз тэлефанавала графу калі-небудзь?

- Не думаю, каб у яго быў тэлефон. Яна яму не званіла; сам ён дык тэлефанаваў гады ў рады, хутчэй за ўсё з якой-небудзь забягалаўкі.

- Як яна яго называла?

- Жакам, як жа яшчэ.

- Колькі яму год?

- Ды гадоў дваццаць пяць. Красун, але даволі нахабны з выгляду. Так і гатовы, здаецца, пакпіць з каго-небудзь.

- Гэткі чалавек можа насіць зброю ў кішэні, як вы думаеце?

- Безумоўна.

- Чаму вы так упэўнены?

- Таму, што гэта якраз такі суб'ект! Вы чыталі «Фантамаса»?

- Месье Фелісьен, бацька, на баку дачкі ці на баку сына?

- Ні на чыім ён баку. А калі хочаце ведаць, дык на маім. Ён часам заходзць да мяне ў пакой. Гузік, кажа, прышыць трэба. У доме не дужа рупяцца пра яго. Слугі абзываюць яго старым хрычом альбо вусачом. Што да Альбера, ягонага лакея, дык той больш языком меле, чым робіць. Бо ўсе ведаюць, што стары - пустое месца! Аднойчы я заявіла яму проста ў вочы: «Калі вы будзеце гэтак распальвацца, паралюш вам забяспечаны. Зусім мала засталося!» Ды на яго няма ўпыну. Цяпер на чарзе Мары, і от ужо не ведаю, ці выкруцілася яна... Скажыце, вас не бянтэжыць назіраць, як жанчына наводзіць свой марафет?

Мэгрэ ўстаў, пацягнуўся за кацялком.

- Куды гэта вы? Няўжо так і пакінеце мяне адну?

- У мяне важныя сустрэчы. Праз хвіліну да вас прыйдзе мой сябар, той, які прывёз вас, ён пабудзе з вамі.

- А дзе ён?

- Унізе.

- Чаму ж вы адразу не прывялі яго? Прызнайцеся, вы ўсё-такі нешта мелі наўме! Каго вы баіцеся? Жонкі?

Яна ўжо наліла ў тазік вады, каб памыцца, і Мэгрэ ажно ўявіў, як яна зараз скіне кашулю, шлеечкі якой пры кожным яе руху ўсё болей апаўзалі з плячэй.

- Я яшчэ сустрэнуся з вамі днём, спадзяюся, - адчыняючы дзверы, сказаў ён.

Жустэн Мінар сядзеў на залітай сонцам тэрасе і піў каву са смятанкай.

- Толькі што тут была ваша жонка, - сказаў ён.

- Чаго?

- Адразу па вашым адыходзе з дому прынеслі вось гэта тэрміновае пісьмо. Яна пабегла ўслед за вамі, хацела дагнаць.

Мэгрэ сеў і, не падумаўшы, што яшчэ зусім рана для гэтага, заказаў куфаль піва. Потым разарваў канверт. Запіска была падпісана Максімам Лё Брэ.

«Прашу вас зайсці раніцай у камісарыят. Сардэчна ваш».

Відаць, пісьмо пісалася дома, на бульвары Курсэль, бо ў камісарыяце Лё Брэ скарыстаў бы службовы бланк. Ён быў вельмі педантычны адносна формы. У яго былі ў запасе гатункі чатырох візітных картак на ўсе выпадкі жыцця: месье і мадам Лё Брэ дэ Плуінак, Максім Лё Брэ дэ Плуінак, Максім Лё Брэ, камісар паліцыі...

Запісачка, напісаная яго рукой, сведчыла пра пэўную блізкасць паміж ім і яго сакратаром. Ён, відаць, доўга ламаў галаву, як пачаць яе: «Мой дарагі Мэгрэ»? «Дарагі месье»? «Месье»? У рэшце рэшт, знайшоў выйсце: абышоўся ўвогуле без звароту.

- Скажыце, Мінар, у вас сапраўды ёсць час?

- Канешне. І ён належыць вам.

- Паненка наверсе. Я не ведаю, калі вызвалюся. Адну ж яе пакідаць боязна, каб часам не пайшла на вуліцу Шапталь ды не растрапала ім пра ўсё.

- Ясна.

