Семантикалық афазия кезінде сөйлеу тілін түсінүің қайта қалыптастыру әдістері

Семантикалық афазияны тү зету-педагогикалық жұ мысының негізгі міндеттері – заттардың атауын табудағ ы қ иындық тарынан арылту, науқ астардың сө йлеу тілінің лексикалық жә не семантикалық қ ұ рылымын кең ейту, имперессивті аграмматизмін жою болып табылады.

Семантикалық афазия кезінде тү зету-педагогикалық кө мек сақ таулы барлық анализаторлар жү йесін (кө ру, есту-сө йлеу есі) бақ ылауғ а, негізгісі- мидың маң дай бө ліктерінің жоспарлау жә не реттегіш қ ызметтеріне, сақ таулы ауызша сө йлеу тілінің линиялық ұ йымдастырылуына сү йене отырып, кө рсетіледі.

Конструктивті-кең істік апраксия ө рнекті немесе суретті белгілі бір сегменттерге бө лшектеу жоспарын қ ұ руғ а ү йрету жә не тапсырманы жоспар бойынша орындау арқ ылы (мысалы, алдымен тө менгі «қ абат», содан кейін екінші, ү шінші, т.б. немесе алдымен бірінші бағ ан, кейін екінші, ү шінші, т.б.) тү зетіледі.

Амнестикалық қ иындық тарды жою ү шін ә р тү рлі семантикалық ө рісін қ ұ райтын белгілері бойынша сө здің ә р тү рлі мағ ыналық байланысын салыстыру қ ажет. Мысалы, тү р-тегі белгілері бойынша топтастырылғ ан заттардың белгілері талданады (мамандық, кө лік, киім, ыдыс, т.б.), сонымен қ атар сө здің тү бірі бойынша сө здердің ортақ тығ ы анық талады (егін, егінші, егінді).

Науқ астан ортада орналасқ ан затты басқ а заттың орналасуына байланысты сипаттап беруін сұ райды (оң -сол, кейін ү стінде-астында). Бейнеленген ү ш суреттің ортасындағ ысы дө ң гелекпен қ оршалады. Оның қ асына немесе жоғ ары жағ ына сұ рақ белгісі қ ойылады. Сызық шамен науқ астың заттың орналасуын сипаттап беретін жоспары белгіленеді. Мысалы, науқ астың дә птерінде ағ аш, доп, ү й салынғ ан. Науқ ас доп ағ аштың оң жағ ында, ү йдің сол жағ ында орналасқ ан немесе ү й доптың оң жағ ында,

ағ аш сол жағ ында орналасқ ан деген сияқ ты жауап беруі қ ажет

Акалькулияны тү зету ү шін санғ а (ондық, жү здік, мың дық, т.с.с.) кіретін разрядтарды нақ тылау, минус-азайту, плюс-қ осу синонимдердің мағ ынасы бекітіледі. Науқ асқ а бір-екі ондық тың, кейін жү здік пен мың дық тың кө лемінде іс-ә рекетті орындау ұ сынылады.

«Оптикалық» алексияны тү зету науқ астың ә ріптің элементтерін ауызша сипаттап беру, ә р тү рлі материалдар (ә р тү рлі кө лемде қ атты қ ағ аз, таяқ шалар, шең бер) қ олдану арқ ылы ә ріптердің элементтерінен ә ріпті қ ұ растыру, элементтерін анық тағ аннан кейін ә ріптерді оқ у (атау), жазудың бойымен жылжып отырғ ан қ атты қ ағ аздан қ иылғ ан торкө зден сө зді оқ у, мә тіннің астың ғ ы жолдарын сызғ ышпен жауып отырып, жоғ арғ ы жолын оқ у арқ ылы жү зеге асады.

«Айна тә різді», немесе конструктивті-кең істік аграфиясы науқ асты ә р тү рлі нұ сқ ада оң -сол жағ ын бағ дарлауын қ алпына келтіру арқ ылы тү зетіледі (мысалы, кесе тө ң керілулі, қ асық табақ тың тү бінде, т.с.с.), ә ріпті немесе элементерін бастап жазатын парақ тың сол жағ ын жә не бағ ытты (сызық пен) қ ызыл қ арындашпен белгілеп, жеке ә ріптерді немесе сө здерді кө шіріп жазу