Бидайдың ылғалдылығын анықтау

Ылғ алдылық ты электрлік қ ұ рғ атқ ыш СЭШ-1 жә не СЭШ-3М маркалы шкафтарында анық тайды.

Жабдық тар: Зертханалық диірмен; СЭШ-1 жә не СЭШ-3М шкафы; ВЛТК – 500 маркалы техникалық таразы; қ ылқ алам; қ атты жабылғ ан қ ақ пағ ы бар банкі; кішкентай қ алақ; бюксалар; эксикатор; тигельді ұ стағ ыштар.

Бұ л ә діспен астық тың ылғ алдылығ ын нақ тылы анық тауғ а болады. Сондық тан осы ә діспен алынғ ан ылғ алдылық тың мө лшері басқ а мекемелерден ө зара есеп айыруғ а пайдаланады[19].

Зертханалық ЛЗМ т.б. қ ол диірмендерінде орташа сынамадан алынғ ан 30 г ө лшемді тартады да, алдын ала аналитикалық таразығ а тартылып салмағ ы анық талғ ан 2 бюксқ а дә л 5 г – нан ұ н салады. Бюкстің қ ақ пағ ын тү біне кигізіп, алдын ала 130⁰С-қ а қ ыздырылғ ан СЭШ шкафының ә р ұ ясына бір–бірден барлық 10 бюксты орналастырады. Содан кейін контактылық термометрді қ осады да, қ ызыл сигнал лампасы екінші рет жанғ ан кездегі уақ ытты белгілейді. Содан бастап 40 мин. кептіріп, бюксты бетін қ ақ пағ ымен жауып, эксикаторғ а қ ойып 20 мин. суытады, ө лшейді[26]. Қ ұ рғ атудан кейін сынамаларды ө лшеп, қ ұ рғ атуғ а дейінгі жә не қ ұ рғ атудан кейінгі салмақ ты салыстырып, ылғ алдылық тың шығ ымын есептейді. 0, 01 г дә лдікпен ө лшейді. Ылғ алдылығ ы пайызбен (х) мына формулағ а салып есептеп табады:

Мұ нда: а – бюкстың салмағ ы, г;

в – бюкстың ұ нмен бірге кептірілмеген салмағ ы; г;

с – бюкстың кепкен ұ нмен бірге салмағ ы, г;

Егер 2 бюкстың арасында салмақ тың айырмасы 0, 25%-тен кем болса, осы екеуінің орташа кө рсеткішін шығ арып, талдау карточкасын жазады, ал одан кө п болса, анализді қ айталайды.

СЭШ-1 жә не СЭШ- 3М аз ө лшемді қ ұ рғ атқ ыш шкафтар. Олардың қ ұ рамына электрлік қ ыздыру жә не температураны автоматты тү рде бақ ылаушылар кіреді. Бұ л шкафтар жылу изоляция, есік, жылытқ ыш, бюксаның орналасуы ү шін арналғ ан ү стелмен қ амтылғ ан корпустан тұ рады (сурет 5.1.1).

5.1.1. Сурет. СЭШ шкафтарының сыртқ ы кө рінісі

Ұ нтақ талғ ан бидайды жартылай автоматты қ ұ рғ атушы «Хаф» Брабендрдің шкафында анық тау.

Жабдық тар: ВЛТК – 500 маркалы таразысы; сынама алу ү шін арналғ ан қ асық; ұ стағ ыштар; Брабендрдің қ ұ рғ атушы шкафы (5.1.2) сурет.

5.1.2 Сурет. Брабендрдің қ ұ рғ атушы шкафы

Брабендрдің қ ұ рғ атушы шкафы барлық органикалық жә не биоорганикалық заттарды қ ұ рғ ату ү шін арналғ ан. Ол ауа ағ ынында жылумен қ ұ рғ атумен жұ мыс істейді. Аппарат қ озғ алтқ ыш камерамен 0, 1% дә лдікпен жұ мыс істейтін салмақ тық жү йеден тұ рады. Қ ұ рғ атқ ыш камераның ішіндегі айналмалы бө лігіне 10 кішкентай ыдыстар орнатады.

Талдау. Ә рекеттесу термометрін 130 °С белгісінде орнатып, шкафты желіге қ осады. Қ ұ рғ атқ ыш камераның дең гейі керекті дең гейге жеткенде, есікті ашып 10г–нан ұ нтақ талғ ан бидай салынғ ан ыдыстарды салады. Штурвалды оң қ олмен сол жақ қ а қ арай қ ойып, келесісін қ ояды. Барлық он ыдысты орналастырады. Қ ұ рғ атылатын затты ыдыспен бірге ө лшейді, басқ а ыдысқ а ауыстырғ анда қ ате болмас ү шін. 45 мин ө ткеннен кейін таразылар дең гейінің жарығ ын қ осады. Салмақ тық камераның сол жақ тағ ы рычагын қ олмен тү сіреді. Жарық тандырылғ ан дең гей бойынша сынаманың ылғ алдылығ ын пайызбен есептейді. Заттардың кө лемі аз болғ анда, ылғ алдылығ ы 5г сынамадан анық тауғ а болады. Бұ л жағ дайда қ ұ рғ атылғ аннан кейін ыдыстарды ө лшеп жатқ анда, таразының дө ң гелек бет жағ ына 5 г гирь қ ояды. Жарық тандырылғ ан дең гейдегі кө рсеткіштерді екіге кө бейтеді. Ылғ алдылық ө те тө мен болғ ан жағ дайда, жұ мыстың дә лдігін жоғ арылату ү шін 20г сынама алынады. Онда ылғ алдылық тың кө рсеткішін екіге бө леді[19].

Аппараттың жұ мысын тексеру ү шін шкафты қ ыздырады. Таразыларды кү нде жұ мыс алдында тексереді.