- Калі вы пойдзеце з ёю куды-небудзь, пакіньце мне запіску, дзе вас шукаць. Калі захочаце пазбавіцца ад яе, адвядзіце да маёй жонкі.

Праз чвэрць гадзіны ён быў ужо ў камісарыяце, і саслужыўцы глядзелі на яго з зайздрослівым захапленнем, як глядзяць звычайна на тых, хто адпраўляецца ў водпуск альбо ў спецыяльную камандзіроўку, ці на тых, хто нейкім цудам аказаўся збаўлены ад паўсядзённай службовай сумоты.

- Камісар тут?

- Даўно.

У інтанацыі, з якой Лё Брэ прывітаў Мэгрэ, свяцілася тое ж адценне, што і ў запісцы. Ён нават падаў яму руку, чаго звычайна ніколі не рабіў.

- Не пытаюся, на якой ступені знаходзіцца следства, бо лічу, што яшчэ ранавата пытацца пра гэта. А папрасіў я вас прыйсці... Мне хацелася б, каб вы правільна зразумелі мяне, бо склалася даволі далікатная сітуацыя. Само сабой зразумела, тое, што я даведаўся на бульвары Курсель, абсалютна не тычыцца службовых спраў камісара паліцыі. З другога ж боку...

Твар яго быў свежы, відно было, што чалавек выспаўся. Лё Брэ хадзіў па кабінеце. Бадзёры і энергічны, ён з яўным задавальненнем пацягваў цыгарэту з залатым муштуком.

- Я не магу дапусціць, каб вы тапталіся на месцы з-за адсутнасці неабходных звестак. Учора вечарам мадэмуазель Жандро званіла маёй жонцы.

- Яна званіла з «Атэль дзю Луўр»?

- Вы ўжо ведаеце пра гэта?

- Яна паехала туды на рамізніку ў другой палове дня.

- У такім выпадку... У мяне ўсё... Я разумею, як цяжка выведаць, што адбываецца ў пэўных дамах...

Здавалася, ён нават устрывожаны, і цяпер мучыцца пытаннем: а што яшчэ вядома Мэгрэ па гэтай справе?

- Яна не збіраецца вяртацца на вуліцу Шапталь, а мяркуе прывесці ў парадак асабняк свайго дзеда.

- На авеню дзю Буа?

- Там. Я бачу, вы ўжо шмат у чым дасведчаны.

- Дазвольце задаць вам пытанне, - асмялеў Мэгрэ. - Вы знаёмы з графам д'Ансевалем?

Лё Брэ, уражаны, нахмурыў бровы, як чалавек, які спрабуе зразумець, што тут да чаго. Маўчаў ён даволі доўга.

- Ага! Ну, ясна. Бальтазары купілі замак д'Ансеваль. Вы гэта мелі на ўвазе? Але я не бачу ніякай сувязі.

- Мадэмуазель Жандро і граф д'Ансеваль часта сустракаюцца.

- Вы ўпэўнены? Цікава, цікава.

- Вы знаёмы з графам?

- Асабіста не, і не шкадую. Але шмат чуў пра яго. Што мяне здзіўляе. Хіба, магчыма, яны зналіся яшчэ дзецьмі... Альбо яна не ведае... Ці бачыце, Боб Д'Ансеваль пайшоў па дурной дарожцы. Яго нідзе не прымаюць, ён не бывае ў свеце, і, калі я не памыляюся, Аддзел правапарушэнняў свецкімі асобамі неаднойчы ўдастойваў яго сваёй увагай.

- Вы не ведаеце яго адраса?

- Кажуць, ён бывае ў пэўных сумніцельных барах на авеню дэ Ваграм і ў квартале Тэрн. Магчыма, у гэтым аддзеле ведаюць пра яго падрабязней.

- Вы не будзеце супраць, калі я звярнуся туды за даведкамі?

- Пры ўмове, што вы не будзеце ўпамінаць Жандро-Бальтазараў.

Ён быў яўна азадачаны. Некалькі разоў, быццам разважаючы сам з сабой, буркнуў сабе пад нос:

- Цікава! Цікава!

А Мэгрэ распытваў з усё большай адвагай:

- Скажыце, мадэмуазель Жандро, па-вашаму, нармальная асоба?

На гэты раз Лё Брэ падскочыў, і ў першае імгненне ягоны позірк, кінуты на сакратара, быў міжволі суровы.

- Выбачайце! Я не разумею вас.

- Прашу прабачэння, я, магчыма, не так паставіў пытанне. Цяпер я абсалютна ўпэўнены, што ў тую, вядомую вам ноч у пакоі служанкі я бачыў менавіта Эліз Жандро. Значыць, у яе ўласным пакоі нешта адбылося, і нешта даволі сур'ёзнае, раз узнікла неабходнасць у такіх выкрутасах. Што да паказанняў музыканта, які ў той час праходзіў па вуліцы і чуў стрэл, то ў мяне няма ніякіх падстаў сумнявацца ў іх праўдзівасці.

- Прадаўжайце.

- Верагодна, што мадэмуазель Жандро была не адна з братам у сваім пакоі.

- Што вы хочаце сказаць?

- Па ўсіх даных, трэцім чалавекам быў граф д'Ансеваль. Калі стралялі, калі ў пакоі сапраўды мелася трое чалавек, калі ў некага пацэлілі...

Мэгрэ ў глыбіні душы ганарыўся, што выклікаў такое здзіўленне ў позірку ягонага шэфа.

- Якія факты яшчэ ў вашым распараджэнні?

- Нешматлікія.

- Мне думалася, што ў тую ноч вы агледзелі ўвесь дом.

- За выключэннем пакояў, якія размешчаны над стайняй і гаражом.

Упершыню драма, што разыгралася ў асабняку на вуліцы Шапталь, паўстала перад Лё Брэ ва ўсёй сваёй відавочнасці. Цяпер камісар не мог не прызнаць: сапраўды там магло адбыцца крывавае здарэнне - забойства, злачынства. І яно адбылося ў свеце, да якога належаў і ён, адбылося між людзей, да якіх ён хадзіў у госці, з якімі сустракаўся ў сваім клубе, - у доме дзяўчыны, блізкай прыяцелькі яго ўласнай жонкі!

Цікава ўсё-такі бачыць свайго шэфа ўсхваляваным. Цяпер Мэгрэ канчаткова пераканаўся, што напаў на след злачынства. Гэта была ўжо не проста задача, якую неабходна вырашыць. Справа тычылася чалавечага жыцця, а магчыма, і не аднаго.

- Мадэмуазель Жандро вельмі багатая, - урэшце з жалем уздыхнуў камісар. - Яна, магчыма, адзіная спадчынніца адной з самых буйных скарбонак Парыжа.

- Магчыма?

Шэф ведаў яўна болей, чым гаварыў, але Лё Брэ, свецкаму чалавеку, было відочна гідка прыйсці на дапамогу Лё Брэ - камісару паліцыі.

- Ці бачыце, Мэгрэ, на карту пастаўлена надта многае. З самага маленства Эліз Жандро ўводзілі ў вушы, што яна пуп зямлі. Яна ніколі не была звычайнай дзяўчынкай, як усе. Яна заўсёды адчувала сябе спадчынніцай «Кавы «Бальтазар», больш таго, духоўнай спадчынніцай Гектора Бальтазара.

І ён з жалем дадаў:

- Няшчасная дзяўчына.

І працягваў з непрытоенай зацікаўленасцю:

- Вы ўпэўнены ў тым, што сказалі мне наконт графа д'Ансеваля?

Ён быў свецкі чалавек, і гэтае пытанне вельмі цікавіла яго, хоць да канца паверыць расказанаму ён не мог.

- Яму часта даводзілася бываць у мадэмуазель Жандро позна ўвечары, калі не ў яе спальні, то, прынамсі, у будуары, які размешчаны побач.

- Ну, гэта зусім іншая справа.

Няўжо розніцы паміж спальняй і будуарам дастаткова, каб ён адчуў пэўную палёгку?

- Калі дазволіце, месье камісар, я хацеў бы задаць яшчэ адно пытанне. Ці мадэмуазель Жандро калі-небудзь раней ужо мела намер выйсці замуж? Яе цікавяць мужчыны? Ці, магчыма, гэта ёй і не ў галаве?

Лё Брэ не мог апамятацца. Ён са здзіўленнем глядзеў на свайго сакратарыка, які раптам завёў з ім такую размову, ды яшчэ пра людзей, пра якіх і ўяўлення не меў. У позірку шэфа адбілася адначасова і міжвольнае захапленне, і пэўная насцярожанасць, нібыта ён раптам твар у твар сутыкнуўся з фокуснікам.

- Ды людзі шмат чаго гавораць на гэты конт. Яна сапраўды адхіліла некалькі бліскучых партый.

- У яе былі якія-небудзь любоўныя прыгоды?

Камісар яўна зманіў, калі адказаў:

- Не ведаю.

І трошкі сушэй дадаў:

- Мушу прызнацца, што я не дазваляю задаваць мне такія пытанні пра сяброў маёй жонкі. Ці бачыце, юны мой дружа...

Ён ледзьве не загаварыў зноў пагардлівым тонам, якім, відаць, прывык размаўляць на бульвары Курсэль, але своечасова спахапіўся:

-...наша прафесія патрабуе бясконцай асцярожнасці і такту. Я нават пачынаю сумнявацца...

Мэгрэ адчуў, як яго спіну абдало халадком. Зараз яму скажуць, што следства спыняецца, што яму пара заняць сваё месца за чорным сталом і каратаць дні за рэгістрацыяй розных паперак, выдаваць даведкі аб месцы жыхарства.

На некалькі секунд канец фразы быццам павіс у паветры. На шчасце, дзяржаўны чыноўнік Лё Брэ ўзяў верх над свецкім чалавекам, і ён закончыў:

- Мая вам парада: будзьце вельмі і вельмі асцярожныя. У выпадку, калі вас нешта збянтэжыць, званіце мне дадому. Здаецца, я вам ужо казаў гэта. У вас ёсць нумар майго тэлефона?

І ён запісаў лічбу ўласнаручна на шматку паперы.

- Калі я прасіў вас зайсці сюды сёння, дык толькі таму, што я не хацеў, каб вы тапталіся на месцы. Я не мог уявіць сабе, што вы ўжо так далёка прасунуліся.

Тым не меней, ён не падаў яму рукі на развітанне. Мэгрэ зноў застаўся звычайным паліцэйскім, ды яшчэ паліцэйскім, які пасмеў груба ўварвацца ў той свет, куды дае доступ адзіна візітная картка «Месье і Мадам Лё Брэ дэ Плуінак».

* * *

Амаль апоўдні Мэгрэ пераступіў парог будынка Галоўнай паліцыі на Набярэжнай Арфеўр. На левым баку калідора праз расчыненыя дзверы ён убачыў пакой, сцены якога былі цалкам завешаны адрасамі мэбляваных кватэр. Упершыню ён паднімаўся па гэтай шырокай запыленай лесвіцы не па даручэнню камісарыята, як яму неаднойчы даводзілася рабіць, а ў пэўнай ступені выконваючы сваё ўласнае заданне.

Уздоўж доўгага калідора цягнуліся дзверы з шыльдачкамі, на якіх былі ўказаны прозвішчы камісараў, далей ішла зашклёная зала чакання. Міма Мэгрэ прайшоў інспектар, ведучы мужчыну ў наручніках.

Нарэшце Мэгрэ апынуўся ў кабінеце, расчыненыя вокны якога выходзілі на Сену. Пакой гэты нічым не нагадваў той, у якім працаваў Мэгрэ. Тут людзі тэлефанавалі ці разбіралі зводкі і рапарты; нейкі інспектар, прысеўшы на стол, спакойна пакурваў люльку; у гэтым пакоі, дзе пульсавала жыццё, панавала атмасфера бесцырымоннай таварыскасці.

- Ну што, хлопча, можна, канешне, пакапацца ў Сам'е, ды я не думаю, каб мелася дасье на графа. Ва ўсякім выпадку, не прыпомню, каб ён быў асуджаны калі-небудзь.

Брыгадзір, плячысты мужчына гадоў сарака, дабрадушна глядзеў на Мэгрэ. Гэта адбывалася ў аддзеле правапарушэнняў свецкімі асобамі. Тутэйшыя работнікі як свае ўласныя кішэні ведалі асяроддзе, у якім працвітаў граф д'Ансеваль.

- Паслухай, Ванэль, ты даўно бачыў графа?

- Боба?

- Але.

- У апошні раз я сустрэў яго на скачках, ён быў з Дэдэ.

- Дэдэ - гэта тып, які трымае гараж на вуліцы Акацый. Болей аднаго-двух аўтамабіляў ён не набірае. Скеміў, хлопча?

- Какаін?

- Не абыходзіцца і без гэтага. Граф закапаўся па вушы. Яго ўжо не раз маглі накрыць, але пакуль што лічым за лепшае проста не спускаць яго з вока. Як-небудзь ён мімаволі паможа нам падсекчы больш буйную рыбку.

- У вас ёсць яго апошні адрас?

- Табе не здаецца, што твой камісар рызыкуе ўшчаміць нашы інтарэсы? Асцярожней, хлопча! Не спудзь Боба. Уласна, нас цікавіць не асабіста ён. Але за гэткім, як ён, толькі і глядзі. У цябе праўда сур'ёзная справа?

- Мне сапраўды неабходна адшукаць яго.

- Ванэль, у цябе ёсць яго адрас?

І Ванэль з той пагардай, якую адчуваюць людзі з Набярэжнай Арфеўр да нікчэмных крабаў з камісарыятаў, буркнуў:

- «Атэль дзю Сантр», вуліца Брэй. Адразу за плошчай Этуаль.

- Калі ён там быў апошні раз?

- Чатыры дні назад. Сядзеў у «бістро» на рагу вуліцы Брэй разам са сваёй «цыпачкай».

- Як яе завуць?

- Люсіль. Яе лёгка пазнаць. У яе рубец на левай шчацэ.

Увайшоў нейкі заклапочаны камісар з паперамі ў руках.

- Скажыце, хлопчыкі...

Ён змоўк, заўважыўшы незнаёмца ў пакоі сваіх інспектароў, і запытальна паглядзеў на яго.

- Сакратар камісарыята Сэн-Жорж.

- А!

І гэтае «а!» было вымаўлена з такім майстэрствам, што Мэгрэ яшчэ адчайней захацелася трапіць сюды. Ён быў нішто! Нават меней, чым нішто! Ніхто не звяртаў на яго ўвагі. Камісар разам з брыгадным пачалі абмяркоўваць план аблавы, якую намячалася правесці наступнай ноччу ў раёне вуліцы Ракэт.

Мэгрэ знаходзіўся далёка ад станцыі метро Рэпюблік і вырашыў спачатку заехадь дадому паабедаць, а ўжо затым адправіцца ў раён плошчы Этуаль на пошукі графа або Люсіль.

Мэгрэ завярнуў за рог бульвара Рышар-Ленуар і тут раптам у невялікім рэстаранчыку за сталом, накрытым на дзве персоны, убачыў Жустэна Мінара і Жэрмену. Ён намерыўся хутчэй прайсці міма, каб не забавіцца з імі, тым больш што, як яму здалося, флейтыст заўважыў яго, але прыкінуўся, нібыта глядзіць зусім у іншы бок. Аднак пакаёўка мадэмуазель Жандро рашуча забарабаніла ў шыбу, і Мэгрэ не заставалася нічога іншага, як зайсці.

- Я пабаялася, што вы толькі пацалуеце замок у гатэлі, - сказала Жэрмена. - Як вам папрацавалася?

Мінар не падымаў вачэй ад меню.

Дзяўчына ж, наадварот, проста цвіла. Яна, здавалася, неяк загадкава яшчэ больш пасвяжэла, вочы яе яшчэ больш зазіхацелі, і нават грудзі папышнелі.

- Мы будзем патрэбны вам пасля абеду? Бо калі вы не маеце ў нас патрэбы, то можна было б схадзіць у тэатр «д'Амбігю», сёння там ёсць дзённы спектакль...

Жустэн Мінар і Жэрмена сядзелі побач на мяккім тапчанчыку, акрытым трыпам, і Мэгрэ заўважыў, як рука Жэрмены са спакойнай упэўненасцю легла на калена музыканта.

Позіркі Жустэна і Мэгрэ сустрэліся. «Грэшны, але другога выйсця не было», - прызнаўся позіркам флейтыст.

І Мэгрэ ледзь стрымаўся, каб не зарагатаць.

А дома, калі ён з жонкай спакойна абедаў у іх маленькай сталовай на пятым паверсе, мадам Мэгрэ раптам без усялякай сувязі з папярэдняй іх размовай заявіла:

- Магу пабажыцца, што яна забрытала яго!

Мадам Мэгрэ і думкі не дапускала, што пышнагрудая дзяўчына таксама магла б мець мужа.